«تهران» شهر شب نیست
بیشتر پایتخت کشورهای جهان چه آنهایی که پیشرفت‌هایشان بیشتر از تهران بوده و یا کمتر، شب‌هایی بسیار پرکارتر، شلوغ‌تر، جذاب‌تر و زنده‌تر دارند و تهران در میان این شهرهای بزرگ از ساعتی به بعد تقریبا به خواب می‌رود و به جز افرادی که شیفت‌های شب را اجبارا پذیرفته‌اند و یا کارشان با خلوتی خیابان‌ها گره خورده ، بخش چندین میلیونی دیگر مردم، تهران را در شب نمی‌بینند.
آفتاب‌‌نیوز : آفتاب: تهرانی‌ها از شب‌های تهران سهمی ندارند و ترجیح
می‌دهند در نبود فضاهای مناسب گردشی و تفریحی ، نبود حملونقل مطمئن و
شبانه‌روزی و البته نبود امنیت، به چهاردیواری خودشان پناه ببرند.
«تهران شهر شب نیست» عنوان میزگردیست که ایسنا با حضور جمال کامیاب - مدیرعامل سازمان زیباسازی ، شاپور دیوسالار - معاون سازمان زیباسازی و ناصر فکوهی - مردم‌شناس و استاد دانشگاه تهران برگزار کرد و علیرغم بدقولی دو تن از اعضای شورای شهر تهران و بدون حضورشان، حیات شبانه تهران بررسی شد.
اعضای حاضر در این میزگرد از این منظر که تهران شهر شب نیست و باید به این سمت بروند تقریبا دیدگاه‌هایی یکسان داشتند، اما در برخی موارد تفاوت‌هایی را در روش‌ها و برنامه‌ریزی‌های مورد نیاز این مهم مطرح کردند که جزئیات این نشست در ادامه می‌آید.
شب تهران متعلق به اقشار مرفه و بالای شهر شده است
استاد انسان شناسی دانشگاه تهران با تاکید بر لزوم ایجاد زندگی شب در شهر تهران، گفت: در حال حاضر شب تهران دموکراتیزه نیست، شبی است که بیشتر متعلق به اقشار بالای جامعه است. شهری موفق است که شب را دموکراتیزه کند و امکانی فراهم گردد که طبقات متوسط بتوانند از شب شهر استفاده کنند.
ناصر فکوهی با تقدیر از برگزاری این میزگرد، گفت: برگزاری چنین جلساتی به منظور بررسی مسائل مختلف بین کادر دانشگاهی و کادر کاربردی مدیریت شهری می‌تواند بسیار موثر باشد. باید تلاش شود این دو به یکدیگر نزدیک شوند. البته در حال حاضر زبان مشترک میان مسئولان و دانشگاهیان به هم نزدیک شده است. من روی تجربه خودم می‌گویم که دانشگاهیان خیلی با زبان کاربردی آشنا نیستند و مسائل را در خیلی مواقع نظری می‌بینند و باید تعامل برقرار شود. شهرداری در این زمینه شهرداری پیش قدم و از دولت جلوتر است و باب تعامل بین تفکر نظری و کار کاربردی را باز کرده است.
وی در خصوص بایدها و نبایدهای شهر شب و لزوم داشتن شهر شب در تهران، گفت: روشنایی، حملونقل و امنیت پایه‌هایی است که تا نباشند انتظار استفاده از شب، انتظار خیالی است.
وی گفت: در این موضوع به صورت مطلق نمی‌توانیم صحبت کنیم و پیش از بررسی این الزامات باید خود شهر تهران را مورد بررسی قرار دهیم. برای مثال در کشورهای اروپایی مولفه‌های زیادی وجود دارد که شب در یک شهر ممکن می‌شود، معمولا در شهرهای کوچک یا حتی متوسط یا زندگی شبانه به شکل واقعی وجود ندارد و یا محدود است و این محدود بودن، بنا بر فرهنگ متفاوت زیادی را ایجاد می‌کند.
فکوهی تاکید کرد: در کشورهای لاتین مدیترانه‌ای اروپا با اقلیم گرم ، شهر شب وجود دارد و شهر تا پاسی از شب تداوم دارد، در حالی که اگر همان اروپا را بالا بیاییم و اروپای پرتستان را بررسی کنیم، مشاهده می‌کنیم شهر شب به آن معنایی که در اروپای جنوبی هست وجود ندارد و اگر هم باشد تنها در محیط‌های بسته است، یعنی خیابان‌ها شلوغ نیست ولی افراد در رستوران‌ها تجمع می‌کنند. بنابراین وقتی می‌خواهیم از شهر شب صحبت کنیم باید مشخص کنیم که ازچه شهری صحبت می‌کنیم.
پایتخت هرگز نمی‌تواند خواب داشته باشد
وی با بیان اینکه قانونی وجود ندارد که حتما باید شهر شب داشته باشیم، افزود: تهران چند خصوصیت اساسی دارد که حتما باید در این بحث لحاظ شود؛ تهران پایتخت است و بنابراین گروهی از کارکردها و موقعیت‌ها را دارد که شهرهای دیگر ندارند. امروز به معنایی در سیستم جهانی پایتخت هرگز نمی‌تواند خواب داشته باشد، چون باید به این سیستم جهانی وصل باشد.
فکوهی ادامه داد: تهران یک پایتخت بزرگ است. در همه کشورها پایتخت کلان شهر نیست حتی در کشورهای توسعه یافته داریم که پایتخت‌های کوچک دارند این کلان شهر بودن به عنوان یک ویژگی دیگر تهران به همره جمعیت چندین میلیونی آن باعث می شود که حتما زندگی شبانه در این شهر وجود داشته باشد. یک کلان شهر هیچگاه نمی‌تواند متوقف شود.
وی با ابراز امیدواری نسبت به اینکه در سالهای آینده تهران به یک جهان شهر تبدیل شود، گفت: اصطلاح جهان شهر متفاوت از کلان شهر است، جهان شهر یعنی در حال بزرگ بودن فرهنگ‌های مختلفی را در خود جای دهد و در مرحله بعد ارتباطات بسیار زیادی داشته باشد و از نقاط مختلف دنیا فرهنگ‌های مختلف از آن وارد و خارج شوند. بر این اساس پایتخت بودن، کلان شهر بودن و جهان شهر بودن به عنوان اولین مولفه‌ها هنوز برای تهران تحقق پیدا کرده است، برای مثال در تهران توریسم چندانی نداریم در حالی که با وجود حدود 30 موزه پتانسیل توریستی بسیار بالایی در آن وجود دارد.
