15 بهمن و تشکیل دولت موقت

آفتاب‌‌نیوز : آفتاب: پس از آن رایزنی های گسترده درباره تشکیل دولت موقت آغاز شد محافل سیاسی در گزارش هایی از کریم سنجابی و مهدی بازرگان به عنوان روسای دولت موقت بعد از پیروزی انقلاب اسلامی یاد می کردند ولی... 

به نقل از سایت مرکز اسناد انقلاب، رویدادهای دهه فجر انقلاب مورد بررسی قرار گرفت.

انتقال امام به بیمارستان

حضرت امام پس از پایان این سخنرانی به بیرون از بهشت زهرا انتقال داده شد و این انتقال به علت هجوم جمعیت با دشواری صورت گرفت.علی اکبر ناطق نوری که از لحظه ورود امام به بهشت زهرا تا ورودشان به منزل داماد آیت الله پسندیده همراه امام بود در این زمینه می گوید:«سخنرانی امام که تمام شد به آقایان گفتم یک دالان درست کنید تا به طرف هلی کوپتر برویم هنوز به هلیکوپتر نرسیده بودیم که هلی کوپتر بلند شد. بالاخره با عنایت خدا و دست غیب ایشان را از داخل جمعیت برداشت و در جایگاه گذاشت خودم را به جایگاه رساندم دیدم امام نشسته و در اثر خستگی عبایش را روی سرش کشیده و بی حال سرش را به طرف پایین برده یک ماشین آمبولانس مربوط به شرکت نفت ری آنجا بود گفتم آمبولانس را بیاورید دم جایگاه. احمد آقا دست امام را گرفت و سوار آمبولانس شدند... هلی کوپتر از بالا آمبولانس را دیده بودو در یک فرعی گل آلود به زمین نشست. ما هم با آمبولانس خودمان را به هلی کوپتر رساندیم... احمد آقا گفت برویم جماران، خلبان برگشت با یک شوقی گفت برویم نیروی هوایی، گفتم می خواهی ما را داخل لانه ی زنبور ببری... یک دفعه به ذهنم رسید که برویم بیمارستان هزار تختخوابی (امام خمینی فعلی)... از بیمارستان به منزل آقای کشاورز داماد آیت الله پسندیده رفتیم» این در حالی بود که غیبت امام موجب نگرانی اعضای کمیته استقبال از امام و سایر انقلابیون شده بود اما این نگرانی پس از چند ساعت رفع شد. به این ترتیب که حاج سید احمد آقا به کمیته استقبال اطلاع دادند که امام کجاست.


قطع پخش مراسم ورود امام از سیما

قطع پخش مراسم ورود امام از سیمادر حالی بود که مردم در سراسر کشور مشتاقانه ورود امام را از صفحه تلویزیون تماشا می کردند. ناگهان پخش مستقیم تشریف فرمایی امام قطع شد و مردم بلافاصله به خیابانها ریختند و نسبت به قطع آن برنامه تظاهرات کردند. گویا نظامیان از پخش نکردن سرود شاهنشاهی در آغاز پخش برنامه ناراضی بودند و تحت فشار آنان آن برنامه قطع شد.


