ناگفته‌های جیرانی از «هفت»، اشتباه‌ها، حاشیه‌ها و پشت پرده‌اش

آفتاب‌‌نیوز : آفتاب: جیرانی تاکنون جز در چند مورد کوتاه درباره تنها برنامه سینمایی چند سال اخیر تلویزیون صحبت نکرده است اما این‌بار در گفت‌وگو با ایسنا ترجیح داده بخشی از دلایل جدایی‌اش از برنامه «هفت» را بازگو کند و در کنار آن به پرسش‌هایی درباره برخی حواشی‌اش مانند اعمال نظر مدیران سازمان صدا و سیما در برنامه، گزارش فریماه فرجامی، رابطه‌اش با مسعود فراستی، عصبانی شدنش روی آنتن زنده در یکی از برنامه‌ها و البته درباره بازگشت مجددش به تلویزیون صحبت کند.

ایسنا: آقای جیرانی! شما الان «من مادر هستم» را در حال اکران دارید و طبیعتا برنامه «هفت»، نقدی را به این فیلم اختصاص می‌دهد. به عنوان کارگردان فیلم، طبق روالی که خودتان گذاشته‌اید، در برنامه شرکت خواهید کرد؟

فریدون جیرانی: هنوز برای شرکت در «هفت» به من زنگ نزده‌اند. من آخرین باری که آقای گبرلو را دیدم ماه رمضان در مهمانی انجمن سینمای دفاع مقدس بود که ایشان به من گفت «به هفت می‌آیی؟» و من هم چون نمی‌خواستم در مهمانی حرفی بزنم، گفتم که «بله می‌آیم» اما پس از آن خبری نشد. تا اینکه چند وقت قبل آقای گبرلو با من تماس گرفت و گفت که می‌خواهیم درباره بحران سینما صحبت کنیم و من را دعوت کرد که به عنوان کارشناس به برنامه بروم اما گفتم اساسا دیگر علاقه‌ای ندارم درباره هیچ بحرانی حرف بزنم؛ چه برسد به بحران سینما!

ایسنا: برای نقد فیلم خودتان چه؟ به برنامه می‌روید؟

جیرانی: من به شدت آقای ضرغامی (رییس سازمان صدا و سیما) را دوست دارم و برایش احترام قائلم. ایشان در آن دو سالی که اجرای «هفت» بر عهده من بود، خیلی پشت تیم ما ایستاد اما در هر صورت با همه این احوالات با خودم قرار گذاشته‌ام که در هیچ برنامه زنده‌ای شرکت نکنم.

ایسنا: اما چند وقت قبل خبر غیررسمی منتشر شده بود که قرار است برنامه‌ای سینمایی را در یکی از شبکه‌های تلویزیون (به غیر از شبکه سه) روی آنتن ببرید...

جیرانی: قویا این را تکذیب می‌کنم؛ چراکه اصلا هیچ پیشنهادی برای اجرای برنامه زنده درباره سینما در هیچ شبکه‌ای به من داده نشده است. البته اگر هم چنین پیشنهادی بشود با تمام احترام و علاقه‌ام نسبت به آقای ضرغامی، قبول نمی‌کنم.

ایسنا: کمی درباره اتفاقات ۷، ۸ ماه آخر برنامه که به جدایی‌تان از «هفت» منجر شد، صحبت کنیم. اگر اشتباه نکنم، پیش از آن اتفاقات، اتاق فکر برنامه اختلاف نظرهای جدی با شما و مباحث مطروح در برنامه داشت.

جیرانی: آن اوایل اتاق فکر «هفت» فقط به کلیات وارد می‌شد و به جزییات کاری نداشت و این خود ما بودیم که جزییات برنامه‌ی روی آنتن را مشخص می‌کردیم اما چندی بعد، جرقه اولین مشکلات جدی با اتاق فکر زده شد و آن‌ها در سال اول برنامه «هفت» یک بار تصمیم گرفتند، مجری را عوض کنند اما آقای ضرغامی مانع شد. پس از آن ما دیگر به اتاق فکر نرفتیم و نمایندگانی تعیین شدند که ما فقط با آنها در ارتباط باشیم.

ایسنا: هفته‌هایی، برخی موضوعات یا اظهارنظرها در «هفت» باعث می‌شد شائبه‌هایی درباره دیکته شدن مواردی از سوی اتاق فکر یا رده‌های بالاتر سازمان دهان به دهان بچرخد. مثل اینکه درباره فیلمی نقدِ تندی نشود یا اعمال نظرهایی در دعوت مهمانان به استودیو؟

جیرانی: همانطور که گفتم، اتاق فکر نگرشی کلی به برنامه «هفت» داشت که البته این نگرش کلی هم از سلیقه‌های افراد داخل اتاق نشأت می‌گرفت. واقعا اگر ما می‌خواستیم همه سلیقه‌های اتاق فکر را در برنامه دخالت بدهیم، اصلا نمی‌توانستیم «هفت» را روی آنتن ببریم! در واقع من به عنوان مجری و تهیه‌کننده سعی می‌کردم جاهایی از زیر یکسری حرف‌ها دربروم. البته بعضی وقت‌ها نتوانستم آنچه را که می‌خواهم کامل اجرا کنم اما تمام سعی‌ام را کردم. ولی باید اینجا این پرانتز را باز کنم که اتاق فکر پیشنهاداتش کلی بود و هیچ وقت پیشنهاد جزئی درباره‌ی اینکه فلان کار بشود، نداد. پیشنهاداتی که بعضی وقت‌ها می‌شد، درباره‌ی این بود که این کار نشود؛ مثلا ما می‌خواستیم درباره‌ی خانه سینما و اتحادیه تهیه‌کنندگان جدید، میزگرد بگذاریم، که مخالفت شد.