نمی‌توانیم یک شهر چند میلیون نفری داشته باشیم که روشنایی گسترده نداشته باشد، نمی‌توانیم شهری با بیش از ده میلیون جمعیت داشته باشیم ولی بعضی نقاط آن به صورت 24 ساعته زندگی وجود نداشته باشد
این استاد انسان‌شناسی تاکید کرد: در سیستم‌هایی که جمعیت آن بالا می‌رود، چه پایتخت باشند و چه کلان شهر باشند و چه نباشند به دلیل این که نیازهای هویتی در آنها افزایش پیدا می‌کند، باید زندگی شبانه هم داشته باشند. همیشه چهار حوزه مسکن، کار، اوقات فراغت و حمل و نقل مورد توجه هستند و وقتی جمعیت شهر از یک جمعیتی بالاتر می‌رود، باید زندگی شبانه در آن ایجاد شود. نمی‌توانیم یک شهر چند میلیون نفری داشته باشیم که روشنایی گسترده نداشته باشد، نمی‌توانیم شهری با بیش از ده میلیون جمعیت داشته باشیم ولی بعضی نقاط آن به صورت 24 ساعته زندگی وجود نداشته باشد.
فکوهی ادامه داد: اگر از سالهای جنگ هم بگذریم، زندگی شبانه باید روی الگوهایی پیوند می‌خورده و الگوهایی شکل می‌گرفت اما این اتفاق رخ نداد و بیشتر الگوهای کلیشه‌ای به وجود آمد؛ کلیشه‌هایی که با عدم گسترش زندگی شبانه و یا وجود آن پیوندی ندارد.
وی با بیان اینکه نمی‌توان 8 الی 12 ساعت از زمان شبانه‌روز را به دلیل نبود روشنایی و یا نبود نیروی کاری که بخواهد در شب کار کند از دست داد، افزود: این کار به دلیل افزایش فشار روی سیستم اجتماعی و ضرر اقتصادی توجیح پذیر نیست. اقلیم شهر تهران اقلیم چهار فصل است و در حال حاضر به سمت گرم شدن پیش می‌رود، بنابراین هرچه رو به گرم شدن برویم زندگی شبانه گسترش پیدا می‌کند و در نتیجه از هر جهت که نگاه می‌کنیم چشم‌انداز به سمت گسترش زندگی شبانه است و تنها باید یک آسیب شناسی شود که چرا گسترش پیدا نکرده است ؟
در حوزه امنیت تهران به عنوان پایتخت و تبدیل به شهر شب ، ضعف داریم
فکوهی با تاکید بر اینکه در حوزه امنیت تهران به عنوان پایتخت و تبدیل به شهر شب ، ضعف داریم، گفت: مشکل امنیت به خصوص برای خانم‌ها به طور جدی وجود دارد و آنها به هیچ عنوان به مسئله امنیت اطمینان ندارند و احساس خطر می‌کنند و این مشکلی است که باید حل شود.
وی با بیان اینکه در مسئله‌ی حمل و نقل عمومی مشکل تهران نسبت به مشکلات دیگر عقب افتاده‌تر و آخر خط هستیم، گفت: باید یک سیستم با کیفیت و ایمن حمل و نقل عمومی داشته باشیم. یکی از کارهایی که تمام شهرهای بزرگ کرده‌اند این است که هیچ ساعتی از شبانه روز وجود ندارد که وسیله حمل و نقل عمومی نباشد و در این خصوص پاریس از تمام شهرهای اروپایی پیشرفته‌تر است.
مشکل امنیت به خصوص برای خانم‌ها به طور جدی وجود دارد و آنها به هیچ عنوان به مسئله امنیت اطمینان ندارند و احساس خطر می‌کنند
وی ادامه داد: در شهرهایی مانند پاریس سیستم دوچرخه وجود دارد که در تهران قابل پیاده‌سازی نیست ولی می‌توان از سیستم ماشین‌ها و حمل و نقل اتوبوسی و مترو استفاده کرد. در پاریس سیستم حملونقل در طول شبانه روز 20 ساعت فعال است و تنها چهار ساعت متوقف می شود. ضمن اینکه اگر مترو شهرهای مختلف اروپا را مقایسه کنیم مترو شهرهای دیگر با پاریس قابل مقایسه نیست، مترو پاریس دارن به موزه تبدیل می‌کنند به طوری که به هیچ عنوان در این مترو حوصله کسی سر نمی‌رود.
وی در خصوص سیستم حمل و نقل عمومی در شهرهای بزرگ و تعمیم آن به شب گفت: باید مانند بسیاری شهرهای دنیا سیستم حمل و نقل را زیر پوشش ویدیویی قرار دهیم. این روند به افراد یک نوعی از امنیت می‌دهدو به نظر من باید این پایه‌های اصلی وجود داشته باشد و بعد انتظار ایجاد زندگی شبانه را داشته باشیم. جامعه‌ی ما یک جامعه‌ی کشاورزی بوده است که در آن نور فوق‌العاده اهمیت داشته است ولی به نظر من از این مسئله استفاده نشده است.
وی ادامه داد: در سیستم ایرانی نور تقدسی دارد که خیلی خوب می‌شود از آن برای زیباسازی و استفاده‌های کاربردی استفاده کرد ولی متاسفانه به این موضوع توجه نشده است. یک سیستم کشاورزی بوده که خیلی سریع به سیستم شهری تبدیل شده است. خیلی مواقع روستا را مشاهده می‌کنیم که با آمدن به شهر خود را بازسازی کرده است. بدون اینکه شهر واقعی ایجاد کند و آزادی شهری ایجاد کنیم باید به نوعی این مشکل حل کنیم.
این مردم شناس با اشاره به زنانه شدن جامعه‌ی ایرانی گفت: یکی از اتفاقات مهمی که بعد از انقلاب افتاده این است که جامعه‌ی ایرانی به شدت زنانه شده، یعنی زنان به شکل گسترده وارد سیستم اجتماعی شده‌اند و این اتفاقی است که در کشورهای عربی منطقه و حتی ترکیه رخ نداده است. جامعه‌ای که زنان در آن حضور دارند باید از لحاظ فضایی، زمانی و تمامی ملاحظات جنسیت مورد توجه قرار گیرد.
وی گفت: شاید در سطح اشتغال زنان برابر نباشند ولی در سطح اجتماع حضور برابر دارند و هیچ حوزه‌ای در ایران نیست که زنان در آن حضور نداشته باشند، در حوزه‌های نظامی، امنیتی و هنری امروز شاهد حضور زنان هستیم. چنین شهری باید شهری باشد که هر دو جنسیت در آن احساس آزادی و امنیت کنند. جنسیت باید به شکل گسترده‌ای در برنامه‌ریزی شهری در نظر گرفته شود که همه بتوانند از شهر استفاده کنند.
شب تهران بیشتر متعلق به اقشار بالای جامعه است
فکوهی با تاکید بر قرار گرفتن تکثر فرهنگی، سنی، جنسی و اجتماعی در برنامه‌ریزی‌ها، افزود: تصور اینکه بتوانیم در یک شهر میلیونی تمام جمعیت شهر به یک شکل برنامه ریزی کنیم کاملا غلط است. در حال حاضر شب تهران دموکراتیزه نیست شبی است که بیشتر متعلق به اقشار بالای جامعه است. موفقیت در سیستم‌های شهری این است که شب را دموکراتیزه کنند، یعنی امکانی فراهم کرده‌اند که طبقات متوسط بتوانند از شب شهر استفاده کنند.
