وجود 1500 زندانی مهریه با باور این که "مهریه رو کی داده، کی گرفته"
«مهریه را کی داده، کی گرفته»، نشان می دهد در عرف ما هر چند چانه زدن در بازار مهریه رایج است و بازار مهریه‌های کلان، داغ است، اما تا پای طلاق وسط نیاید، مهریه دادن و گرفتن در کار نیست. به عبارت دیگر خواستن مهریه در عرف ما مساوی با اعلام طلاق است. چنان چه زنی مهرش را مطالبه کند، عندالمطالبه طلاقش می‌دهند. البته این یکی از مضرات مهریه‌های سنگین است، اگر مهریه‌ها سبک‌تر باشد، پرداخت آن با کینه ورزی و طلاق همراه نخواهد شد.
مهریه مهم‌ترین بخش تصمیم بزرگ ازدواج است، لذا نیاز است که در تعیین آن تمامی حد و حدود عدالت رعایت شود، به طوری که نه حقی از زن ضایع شود و نه مرد برای مهریه زیر بار سنگینی از تعهد برود.
تعیین مهریه‌های بالا پدیده‌ای است که در میان خانواده‌های ایرانی رواج پیدا کرده است، در حالی که در گذشته این گونه نبود و خانواده‌ها مهریه زیادی را برای زوجین در نظر نمی‌گرفتند، زیرا باور داشتند که مهریه عاملی برای خوشبختی نیست، اما متاسفانه امروزه تعیین مهریه در اغلب ازدواج‌ها بر اساس نظر دختر و پسر انجام می‌شود و خانواده فقط نقشی نمادین دارد و با توجه به این که دختران مهریه را عاملی برای خوشبختی و بقای زندگی خود می‌دانند، به همین دلیل تصور می‌کنند مهریه بیشتر زندگی بهتر را به همراه دارد.
چندی قبل جولایی مدیر عامل ستاد مردمی دیه کشور با حضور در خراسان جنوبی، از وجود بیش از 9 هزار زندانی جرایم غیر عمد در زندان‌های کشور خبر داد.
جولایی گفت: از این تعداد هزار و 500 نفر به علت ناتوانی در پرداخت مهریه و 500 نفر نیز به دلیل نفقه در زندان به سر می‌برند. این تعداد زندانی مهریه نشان می‌دهد که مهریه گرفتنی و دادنی است، حتی به قیمت زندان رفتن!
به گزارش ایسنا، منطقه خراسان جنوبی، علی مرد جوانی است که حدود 3 سال پیش با همسرش اختلاف پیدا کرده است.
وی می‌گوید: در سال 79 ازدواج کردیم و به رسم آن زمان مهریه زنم را 114 سکه گذاشتم. شب خواستگاری که مهریه را تعیین کردیم اصلا تصور این که روزی بخواهم از همسرم جدا شوم و مهریه پرداخت کنم را نداشتم، لذا پذیرفتم.
وی ادامه داد: من شغلم آزاد است و اکنون که با همسرم اختلاف پیدا کرده‌ام، مجبور به پرداخت ماهانه یک سکه هستم و خدا می‌داند که تا کی باید این وضع ادامه داشته باشد.
علی افزود: البته مقداری از مهریه را از محل پول رهن منزل و فروش ماشین نقدا پرداخت کرده‌ام، اما هنوز تا چند سال دیگر باید هر ماه یک سکه به زنم بدهم.
مجید یک جوان دانشجو است که در خصوص ازدواج و مشکل پرداخت مهریه می‌گوید: من و همسرم در بیمارستان با هم آشنا شدیم. پدر و مادرم از وضعیت مالی خوبی برخوردار نیستند و با ازدواج ما نیز مخالف بودند، اما من با اصرار زیاد حمیده را عقد کردم و 300 سکه هم مهریه‌اش گذاشتم. هنوز چند ماهی از عقدمان نگذشت که بهانه گیری همسرم شروع شد و مادام مرا تهدید می‌کرد که مهریه‌ام را به اجرا می‌گذارم و بالاخره هم این کار را کرد، اکنون پدرم تمام دار و ندارش را فروخته که توانستیم نصف مهریه را بدهیم.
آن روی پرده این نمایش هم گفت و گو با یک دختر جوان است. او می‌گوید: من و همسرم در یک مسافرت با هم آشنا شده و ازدواج کردیم. آن موقع آن قدر عاشق هم بودیم که مهریه‌ام را 14 شاخه گل رز گذاشتم، اما بعد از حدود دو سال سر یک اختلاف بسیار جزیی همسرم شروع به بهانه گیری کرد و کار به جایی رسید که خیلی راحت 14 شاخه گل رز خرید و طلاقم داد.