ورود امام به مدرسه علوی

امام در منزل آقای کشاورز داماد آیت الله پسندیده استراحت کرده بودند تا این که در ساعات آخر شب عده ای از اعضای کمیته استقبال چون شهید عراقی به آنجا رفته و امام را به مدرسه رفاه برده بودند. پس از آن امام در جمع صمیمی حاضران سخنرانی پرشوری ایراد نمودند. در این سخنرانی امام با اشاره به این که وحدت بین مردم به اراده خداوند بوده است، اقشار مختلف مردم را به حفظ این وحدت سفارش نمودند. مدرسه رفاه به عنوان محل اقامت و دیدارهای امام تعیین شده بود ولی گنجایش اندک آن و کثرت مشتاقان دیدار با امام باعث شد تا کمیته استقبال در تلاش برای یافتن محل دیگری برای اقامت و دیدارهای امام برآیند. سعی آنان بر این بود تا مکان مذبور در کنار مدرسه ی رفاه باشد که مقر کمیته استقبال بود. در کنار مدرسه رفاه دو مدرسه با اسامی مدرسه شماره 1 علوی و مدرسه شماره 2 علوی وجود داشت که نسبتاً بزرگ بودند و تنها دیواری بین آن مدارس و مدرسه رفاه قرار داشت. مسئولان کمیته استقبال تصمیم گرفتند آن دو مدرسه را به عنوان محل استقرار امام انتخاب نمایند. مسئولیت این دو مدرسه با علامه کرباسچیان، خرازی ، خواجه پیری و... بود. به محض این که این فکر با آنان در میان گذاشته شد، پذیرفتند و مدرسه ها را در اختیار کمیته استقبال از امام قرار دادند. طبقه دوم مدرسه علوی برای استراحت امام تعیین شدو طبقه اول دفتر و اتاق ملاقاتها شد در طبقه اول مدرسه جلوی دفتر سرسرایی بود که امام در آن به ابراز احساسات مردم پاسخ می داد و برای آنان سخنرانی می کرد.


ملاقاتهای امام با قشرهای مختلف مردم در سیزدهم بهمن

بیشتر ملاقاتهای امام به صورت عمومی بود و مردم از همه قشرها برای دیدار امام به مدرسه رفاه و علوی می آمدند در این دیدارها بیشتر اوقات امام بیاناتی ایراد نمی کرد و فقط به ابراز احساسات آنان پاسخ می دادند و مردم هم مرتب شعار می دادند. در روز سیزدهم بهمن حجت الاسلام فلسفی به دیدار امام رفتند و با ایشان دیدار کردند در این دیدار که بسیاری از طلبه های حوزه های علمیه نیز حضور داشتند ابتدا حجت الاسلام فلسفی که سالها ممنوع المنبر شده بود به منبر رفت و به ایراد سخن پرداخت. بعد از سخنرانی حجت الاسلام فلسفی امام خمینی فرمودند:«اعلام کنید که از این پس منبر آقای فلسفی فتح شده است» به این شکل از آن زمان بار دیگر منبر جناب آقای فلسفی آزاد شدوایشان در مواقع مناسب به ایراد سخنرانی پرداختند. سپس حضرت امام به ایراد سخن پرداختند و درابتدای بیانات شان فرمودند :«بنده در این مدت که در خارج بودم و دعاگوی همه ی آقایان بودم و حالا که برگشتم به خدمت آقایان برای خدمتگذاری خدمت به روحانیت، خدمت به آقایان علما و فضلا و خدمت به جامعه ی ایرانی ها حالا می بینم که رفقایی که داشتیم با ریش سیاه این جا گذاشتیم حالا با ریش سفید تحویل می گیریم» سپس به ذکر شکنجه هایی که روحانیت دیده بود و ظلم هایی که شاه به مردم و روحانیون کرده بود اشاره نمودند و در جواب کسانی که معتقد بودند اگر شاه از آن اعمالش توبه کند روحانیت دیگرچه می گوید فرمودند:« اولا توبه شرایطی دارد و دیگر اینکه حقوق الناس را توبه اش را تا این حق رد نشود خداوند قبول نمی کند و آن مال هایی که شاه و ایادیش برداشتند و بردند مال ملت است. بنابراین اگر چنانچه ما دستمان رسید به شاه محاکمه اش می کنیم» به این ترتیب برگشت ناپذیر بودن شاه به قدرت حتی در صورت توبه اش را اعلام کردند. امام سپس پایه های مشروعیت رژیم پهلوی را زیرسوال بردند . ایشان در پایان بختیار را مخاطب قرار داد و فرمود:«یک نصیحتی هم به دولت بختیار می کنم که آقا شما یک آدم عادی هستید آبرویت را می ریزی برو کنار من سرلج افتادم آخر برای چه انسان سر لج بیفتد که یک ملتی را مقدرات یک ملتی را ملعبه کند که من لرم سر لج افتادم حتما باید با پس گردنی ردشان کنند؟ خوب مثل آدم بیا توبه کن بگو صحیح است حرفهای ملت امر امر ملت است»

در همان روز امام با تعدادی از پرسنل نیروی هوایی هم دیدار کردند و طی آن ضمن تجلیل از همراهی برخی نظامیان به ویژه پرسنل نیروی هوایی و همافران انقلاب اسلامی تاکید کردند:« اگر یک نفر از همافران به دست این جلادان از بین برود ما همه آنها را به کیفر اعمالشان می رسانیم جرم همافران و سایر ارتشیان که به ملت پیوسته اند این است که به ملت پیوسته اند.»

