بازي هسته اي

آفتاب‌‌نیوز : آفتاب: سياوش دريابار - اميل بورل رياضي دان بزرگ فرانسوي درسال 1921 اولين كسي  بود كه نظريه بازيها را مطرح نمود، پس از آن و در همين راستا '' نيومان'' همراه با '' اسكار مورگنستون'' اين نظريه را به عنوان روشي دقيق براي تجزيه و تحليل موقعيت هاي رقابت آميز كه متضمن منافع دوجانبه در زمينه هاي مختلف از جمله ، ديپلماسي، اقتصاد، سياست و جنگ است مطرح كردند.

اين نظريه بر نوعي استدلال انتزاعي حاصل تلفيق رياضيات ومنطق استوار است، تقريباً تمامي نظريه پردازان بازي ها بر اين عقيده اند كه نظريه مورد استفاده آنها متوجه شيوه رفتار بالفعل افراد در وضعيت هاي منازعاتي نيست، بلكه بر رفتار مرسوم به رفتار '' صحيح عقلايي'' در وضعيت هاي منازعه آميزي ناظراست كه طي آنها شركت كنندگان در منازعه سعي در '' بردن'' دارند.

هرچند افراد مي توانند در موقعيت هاي منازعاتي ، به نحوه غير عقلايي و هيجاني عمل كنند. ولي اين نظريه پردازان معتقدند افرادي كه در بازي شركت مي كنند، با محاسبه گرايي عقلايي و با حدس زدن، اقدامات طرف مقابل خود عمل كرده و سعي در گرفتن امتياز از طرف مقابل دارند.
بازي در صحنه بين الملل از ذات بازي گونه همه روابط انساني ناشي مي شود. در نظريه بازيها، مباني فلسفي نظريه توازن قدرت''Balance Of Power'' بااضافه كردن رياضيات و كاربرد منطق همراه مي شود.

در حقيقت عرصه بين الملل به گونه اي است كه براي موفقيت بايد رفتار خود را منطقي نمائيم. چرا كه محيط      بين الملل ، فضايي حسابگرانه است و جايي براي رفتار غير عقلايي وجود ندارد. هر چند برخي بازيگران بر خلاف منافع ملي و مخالف قواعد و چارچوب بازي بين الملل عمل مي كنند ولي اين رفتارهاي غير عقلايي ازمنظر بين الملل تعجب بر انگيز بوده و در چارچوب بازي نمي گنجد.
در هر بازي، بازيگران، راهبرد، ترتيب بازي، ساختار اطلاعاتي و خروجي ازمهمترين عناصر آن شناخته شده كه اغلب بصورت متقارن- نامتقارن تصادفي- غير تصادفي، با آگاهي كامل – بدون آگاهي كامل و مجموع صفر- مجموع      غير صفر مي شناسيم كه در بازي با مجموع صفر سود يك بازيگر معادل زيان بازيگر ديگر است و بازي با مجموع غيرصفر، تصميمات يك بازيگر ممكن است به نفع همه بازيگران تمام شود و به اصطلاح بازي برد- برد مد نظر قرار مي گيرد.

هنگامي كه ديپلمات هاي گروه 1+5 و ايران پشت ميز مذاكره قرار مي گيرند؛ در حقيقت وارد بازي نفسگير ، سخت و طاقت فرساي مذاكره با حاصل جمع صفر يا غيرصفر مي شوند. تصور هر دو طرف باز ي برد – برد است، چرا كه گذشته اين مذاكرات نشان مي دهد كه گروه 1+5 بيشتر به دنبال انگاره '' رفع نگراني هاي جامعه بين الملل در خصوص احتمال نظامي شدن برنامه هسته اي ايران'' هستند و ايران  به دنبال انگاره '' لزوم به رسميت شناخته شدن تمام حقوق هسته اي خود در چارچوب ان پي تي'' است. مسلم آنچه در بازي برد- برد هسته اي بين      ديپلمات هاي مذاكره كننده اولويت دارد عبارت است از: '' به رسميت شناخته شدن حقوق هسته اي ايران در برابر رفع آنچه نگراني هاي غرب خوانده مي شود.

