تهرانی كه نمی‌شناسيمش

آفتاب‌‌نیوز : آفتاب: مثل همه پايتخت‌هاي جهان، تهران، پايتخت جمهوري اسلامي ايران هم شهري است كه براي شهروندان آن "هميشه دير است"! تهراني‌ها كمتر فراغت فكر كردن به شهر محل سكونت خود را دارند، كمتر از تاريخ اين سرزمين مطلع هستند و اغلب فرصتي پيش نمي‌آيد كه با دقت به اطراف خود نگاه كنند. تهراني‌ها هميشه ديرشان است و به دنبال سريع‌ترين راه رسيدن به مقصدند.

به گزارش ايسنا،‌ درست در پيشاني نقشه گربه‌شمايل كشورمان، شهر تهران واقع در ۵۱ درجه طول شرقی و 35.5 درجه عرض شمالی قرار گرفته؛ شهري كه 233 سال است نشان «پايتخت» جمهوري اسلامي ايران را بر سينه دارد.

تهران، بین کوه‌های البرز و حاشیه شمالی کویر مرکزی ایران، در دشتی نسبتا هموار واقع شده است و اگرچه قسمت عمده آن را دشت تشكيل مي‌دهد، اما مناطق طبيعي كوهستاني و كوهپايه‌اي نيز در نواحي شمالي آن وجود دارد.

سال 1200 هجري قمري يعني 233 سال پيش كه آقا محمدخان قاجار در تهران تاج‌گذاري كرد، جمعيت اين شهر به بيش از 15 هزار نفر نمي‌رسيد.

تهران اگرچه پيش از اسلام و پس از آن، يكي از آبادي‌هاي حومه‌ي ري‌ بوده و در حقيقت اين "ري" بود كه از شهرهاي بزرگ و معتبر مشرق زمين محسوب مي‌شد؛ اما امروز ري تنها يكي از مناطق 22گانه شهرداري تهران است و وسعت آن، با تهران توسعه يافته كه 640 كيلومتر مربع مساحت دارد،‌ قابل قياس نيست.

300 سال پيش از اينكه آقا محمدخان قاجار، تهران را به پايتختي برگزيند، شاه طهماسب اول صفوي كه مركز حكومت خود را شهر قزوين در نزديكي تهران قرار داده بود، در گذر از اين مسير تصميم گرفت كه برج و باروي تهران را بنا كند. به اين ترتيب، پيشرفت و توسعه تهران از زمان شاه طهماسب اول صفوي و با بناي بارو و 114 برج منقش به نام سوره‌هاي قرآن كريم، در اطراف اين دهكده آغاز شد.

در همين زمان بود كه در چهار سوي تهران، چهار دروازه هم بنا شد و به اين ترتيب، تهران اندك اندك قد كشيد و با پيمودن مسير توسعه، ري را به لحاظ اعتبار، وسعت، جمعيت و امكانات پشت سر گذاشت. البته تحول بنيادين در تهران از سال 1300 هجري شمسي به بعد و در دوره پهلوي و سپس سال‌هاي انقلاب اسلامي رخ داد.

البته تاريخ سكونت در تهران به هشت‌هزار سال پيش از ميلاد مسيح درحوالي منطقه چشمه‌علي بازمي‌گردد. همچنين حفاري‌هاي صورت گرفته در نقاط شمالي تهران همچون دروس و تپه‌هاي قيطريه، حاكي از سكونت انسان‌هاي متمدن از پايان هزاره دوم قبل از ميلاد در اين نواحي است.

تهران به دليل قرار گرفتن در منطقه تاريخي ري و در مسير جاده ابريشم، محل برخورد انديشه‌ها و باورهاي گوناگون مذهبي بود. نتايج به دست آمده از پژوهش‌ها درباره عهد قديم ري، نشان از سكونت زرتشتيان، يهوديان و مسيحيان در اين منطقه دارد. اما با ظهور اسلام و فتح ري در سال 22 هجري قمري، مردم منطقه اندك اندك به اسلام گرويدند و امروز، اكثر ساكنان پايتخت جمهوري اسلامي ايران، مسلمان هستند. البته برخي از محلات پايتخت ميزبان پيروان اديان ديگر همچون كليميان و زرتشتيان و ... است.