همچنین در این روز بختیار در واکنش به استقبال عمومی مردم از ورود امام، پی‌درپی با انجام مصاحبه و صحبت در مورد برنامه‌های آتی خویش سعی در عادی جلوه‌دادن اوضاع داشت.


دیدار های امام با اقشار مختلف مردم در روز چهارده بهمن

روز چهاردهم بهمن ماه هزاران تن از افراد مشتاق دیدار امام در بیرون از مدرسه علوی منتظر دیدار امام بودند کوچه ها و خیابانهای اطراف مدرسه علوی از جمعیت موج می زد و مردم در حالی که شعارهایی در حمایت از امام و انقلاب اسلامی سر می دادند خواستار ملاقات با امام بودند. یکی از دیدارهای اختصاصی که امام در آن روز داشت، مصاحبه علیرضا نوری زاده باامام بود. نوری زاده که آن روزها در روزنامه اطلاعات قلم میزد به دیدارامام رفت و نظر امام را درباره آزادی مطبوعات جویا شد. امام در این زمینه فرمودند:اسلام دین آزادی و آزادگی است و بدیهی است مطبوعات اسلامی نیز مطبوعات آزاد خواهند بود...»

امام در این روز همچنین با اعضای کمیته استقبال نیز دیدار کرد. امام در این دیدار از زحمات آنان تجلیل کرد .


15 بهمن از تشکیل دولت موقت تا پیروزی انقلاب

یکی از مهم ترین اهداف نهضت اسلامی استقرار دولت اسلامی در کشور بود. این هدف به ویژه پس از سالهای 1356 و 57 به صورت جدی توسط حضرت امام و فعالان مذهبی ـ سیاسی تعقیب می شد. تشکیل شورای انقلاب اسلامی اولین گام در این زمینه بود و یکی از اهداف شورای انقلاب انتخاب افراد مناسب برای اداره ی کشور پس از پیروزی انقلاب اسلامی بود. امام همواره در این زمینه با اعضای شورای انقلاب رایزنی می نمود.حضرت امام که از پاریس انقلاب اسلامی را هدایت می کرد بلافاصله بعد از خروج شاه ضمن تبریک آن به مردم در پیامی خطاب ملت تاکید کرد:« دولت موقت برای تهیه ی مقدمات انتخاب مجلس موسسان به زودی معرفی می شود و به کار مشغول خواهد شد. وزاتخانه ها موظف اند که آنان را پذیرفته و با آن همکاری صمیمانه کنند.»

پس از آن رایزنی های گسترده درباره تشکیل دولت موقت آغاز شد محافل سیاسی در گزارش هایی از کریم سنجابی و مهدی بازرگان به عنوان روسای دولت موقت بعد از پیروزی انقلاب اسلامی یاد می کردند ولی همه این گمانه زنی ها در حد یک خبر غیر موثق بود. امام پس از بازگشت به کشور در سخنرانی پرشوری که در بهشت زهرا ایراد کرد به صورت علنی و در میان اجتماع صدها هزار نفر که در بهشت زهرا تجمع کرده بود تشکیل دولت را اعلام کردند:«من دولت تعیین می کنم من تو دهن این دولت می زنم من دولت تشکیل می دهم...» تعیین نخست وزیر دولت موقت بر عهده ی شورای انقلاب بود. بنابراین شورای انقلاب در جلسه ی چهاردهم بهمن ماه 1357 پس از بحث و بررسی مهندس مهدی بازرگان را به عنوان نخست وزیر معرفی نمود. این پیشنهاد در جلسه شب چهاردهم به اطلاع امام رسانده شد و جلسه ای با حضورامام و نیز اعضای شورای انقلاب در این باره تشکیل شد. اکبر هاشمی رفسنجانی درباره انتخاب بازرگان به نخست وزیری در شورای انقلاب می گوید:« ما به عنوان اعضای شورای انقلاب پس از بحث و بررسی موضوع در جلسه ی چهاردهم بهمن ماه 1357 مهندس بازرگان را پیشنهاد دادیم»