یک خانم جوان دیگر نیز که به تازگی تصمیم به طلاق گرفته است، در گفت وگو با ایسنا گفت: ابتدا که همسرم به خواستگاری آمد از خانواده سطح پایین بودند و همان اول توافق کردیم مهریه را فقط 7 میلیون تومان ثبت کنیم. آن زمان تنها شرطی که گذاشتم اخلاق بود، اما متاسفانه بعد از گذشت حدود 6 ماه از زندگی مشترک اخلاق همسرم از این رو به آن رو شد و الان که حدود سه سال است مرا بلاتکلیف گذاشته نه طلاق می‌دهد و نه مرا به خانه‌اش می‌برد و من هم مجبور شدم که مهریه‌ام را به اجرا بگذاریم و از آن جا که شوهرم بضاعت پرداخت مهریه را نداشت، اجناس مغازه‌اش را به مزایده گذاشته‌ایم تا از این طریق بتوانم قسمتی از مهریه‌ام را بگیرم.
مهریه‌های غیر‌متعادل، نشانگر مادی گرایی، کوتاه فکری و اسارت روح در زندان مادیات دنیوی
حجت الاسلام و المسلمین ابراهیم حسینی یک سردفتردار در بیرجند نیز گفت: یکی از دلایل انتخاب مهریه سنگین و بالا را چشم و هم چشمی دانست و گفت: برخی بر این تصور هستند که مهریه هر چقدر بیشتر و بالاتر باشد، سد محکمی است برای طلاق و نیز به تصور این که هر چه مهریه بالاتر و بیشتر باشد، کلاس و شأن اجتماعی زوجه بالاتر خواهد بود، در حالی که این یک تصور غلطی است.
حجت الاسلام و المسلمین ابراهیم حسینی با بیان این که مهریه‌های غیر متعادل نشانگر مادی گرایی، کوتاه فکری و اسارت روح در زندان مادیات دنیوی است، افزود: بهترین اصل در انتخاب مهریه اسلام و آموزه‌های دینی و الگوگیری از پیامبر معظم اسلام(ص) و اهل بیت عصمت و طهارت(ع) است. همان طور که پیامبر(ص) می‌فرمایند: بهترین دختران امت من کم مهرترین آنهاست و در اولویت بعدی اصالت خانوادگی و شأنیت زوجه و نیز توان پرداخت مهریه از ناحیه زوج خصوصاً اگر مهریه عندالمطالبه باشد.
این کارشناس مذهبی در پاسخ به این سوال که چه اقدامات فرهنگی برای رواج مهریه‌های معقول می‌توان انجام داد و در این زمینه چه کمبودهایی احساس می‌شود، گفت: باید از نظر فرهنگی و اجتماعی کار شود، روحانیون و مبلغین توجه مردم را به مهر السنه و مهریه‌هایی که ائمه معصومین(ع) برای همسرانشان در نظر می‌گرفتند، معطوف دارند و دولت و ادارات ذی‌ربط هم از قبیل ثبت احوال، ثبت اسناد و دارایی اقدامات جدی داشته باشند. به عنوان مثال مالیات‌های سنگین برای مهریه‌های سنگین و بالا وضع کنند که متأسفانه در این زمینه خیلی کمبود احساس می‌شود.
وی گفت: به نظر می رسد که هیچ اقدامیدر این راستا صورت نگرفته و اگر هم شده خیلی ناچیز و کم رنگ بوده است.
وی در باب بهترین رقم برای مهریه نیز گفت: بهترین رقم مهریه همان مهر السنه مهریه حضرت فاطمه زهرا(س) که عبارت از 500 درهم بوده، است.
حجت الاسلام و المسلمین حسینی با اشاره به برخی از عجیب‌ترین مهریه‌ها در بیرجند افزود: عجیب‌ترین مهریه‌هایی که تا کنون با آن برخورد کرده‌ام چند موردی معادل سال تولد دختر بوده به عنوان مثال 1368 یا 1369 سکه طلای تمام بهار آزادی و نیز یک مورد هم 1500 سکه طلای تمام بهار آزادی که البته مورد آخر در زندان به سر می‌برد.