وی افزود: اگر در این خصوص به عنوان مثال به بحث حمل و نقل عمومی توجه شود و در شهر اتوبوس مطمئن و تمیز باشد طبقات متوسط می‌توانند در شهر تردد کنند و بدون نگرانی از جا‌به‌جایی از شب تهران استفاده کنند. هزاران شکل برنامه‌ریزی فرهنگی می‌توان داشت تا از شب شهر که نیاز است استفاده کنیم.
وی با بیان اینکه در حال حاضر در دنیا دو تیپ رویکرد اقتصادی بازار محور وجود دارد، افزود: به نظر من یا باید سرمایه داری اجتماعی انتخاب کنیم یا سرمایه داری مالی؛ سرمایه داری اجتماعی هدف خود را گسترش طبقه متوسط قرار می‌دهد و شهر را در درجه اول در خدمت طبقه متوسط قرار می‌دهد طبقه‌ای که می‌خواهد استفاده متعارف از شهر بکند.
وی تاکید کرد: اقداماتی که در 20 سال گذشته در تهران انجام شده به شدت تهران را به سمت موتوریزه کردن پیش برده است و این موتوریزه کردن چیزی است که حداقل از 30 سال پیش به عنوان نقد اساسی در طراحی شهری مطرح شده است. موتوریزه کردن مطلق شهر دقیقا یک الگوی آمریکایی است. در امریکا جز در شهرهای کوچک زندگی در شهرهای بزرگ و متوسط بدون اتومبیل غیرممکن شده است، این در حالی است که در اروپا تمام تلاش این است که شهر تبدیل شود به شهر پیاده و ما در کشورمان دائما شهر را برای اتومبیل راحت‌تر می‌کنیم. از یک طرف تسهیلات برای خرید اتومبیل می‌دهیم و از طرف دیگر شهر را برای اتومبیل‌ها راحت‌تر می‌کنیم.
پیاده حرکت کردن در تهران تقریبا به یک امر غیرممکن تبدیل شده است
فکوهی با بیان اینکه پیاده حرکت کردن در تهران تقریبا به یک امر غیرممکن تبدیل شده است، گفت: هر اتوبانی که ساخته می‌شود شهر را قطع می‌کند و امکان راه رفتن در آن را از بین می‌برد. هرچقدر هم که شهر سبز شود ، وقتی به دلیل شدت آلودگی هوا امکان رفتن به پارک نباشد چه فایده‌ای دارد.
این استاد دانشگاه با اشاره به موتوریزه شدن شهر تهران گفت: شهری که موتومریزه می‌شود دیگر نمی‌تواند محله محور شود. این دو در تضاد با یکدیگر هستند. اگر قصدمان زنده کردن محله است باید امکانات پیاده را در شهر زیاد کنیم.
وی در خصوص امنیت به عنوان یکی دیگر از الزامات زندگی شب در شهر گفت: بحث امنیت بحث خوبی است اما لزوما نباید از طریق پلیس تامین شود، وقتی می‌گوییم امنیت تصور این است که سر هر چهارراهی یک پلیس قرار گیرد تا امنیت تامین شود ولی خود حضور مردم امنیت است، خلوت نبودن امنیت است و خطرناک‌ترین حالت ممکن برای یک شهروند خیابان خالی و خلوت است و خطرناکتر از آن خیابان‌ها تاریک است که مردم مجبور به عبور از آنها هستند.
خود حضور مردم امنیت است، خلوت نبودن امنیت است و خطرناک‌ترین حالت ممکن برای یک شهروند خیابان خالی و خلوت است و خطرناکتر از آن خیابان‌ها تاریک است که مردم مجبور به عبور از آنها هستند
وی افزود: شب به خودی خود خطرناک نیست، دلیل ترس ذاتی انسان از شب به یکی از مهم‌ترین حس‌های ما یعنی بینایی برمی‌گردد که در تاریکی از کار می‌افتد. اما این حس زمانی معنا دارد که کسی باشد که ببیند، وقتی کسی وجود ندارد، روشنی فایده‌ای ندارد. در سیستم‌های شهری پیشرفته مانع شکل‌گیری این فضاهای نگران کننده می‌شوند. چرا که این فضاها با وجود نور به خودی خود آسیب‌زا هستند و افراد را به سمت خلاف می‌کشاند.
شهر زنده خطرش کمتر از شهری است که افراد به هر دلیلی نخواهند در آن بمانند
وی با بیان اینکه فضاهای نگران کننده شهر باید غیرممکن و حذف شود، گفت: در بسیاری شهرها مانند سئول (کره جنوبی) در پاساژهای زیرگذر فروشگاه‌های کوچک ایجاد کرده‌اند که همیشه فعال هستند و ایرادی هم برای باز بودن آنها گرفته نمی‌شود و درواقع تیپ زندگی مدیترانه‌ای است. شهر زنده خطرش کمتر از شهری است که افراد به هر دلیلی نخواهند در آن بمانند. باید در مورد این مسائل در سیستم سیاسی تصمیم‌گیری شود.
برنامه‌ریزی کشور باید در خدمت بزرگ شدن طبقه متوسط باشد
وی با بیان اینکه برنامه‌ریزی کشور باید در خدمت بزرگ شدن طبقه متوسط باشد، گفت: پول باید در بخش حمل و نقل عمومی تزریق شود نه این که برای اتومبیل‌های گران قیمت باشد و بعد سعی کنند در برنامه نورلیبرالی از طریق قیمت بنزین اتومبیل‌ها را کنترل کنند. کسی که خودرو میلیاردی دارد نگران پنج هزار تومان افزایش قیمت بنزین نیست. در حال حاضر در شهری مانند پاریس استفاده از ماشین تقریبا غیرممکن شده و فقط در ساعات خاص، مثلا در شب برای مهمانی رفتن از خودرو استفاده می‌کنند چرا که استفاه از خودرو به صورت مداوم عقلانی نیست.
فکوهی در خصوص مشکل طراحی شهری، گفت: وقتی در طراحی شهری کاری انجام شد برگشت آن به سادگی نیست؛ وقتی اتوبان صدر ساخته شد نمی‌توان گفت که دوباره برچیده شود، یعنی ضایعه‌ای که وارد می‌شود غیرقابل جبران است. بنابراین هرچه مطالعه صورت گیرد ، کار بهتر انجام می‌شود و باید در سیاست‌گذاری کلان توجه شود که کدام طبقه اجتماعی را می‌خواهیم تقویت کنیم.
وقتی در طراحی شهری کاری انجام شد برگشت آن به سادگی نیست؛ وقتی اتوبان صدر ساخته شد نمی‌توان گفت که دوباره برچیده شود، یعنی ضایعه‌ای که وارد می‌شود غیرقابل جبران است
وی معتقد است که طبقات متوسط و رو به پایین باید استفاده بیشتری از شهر داشته باشند، و گفت: مخالف حضور یک گروه فاخر و اشرافی در شهر نیستم، اما آزادی و حق شهر باید متعلق به طبقه متوسط باشد. این طبقه هم اگر امکان پیاده‌روی و حملونقل خوب باشد از اتومبیل استفاده نمی‌کند.
