اقدامات داوطلبانه، تبديل به الزام شد!

آفتاب‌‌نیوز : ناظران مسائل سياسي از همان ابتداء، دچار دلهره شدند. زمان زيادي هم نگذشت كه دل نگراني آنان، تبديل به ترس از بحران شد. در واقع احمدي نژاد با دستورات تندوتيز و غير كارشناسي خود - از يك طرف - و انتخاب تيم مذاكره اي كم دانش و تازه كار - از طرف ديگر - باعث شد كه بدترين قطعنامه هسته اي عليه كشورمان، صادر گردد. 

البته اگر قرار باشد با برخوردهاي شعاري و نطقهاي حماسي و قرائت متناوب ادعيه، به سراغ قطعنامه برويم، بديهي است كه قطعنامه پيام زيادي ندارد، امّا اگر ازمنظر حقوقي و ديپلماسي و مسائل امنيت ملي به آن پرداخته شود، آن وقت، قصه خيلي خيلي فرق نموده و نشان از آن دارد كه نگرش شعاري باعث شده كه بدترين مصوبات عليه ايران، صادر گردد. 

پيش از اين نشان داديم كه در بند E قطعنامه، دشمنان كشورمان،توانستند با به كار بردن «نقض توافقات»، كه مترادف با «عدم پايبندي» است، مكانيسم ماشه را در قبال ايران، راه بيندازند. آنها با اين بند، عملاً يك سازواره قانوني براي ارجاع پرونده به شوراي امنيت (كه مقدمه تحريم و انزواست) ، درست كردند؛ چيزي كه تاكنون در هيچ يك از مصوبات قبلي سابقه نداشته است. در واقع ديپلماسي هسته اي كشور در گذشته با حساسيت زيادي نسبت به اين گونه تعابير برخورد مي كرده و اجازه درج آنها را به هيچ وجه در قطعنامه ها يا گزارشها نمي داده است. اينك، به بند J مي پردازيم.

2- بند J اشعار مي دارد كه «تأكيدات صورت گرفته در قطعنامه هاي قبلي درخصوص اهميت تدابير اعتمادساز و تأييد مجدد انجام كامل و دائم تعليق (كه مدير كل آن را در گزارش 14 نوامبر 2004 به عنوان اقدامي داوطلبانه و اعتمادساز و غير تعهدآور حقوقي از سوي آژانس، مورد تأييد قرار داده)، در جهت بحث پيرامون مسائل مهّم، «ضروري» دانسته مي شود». 

اين بند، به نحوي موذيانه - و در عين حال صريح - حاكي ازآن است كه اقدامات داوطلبانه قبلي ايران به نحوي تبديل به تعهد و الزام شده است؛ اين در حالي است كه در توافقنامه پاريس و علاوه بر آن، دركليه مصوبات بعدي، اين داوطلبانگي مورد تأكيد قرار گرفته و تصريح شده بود كه كليه اقدامات ايران داوطلبانه و با هدف اعتمادسازي صورت گرفته و هيچ گونه الزام حقوقي براي ايران ندارد اكنون - متأسفانه- به نظر مي رسد كه به موجب بند J قطعنامه، اقدامات قبلي ايران درخصوص داوطلبانه بودن، غير حقوقي بودن و موقتي بودن، الزامي تلقي شده و اينك راه اندازي اصفهان، به معناي خروج ايران از ماده XII- C اساسنامه و مقررات آژانس تلقي شده كه خود اين، به معناي ارجاع پرونده هسته اي ايران به شوراي امنيت مي باشد. 

ملاحظه مي شود كه متأسفانه در اين زمينه نيز نسبت به قطعنامه هاي صادره شوراي حكام از ابتداي بحران هسته اي تاكنون نوعي عقب گرد داشته ايم، و پاي در شرايطي نهاده ايم كه بر مراتب بحراني تر از سپتامبر 2003 است(در قطعنامه سپتامبر 2003 از ارجاع پرونده ايران به شوراي امنيت هيچ سخني به ميان نيامده بود) ،در واقع بايد گفت تيم هسته اي، شرايط را به مراتب بحراني تر كرد. ايران در اين دو سال، در راستاي ابهام زدايي از افكار عمومي جهانيان و در جهت استراتژي جلب همكاري بين المللي براي رفع نيازهاي فن آوري هسته اي كشور (از طريق همكاري با كشورهاي اروپايي، روسيه و كشورهاي عضو عدم تعهد، جهت مقابله با فشارهاي آمريكا) توانست از خرداد سال 1382 كه بيانيه شوراي حكام عليه ايران صادر شد تا صدور ششمين قطعنامه شوراي حكام در آبان 1383، گامهاي مؤثري براي ملايم تر كردن قطعنامه هاي شوراي حكام در مورد ايران بردارد. مساعي قبلي ايران در صدور بيانيه به جاي قطعنامه (در اولين نشست شوراي حكام)، اعمال 10 اصلاحيه در قطعنامه ضرب الاجلي 12 سپتامبر، نزديك ساختن موضع اروپا به كشورهاي غير متعهد در قطعنامه مارس 2004 و حمايت از ايران در ديگر قطعنامه ها از جمله اقداماتي بود كه با توجه به ديپلماسي هسته اي نصيب كشور ما شده و ايران توانسته بود از بسياري جهات، لبه تند فشارهاي آمريكا را از ايران برگرداند. 

امّا به رغم اين دستاوردها، موضع گيريهاي تند آقاي احمدي نژاد (كه نخستين آن در جريان انتخابات با اتهام «مرعوبيت» به ديپلماسي هسته اي قبلي آغاز شد و سپس با اتهام «گلستانچاي» در جمع خبرگان تشديد شد و با سخنان ابهام آلود نسبت به برنامه هاي هسته اي ايران و مواضع خارجي خود وي ادامه يافت)، با ناپختگي تيم جديد هسته اي، دست به دست هم داد و باعث شد كه در روزهاي اخير، پرونده هسته اي كشور دچار چالشهاي جديدي در عرصه بين المللي بشود.

درست است كه ملت ما آماده هر گونه ايثار و از خود گذشتگي است اما نبايد فراموش كنيم كه پيش از اينكه ملت آماده ايثار و از جان گذشتگي باشد، سربازان ديپلماتيك ما بايد بتوانند نهايت تلاش خود را به كار بندند و پيشرويهاي لازم را به انجام برسانند و بنابراين اصلاً درست نيست كه جور ناشيگريهاي مسئولان حوزه ديپلماتيك را مردم ما با هزينه سنگين تري بردوش بكشند. آنها كه الفباي ديپلماسي را مي دانند، واقفند كه بدترين شرايط براي يك كشور آن است كه نتواند اعتماد كشورهاي ديگر را جلب نمايد. اگر كشوري نتواند براساس سه مؤلفه: «امنيت»، «منافع» و «زمان» در بحرانها تصميم بگيرد، قادر به مديريت بحرانها نيز تحت هيچ شرايطي نخواهد بود و بنابراين مجبور است، هر مسئله ساده اي را تبديل به بحران ملي نموده و آنگاه مردم را براي حل آن، با هزينه سنگين، وارد كارزار نمايد.