وی هم چنین با اشاره به برخی از مهریه‌های کم و ساده خاطر نشان کرد: یک مورد مهریه زوجه یک شاخه نبات و پنج شاخه گل محمدی و موردی هم یک شاخه نبات، یک شاخه گل نرگس، یک سکه طلای تمام بهار آزادی و یک سفر زیارتی کربلا بوده، حتی یک مورد ازدواج که هر دو طلبه بودند، مهریه زوجه یک دوره تفسیر نمونه، یک دوره تفسیر المیزان، یک قرآن و یک نهج البلاغه بود.
عباس اکبری، یک کارشناس حقوقی در بیرجند نیز در بیان تعریفی از مهریه از لحاظ حقوقی به ایسنا گفت: مهریه شامل مهر محمدی، مهر المسمی، مهر امثل و مهر المتعه است که هر کدام از این انوع مهریه تعریف خاص خود را دارد.
اکبری در خصوص شرایط مهریه نیز گفت: مهر باید حتما ارزش مالی داشته باشد. بنابراین آن چه را که ارزش مالی ندارد، نمی‌توان به عنوان مهریه تعیین کرد و از نظر شرع و قانون قابل انتقال و معامله باشد، لذا نمی‌توان مشروبات الکلی یا حیوانات حرام گوشت مانند خوک را به عنوان مهریه تعیین کرد. زوج، مالی را می‌تواند مهر قرار دهد که خود مالک آن باشد، بنابراین اموال عمومی یا مال موقوفه را نمی‌توان مهر قرار داد. ضرورتی ندارد که مهر حتما معین باشد، بلکه انجام عمل یا حرفه آموزی یا تدریس هم می‌تواند مهریه باشد. مثل آموختن قرآن یا آموختن رایانه به زوجه می‌تواند موضوع مهر باشد.
این کارشناس مسایل حقوقی در پاسخ به این سوال که عجیب‌ترین مهریه‌هایی که تاکنون در دادگاه با آن برخورد کرده‌اید، چه بوده است، گفت: پرونده‌ای که در یکی از دادگاه‌ها مورد بررسی قرار گرفت، موضوع مهریه آن 2000 بوسه عاشقانه بود که زوجه از دریافت آن امتناع کرد.
وی در اظهار نظری در خصوص برداشتن زندان از مرد در صورتی که توانایی پرداخت مهریه را نداشته باشد، گفت: مطلبی که اخیرا از سوی آقای اژه‌ای مطرح شد که اگر مرد نتواند مهریه را بدهد و توانایی پرداخت یک جای آن را نداشته باشد، نباید به زندان برود و بدهی او تقسیط می‌شود، گر چه این طور در رسانه‌ها مطرح شده بود که قرار است زندان برداشته شود و حذف کامل زندانی مهریه باشد، اما این مطلب به جهت کم کردن هزینه‌های دولت، کم شدن فشار روانی بر روی آقایانی که همسران خود را دوست دارند، هم چنین کاهش فشارهای روانی جامعه است.
اکبری خاطر نشان کرد: برداشتن زندان برای مهریه‌های بالای 130 سکه است و دلیل آن نیز آن است که ازدواج به پاکی خود باقی بماند و وارد قسمت‌های مادی و دنیوی نشود.
وی در باب توصیه‌ای به عنوان یک حقوقدان به جوانانی که از این پس در خصوص مهریه تصمیم خواهند گرفت، افزود: مهر حق زن است، به قول قدیمی‌ها کی داده و کی گرفته اما به قول حقوقی‌ها در صورتی که شکی در امضاء دارید، تعارف را کنار بگذارید، حق زن را در حد متعارف و شأن او بدهید، زن ارزشی بالاتر از طلا و سکه دارد، ارزش او را با این چیز‌ها پایین نیاوریم، زن را که لطیف است وارد بازی دادگاه و پول نکنیم، زندگی را با ایمان به خدا و سعی در هم راستایی با هم بسازیم.
جدای از بار حقوقی برخی از مهریه‌ها که سایه سنگین آن بر روی زندگی همواره مشکلات عدیده‌ای را به وجود آورده است، برخی از کارشناسان معتقدند امروزه تعیین مهریه بر اساس چشم و هم چشمی و رقابت و به منظور پزدادن در میان دوست و آشنا انجام می‌شود، در حالی که این تلقی به هیچ وجه درست نیست.
آسیب شناسان بر این باورند با توجه به نوع و میزان مهریه‌هایی مانند قله هیمالیا و دماوند این نوع مهریه‌ها از نگاه رفتار شناسی، بیانگر فاصله گرفتن از باورهای ارزشی، معیارهای دینی و حتی موازین ملی و فرهنگی است.