تصور موتوریزه کردن شهر به منزله پیشرفت آن، تصور اشتباهی است
این استاد دانشگاه با تاکید بر اینکه تصور موتوریزه کردن شهر به منزله پیشرفت آن، تصور اشتباهی است، گفت: رویکرد در تمام دنیا تغییر کرده است، ولی ما هنوز به فکر ساخت پل‌ها و اتوبان‌های عظیم هستیم و باید این رویکرد را تغییر بدهیم چرا که اتومبیل برای شهر یک سم کشنده است.
باید پرسه‌زنی در شهر را از طریق به وجود آوردن خیابان‌های جذاب تشویق کنیم
وی یادآرو شد که شهر هم در شب و هم روز باید جذاب باشد، اظهار کرد: مثلا باید پرسه زنی در شهر را از طریق به وجود آوردن خیابان‌های جذاب تشویق کنیم. در حال حاضر تنها مجتمع‌های غول آسا به وجود آورده‌ایم که به موتوریزه کردن شهر کمک می‌کند. اگر به جای این خیابانی داشته باشیم که ویترین‌های تماشایی داشته باشد، پرسه زنی گسترش پیدا می‌کند. چرا که پرسه زنی یکی از کم هزینه‌ترین اشکال پر کردن اوقات فراغت به شکل پیاده و انسانی است.
در حال حاضر تنها مجتمع‌های غول آسا به وجود آورده‌ایم که به موتوریزه کردن شهر کمک می‌کند، اگر به جای این خیابانی داشته باشیم که ویترین‌های تماشایی داشته باشد، پرسه‌زنی گسترش پیدا می‌کند، چرا که پرسه‌زنی یکی از کم هزینه‌ترین مدل‌ها برای پرکردن اوقات فراغت به شکل پیاده و انسانی است
فکوهی تهران را فاقد هویت شهری دانست و افزود: هویت شهری در تهران تقریبا از بین رفته است، محله‌ها کم و بیش هستند اما هویت قبلی را ندارد، یعنی نمی‌توان محله‌ها را از هم تشخیص داد. در حقیقت هویت در سطح کل شهرهای ایران از بین رفته است. همه جا ساختمان‌ها یک شکل است. یکی از اشکالات کشور این است که روستاها به سرعت در حال تبدیل شدن به شهر هستند. در تهران شکلی از نما ساخته می‌شود و بلافاصله الگوی آن در بندرعباس ساخته می‌شود و دلیل آن این است که هویت‌های محلی را در سطح ایران از دست داده‌ایم و به جز بعضی شهرها که خودشان احساس تعلق هویتی می‌کردند در سایر شهرها از بین رفته است.
این انسان شناس انسانی بودن شهر را موجب جذابیت آن دانست و افزود: انسانی کردن شهر علاوه بر جذابیت موجب ایجاد امنیت نیز می‌تواند باشد. در حال حاضر از انسانی بودن فاصله می‌گیریم و یکی از دلایل آن سیاست‌های نورلیبرالی است که اتفاق افتاده است.
وی در خصوص تفکیک شبانه روز به هشت ساعت برای استراحت، هشت ساعت تفریح و هشت ساعت کار و نیز انتقال بخشی از این تقسیم‌بندی به شب گفت: من اصلا با این تیپ سیاست‌های تصدی‌گری موافق نیستم. شهرداری و دولت مسئول تصدی‌گری نیستند. دولت باید برای زندگی مردم امکانات لازم را فراهم کند، مردم تصمیم می‌گیرند که چگونه زندگی کنند.
بیشتر اختلاف و نگرانی پدر و مادرها برای حضور فرزندان تا دیر وقت در شهر، به دلیل نبود امنیت است
فکوهی ادامه داد: امروز علت این که پدر و مادر مخالف حضور فرزندان تا دیر وقت در شهر هستند نگرانی است که نسبت به امنیت دارند. باید شهر را به عنوان یک تمامیت 24 ساعته معرفی کرد؛ منتهی باید به صورت انعطاف آمیز برخورد شود. شهرداری این قدرت را دارد که فضاهای شهری را مدیریت انعطاف‌آمیز کند و فضا را برای بزرگترین گروه آماده‌سازی کند و بعد ببینیم خود سیستم چگونه پیش می‌رود. به عنوان مثال در پاریس برای استفاده از اتوبوس از کارت‌های سالانه استفاده می‌شود و شهروندان مجبور هستند کارت بزنند و اگر نزنند توسط پلیس جریمه می‌شوند.
وی علت استفاده از این کارت‌ها را آنالیز ساعت به ساعت خطوط اتوبوسرانی دانست و افزود: بر اساس اطلاعات بدست آمده از این آنالیزها در سیستم شهری تعداد اتوبوس‌ها را در خطوط مختلف تغییر می‌دهند.
واگذاری تصدی‌گری حملونقل به بخش خصوصی اشتباه است
فکوهی با اشاره به خصوصی سازی حمل و نقل عمومی در ایران، گفت: خصوصی‌سازی در حملونقل یکی از بزرگترین خطراتی است که شهرها را تهدید می‌کند. حمل و نقل، بهداشت، آموزش و امنیت نباید به بخش خصوصی داده شود چرا که این موارد چیزی نیست که کسی بخواهد از آن پول در بیاورد. تصدی‌گری نباید باشد و دولت باید کار ستادی انجام دهد و مردم خودشان می‌توانند در مورد سبک زندگی خود تصمیم بگیرند.
وی در خصوص برنامه‌ریزی برای شب شهر، گفت: برنامه‌ریزی‌های فرهنگی برای زنده کردن شب انواع مختلفی دارد و یکی از این موارد ساعت کار مکان‌ها و فضاهای فرهنگی است که نباید در ساعات اداری باشد و این یکی از موضوعاتی است که هنوز حل نشده است. مثلا ساعت کار کتابخانه نباید با ساعت کار اداری یکی بوده و مثلا 12 ظهر تا 10 شب فعال باشد و این همان روندی است که همه جای دنیا رواج دارد. راه دیگر ایجاد ساعات کار خاص است تا برای بعضی مناطق استفاده مجزایی را اختصاص دهند و شبیه برنامه "شب‌های سفید" در پاریس فضاهایی نظیر موزه‌ها را برای گروه و یا جمعی از مردم آزاد گذاشت.
فکوهی با اشاره به اینکه امنیت صرفا با حضور پلیس تامین نمی‌شود، گفت: گاهی پلیس می‌تواند اثر معکوس داشته باشد و ایجاد واهمه کند یعنی مثلا حضور تعداد زیادی پلیس در خیابان ایجاد وحشت می‌کند بنابراین کار باید با دقت انجام شود.
وی با تاکید بر افزایش گفت‌وگوی میان دانشگاهیان و افراد اجرایی کشور گفت: این آمادگی از جانب دانشگاهیان کشور وجود دارد. زمانی که حدود 20 سال پیش به ایران آمدم تنها یک سالن اجتماعات در ایران بود اما در حال حاضر تنها در دانشکده علوم اجتماعی دانشگاه تهران پنج سالن وجود دارد و تعداد بی‌شماری سالن در شهر خالی مانده است چرا که سیاست نورلیبرالی گفته است باید از این سالن‌ها پول در بیاد.