نژاد مردم ری و تهران که از توابع آن بوده، صرف‌نظر از ورود گروهی از قوم‌های ديگر، يکی از شاخه‌های 16 گانه‌ی قوم آريايي است.

دهكده خوش آب‌وهواي ديروز كه به انارهايش شهره بود، راه درازي را ذره ذره پيمود تا امروز به ابرشهري بدون درختان انار، اما پايتخت ام‌القراي جهان اسلام، تبديل شود. شهري كه چهره مدرن آن، اين روزها كمتر فراغتي براي انديشيدن به تاريخ آن را فراهم مي‌كند.

تهران، شهري است با وسعت 640 كيلومتر مربع و با احتساب حريم، دو هزار كيلومتر مربع مساحت دارد. جمعيت ثابت پايتخت كشورمان 8.5 ميليون نفر است كه در برخي ايام و با توجه به حجم مهاجرت‌ها به اين شهر، جمعيت متغير تهران به بيش از 10 ميليون نفر هم مي‌رسد.

تهران به لحاظ مساحت صد و بیست‌ و پنجمین کلان شهر دنیاست و هجدهمين شهر پرجمعيت جهان به شمار مي‌آيد. 

بر اساس طرح جامع حمل‌ونقل و ترافيك شهر تهران، طول شبكه بزرگراهي پايتخت كشورمان 550 كيلومتر پيش‌بيني شده است كه 470 كيلومتر آن تا به امروز ساخته شده و 60 كيلومتر ديگر در دست ساخت است و حداكثر تا يك‌سال آينده به سرانجام مي‌رسد. شبكه‌اي كه در آن انواع گوناگون معابر همچون تونل‌ها و بزرگراه‌هاي طبقاتي وجود دارد.

همچون هر پايتخت ديگري، تهران با توجه به وجود بيش از يكهزار و پانصد دستگاه اجرايي و سازمان دولتي در آن، شهري است شلوغ و پرتردد. به اين ترتيب با توجه به توسعه تمهيدات استقبال از حمل‌ونقل عمومي، سهم اين بخش در سفرهاي درون شهري تهران، روز به روز گسترش مي‌يابد.

روزانه 24 ميليون جابه‌جايي در تهران انجام مي‌شود كه از اين تعداد، پنج ميليون سفر با استفاده از ناوگان اتوبوسراني، 2.5 ميليون سفر به‌وسيله مترو و شش ميليون سفر نيز توسط تاكسيراني انجام مي‌شود. به اين ترتيب حدود 60 درصد جابه‌جايي‌هاي شهر تهران با استفاده از ناوگان حمل‌ونقل عمومي صورت مي‌گيرد.

در حالي كه سالانه 1.5 ميليارد جابه‌جايي با استفاده از ناوگان اتوبوسراني پايتخت انجام مي‌شود، خطوط تندرو اتوبوسراني تهران به طول 120 كيلومتر و در قالب شش خط، سالانه حدود 440 ميليون جابه‌جايي از اين تعداد را پوشش مي‌دهد.

خيابان وليعصر (عج) تهران، طولاني‌ترين خيابان خاورميانه است كه 17.9 كيلومتر طول دارد و ميزبان يكي از خطوط سامانه تندرو اتوبوسراني است.

شهر تهران با برخورداري از 80 هزار تاكسي، بزرگترين ناوگان تاكسيراني جهان را دارد. حتي ابرشهرهايي همچون لندن با 20 هزار تاكسي و پاريس با 15 هزار تاكسي، فاصله بسياري با آمار 80 هزار تاكسي پايتخت كشورمان دارند.