دکتر مجید ابهری، پژوهشگر و آسیب شناس اجتماعی در گفت وگویی با بیان این که تعیین مهریه و در نظر گرفتن سکه به ارتفاع قله دماوند « ۵ هزار و ۶۱۰ متر» و قله هیمالیا «۸ هزار متر» و از این قبیل ارقام و آمار باعث شگفتی، حیرت و تاسف تحلیلگران اجتماعی شده است، تاکید کرد: رقابت غیر منطقی بین دختران یک فامیل یا خانواده یا دوستان و همکلاسی‌ها باعث شده این گونه رفتارهای غیر متعارف در جامعه روند افزایشی پیدا کند.
به گفته ابهری، عدم آموزش مهارت‌های زندگی، فاصله بین نسلی و عدم تفاهم والدین با فرزندان باعث شده جوانان کمتر نظریات والدین را در فرایندهایی مانند تعیین مهریه بپذیرند و به کار ببندند.
رئیس انجمن مددکاری اجتماعی ایران نیز چندی پیش در این خصوص گفت: گاهی مواقع چشم و هم چشمی، رقابت و ... باعث می‌شود که در تعیین مهریه معیارها و میزان آن تغییر کند، به طوری که مدتی است میزان مهریه‌ها نیز نسبت به گذشته تغییر و افزایش چشمگیری داشته است.
دکتر موسوی چلک افزود: افراد زندگی مشترک را شروع می‌کنند که بتوانند به آرامش و تعالی برسند، همان چیزی که دین اسلام نیز بر آن تاکید کرده است. به همین دلیل قطعا مهریه‌های بالا نمی‌تواند عامل و تضمینی برای رسیدن به این سعادت باشد، ضمن این که بالا بودن مهریه به معنای عشق و علاقه نیست، شاید نشان عدم علاقه باشد.
وی در مورد علت افزایش مهریه‌ها نیز گفت: دلایلی مانند بالا رفتن آمار طلاق و مشکلات اقتصادی در تامین هزینه‌های زندگی بعد از طلاق باعث شده به نوعی این نوع نگاه‌ها در زندگی زنان تقویت شود، در حالی که در نهایت جایی که جان در عذاب باشد، دیگر هیچ سکه و مادیاتی کارگشا نیست.
این کارشناس آسیب‌های اجتماعی تاکید کرد: از سوی دیگر اگر هم به دلیل مشکلات زیاد و عدم تفاهم حتی زیر یک سقف زندگی کنند، قطعا آن آرامش را نخواهند داشت.
موسوی چلک با اشاره به این که مهریه‌های بالا فضای بی‌اعتمادی را ایجاد می‌کند، گفت: قطعا مهریه‌های زیاد باعث ثبات در زندگی نخواهد بود و بر عکس دلیلی برای از هم گسیختگی خانواده است.
رئیس انجمن مددکاری اجتماعی ایران افزود: تعیین مهریه‌های بالا مبنایی برای رسیدن به سعادت نیست و به طور حتم زوجین برای رسیدن به خوشبختی راه را گم کرده‌اند.
به گفته وی، هیچ مهری بالاتر از صداقت، گذشت و احترام نیست، چنان چه صداقت و گذشت در زندگی باشد آن وقت بهترین عامل ثبات محسوب می‌شود.
وی افزود: تعیین مهریه بالا اعتماد بین زن و شوهر را خدشه دار کرده و بالا بودن مهریه همیشه برای مرد استرس به همراه خواهد داشت و بر اساس آمارهای موجود تعداد زیادی از مردان در حال حاضر به دلیل عدم توان در پرداخت مهریه در زندان به سر می‌برنند.
موسوی چلک تاکید کرد: نگاه تجارت گونه و صندوق ضمانت گونه زنان به مهریه بزرگ ترین خطایی است که در زندگی وجود دارد.
در هر حال واقعیت این است که امروزه با افزایش میزان مهریه در جامعه روبرو هستیم. به طوری که گاهی مواقع موارد عجیب و نامتعارفی نیز مانند تعیین مهریه بر اساس ارتفاع قله هیمالیا و یا فاصله زمین تا کره ماه نیز مشاهده می‌شود.
گویا خانواده‌ها فقط به فکر مطرح شدن در میان دوستان و آشنایان خود هستند و به خوشبختی فرزندانشان نمی‌اندیشند.
گزارش از: عصمت برزجی، خبرنگار ایسنا، منتطقه خراسان‌جنوبی
