در ركود نگران كننده اي قرار گرفته ايم

آفتاب‌‌نیوز : دكتر رؤيا طباطبايي عضو هيئت مديره و سخنگوي كانون كارآفرينان صنعتي ضمن بيان مطلب فوق افزود: شاخصها حكايت از آن دارند كه اقتصاد ايران در شرايط ركود قرار گرفته و كشور ما نتوانسته از فرصتهاي افزايش قيمت نفت، استفاده لازم را ببرد. شرايط كنوني، نيازمند عزم مسئولان است كه براي برگرداندن شرايط اقتصادي از ركود به رونق، گام عملي جدي بردارند.

دكتر طباطبايي افزود: البته تعاريف متفاوتي از ركود در ادبيات اقتصادي وجود دارد و ما براي اطمينان از اينكه آيا به راستي در شرايط ركود هستيم يا نه، تقريباً تمامي تعاريف را در شرايط كنوني مورد توجه قرار داديم.

وي افزود: به موجب يكي از تعاريف مشهور، ركود عبارت است از «دوره اي كه كاهش معني دار در چهار عامل توليد، درآمد، اشتغال و تجارت ايجاد شود.» اين دوره معمولاً حداقل بين 6 ماه تا يكسال است. به اين ترتيب ركود بر اين اساس به معناي كاهنده بودن رشد توليد ناخالص داخلي واقعي است. از سوي ديگر مي بينيم كه در سه سال اخير رشد توليد ناخالص داخلي (به قيمت پايه) كاهنده بوده و از رقم 5/7 درصد در سال 1381 به رقم 7/6 درصد در سال 1382 و 8/4 درصد در سال 1383 (رقم مقدماتي بانك مركزي) تنزل يافته است. اين در شرايطي است كه طي اين مدت، درآمد نفتي ما روندي فزاينده داشته و صادرات نفت و گاز ما طي سالهاي 1381 الي 1383 به ترتيب برابر با 0/23، 4/27 و 8/36 ميليارد دلار بوده است. بنابراين آشكار مي شود كه وضعيت اقتصادي ايران ركودي است.

دكتر طباطبايي در پاسخ به اين سؤال كه آيا علاوه بر شاخص مذكور وجود ركود، از طريق شاخصهاي ديگر نيز تأييد مي گردد، گفت: شاخص تركيبي آينده نگر نيز ركود را تأييد مي كند، يعني وقتي كاهش پي در پي (بيش از سه دوره متوالي) در تغييرات شاخص تركيبي آينده نگر ملاحظه كنيم، اين به معناي شرايط ركود است. به موجب آماري هم كه يكي از مراكز تحقيقاتي كشور (كه تنها توليد كننده اين شاخصهاست) منتشر ساخته، نرخ تغيير شش ماهه اين شاخص در 12 ماهه 83 نسبت به 12 ماهه 82، بهبود نداشته است اين در حالي است كه درآمدهاي نفتي در سال 83 به مراتب بيشتر از سال 82 بوده و قيمت نفت از 30 دلار در اسفند 82 به 5/48 دلار در اسفند 83 افزايش يافته است.

سخنگوي كانون در پاسخ به اين سؤال كه آيا افت بورس مي تواند نمايشگر ركود باشد، گفت: يكي از مؤلفه هاي شاخص تركيبي آينده نگر، بورس است كه اين مؤلفه نيز با تغييرات منفي مواجه بوده است. براي مثال شاخص قيمت سهام از دي ماه سال 1383 لغايت خرداد ماه سال 1384 به ترتيب 13168 و 12649 و 12702 و 12605 و 12424 بوده و در نهايت در نيمه مهرماه 84 به عدد 10139 تنزل يافته است كه روندي نامناسب بوده و يكي از علامت دهنده هاي مهم ركود اقتصادي مي باشد. و اين در حالي بوده كه ما در سه سال اخير بيش از 15 درصد تورم داشته ايم و حداقلش اين است كه بايد به اندازه تورم، ارزش سهام بالا مي رفت. در حالي كه نه تنها افزايش پيدا كرده، بلكه كاهش نيز پيدا نكرده است.