شبكه مترو تهران نيز، با پنج خط زير بار، 140 كيلومتر طول و 82 ايستگاه، جزو متروهاي شاخص جهان است. مترو پايتخت به لحاظ هويت بصري، تميزي و ارزان بودن تردد جزو برترين متروهاي جهان و به لحاظ سرعت توسعه، جزو 15 مترو برتر جهان قرار دارد.

متروي تهران در سال گذشته مجموعا 584 ميليون مسافر را جابه‌جا كرد و انتظار مي‌رود امسال اين ميزان به 730 ميليون سفر افزايش يابد. 

توسعه خطوط ويژه دوچرخه در تهران، از ديگر اقداماتي است كه پايتخت كشورمان را از ديگر شهرها متمايز كرده است. شهر تهران 172 كيلومتر خط ويژه دوچرخه دارد كه بيش از پنج‌هزار دوچرخه ايستگاه‌هاي متعلق به شهرداري در آن تردد مي‌كند و اين خطوط تا رسيدن به 600 كيلومتر روبه توسعه است. 

ابتكار پياده‌راه شدن برخي خيابان‌هاي مملو از عابر شهر تهران به ويژه در مركز شهر با استقبال شهروندان مواجه شده است. محدوده بازار بزرگ تهران به عنوان قلب تپنده اقتصاد پايتخت در هسته مركزي شهر، يكي از بخش‌هايي است كه تردد خودرو در آن ممنوع و به پياده‌راه ويژه عابران تبديل شده است.

البته عابران مي‌توانند از درشكه و تراموا به جاي خودرو، براي جابه‌جايي در طول پياده‌راه بازار استفاده كنند تا به اين ترتيب در يكي از قديمي‌ترين محلات پايتخت، امروزشان را به ديروز پيوند بزنند.

شهر تهران ميزبان دانشگاهي به همين نام هم هست كه جزو بزرگترين دانشگاه‌هاي ايران است و به عنوان نماد آموزش عالي كشور از آن ياد مي‌شود. دانشگاه تهران در جديدترين رده‌بندي برترين دانشگاه‌هاي جهان (ARWU)كه هر ساله از طرف دانشگاه شانگ‌هاي منتشر مي‌شود، جزو 400 دانشگاه برتر جهان قرار گرفته است.

فرودگاه بين‌المللي امام خميني (ره) تهران هم با ظرفيت سالانه 6.5 ميليون نفر در حال حاضر ميزبان ميليون‌ها مسافر داخلي و خارجي است. 

شايد تهران مدرن در آغاز با برج آزادي شناخته شده باشد، اما اين روزها با سر بر آوردن برج ميلاد به عنوان ششمين برج بلند مخابراتي جهان، براي بسياري از مردم اقصي نقاط جهان، شمايل اين برج يادآور تهران، پايتخت ام‌القراي جهان اسلام است.

با وجود اينكه معماري برج آزادي كه قدمتي 42 ساله دارد، تلفیقي از طاق‌های معماری دوره هخامنشیان و ساسانیان با معماري پس از اسلام است، اما در طول چهار سالي كه از بهره‌برداري برج ميلاد مي‌گذرد، شهروندان در تمامي جهان، اندك اندك به نماد جديد پايتخت عادت كرده‌اند.

ششمين برج بلند مخابراتي جهان با 435 متر ارتفاع، به پاس گراميداشت يكصدمين سالروز ميلاد امام خميني (ره)، بنيان‌گذار انقلاب اسلامي ايران، در سال 78 «ميلاد» نام گرفت.

درهاي برج ميلاد همواره به روي گردشگران خارجي باز است و هيچ محدوديتي براي حضور آنها وجود ندارد.