شواهد نشان مي دهد كه غرب نسبت به دوره قبل انعطاف زيادتر از خود نشان داده است و با به رسميت شناختن حق غني سازي اورانيوم در ايران ، گام مثبتي در پيشبرد مذاكرات هسته اي برداشته است، در مقابل ايران هم در راستاي رفع نگراني هاي جامعه بين الملل گامهايي برداشته است كه برآورد اين رفتارهاي ديپلماتيك نشان از تلاش طرفين براي بازي برد- برد است.

همين منظر است كه مي توان سخنراني دولت مردان ايران و امريكا را در سازمان ملل مورد تجزيه و تحليل قرار داد، از طرف ايران آقاي روحاني اعلام كرد: ايران و ديگر كنشگران بايد دو هدف مشترك را به عنوان دو قسمت غير قابل تفكيك راه حل سياسي پرونده هسته اي ايران دنبال نمايند:

1-    برنامه هسته اي ايران و همه كشورهاي ديگر مي بايد تنها در جهت اهداف صلح آميز باشد. سلاح هسته اي و كشتار جمعي هيچ جايگاهي در دكترين دفاعي ايران نداشته و با باورهاي بنيادين مذهبي واخلاقي ايران درتعارض است. همچنين منافع ملي ما ايجاب مي كند كه هر گونه نگراني منطقي پيرامون برنامه هسته اي ايران مرتفع گردد.

2-     هدف دوم يعني پذيرش اعمال حق غني سازي وساير حقوق هسته اي در خاك ايران تنها راه تامين هدف اول است، جمهوري اسلامي ضمن پافشاري بر اعمال حقوق خودو ضرورت احترام و همكاري بين المللي در اعمال اين حقوق، آماده گفتگوهاي بدون تاخير براي اعتماد سازي متقابل و رفع دوسويه ابهامات از طريق شفافيت كامل مي باشد.

ايران به دنبال تعامل سازنده براساس احترام متقابل ومنافع مشترك با ديگر كشورهاست ودراين چارچوب در    پي افزايش تنش با ايالات متحده امريكا نيز هست.

اوباما، رئيس جمهور امريكا هم اعلام كرد: امريكا ترجيح مي دهد نگراني هايش درباره برنامه هسته اي ايران را به صورت مسالمت آميز حل و فصل كند. مابه دنبال تغيير رژيم نيستيم و به حق مردم ايران دردسترسي به انرژي صلح آميز احترام مي گذاريم.

رهبر معظم ايران فتوايي عليه استفاده از تسليحات هسته اي صادر كرده، روحاني رئيس جمهور نيز تاكيد كرده است كه جمهوري اسلامي ايران هرگز سلاح هسته اي نخواهد ساخت. سخناني كه دولتهاي متبوع ما بيان كرده اند، بايد پايه و اساسي براي توافق معني دار باشد. ما بايد بتوانيم به راه حلي برسيم كه به حق مردم ايران احترام گذاشته شود و در عين حال به جامعه جهاني اين اطمينان خاطر را بدهد كه برنامه هسته اي ايران صلح آميز است.

از برايند سخنان رئيس جمهور ايران و رئيس جمهور ايالات متحده امريكا چنين بر مي آيد كه هر دو طرف بازي، به دنبال اعتماد سازي متقابل قبل از مذاكره مي باشند و اين نشان از بازي برد – برد در برنامه هسته اي ايران است. چرا كه از يك سو ايران به دنبال كم كردن نگرانيهاي غرب از موضوع نظامي شدن برنامه هسته اي است و از سوي ديگر حق مسلم ايران در برنامه هسته اي به رسميت شناخته خواهد شد.