دشت‌های همدان مرگ را به انتظار نشسته‌اند

آفتاب‌‌نیوز : آفتاب: چقدر مظلوم است، با همه اتفاقاتی که لحظه به لحظه برایش می افتد اما حتی یک آخ نمی گوید، پا روی همه وجودش می گذاریم و بی خیال رد می شویم بی اعتنا به صدای ناله و التماسش. زمین را می گویم، این جایگاه امن و آسایش را که چشمانش را به روی زشتی کار انسان بسته است، همان انسانهایی که رگهای زمین را بی رحمانه از تن آن بیرون می کشند.

70 درصد از مساحت 510 میلیون کیلومتر مربعی کره زمین را آب فرا گرفته و از این همه آب، فقط 3 درصد آنها آب شیرین و قابل استفاده است.

بر اساس آمار از این مقدار نیز 2.6 درصد به شکل بخار آب در جو و در ژرفای یخچال های قطبی متراکم است و فقط 0.4 درصد از آب های شیرین دنیا به عنوان آب های تجدیدشونده و قابل استفاده هستند.

70 نقطه در دنیا با کمبود آب مواجه هستند و ایران نیز از جمله این کشورها است و این در حالیست که در کشورمان از منابع آب زیر زمینی سالانه شش میلیارد متر مکعب اضافه برداشت وجود دارد.

بر اساس اعلام جهانی، 214 رودخانه مهم در دنیا وجود دارد که حوزه آبریز آنها بین دو و یا چند کشور واقع شده و تاکنون هیچ قانون و ضمانت اجرایی مشخصی برای تخصیص منابع آب این رودخانه ها بین کشورهای ذینفع وضع نشده است.

در چنین شرایط زمانی اغلب کشورهای دنیا با فاجعه کمبود آب شیرین مواجه هستند و ادامه این روند آینده پر هراسی را حتی برای ساکنان سرزمین های پر آب ترسیم می کند.

کمبود آب شیرین در حالی در اکثر کشورها وجود دارد که توزیع و پراکنش منابع آبی در نقاط مختلف دنیا نامتوازن است و از سویی هر از گاهی، بحران خشکسالی بخش هایی از کره زمین را گرفتار می کند.

در این میان استان همدان نیز باوجود داشتن قابلیت های فراوان اقتصادی به ویژه در زمینه کشاورزی از کمبود آب در مقیاس راهبردی رنج می برد و موضوع منابع آب به چالش مهمی در عرصه اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی این استان تبدیل شده است.

کارشناسان می گویند کاهش شدید آب دهی منابع زیرزمینی ناشی از برداشت های بی رویه در سال های اخیر، وجود تعداد قابل توجهی چاه غیرمجاز در دشت های استان همدان، متکی بودن اکثر فعالیت های کشاورزی و آب آشامیدنی و صنعت به منابع آب زیرزمینی، توسعه پایدار این استان را به چالش کشیده است.

آنها معتقدند ادامه این روند وضعیت نامطلوبی را در این حوزه به وجود خواهد آورد و احتمال تهدید زیربناهای عمرانی، نشست زمین، پایین آمدن کیفیت منابع تامین آب های آشامیدنی و خشک شدن چاه ها، قنوات و چشمه ها، بروز پدیده مهاجرت و بحران های اجتماعی و اقتصادی وجود خواهد داشت.

پرواضح است که برای مقابله با بحران کم آبی به عزم ملی نیاز است و این مهم زمانی تحقق می یابد که تمام بهره برداران منابع آب در حفظ و حراست از این منابع خدادادی فعالانه مشارکت کنند.

در این میان نباید از چشم دور بماند که اهمیت دادن به زندگانی نسل حاضر و نسل های آینده توجه به موضوع حفاظت از منابع آب به ویژه منابع آب زیرزمینی را ضروری کرده تا بدین طریق بتوان این سرمایه ملی را از وضعیت بحرانی نجات داد و از نابودی آن جلوگیری کرد.

در همین خصوص معاون حفاظت و بهره برداری شرکت آب منطقه ای همدان می گوید: ‌با وجود کمبود ظرفیت منابع آب زیر زمینی در دشت های استان همدان و آگاهی رسانی مستمر از طریق گروه های گشت و بازرسی و طرح های تعادل بخشی، همچنان شاهد حفر چاه های بدون مجوز در استان همدان هستیم.