ایسنا: آیا اتفاق افتاده بود که مدیران رده بالای صدا و سیما با توجه به حساسیت جامعه نسبت به سینما، بگویند این کار را انجام بده یا آن فیلم را نقد نکن و مسائلی از این دست؟

جیرانی: اصلا این طور نبود. نکته مهم برنامه «هفت» در دوسالی که اجرا را برعهده داشتم، این بود که هیچ چیز از بالا به ما دیکته نشد. حتی جالب است بدانید درباره برنامه نقد فیلم «ملک سلیمان» تنها به ما گفتند که هوایش را داشته باشید اما این داشتن هوای فیلم به این معنا نبود که آن را نقد نکنیم. همانطور که دیدید، منتقد برنامه تندترین انتقادها را به «ملک سلیمان» کرد. یا مثلا «عصر روز دهم» یا «شکارچی شنبه» هم جزو فیلم‌هایی هستند که تلویزیون خیلی دوست‌شان دارد اما اگر یادتان باشد اتفاقا این دو فیلم جزو فیلم‌هایی بوده است که منتقد برنامه آنها را تا حدی کوبید.

در واقع بگذارید سوال‌تان را اینگونه پاسخ بدهم؛ دوستان و مدیران صدا و سیما طوری رفتار نمی‌کردند که برای اجرای برنامه و روند آن مشکل ایجاد شود. فقط گاهی حذف می‌کردند. یعنی چه؟ مثلا می‌گفتند فلانی را نیاورید اما اصلا نمی‌گفتند که برای بحث امشب‌تان فلان آقا را دعوت کنید. یا حتی در کل مدت دو سالی که برنامه دست من بود، یک بار هم نگفتند فلان فیلم را نقد کن یا نکن.


جیرانی در هفت
ایسنا: با این تفاسیر، فکر می‌کنید برنامه «هفت» با اجرای فریدون جیرانی و آن هم در حالی که رییس صدا و سیما پشت‌تان بود، چگونه به حاشیه کشیده شد؟

جیرانی: این پرسش خیلی مهمی است و پاسخ‌های کاملی می‌طلبد اما به اختصار می‌گویم مشکل اصلی ما این بود که بین دو تفکر مانده بودیم و نمی‌خواستیم به یک سمت گرایش پیدا کنیم؛ دو تفکری که انتظار داشتند به نفع آنها موضع‌گیری روشن داشته باشیم، و همین هم گاهی به ما لطمه می‌زد. یک تفکر که «هفت» را به شکل یک روزنامه زرد می‌خواست تا مسائل سینما به سرعت میان مردم برود، و تفکر دیگری که می‌خواست «هفت» خیلی تخصصی‌تر از این‌ها باشد؛ در حالی که ما ترجیح داده بودیم در میانه‌ی این دو بایستیم.

ایسنا: فکر می‌کنم هر دو این تفکرهایی که گفتید، برنامه را، هم از جهت زرد و عمومی بودن و هم از جهت تخصصی بودن، با «۹۰» مقایسه می‌کردند. چرا «هفت» هیچ وقت نتوانست مثل «۹۰» یک نگاه چالشی به رویدادهای سینمایی داشته باشد؟ یک‌سری می‌گویند این به نگاه حمایتی مدیر سابق شبکه ۳ باز می‌گشت که باعث شده بود عادل فردوسی‌پور دستش برای تندترین انتقادها هم باز باشد و یک‌سری دیگر، مسائل سینما و فوتبال را ماهیتا متفاوت می‌دانند.

جیرانی: اول این را تاکید کنم که مدیر شبکه خیلی انسان شریفی بود و من هم ایشان را بسیار دوست دارم اما در هر صورت او اصلا سینما را نمی‌شناخت، پس نمی‌توانست در هیچ جلسه‌ای از آن به صورت تخصصی دفاع کند. در حالی که آقای پورمحمدی در فوتبال تا حدی متخصص است و می‌تواند از بحث‌های مجری ۹۰ دفاع کند.

اما این مشکل برنامه ما نبود. می‌خواهم بگویم ما به عنوان سینماگر و «هفت» به عنوان یک برنامه سینمایی در عرصه‌ای کار می‌کنیم که وابستگی‌های ایدئولوژیک دارد اما آیا شنیده‌اید که فوتبال، پاس ایدئولوژیک،‌ داور ایدئولوژیک یا مثلا شوت ایدئولوژیک داشته باشد؟! خیر. این فرق مهم برنامه «هفت» با نود بود اما کمتر کسی به آن توجه می‌کند.