16 بهمن مراسم معارفه بازرگان

روز 16بهمن مراسمی در آمفی تئاتر مدرسه علوی برگزار شد و حکم نخست وزیری به او اعطا شد. این مراسم ساعت 5:30 بعد از ظهر با حضور جمع زیادی از خبرنگاران داخلی و خارجی با سخنان امام آغاز شد. امام در بخشی از سخنان خود تاکید کردند که انتخاب مهندس بازرگان به پیشنهاد و نظر شورای انقلاب بوده است: ایشان وزرای خود را تعیین می کنند و به ما معرفی می کنند تا شورای انقلاب ما که پیشنهادش و نظرش این بود که ایشان رئیس دولت باشد وزرای شان را بررسی می کنند و ان شاءالله مسائل به طور سهل و خوبی انجام بگیرد. امام سپس تلویحا بختیار را از مخالفت با دولت موقت بر حذر داشتند. پس از پایان سخنان امام، حجت الاسلام هاشمی رفسنجانی متن فرمان نخست وزیری بازرگان را قرائت کرد. در این پیام آمده بود: «بنا به پیشنهاد شورای انقلاب، جناب عالی را بدون در نظر گرفتن روابط حزبی و بستگی به گروهی خاص مامور تشکیل دولت موقت می نمایم». در آن حکم وظایف دولت موقت نیز مشخص شده بود: اداره مملکت، برگزاری رفراندوم تغییر نظام کشور، تشکیل مجلس خبرگان برای تصویب قانون اساسی و برگزاری انتخابات مجلس شورای اسلامی. سپس مهندس بازرگان پس از حمد الهی از امام و مردم سپاسگزاری کرد و مسوولیت خویش را عظیم ترین وظیفه ای دانست که در طول 72 سال عمر مشروطه به کسی داده شده است. پس از سخنان بازرگان، بار دیگر امام رشته سخن را به دست گرفتند و از مردم خواستند با انجام تظاهرات، نظر خود را پیرامون دولت بازرگان اعلام کنند.


حوادث روز 17 بهمن ماه 1357

از صبح سه شنبه 17 بهمن ماه بازرگان به محل کمیته استقبال از امام خمینی نقل مکان کرد و تا شب با انتقال وسایل ضروری زندگی از منزل خود به مدرسه علوی عملا در آن دومکان استقرار یافت. به دنبال درخواست امام، از صبح سه شنبه 17 بهمن ماه موجب تظاهرات مردمی در حمایت از مهندس بازرگان تهران و شهرستان ها را در بر گرفت. مردم تهران از مناطق مختلف شهر به طرف مقر حضرت امام در مدرسه ی رفاه و علوی راه افتادند و شعارهایی چون :«بازرگان، بازرگان، حکومتت مبارک» «مهندس بازرگان ، نخست وزیر ایران» «بازرگان ، بازرگان، مجری حکم قرآن» «فرموده ی خمینی، برای ما چو جان است نخست وزیر محبوب، مهدی بازرگان است، نخست وزیر محبوب، منتخب امام است، بر او ز جانب ما از جان و دل سلام است..»را سر می دادند. آنان از خیابان ژاله(شهداء) شهباز، دماوند، نظام آباد، گرگان و ... حرکت کردند و سپس در طول خیابان شاهرضا به راهیپمایی خود ادامه دادند. در این روز جامعه روحانیت مبارز تهران روز پنجشنبه 19 بهمن را برای راهپیمایی بزرگ حمایت خود را از مهندس بازرگان اعلام کنند. تشکل های سیاسی دیگر نیزدر اطلاعیه هایی با این مضمون به ضرورت شرکت مردم درتظاهرات نوزدهم بهمن ماه تاکید کردند.