سخنگوي كانون كار آفرينان صنعتي ايران افزود: البته در دنياي اقتصادي امروز از شيوه ديگري نيز براي پي بردن به شرايط ركودي استفاده مي كنند و آن مشاهده فاصله معني دار بين رشد بالفعل اقتصادي از رشد بالقوه اقتصادي كشور است؛ به عبارت ديگر عاطل ماندن ماشين آلات و سرمايه ها را ركود اقتصادي مي خوانند. اگر از اين نظر وضعيت اقتصاد ايران را بررسي كنيم مشاهده مي كنيم رشد توليد ناخالص داخلي كشور به طور معني دار پايين تر از رشد بالقوه كشور است و اين نمادي از وضعيت ركود اقتصادي مي باشد و اين در حالي است كه رشد توليد ناخالص داخلي جهاني در سال 2004 برابر با 1/5 درصد و رشد «ساير كشورها به جز كشورهاي پيشرفته صنعتي» در اين سال 2/7 درصد و رشد چين در اين سال 5/9 درصد بوده است؛ و اين در حالي است كه رشد توليد ناخالص داخلي ما در اين سال و با وجودي كه از درآمدهاي سرشار نفتي برخوردار بوده ايم تنها برابر با 8/4 درصد بوده است.

طباطبايي گفت: هنوز هم در اغلب كشورهاي دنيا معتبرترين شاخص براي پيش بيني وضعيت اقتصادي، شاخص تركيبي آينده نگر است كه از مهم ترين مؤلفه هاي تأثير گذار بر وضعيت اقتصادي تشكيل مي گردد.

طباطبايي افزود: البته شاخصهاي ديگري را نيز مي توان مورد توجه قرار داد نظير «وضعيت كارگاههاي بزرگ صنعتي»، «موازنه كل تراز پرداختها»، «نرخ ارز» و «نسبت سپرده هاي مدت دار به كل سپرده هاي بخش خصوصي» كه رابطه مورد اخير با ركود اقتصادي مثبت مي باشد يعني در شرايطي كه نسبت سپرده هاي مدت دار به كل سپرده هاي بخش خصوصي افزايش يابد، علامتي از ركود اقتصادي قلمداد مي گردد.

دكتر طباطبايي در پاسخ به اين سؤال كه آيا اينكه ما داراي رشد توليد ناخالص داخلي هستيم، به معناي رونق اقتصادي نيست گفت: مثبت بودن رشد توليد ناخالص داخلي و يا سرانه آن، ابداً به معناي آن نيست كه كشور در شرايط رونق است. آنچه مهم است نزديك ساختن كشور به توان بالقوه آن است و صرف مثبت بودن توليد ناخالص داخلي، بيانگر رونق نيست.

طباطبايي در پاسخ به سؤال ديگري در مورد مباحث مطرح شده در نشست اين ماه كانون كارآفرينان صنعتي و دستور جلسه ماه بعد گفت: با توجه به گزارشهاي واصله از سوي كارخانجات سراسر كشور، هيئت مديره در ماه گذشته، گروهي را مأمور ساخت تا در اين خصوص بررسي كارشناسانه نمايند. به ويژه آنكه آخرين آمار كارگاههاي بزرگ صنعتي كشور مربوط به سال 82 بوده و نمي توانست براي شرايط كنوني قابل استفاده باشد. در اين جلسه، گروه كارشناسي مزبور، گزارش خود را ارائه كرد و نشان داد به حسب شاخصهاي متعدد اقتصادي، شرايط ركود بر صنايع كشور حاكم است و برخورد فعال مسئولان را مي طلبد.

در اين جلسه همچنين گفته شد كه با تداوم وضع كنوني، به هيچ وجه امكان تحقق خواسته رئيس جمهور محترم مبني بر قرار دادن درآمد نفت بر سر سفره مردم وجود نخواهد داشت.

طباطبايي در خاتمه افزود: قرار است در نشست ماه بعد كانون، گزارش گروه كارشناسي ديگري در مورد ريشه هاي ركود كنوني و راههاي برون شد از آن، مطرح شود.