همه دردسرهای "درد" کشیدن!

برخی از ما آنقدر استامینوفن و بروفن و آسپرین و ... استفاده کرده‌ایم که دیگر هیچ کدام رویمان اثر نمی‌گذارند و مجبور می‌شویم دو یا سه قرص را با هم استفاده کنیم. اما کمتر کسی پیدا می‌شود که مکانیسم عملکردی داروهای مسکن را بداند و با آگاهی کامل از آنها استفاده کند. فقط شنیده‌ایم که فلان مسکن کبد را از بین می‌برد یا آن یکی معده را.

  تاکنون آمار دقیقی از نوع و میزان پرمصرف‌ترین داروهای مسکن مورد استفاده توسط ایرانیان ازسوی مراجع رسمی منتشر نشده است. البته دکتر کوچک دبیر انجمن بررسی و مطالعه درد ایران سال گذشته و در گفت و گویی که با این خبرگزاری داشت، میزان مصرف سالانه استامینوفن کدئین را به عنوان یکی از پرمصرف ترین داروهای مسکن در کشور و با توجه به جمعیت 80 میلیونی ایران، بیش از 10 تن اعلام کرده و می‌گوید: این در حالی است که در کشورهایی با جمعیت مشابه، این آمار حدود 800 هزار کیلوگرم بوده که نشان دهنده الگوی مصرف ناصحیح دارو در ایران است.

علیرغم اینکه "تجویز و مصرف منطقی دارو "طی چند سال اخیر مورد توجه قرار گرفته و به گفته مسئولان کمیته کشوری مصرف منطقی دارو اقداماتی در راستای فرهنگسازی در دست انجام است، آمار مصرف بی‌رویه دارو بویژه مسکن‌ها همچنان بالاست و به اذعان کارشناسان امر که ذکر آن در بالا رفت، مبین وجود الگوی مصرف ناصحیح دارو در کشور است.

در کنار تحمیل هزینه‌های اقتصادی، وجود عوارض جسمانی و روانی ناشی از مصرف نابجای داروهای مسکن بیش از هرچیز دیگری مهم به نظر می‌رسد. در همین راستا دکتر ناصر ابراهیمی دریانی، فوق تخصص گوارش هم بروز ناراحتی‌های کلیوی، کبدی و خونریزی‌های گوارشی را از عوارض مصرف خودسرانه‌ داروهای مسکن می‌داند و می‌گوید: مصرف مسکن یکی از علل مهم خونریزی‌های گوارشی، بویژه در افراد میانسال است.

دکتر الهام قهرمانی که یک پزشک داروساز است به مراجعه کنندگان به داروخانه‌ها هشدار می‌دهد که مصرف این مسکن‌ها با داروهای دیگر تداخل نداشته باشد.

وی می‌افزاید:‌ مردم دقت داشته باشند که گاهی مسکن‌ها با آنتی بیوتیک‌ها تداخل پیدا می‌کنند.همچنین ممکن است مسکنی برای درد خاص یک بیمار، ‌اندیکاسیون مصرف نداشته باشد. مثلا شما معده درد داشته باشید و دارویی را بگیرید که مربوط به درمان درد معده نباشد.

این داروساز با اشاره به عدم آگاهی کافی برخی مردم نسبت به عوارض این مسکن‌ها، تصریح می‌کند: عمده‌ترین عارضه مصرف داروهای مسکن‌، مشکلات گوارشی است. پیش می‌آید که بیمار مدتی پس از مصرف مسکن دچار خونریزی گوارشی می‌شود.

قهرمانی اضافه می‌کند: علاوه بر این برخی افراد، مسکن‌هایی را که مصرف می‌کنند، به دیگران هم پیشنهاد می‌دهند. این اتفاق مدتی قبل درباره ژلوفن هم افتاد. در صورتی که باید درباره اندیکاسیون مصرف آن سوال کرد. به عنوان مثال ژلوفن برای کسانی که زخم معده و سایر ناراحتی‌های گوارشی دارند نباید به راحتی مورد استفاده قرار بگیرد. همچنین معده فرد بایستی به هنگام مصرف مسکن‌ها پر باشد.

مسکن بر هر درد بی درمان دوا هست! نیست؟

مسکن‌ها، داروهای ضد دردی هستند که برای کنترل دردهای معمولی و روزمره‌ای که مردم دارند استفاده می‌شود و از طریق مراجعه به داروخانه به راحتی قابل تهیه هستند. اما این پرسش در ذهن تداعی می‌شود که آیا مردم به عنوان شهروندان عادی مجازند داروهای ضد دردی چون استامینوفن، بروفن و دیکلوفناک را تهیه و از آن برای دردهای ساده‌ای مانند سردرد، کمردرد یا دردهای دوران قاعدگی استفاده کنند؟

پاسخ این پرسش را دبیر انجمن بررسی و مطالعه درد می‌دهد: این حق برای همه مردم محفوظ است که داروهای O.T.C را از داروخانه‌ها تهیه کرده و مورد استفاده قرار دهند. اما اگر شخصی به یک درد تکرارشونده چون سردرد که به دنبال استرس رخ می‌دهد مبتلا شود و این درد به کمک مسکن‌های معمولی که همیشه استفاده می‌کرده است کنترل نشود و 48 ساعت به طول بیانجامد، حتما باید به پزشک مراجعه کرده و مصرف داروهای ضد درد ساده را بیش از دو روز ادامه ندهد.