شهر که زنده شود و کیفیت یابد ، خود به خود پول هم می‌آید
وی افزود: اگر شهر می‌خواهد زنده شود باید به کسانی که در آن حاضر هستند بها و امکانات داده شود و امکانات در اختیارشان قرار گیرد و مداوم بحث پول در نظر قرار نگیرد؛ شهری که زنده شود خود به خود پول هم می‌آید. شهر وقتی کیفیت پیدا کند خود به خود درآمد هم پیدا خواهد کرد. امروز تهران پر شده از فضاهای خالی که هیچ استفاده‌ای از آن نمی‌شود. سالن‌های نمایش بسیاری وجود دارد که استفاده‌ای از آن نمی‌شود چون منطق پول حاکم است. برای برگزاری یک کنسرت در یک سالن باید میلیون‌ها تومان پرداخت شود و افراد و گروه‌های عادی چنین هزینه‌ای را ندارند و در نتیجه سالن خالی می‌ماند و بعد شهر خالی می‌ماند و در نهایت زندگی که می‌خواهیم به شهر بیاوریم به شهر وارد نمی‌شود.
نور در خدمت بزک دوزک شهر تهران درآمده است
معاون فنی و طرح‌های شهری سازمان زیباسازی شهر تهران، برنامه‌ریزی و طراحی شهری را به عنوان دو بال شهرسازی معرفی کرد و گفت: در شهرسازی تنها طرح تفصیلی پیگیری می‌شود که در سراسر آن به موضوعات کمیتی پرداخته می‌شود در حالی که دغدغه‌ی امروز شهر در حوزه کیفیت است، امروز نیازمند تجدیدنظر در نگاه شهرسازی و تقویت حوزه طراحی شهری هستیم.
شاپور دیوسالار، اگرچه به موضوع میزگرد و حاشیه‌های آن پرداخت اما بخش قابل توجهی از صحبت‌هایش به تشریح اقدامات سازمان زیباسازی در این عرصه هم منتهی شد.
وی گردشگری را به عنوان یکی از فعالیت‌هایی معرفی کرد که می‌تواند در شب جان بگیرد و افزود: با توجه به تجربه چندین ساله فعالیت در حوزه شهرداری، می‌توان چنین گفت که امروز بیش از پیش خلاء جدی شهرسازی در بعد طراحی شهری احساس می‌شود. امروز به بال دوم پرواز در شهرسازی یعنی کیفیت و طراحی شهری توجه نشده و این دو حوزه به صورت نصفه و نیمه تقویت شده است.
شهر در روز کیفیت ندارد
در روز که شهر روشن است شهر گریزی داریم، چه برسد به شب
دیوسالار با اشاره به این که نور به تنهایی نمی‌تواند شب را زنده کند، گفت: شهر در روز هم کیفیت ندارد، در روز که روشن است؛ شهر گریزی داریم، شهرمان شهر مکث نیست، شهر پیاده نیست و به سرعت از کنار آن عبور می‌کنیم در نتیجه چطور می‌توانیم این شهر که در روز کیفیت ندارد تبدیل کنیم به شهر شب؛ در بسیاری نقاط روشنایی داریم ولی فعالیت وجود ندارد.
شهر در روز هم کیفیت ندارد، در روز که روشن است؛ شهر گریزی داریم، شهرمان شهر مکث نیست، شهر پیاده نیست و به سرعت از کنار آن عبور می‌کنیم در نتیجه چطور می‌توانیم این شهر که در روز کیفیت ندارد تبدیل کنیم به شهر شب؟
وی افزود: در این سالهایی که در شهرسازی کار می‌کنیم فقط یک طرح پیگیری می‌شود و آن طرح تفصیلی است؛ طرحی که در سراسر آن به موضوعات کمیتی پرداخته شده اما آنچه که امروز دغدغه آن را داریم در حوزه کیفیت است. برنامه‌ریزی شهری در قالب طرح تفصیلی بایدهایی را مطرح می‌کند و راه حل آن را در عدد و رقم جستجو می‌کند. مثلا در خصوص عرض خیابان یا فعالیت‌های آن و تراکم ساختمان به سراسر تهران به یک نگاه پرداخته شده ، یعنی همان نگاهی که برای برنامه‌ریزی میدان توحید وجود دارد متاسفانه در تجریش هم همان نگاه را شاهد هستیم. همان ضوابطی که برای کوچه و خیابان طراحی شده برای میادین هم هست.
وی با بیان اینکه این شرایط شهر را نیازمند تجدیدنظر در نگاه شهرسازی موجود کرده است، گفت: شهردار تهران در دوره جدید مدیریت این خلاء را دریافت؛ پیش از این قرار بود این موضوع را با طرح‌های موضعی و موضوعی حل کنند در صورتی که فلسفه چنین طرح‌هایی وجود نارسایی در حوزه برنامه‌ریزی شهری بوده است که باعث این می‌شود نتوان به تمام مسائل کیفیت روز شهر پرداخته شود.
دیوسالار ضمن تاکید بر زنده کردن طراحی شهری این سوال را مطرح کرد که مقصد کدام یک از شهروندان تهرانی در طول روز ، فضاهای مختلف تهران امروز است که بتوانیم این را به شب استمرار دهیم؟ و گفت: تجدید حیات فضاهای شهری فقط با کمک طراحی شهری امکانپذیر است.
در ساختار سازی، شهرها باید جایگاه ویژه‌ای برای طراحی شهری بازکرد و به تعبیر دیگر کم‌کم باید حاکمیت کمیت بر کیفیت را در حوزه شهرسازی کم کنیم.
رشد سرسام‌آور فنی و تکنولوژیکی شهر، مدیریت شهری را به ستوه آورده است
معاون فنی سازمان زیباسازی شهر تهران با بیان اینکه رشد سرسام‌آور و لجام گسیخته فنی و تکنولوژیکی در شهر، مدیریت شهری را به ستوه آورده است، گفت: به دلیل اینکه شهر در مقابل این پیشرفت‌ها به روز نبوده و خاستگاه عملکردگرایانه پیدا کرده، شهر منظر مطلوبی پیدا نکرده است. این در حالیست که شهر باید منظر انسانی پیدا کند و انسان‌ها باید شهر را متناسب با خاستگاهشان ببینند.
وی افزود: همین روحیه عملکردگرایانه باعث شده، کارها را تا دم در خانه مردم انجام می‌دهیم و شکاف بین مردم و شهر بیشتر می‌شود و جو و فضای شهر از طراحی آن پیشی گرفته است و برنامه‌ریزی در حوزه طراحی شهری متاسفانه عقب افتاده است.
