سه گام برای رهایی از مصیبتی به نام «یارانه نقدی»

آفتاب‌‌نیوز : آفتاب: جعفر محمدی - هدفمندی یارانه ها ، اصالتاً طرح مناسبی برای نجات اقتصاد ملی بود چه آن که در طول سالیان دراز ، یارانه ها به طور "فله ای" توزیع می شد و بخش عمده ای از منابع کشور، که می شد صرف تولید و اشتغالزایی شود، مصروف اعطای یارانه می شد.

بنابر این لازم بود که یارانه ها ، هدفمند شوند تا دو اتفاق مهم در این عرصه رخ دهد:
اول آن که یارانه ، به عنوان کمک دولتی، به "گروه های کم درآمد جامعه" تعلق گیرد و فاصله آنها را با طبقات بالادستی کمتر کند.
و دوم این که با حذف یارانه ها از برخی کالا و خدمات ، منابع مالی آزاد شده حاصل از آن، صرف ارتقای تولید و اشتغالزایی شود.یارانه نقدی

برای تحقق هدف اول ، یعنی پرداخت یارانه به اقشار کم درآمد ، دولت احمدی نژاد طرح ملی جمع آوری اطلاعات اقتصادی خانوارها را اجرا کرد و طی آن ، میلیون ها نفر ساعات متمادی را صرف ایستادن در صف و پر کردن فرم های عریض و طویلی کردند که در آن ، سوالاتی درباره میزان درآمد و املاک و دارایی های افراد مطرح شده بود.

هدف این بود که ثروتمندان ، یا اساساً یارانه نقدی نگیرند و یا هر دهک ، یارانه ای متناسب با در آمدش و متفاوت از دیگران بگیرد.
با این حال ، سوء مدیریت در دهک بندی افراد ، باعث شد که محمود احمدی نژاد ، اساساً صورت مسأله را پاک کند و در یکی از نطق هایش بگوید: مردم دهک بندی ها را فراموش کنند، به همه یارانه یکسان می دهیم!
بدین ترتیب، دولت وقت به جای آن که در اندیشه حل مسأله برای توزیع یارانه بر مبنای درآمد باشد ، مانند بسیاری دیگر از رفتارهایش ، صورت مسأله را پاک کرد و بیش از 70 میلیون نفر ، یارانه بگیر شدند و فردی که درآمد میلیونی دارد مساوی فردی یارانه گرفت - و می گیرد - که محتاج نان شب است! (یکی از یارانه بگیران ثروتمند تعریف می کرد که پول یارانه را صرف غذای سگ اش می کند!)

بدین ترتیب ، هدف اول که کمک به اقشار کم درآمد بود محقق نشد.

اما هدف دوم که افزایش تولید و اشتغال بود نیز عملاً محقق نشد. اخراج گسترده نیروهای کار ، کاهش تولیدات داخلی ، کم شدن از حجم و وزن محصولات (مانند فرآورده های لبنی) ، تعطیلی های گسترده واحدهای تولیدی ، عدم پرداخت حقوق پیمانکاران طرف قرارداد با دولت و ... ، همه و همه ، تبعات اجرای غیر علمی طرح هدفمندی یارانه ها هستند که همه مردم با مشاهده اش کردند.

بدین ترتیب طرحی که می توانست اقتصاد ملی را نجات دهد ، در عمل به عاملی برای نابودی اقتصاد ملی تبدیل شد که طی آن مردم در مقابل افزایش بی رویه قیمت ها ، اندک مبلغی می گیرند تا بتوانند بخش کوچکی از گرانی ها را جبران کنند.

از همه بدتر این که ادامه وضعیت کنونی ، اساساً امکان پذیر نیست. پرداخت حدود سه هزار و 400 میلیارد تومان در هر ماه ، بدین معناست که به همین میزان دست دولت در اجرای طرح های عمرانی و اشتغالزایی و تولید و ... بسته است (به عنوان مثال ،پارس جنوبی در هر ماه یک میلیارد دلار بودجه نیاز دارد و هر ماه تأخیر در بهره برداری از فازهای پارس جنوبی، 3 میلیارد دلار ضرر بر کشور تحمیل می کند).

البته اگر دولت کنونی بخواهد با روش احمدی نژادی پرداخت ها را ادامه دهد، امکان پرداخت وجود دارد و می توانند با فروش اموال دولتی ، از ساختمان ها گرفته تا سهام شرکت ها ، دستکاری عمدی و ساختگی در نرخ ارز و سکه ، چاپ اسکناس های بدون پشتوانه و ... هر ماه یارانه بدهند، حتی بیش از مبلغ کنونی.
ولی این روش ها ، معنایی جز دینامیت گذاشتن در زیر ستون های بنای اقتصاد ندارند و قطعاً به عوارض دردناکی مانند رشد افسار گسیخته تورم ، تعطیلی کارخانه ها ، افزایش بیکاری ، گرانی و ... می انجامند ( که این اتفاقات ناگوار ، رخ داده و هم اکنون ، همه ما درگیر آن هستیم.)

روش کنونی پرداخت یارانه ها، سنگی است که در چاه افتاده و برای در آوردنش، باید بسیار تدبیر کرد چه آن که از یک سو، مردم به دریافت یارانه عادت کرده و برخی، در هزینه های ماهانه بر روی آن حساب کرده اند و لذا نمی توان بی مقدمه آن را حذف کرد و از سوی دیگر نیز نمی شود این همه یارانه را هر ماه پرداخت کرد و روند کنونی را ادامه داد.

لذا به نظر می رسد باید در چند گام اساسی، این معضل ملی را حل و فصل کرد.
گام نخست می تواند حذف یارانه دهک های ثروتمند باشد. البته مشکل اساسی در این میان ، شناسایی دهک های ثروتمند است و اگر در این باره ، کار کارشناسی جدی نشود ، امکان دارد افرادی از دهک های نیازمند نیز حذف شوند و به آنها جفا شود.

گام دوم، عدم افزایش مبلغ یارانه هاست. این اشتباه محض خواهد بود که در فاز دوم، مبلغ یارانه افزایش یابد مگر برای دو یا سه دهک فقیر که معیشت شان جز با گرفتن کمک نقدی، تأمین نمی شود.

برداشتن گام سوم، اما به تدبیر و زمان بیشتری نیازمند است. در این گام ، جز چند دهک نیازمند، بقیه یارانه های نقدی باید حذف شوند اما پیش از آن، یارانه ها باید به سمت هدفمندی واقعی برود. به عنوان مثال، می توان بخش مهمی از یارانه ها را به سمت کاهش هزینه های درمان و اقلام اساسی مانند لبنیات، برنج، نان، گوشت و ... سوق داد و بعد از آن، یارانه نقدی را قطع کرد و الّا نمی شود هم گران فروخت و هم مردم را تنها گذاشت.

مخلص کلام این که ادامه وضع کنونی در پرداخت یارانه ها ، نه به نفع مردم است ، نه به سود اقتصاد ملی و نه اساساً امکان پذیر است و باید برای عبور از آن ، کاری سترگ و البته مدبرانه انجام داد.

منبع: عصرایران