دکتر کوچک ادامه می‌دهد: متاسفانه مردم عادت کرده‌اند زمانی که درد دارند، بدون نسخه دارو تهیه و مصرف آن را ادامه دهند و در مواردی حتی به فرزندان خود نیز بدهند.

دردهایی که نباید کشید!

دبیر انجمن بررسی و مطالعه درد در ایران در پاسخ به این پرسش که آیا هر مسکنی را برای هر دردی می‌توان مورد استفاده قرار داد، عنوان می‌کند: برخی دردها نظیر دردهای شکمی که فرد هیچ گونه تجربه‌ای در مورد علت بروز آن ندارد و برای اولین بار تظاهر یافته‌اند، دردهایی نیستند که فرد برای درمانشان به سراغ مسکن‌ها برود.

وی اضافه می‌کند: معمولا می‌توان مسکن‌هایی چون استامینوفن را برای دردهای ساده که پیچیدگی خاصی نداشته و تکرار شونده هستند و سال‌هاست که بیمار با آن سر و کار دارد، مورد استفاده قرار داد. اما برای هر دردی نباید ابتدا از مسکن‌ها استفاده کرد.

عضو هیات علمی دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی، دردهای فوری، ناگهانی یا حاد مثل دندان‌ درد شدید، یک درد شکم ناگهانی یا درد در قفسه سینه را به منزله علامت‌های خطری که نباید دست کم گرفته شوند دانسته و اظهار می‌کند: بیمار نباید این دردها را تحمل نکند. اما به هنگام تشدید دردهای کهنه و مزمن می‌توان از مسکن‌های معمولی استفاده کرد.

داروهای ممنوعه و این همه طرفدار!

در جست و جوی مقصر: مردم یا صاحبان داروخانه‌ها؟

به گزارش خبرنگار ایسنا، علاوه بر ضرورت آشنایی با داروهای مسکن که همیشه در دسترس هستند، خوب است قواعد فروش این گروه از داروها توسط داروخانه‌ها را نیز بدانیم و با ماجرای "مسکن‌ها" آگاهانه برخورد کنیم تا رنج عوارض ناشی از مصرف نابجای آن را بر بدن خود تحمیل نکنیم.

دکتر الهام قهرمانی در این باره بیشتر توضیح می‌دهد: یک دکتر داروساز می‌تواند داروهای O.T.C را بدون احتیاج به نسخه به افرادی که به داروخانه مراجعه می‌کنند، عرضه کند، اما متاسفانه داروهای زیادی در کشور ما در غالب O.T.C عرضه می‌شوند که در فهرست داروهای O.T.C قرار ندارند.

وی ادامه می‌دهد: مردم ما بسیار راحت به داروخانه می‌روند و مدعی هستند که داروهای تزریقی را هم باید بدون نسخه دریافت کنند. البته داروسازان با این موضوع مخالفت می‌کنند، مگر آنکه اشخاص حاضر در داروخانه‌، دکتر داروساز نباشند. در مواردی ممکن است مسئول خرید یا نسخه پیچ در زمان عدم حضور مسئول فنی این خطا را مرتکب شوند.

وی می‌افزاید: بسیاری اوقات پیش می‌آید که بیمار آموکسی سیلین می‌خواهد در حالی که آنتی بیوتیک‌ها در فهرست O.T.C قرار ندارند و برخی بیماران خود را مدعی می‌دانند که می‌توانند این دارو را دریافت کنند و تاسف آور است که اغلب هم در قبال مقاومت‌ها، پرخاشگری می‌کنند.

قهرمانی با تاکید بر اینکه داروهای O.T.C محدودیت‌ عرضه دارند می‌گوید: البته باید قبل از دادن هر داروی O.T.C حتی داروهای پیش‌پا افتاده، سابقه بیماری و علت استفاده از آن سوال شود. تا اگر بیمار مسیر اشتباه را می‌رود دکتر داروساز او را هدایت کند.

مردم صبوری کنند، داروخانه‌دارها حوصله!

این داروساز ضمن توصیه به داروسازان برای صرف وقت بیشتر با بیمار می‌گوید: داروخانه‌ها بسیار شلوغ هستند و برخی بیماران به قدری در مطب پزشک معطل مانده‌اند که دیگر صبر و حوصله ندارند و می‌خواهند هر چه زودتر دارویشان را بگیرند و بروند.

به گزارش ایسنا،وی ادامه می‌دهد: البته لازم است بیماران هم به هنگام مراجعه به داروخانه صبور باشند، با روی باز به داروخانه بیایند و هر دارویی را که اطرافیان پیشنهاد می‌دهند، به راحتی خریداری نکنند.