منصور ستوده افزود: از 13 دشت استان همدان دو دشت کبودرآهنگ و خماجین بحرانی اعلام شده و 10 دشت دارای وضع ممنوع است.

وی مهمترین عامل کاهش حجم مخازن آب زیرزمینی استان همدان را حفر چاه غیرمجاز و اضافه برداشت از چاه های مجاز بیان و اضافه کرد: محدودیت منابع برای تامین آب آشامیدنی مناطق شهری و روستایی به ویژه در بخش کشاورزی از دغدغه های دیرینه مسئولان استان همدان برای اجرای برنامه های توسعه ای به شمار می رود.

مدیرعامل شرکت آب منطقه ای همدان نیز گفت: در سال گذشته در راستای حفاظت از منابع آب، انسداد چاه‌های غیر مجاز در صدر برنامه های تعادل بخشی شرکت آب منطقه ای همدان قرار داشت.

علی کمندانی افزود: در سال گذشته با برنامه ریزی دقیق و مدیریت موثر و کارآمد گروه‌های گشت و بازرسی توسط همکاران معاونت حفاظت و بهره برداری، موفق به انسداد 201 حلقه چاه غیر مجاز و کنترل اضافه برداشت 16 حلقه چاه مجاز در سطح استان و صرفه جویی بیش از 23 میلیون متر مکعب در مصرف آبهای زیرزمینی شدیم.

وی گفت: جلوگیری از حفر 388 حلقه چاه غیر مجاز و توقیف 88 دستگاه حفاری غیر مجاز نیز از دیگر اقدامات همکاران معاونت حفاظت و بهره برداری در سال 90 بوده است.

از سوی دیگر آنچه مسلم است اینکه مسئولان بخش کشاورزی استان همدان سالها پیش اعلام کردند که قادر به اجرای برنامه های توسعه زمین های قابل کشت به علت کمبود منابع آب نیستند و ناگزیر به سرمایه گذاری برای حفظ سطح کنونی کشاورزی استان درحدود 740 هزار هکتار هستند.

بر اساس بررسی های انجام شده افزایش هزینه استحصال آب به واسطه کاهش آب دهی چاه ها، افزایش عمق چاه ها و نیاز به کف شکنی و تغییر محل های متعدد چاه ها، افزایش مصرف سوخت و هزینه های جاری و وارد شدن زیان به بهره برداران این چاه ها، خشک شدن چشمه ها و قنوات، شور شدن منابع آب زیر زمینی، نشست زمین و وارد شدن خسارت به تاسیسات زیر بنایی، تبدیل زمین های کشاورزی به بیابان، خالی شدن مناطق مسکونی روستایی و شهری و مهاجرت کشاورزان به شهرهای بزرگ از پیامدهای پایین آمدن سطح آب های زیر زمینی و یا تخریب سفره های آب زیر زمینی است.

در همین خصوص جلوگیری از حفر چاه های غیر مجاز، پر کردن و جلوگیری از بهره برداری ازچاه های غیر مجاز، جلوگیری از اضافه برداشت از چاه های مجاز، ممنوعه کردن منطقه و صادر نکردن مجوز حفر چاه جدید، کاهش دبی مجاز و ساعت کارکرد سالیانه چاه های مجاز، به کارگیری روش های کاهش تلفات آب و افزایش عملکرد آبیاری در کشاورزی، برقی کردن چاه ها و استفاده از کنتورهای حجمی به منظور کنترل دقیق برداشت آب، اجرای طرحهای تغذیه مصنوعی و تقویت آب خوان ها از جمله راه های حفاظت از منابع آب زیرزمینی در همدان به شمار می رود.

به گزارش مهر، آنچه مسلم است اینکه مسئولان باید با دقت خاصی به مسائل موجود آب استان همدان نگاه کنند زیرا امروزه دیگر گفتگوهای سطحی در برخی جلسات دردی دوا نمی‌کند.

از سوی دیگر متأسفانه غارتگران آب نمی‌ببینند که در اعماق زمین، آب قطره قطره از شیار‌ها می‌چکد و جمع می‌شود و به یکباره مصرف می‌شود.