در چند سال اخیر شهرداری تمام توان خود را برای ایجاد کردن راه و شبکه گذاشته است
عبور از بافت مرکزی شهر برای ایجاد راه در دنیا منسوخ شده است
به گزارش ایسنا، دیوسالار با اشاره به طراحی شهری به عنوان خاستگاه جامعه، گفت: طراحی شهری از کیفیت سخن می‌گوید و مدیر را مجاب می‌کند به کیفیت توجه کند؛ در سالهای اخیر شهرداری تمام توان خود را برای ایجاد کردن راه و شبکه گذاشته است و علت آن حجم عظیمی از ماشین است که هر روز وارد شهر تهران می‌شود. ورود روزانه 1200 خودرو در تهران و پلاک آنها نیاز به زیرساخت دارد و اتفاقا چون در ایجاد این شبکه‌ها و راه‌ها طراحی شهری حضور نداشته از بافت‌هایی که زندگی در آن بوده است عبور کرده؛ و این نوع ایجاد رسوخ در بافت مرکزی شهر همان کاری است که در دنیا منسوخ شده است.
وی با اشاره به نور به عنوان یک عمل پسین، گفت: اگر بپذیریم شهر یک موجود زنده است و فرم، عملکرد و معنا موجودیت آن را می سازد، نور می‌تواند هویت بخش این فضا باشد. شهر موجودی است که نیازمند جلوه‌گری در روز و شب است. باید به موضوع جلوه‌گری شهر به عنوان یک موجود زنده در روز و شب توجه ویژه داشته باشیم.
وی با بیان اینکه نظام اجتماعی ما زندگی و اکثر فعالیت‌های اقتصادی و اجتماعی را در روز انجام می‌دهد ، گفت: با توجه به فشارهای اقتصادی موجود این فعالیت‌ها در حال تداوم پیدا کردن در ساعت‌های طولانی‌تر شب است و در همین راستا باید به حوزه گردشگری در شب و اوقات فراغت در آن توجه شود و با این نگاه است زندگی در شب و فراغت در آن ضرورت پیدا می‌کند.
دیوسالار با تاکید بر اینکه نور به تنهایی فرم نمی‌سازد و تنها تقویت‌کننده فرم است، گفت: فرم شب باید به عنوان عنصر شهری جلوه‌گری کند و نور مقوم عملکرد این عنصر در شب باشد؛ نور می‌تواند به عنوان یک عامل مقوم و پسین عمل کند و عناصر را در شب تقویت کند تا بیننده و ناظر از این فضا لذت ببرد.
این مقامل مسئول در شهرداری تهران در خصوص برنامه‌ریزی شهری به دو کمیسیون ماده 5 و 100 اشاره کرد و افزود: چون خلاء‌هایی در این حوزه وجود دارد ، برنامه‌ریزی شهری نمی‌تواند به کیفیت‌ها توجه کند و در نتیجه خلاف‌هایی صورت می‌گیرد. باید طراحی شهری را تقویت کنیم و باید امنیت در طراحی شهری دیده شود چرا که در این صورت است که نور به عنوان یک عنصر در طراحی شهری در خدمت طرح‌ها خواهد بود.
توان به کارگیری نور در کیفیت‌بخشی به شهر را نداریم
وی با اشاره به آغاز ساماندهی 30 میدان از سال 90 تاکنون، گفت: در این حوزه به دلیل نداشتن آموزش ، خلاءهای جدی وجود دارد، به طوری که توان به کارگیری نور در کیفیت‌بخشی به شهر را نداریم و حتی این توان در مهندسین مشاور هم ایجاد نشده است که بتوانند طراحی شهری انجام دهند.
وی با تاکید بر اینکه قبل از نور الزامات دیگری نظیر امنیت وجود دارد که اگر برقرار شوند زندگی در شب هم در دل این الزامات همراه خواهد بود، گفت: امروز با قاطعیت به عنوان یک مدیر شهری اعلام می‌کنم که تهران فاقد فضای شهری در روز است؛ فضای شهری باید مقصد شود تا در شب تداوم پیدا کند. تهران استعدادهای بسیاری برای زندگی در روز و شب دارد و تمام الزامات در فضا موجود است اما به دلیل عدم برنامه‌ریزی شهری حیات شبانه شکل نگرفته است.
اساسا امنیت را در طراحی شهری زیر سوال برده‌ایم
دیوسالار با اشاره به ساخت 763 پل هوایی در سطح شهر تهران گفت: با شروع طرح برخی مباحث نظیر نورپردازی به ناچار با یکسری عناصر روبرو هستیم و فکر می‌کنیم باید به این فضاها نور بدهیم تا در شب این عناصر را پیدا کنند. برای مثال در زمان ساخت پل جوادیه اصلا به این فکر نشده که چطور نور در خدمت این پل قرار گیرد، بنابراین پس از چهار سال الان باید فکر کنیم که چطور به این فضای شهری نور بدهیم.
به جای جبران "طراحی شهری" مجبور به "بزک و دوزک" شهر شده‌ایم
وی افزود: در فلسفه وجودی شهر هدف این است که انسان پیاده در آن زندگی کند اما امنیت این انسان پیاده را در روز به مخاطره می‌اندازیم؛ زن، کودک، پیر و جوان را مجاب می‌کنیم با وجود مشکل قلبی پنج متر از پل هوایی بالا برود و پائین بیاید و در قدم بعد می‌خواهیم امنیت این فضا را در شب هم حفظ کنیم و این برنامه‌ریزی برای تردد در شهر همان برداشت نادرست از طراحی شهری است. البته در بسیاری از این موارد کارهایی به ناچار انجام شده و یا مجبور بوده‌ایم که برخی فضاهای شهری را بزک دوزک کنیم. امروز هم نور در خدمت بزک دوزک قرار گرفته است نه طراحی شهری و یا چون از تلاقی سواره و پیاده در سطح می‌هراسیم و نمی توانیم آن را درست حل کنیم راحتترین راه را انتخاب می‌کنیم و به عنوان نمونه در چهارراه ولیعصر(عج) افراد را به زیر سطح می‌بریم.
برنامه‌ریزی شهریمان کاملا کمیت‌گرا است
معاون فنی سازمان زیباسازی شهر تهران با اشاره به کمیت‌گرا شدن برنامه‌ریزی در شهر تهران، گفت: هر اقدامی که در شهر انجام می‌شود کاملا تابع ضوابط است اما کیفیت ندارد. البته نباید فراموش کنیم که متولی شهر صرفا شهرداری نیست و همه‌ی بدی‌ها را نباید به حساب شهرداری بگذاریم؛ شهری که شهرداری تحویل گرفته مولود مداخله‌ی، مداخله‌کنندگان متعددی در شهر است. در این میان شهرداری تلاش می‌کند به نوعی اینها را ساماندهی کند و اتفاقا در این کار باید به شهرداری نمره 20 داد.
وی با بیان اینکه در تمام دنیا برای تامین نیازهای انسان شهری دو دیدگاه وجود دارد،گفت: عده‌ای ترقی‌گرا هستند و فکر می‌کنند با توجه به تکنولوژی و موتوریزه کردن شهر می‌توانند به راحتی به نیازهای شهر پاسخ بدهند، این افراد غافل از کیفیت عمل می‌کنند و عده دیگری فرهنگ‌گرا هستند که نگاه کاملا کیفیت گرا دارند. در شهرداری در خصوص این دو دیدگاه هوشمندی لازم به وجود آمده است به طوری که در مقطعی به ناچار عملکردگرایانه اقدام کرده و تکنولوژی را برای پاسخ به نیازهای فوری که خود شهرسازی عامل آن نبود، به کار گرفته است و اکنون زمان توجه جدی به ارتقای کیفی فضاهای شهری رسیده است. نکته‌ای که مدیریت شهرداری به طور جدی در حال پیگیری و تعقیب آن است، تغییر این نگرش را می‌توان نقطه عطف تاریخ در توسعه شهر تهران لحاظ کرد.