سازه راس برج ميلاد 12 طبقه و مجموعا 12هزار متر مربع مساحت دارد. اين سازه، بزرگترين سازه راس در ميان برج‌هاي مخابراتي جهان است كه مي‌تواند همزمان 1500 نفر را ميزباني كند. سرزمين 63 هکتاري برج ميلاد نيز، از ديگر ويژگي‌هاي تمايز اين برج با ساير برج‌هاي بلند مخابراتي در جهان است. به گونه‌اي که کمتر برجي در جهان، از سرزميني با اين وسعت برخوردار است. برج ميلاد تهران در فاز بعدي، ميزبان يك هتل بين‌المللي پنج ستاره و يک مرکز تجارت بين‌الملل خواهد بود. 

هيجان مدرن تماشاي تهران از فراز برج ميلاد، در كنار بازديد از 40 موزه شاخص شهر تهران تنها بخشي از جاذبه‌هاي گردشگري پايتخت است. اما بيش از هر چيز كاخ‌ها و عمارت‌هاي شهر تهران قدمت آن را به رخ بازديد كنندگان مي‌كشد.

اما هيچ يك از اماكن تاريخي تهران با «كاخ گلستان» كه قدمتي بيش از ۲۰۰ سال دارد، برابري نمي‌كند. اين كاخ مجموعه اي از بناهاي گوناگون است كه قديمي‌ترين بناي سلطنتي در شهر تهران محسوب مي شود و طي ۱۳۵ سال حاكميت سلسله قاجار، مركز سياسي و اداري ايران بوده است. علاوه بر اين، بازديد از كاخ‌هاي مرمر، صاحبقرانيه، نياوران و سعدآباد و عمارت‌هايي همچون دارالفنون، ساختمان مجلس شوراي ملي و مدرسه مروي هم بخشي از تاريخ پايتخت را بازگو مي‌كند.

كوهستان‌هاي شميران در شمال شهر هم در كنار بيش از 1700 بوستان پايتخت، فضاي تفرجگاهي مطلوبي براي تهراني‌ها فراهم كرده است و كمتر گردشگري، از لذت پرسه در خنكاي دربند و كلكچال و توچال مي‌گذرد. تهران مدرن، هنوز هم در گوشه و كنار درختاني دارد و سايه‌سارهايي، تا شهروندان پرمشغله ساعتي در آن بياسايند.

علاوه بر مزار حضرت عبدالعظيم حسني در شهر ري و ده‌ها امامزاده ديگر شهر تهران، مقبره بنيانگذار انقلاب اسلامي، امام خميني (ره) هم ميعادگاه تمامي آزادي‌خواهان جهان است.

شهردار تهران در سال 1387 هجري شمسي برابر 2008 ميلادي، از طرف سايت شهرداري‌هاي جهانه به عنوان هشتمين شهردار برتر جهان معرفي شد.

همچنين در سال 2010 ميلادي، موسسه سياست‌هاي حمل‌ونقل و توسعه موسوم به ITDP شهرداري تهران را به عنوان يكي از شهرداري‌هاي برگزيده براي دريافت جايزه حمل‌ونقل پايدار شهري اعلام كرد و متعاقب آن، تهران براي اولين بار در يكي از شاخص‌هاي توسعه شهري موفق به كسب رتبه بين‌المللي شد.

شهر تهران در اين سال در حوزه حمل‌ونقل به عنوان سومين شهر برتر دنيا از سوي موسسه مذكور معرفي شد.

به گزارش ایسنا، همچنين در سال 2011 و در دهمين اجلاس متروپليس (اتحاديه كلانشهرها و پايتخت‌هاي جهان) تهران به عنوان شهر برتر دنيا در زمينه ارتقاي كيفيت زندگي شهروندان مورد تقدير قرار گرفت.

اين جايزه به دليل تلاش براي ارتقاي كيفيت زندگي شهرونددان به‌ويژه در زمينه توسعه حمل‌ونقل عمومي و بهره‌گيري از روش‌هايي نظير ايجاد سامانه اتوبوسراني تندرو و توسعه مسيرهاي دوچرخه‌سواري به تهران تعلق گرفت.