یک نکته دیگر هم وجود دارد و آن این است که بالاترین انتقاد برنامه نود نهایتا به دولت باز می‌گردد. ما هم در «هفت» می‌توانستیم از دولت انتقاد کنیم اما بالاخره در جایی باید می‌گفتیم که مثلا «جدایی نادر از سیمین» فیلم خوبی است. در حالی که خیلی‌ها انتظار دارند شما بر اساس یک رویکرد ایدئولوژیک، مسائل داخل فیلم‌ها را تحلیل کنید و این روند کار ما را سخت می‌کرد.

ایسنا: برنامه شما در طول دو سال اجرای آن، حواشی مختلفی به دنبال داشت. یکی از این حواشی به برنامه‌ای مربوط بود که یک گزارش از فریماه فرجامی پخش شد و روز بعدش خیلی به شما انتقاد کردند که چرا چنین چیزی را در تلویزیون نمایش دادید. واقعا این برنامه چه اتفاقی افتاد؟

جیرانی: در آن برنامه‌ی خاص، بیش از آنکه ما از موضوع بحث ضربه بخوریم، بیشتر از گزارشی ضربه خوردیم که در عنوان آن «کودتا در کانون کارگردانان» آمده بود. واقعا من تا قبل از آنکه داخل استودیو شوم، آن گزارش را ندیده بودم، وگرنه اجازه پخشش را نمی‌دادم و یا حتی می‌گفتم این عنوان باید از روی گزارش برداشته شود. در همان برنامه یکی از اعضای اتحادیه تهیه‌کنندگان هم مهمان ما بود و در واقع آن گزارش به علاوه این مهمان برای برخی سوء تفاهم ایجاد کرد.

ایسنا: مقصودم بیشتر گزارش حال و روز فریماه فرجامی است که اگر اشتباه نکنم خودتان گرفته بودید.

ایسنا: بله، آن گزارش را خودم گرفته بودم و اتفاقا داغِ داغ به استودیو آوردم. ما ساعت چهار و نیم بعدازظهر از خانه خانم فرجامی بیرون آمدیم و به استودیو رفتیم و دوستان فیلم‌های گرفته شده را تدوین کردند. این کار تا زمان شروع برنامه ادامه داشت. من هم آنقدر مسائل مختلف پیش آمد و کارها گره خورد که وقت نکردم مصاحبه خانم فرجامی را ویراستاری کنم. اگر مصاحبه ویراستاری می‌شد، واقعا آن مشکلی که دوستان می‌گفتند، به وجود نمی‌آمد. فکر می‌کنم در این زمینه اشتباه از من بود.

ایسنا: یکی دیگر از حواشی «هفت»، برنامه‌ی آخری بود که در آن برنامه گویا عوامل پشت دوربین، سوال را با شما چک نکرده بودند و شما هم پس از اولین باری که سوال برنامه پخش شد مبنی بر این‌که شما کدام در عرصه موفق بوده‌اید، کاملا معلوم بود که عصبانی شده‌اید. داستان آن برنامه چه بود؟

جیرانی:سوال برنامه این بود که جیرانی را در کدام پوزیشن می‌پسندید؟ اشتباه دوستان این بود که سوال را با من چک نکردند و در واقع می‌خواستند به نوعی سورپرایزم کنند. واقعا در آن برنامه زنده آنقدر از سوال جا خوردم که نتوانستم خودم را کنترل کنم و عصبانی شدم. معتقدم این بزرگترین اشتباهم در مدت اجرای برنامه «هفت» بود.

ایسنا: درباره مسعود فراستی، خیلی‌ها فکر می‌کردند پس از خروج نه چندان جالب فریدون جیرانی از برنامه «هفت»، او هم به عنوان پای ثابت برنامه جای خود را به فرد دیگری بدهد اما فراستی از همان برنامه اول پس از تغییر شما باز هم به عنوان منتقد ثابت به استودیو می‌رفت.

جیرانی: ببینید من با مسعود فراستی هیچ وقت مشکلی نداشتم و اتفاقا می‌دانستم پس از رفتن من او در برنامه باقی خواهد ماند اما در هر صورت با من تماس گرفت و گفت که پیشنهاد داده‌اند به عنوان منتقد، باز هم به «هفت» بروم و من هم به او با تاکید گفتم که برود. الان هم رابطه‌ام با مسعود فراستی خیلی خوب است و با هم هیچ مشکلی نداریم.

ایسنا: به عنوان پرسش پایانی، با آن نوع کنارگذاشته شدن‌تان، الان جمعه شب‌ها برنامه را می‌بینید؟

جیرانی: بله. کم و بیش می‌بینم.

ایسنا: چطور است؟ فرقی کرده؟

جیرانی: سعی کرده‌ام درباره کیفیت «هفت» در دوره فعلی نظری ندهم و اتفاقات را به دست فراموشی بسپارم.