عامل موتوریزگی در شهر ، شهرداری نیست
دیوسالار با اشاره به تحمیل بعضی نیازهای کاذب شهری به شهرداری تهران، گفت: امروز تسهیلات بانکی، لیزینگ و پلاک کردن روزانه 1200 خودرو در تهران را نهادهای دیگری انجام می‌دهند و شهرداری با نیازهای کاذب شهری مواجه می‌شود که مدام باید برای پارکینگ و بزرگراه چاره اندیشی کند.
وی عامل دیگر را در این شرایط عدم تحقق مدیریت واحد شهری دانست و گفت: مدیریت واحد شهری در چندین برنامه اقتصادی گذشته دیده شده اما تاکنون محقق نشده است. در حال حاضر دنیا پا فراتر از مدیریت واحد گذاشته و دست به مدیریت یکپارچه متعالی زده است.
این مقام مسئول اضافه کرد: شهرداری با وضعیتی در شهر روبروست که به ناچار باید با اقداماتی شهر را سر و سامان دهد و نمود آن را در نورپردازی پل‌ها می‌توان دید که مشکلات زیادی دارد، مثلا تامین برق برای نورپردازی از بزرگترین مشکلاتی است که شهرداری دارد. در صورتی که طبق قانون وظیفه شهرداری نیست ولی در بسیاری خیابان‌ها که دولت و اداره برق امکان روشن کردن نداشته، شهرداری به کمک رفته و این کار را انجام داده است. امروز بسیاری از زیر ساخت‌های روشنایی شهر فرسوده است و شهرداری با صبر در برنامه توسعه شهری خودش به این موارد توجه کرده و در حال رفع مشکل است. نمود این تلاش شهرداری تهران را در پل صدر می‌توان به خوبی دید ؛ یکی از نعمت‌هایی که پل طبقاتی صدر برای شهر تهران داشته است ایجاد تونل مشترک تاسیسات بود که باعث شد کابل‌های برق پرفشار که به لحاظ امنیت و مسائل درمانی به شهروندان آسیب می‌زد به زیر زمین برود.
وی در خصوص اقدامات انجام شده در زمینه نور و روشنایی، گفت: روشنایی 213 پل غیرهمسطح توسط شهرداری و بر اساس استانداردهای جهانی اصلاح شد و در این خصوص از کارشناسان آلمانی کمک گرفتیم. البته اگر در جایی، پل خاموشی می‌بینید مسائل دیگری از جمله تامین برق و سرقت کابل‌ها باعث آن بوده که قطعا تامین این موارد در حیطه کار شهرداری نیست.
دیو سالار با بیان اینکه در حوزه روشنایی عملکرد خوبی داشته‌ایم، اظهار کرد: در خیابان ولیعصر (عج) طی یک دوره سه ساله تمام تیربرق‌ها و عناصر روشنایی را اصلاح کردیم و این خیابان و خیابان انقلاب به عنوان محوری‌ترین خیابان‌های تهران و اسکلت اصلی شهر مورد توجه ویژه بوده است و بیشترین بودجه متمرکز این دو خیابان و میادین شهر بوده است و روشنایی میادین تا حدود 80 درصد اصلاح شده است.
وی با اشاره به مناسبت‌های متعدد در کشور، گفت: بخشی از نورپردازی به سمت این مناسبت‌ها و جشنها سوگیری دارد که در چند سال اخیر به خصوص سه سال اخیر قابل مقایسه با گذشته نیست و شهرداری سعی کرده فارغ از نقص‌هایی که در طراحی وجود دارد ، این نورپردازی ها را پوشش بدهد. البته برای ایجاد فضایی که بتواند مردم را جذب کند نورپردازی دائم است.
وی با بیان اینکه در بخش نورپردازی دائم نیز ابعاد مختلفی وجود دارد، گفت: در شهر عناصر مختلفی مانند مجسمه‌ها، المان‌ها و نشانه‌های قوی شهر نظیر برج میلاد و برج آزادی وجود دارد که از قبل شکل گرفته و باید نورپردازی شود. بودجه این بخش ها را مصوب کردیم و طرح‌ها هم آماده است، اقداماتی در حال انجام است که در شب هم این عناصر به خوبی دیده شوند.
معاون فنی سازمان زیباسازی شهر تهران ادامه داد: در نورپردازی دائم یک شاخه به فضاهای شهری و یک شاخه به بناهای شهری رجوع می‌کند. در خصوص فضاهای شهری شهرداری ساماندهی میادین را در دستور کار دارد و میدان امام حسین(ع) نمونه اول آن بود که اجرا شد.
میدان‌های تجریش، انقلاب، امام خمینی(ره)، بهارستان، ولیعصر(عج) و نبوت نیز باید ابتدا ساماندهی شوند و بعد نورپردازی شوند. ضمن اینکه همه بناهای ذی قیمت به ویژه در محور ولیعصر(عج) و انقلاب شناسایی شدند و طرح‌های آنها برای نورپردازی آماده شده است. بناهایی مانند امامزاده صالح(ع) که به عنوان یک کانون عمل می‌کند و یا تئاتر شهر، بلوار کشاورز و ساختمان راه آهن که فضای معماری خاص دارد متناسب با بودجه و توان سالیانه در دستور کار قرار گرفته‌اند.
وی اولویت اول را روشنایی و نورپردازی خیابان ولیعصر (عج) و عناصر و احجام دارای ارزش این خیابان مانند درختان ولیعصر(عج) دانست و گفت: نورپردازی درختان ولیعصر به صورت پایلوت از پارک وی تا تجریش کارش انجام شده است و کار را به شکلی انجام دادیم که به لحاظ زیست محیطی به این درختان آسیب وارد نشود. همچنین سعی کردیم در این منطقه اغتشاش نوری هم نداشته باشیم. در تمام این زمینه‌ها اول دانش لازم را خلق کردیم و بعد کار انجام شده است.
وی با تاکید بر اینکه امروز به دستاوردهای قابل اتکا در این زمینه رسیده‌ایم، گفت: در زمینه نورپردازی نمی‌توانیم بگوییم کارنامه 100 درصدی ارائه کردیم اما شهرداری تهران در دوره جدید به طور جدی به کیفیت توجه کرده است.
رویکرد جدید شهرداری تعریف شهر در مقیاس انسانی و کیفیت‌خواه است
وی با بیان اینکه شهرداری به اجبار در یک دوره‌هایی باید به عملکردها و نیازهای شهری هر چند غلظ پاسخ می‌داد، گفت: شاید گفته شود صدر پاسخ غلطی به نیاز ترافیک شهری است، ولی شهرداری از روی ناچاری باید این پاسخ را می‌داد و یا در خصوص حجم عظیم پل‌های عابر پیاده نیز به همین صورت است ، ولی رویکرد جدید شهرداری تعریف شهر در مقیاس انسانی و کیفیت‌خواه است. در این کیفیت خواهی توجه به نور یکی از اصولی است که شهرداری به دقت به دنبال آن است و تامین بودجه مناسبی شده است.
