آیا زمان عذرخواهی نرسیده است؟

آفتاب‌‌نیوز : آفتاب: طرح بنگاه های زودبازده متوقف شده و یک طرح شکست خورده و غیر اقتصادی است یا ادامه دارد»؟ این سوال اکنون بعد از حدود 7 سال که از طرح بنگاه های زودبازده به عنوان یک راهکار برای اشتغال زایی در شعارهای دولتیان تکرار شد و احمدی نژاد و جهرمی که آن روزها رفیق گرمابه و گلستان بودند و برای هم چایی پوست می کندند ( و این روزها ارتباط خوبی با هم ندارند) و از صفر شدن آمار بیکاری با این طرح بدیع خود سخن می گفتند، به صورت جدی مطرح است. 

اعتدال نوشت: بنگاه های زودبازده نه تنها «زود» به بازدهی مورد ادعای دولتیان نرسیده اند بلکه بخش بزرگی از اعتبارات و پول نفت را در خود بلعیدند تا منابعی که می توانست صنعت کشور را شکوفا سازد ، در طرح بی بازده و غیر کارشناسانه دولت به هدر رود و امروز حتی برخی از کارشناسان مواجب بگیر دولت نیز زمزمه هایی مبنی بر شکست این طرح را مطرح می کنند، طرحی که در اواخر دولت هشتم مطرح شد.

در این میان ، عده ای از کارشناسان معتقدند که ادامه اجرای طرح بنگاه های زودبازده و مقاومت درباره اعلام رسمی شکست این طرح و توقف آن ، به لطمات شدیدی که بر پیکره اقتصاد کشور وارد شد ، تداوم می دهد و اظهار می دارند که باید هرچه سریع تر این طرح را متوقف کرد و شکست آن را پذیرفت و فریب نامهای مشابه مانند طرح مشاغل خانگی و ... که شاکله همان طرح های شکست خورده پیشین است را نخورد.

«حمیدرضا پشنگ» عضو کمیسیون عمران مجلس شورای اسلامی در گفت وگو با خبرنگار ما با انتقاد از طرح بنگاه های کوچک زودبازده اظهار داشت: قرار بود طرح بنگاه های کوچک زودبازده، بیکاری را در کوتاه مدت کاهش دهد. اما نه تنها باعث کاهش بیکاری نشد، بلکه مشکلات جدی در زمینه نقدینگی برای بیکاران به وجود آورد.

وقتی بحث بنگاه های زودبازده مطرح شد، رئیس دولت از آن به عنوان یک طرح مهم در اشتغال زایی یاد کرد. در واقع دو هدف اصلی حمایت از بنگاه های زودبازده، شتاب بخشیدن به تولید داخلی و افزایش فرصت های شغلی بود و دولت مدعی بود که طرح بنگاه های زودبازده می تواند برای حلقه های اقتصادی ، در فرآیند توسعه مفید واقع شود. به همین دلیل وزارت کار به عنوان مدعی اصلی حمایت از بنگاه های زودبازده در برابر مباحث مطرح شده از طرف رئیس کل بانک مرکزی قرار گرفت و پس از نامه نگاری های مختلف و حتی جدال های لفظی بین وزیر کار و رئیس کل بانک مرکزی ، در نهایت مقرر شد که یک تیم از کارشناسان بانک مرکزی با همکاری وزارت کار و امور اجتماعی، تحقیق میدانی فراگیر درباره پرونده بنگاه های زودبازده که در استان های مختلف از بانک ها وام دریافت کرده اند انجام دهد و با بررسی مستندات موجود، مسیر مالی مصرف وجوه دریافتی از سوی این بنگاه ها را ردیابی و مشخص کند که چند درصد این وجوه در جای خود و چند درصد در غیر جای خود به مصرف رسیده است. تیم تحقیق با بررسی ۱۰ درصد کل پرونده وام های پرداختی به بنگاه های زودبازده، در ۳۰ استان کشور، انحراف بنگاه های زودبازده از اهداف خود را از نظر اشتغال زایی وام های دریافتی، ۳۸ درصد اعلام کرد.

در واقع ۸ هزار بنگاه زودبازده دریافت کننده وام ازمجموع ۳۵۰ هزار بنگاه در این نمونه بررسی شده، نشان داد که این بنگاه ها نزدیک به ۱/۴ هزار میلیارد ریال وام دریافت کردند که از این رقم ۶/۱ هزار میلیارد ریال صرف اموری غیر از اشتغال زایی شده است. محققان این بررسی مدعی بودند که پرونده تک تک نمونه ها را بررسی کردند و از طریق ردیابی چک هایی که در نهایت نقد شده به رقم انحراف رسیده اند. به عنوان مثال، بسیاری از مبالغ وام های دریافتی با همکاری فروشنده کالا در قبال دریافت درصدی از وجه، دوباره به صاحب اصلی وام مسترد شده است . در ادامه این گزارش آمده است:

این وجوه نیز صرف خرید زمین، آپارتمان سازی، سپرده گذاری در بانک های دولتی و خصوصی به صورت سپرده سرمایه گذاری مدت دار یا خرید اوراق مشارکت شده است.

به عبارتی آن چه که در سالهای قبل تحت عنوان فعالیت بنگاه های زودبازده مطرح شده است، همان مفهومی است که از شبکه های تعاونی در سال های اول انقلاب در ذهن داریم و هدف هم این بود تا برای تعدادی از جوانان هر طوری که شده ، از نظر آماری اشتغال ایجاد کنیم. در حالی که این جوانان ممکن است هیچ گونه تخصصی نداشته باشند. با همین نگرش منابع مالی زیادی در اختیار چنین افرادی تحت عنوان اشتغال زایی در بنگاه های زودبازده قرار گرفته است که براساس برخی از آمارها نزدیک به ۴۰ درصد آن سرمایه ها نتیجه نداده است و بیش از ۹۰ درصد این بنگاه ها توان بازپرداخت وام های خود به بانک ها را ندارند.

اگر قرار است هنوز واحدهای جدیدی تحت نام های مشابه بنگاه های زودبازده و یا مشاغل خانگی راه اندازی شود، بهتر است به جای آن بخش های نیمه تعطیل یا در حال تعطیل صنعت را فعال کنیم و بپذیریم که جایگاه و نقش بنگاه های زودبازده، هنوز در صنعت و زنجیره تولید کشور تعریف نشده است و بدون تحقیقات لازم، همچنان ما مثل گذشته آزمون وخطا را در راه اندازی بنگاه های زودبازده تکرار می کنیم. این در حالی است که نقش و جایگاه بنگاه های زودبازده در اقتصاد کشورهایی مثل چین، مالزی، کره و کشورهای اروپایی مشخص است.

نکته مهم این دو طرح اشتغال زایی ابهاماتی است که از سوی کارشناسان و فعالان بازار کار کشور مطرح می شود به نحوی که آنها معتقدند اجرای طرح های اشتغال زایی ضربتی و به کارگیری طرح های متعدد نمی تواند راهکار مناسبی برای کاهش نرخ بیکاری و پاسخگویی به نیازهای شغلی جوانان باشد.

و نکته مهم تر آنکه آیا زمان آن فرا نرسیده که احمدی نژاد که اشتیاق خاصی به حضور در برنامه های تلویزیونی و گفتگوی رودر رو با مردم دارد ، در یک برنامه زنده تلویزیونی و با حضور اساتید خبره اقتصادی به پاسخگویی درباره طرحی که منابع زیادی از سرمایه کشور را به هدر داد ، بپردازد و برای این مهم از مردم عذر خواهی کند ؟