دیوسالار در ادامه منطقه 12 را به دلیل وجود ابنیه‌های تاریخی و واجد ارزش جزو اولویت‌های زیباسازی معرفی کرد و گفت: در این منطقه به طور جدی به میدان مشق فکر کرده‌ایم و در حال مرمت ساختمان بلدیه که تخریب شده ، هستیم و بخش عمده کار استفاده از نور برای این ساختمان انجام شده است.
طرح جامع نورپردازی در دستورکار سازمان زیباسازی
معاون فنی سازمان زیباسازی شهر تهران با تاکید بر اینکه نور باید در خدمت طراحی شهری باشد، گفت: طرح جامع نورپردازی در دستور کار سازمان قرار گرفته است و امیدواریم تدوین شود و بر اساس آن فضاها با توجه به وزنی که دارند اولویت‌بندی می‌شوند. قطعا بافت‌های تاریخی و محورهای اصلی مورد تاکید و توجه سازمان زیباسازی هستند.
آسیب آلودگی نوری و اغتشاش بصری به حیات شبانه تهران
مدیرعامل سازمان زیباسازی شهر تهران درخصوص وجود نور و روشنایی به عنوان یکی از ضرورت‌های ایجاد زندگی شب در تهران، گفت: مشکل تهران منحصرا نبود نور و روشنایی نیست، مسئله عدم استفاده درست و اتخاد راهکارهای صحیح در رابطه با بهره‌برداری از نور است.
جمال کامیاب در میزگرد ایسنا با اشاره به وجود آلودگی نوری در بعضی نقاط تهران گفت: امروز در تهران در بعضی نقاط با اغتشاش بصری به جهت آلودگی نوری روبرو هستیم به طوری که دیگر آسمان شهر را به شکل واقعی همراه با ستاره‌ها نمی‌توان دید و انواع فروشگاه‌ها بزرگ و کوچک نظیر مغازه‌های میوه فروشی ده‌ها برابر مقدار لازم از انواع لامپ‌ها و انرژی استفاده می‌کنند.
وی با تاکید بر اینکه باید از نور و انرژی در جای مناسب استفاده شود، افزود: قطعا وقتی اغتشاش بصری و آلودگی نوری پیش می‌آید عملا امکان حیات شبانه را از بین می‌برد، شهروندان نیازمند محیطی هستند که آرامش روحی را به همراه داشته باشد، یک فضای آلوده هم از باب صوتی و هم نوری شهروندان را به سمت خودش جذب نخواهد کرد. در چنین فضایی نمی‌توان حس و حال زندگی شبانه را انتظار داشت.
وی با بیان اینکه در حال حاضر با عدم وجود یک مدیریت واحد در بحث‌های شهری روبرو هستیم، گفت: به طور قطع مدیریت واحد در شهر می‌تواند برخی از معضلات را کم کند. در موقعیتی قرار داریم که در دانشگاه‌های کشور رشته‌ای به نام نورپردازی نداریم، آثار انتشار یافته در این حوزه بسیار محدود است و حتی با معضل نبود استاد کافی در این بخش روبرو هستیم.
هنرهای شهری می‌تواند در حیات شبانه نقش اساسی داشته باشد
مدیرعامل سازمان زیباسازی شهر تهران بحث هنرهای شهری را از موضوعاتی دانست که می‌تواند در حیات شبانه و جذب مردم نقش اساسی داشته باشد.
وی افزود: هنرهای شهری از قبیل یک مجسمه و یا یک نقاشی بدون نور در شب نمی‌تواند جاذبه‌ای داشته باشد. بحث انطباق و استمرار منظر شهری در روز و شب بسیار مهم و جدی است. باید تدوین هویت ویژه بصری شهر را با نورپردازی پیگیری کرد و این موضوع می‌تواند یک هویت متفاوت برای شهر ایجاد کند. تمام این موارد نشانگر نیاز به راهبرد درست و طرح مشخصی برای این معضل است.
وی با اشاره به تفکیک میان روشنایی و نور، گفت: مفهوم نور مفهومی است که در فرهنگ، ادبیات، فلسفه، هنر ایرانی و دینی، جایگاه ویژه دارد و الزاما با روشنایی یکسان نیست. گذار از حوزه سنتی به مدرن، بسیاری مسائل را تحت الشعاع قرار داده است. نوری که از یک منبع سنتی مانند خورشید یا آتش برای ایرانی حاصل می‌شد با نوری که امروزه از یک منبع الکتریکی به عنوان روشنایی حاصل می‌شود یکی نیست و یک حکم را ندارد. باید بدانیم که آیا استمراری میان این دو ساحت سنتی و مدرن بوده است و یا عدم استمرار مشکلات بسیاری را فراهم کرده است.
نورپردازی یک عنصر شهری جدای از هویت آن نیست
کامیاب با تاکید بر عدم توجه به بحث هویت به عنوان یکی از معضلات امروز شهر تهران، گفت: نورپردازی نمی‌تواند از یک عنصر شهری مانند پل، خیابان و یا بنای تاریخی جدای از هویت آن انجام شود یعنی نورپردازی می‌بایست در هماهنگی با کارکرد و چیستی آن عنصر شهری قرار بگیرد. قطعا قلب یک منطقه اقتصادی و تجاری با یک منطقه تاریخی و یا سیاسی یک نوع روشنایی و طراحی نور را طلب نمی‌کند حتما با کارکرد منطقه نورپردازی ارتباط نزدیکی دارد.
وی افزود: عدم توجه به این کارکرد و عملکرد و هویت فضا در طراحی نورپردازی باعث می‌شود حس تعلق به فضا و آرامش برای شهروند ایجاد نشود، در نتیجه در مرحله بعد شهروند نمی‌تواند حیات شبانه را در شهر شکل بدهد و در تعامل با محیط قرار گیرد. وقتی نورپردازی که خودش می‌تواند در طراحی و خلق فضا نقش ایفا کند هیچ نسبتی با مکان و زمان نداشته باشد ، توانمندی‌های شهر را دچار اختلال می‌کند و رابطه شهروند با آن فضا را دچار اختلال می‌کند و حس تعلق ایجاد نمی شود و حتما این مشکل امنیت محیط را هم تحت الشعاع قرار می‌دهد.
نورپردازی با جغرافیا، تاریخ و باورهای هر شهر رابطه نزدیکی دارد
مدیرعامل سازمان زیباسازی شهر تهران با اشاره به رابطه نزدیک نورپردازی با جغرافیا، تاریخ و باورهای مردمی که در هر شهر زندگی می‌کنند، گفت: بدون توجه به این موضوع نمی‌توان هماهنگی و هارمونی لازم را در عناصر شهری و فضای شهری ایجاد کرد.
رویکردهای نور در تهران ذوقی و سلیقه‌ای است
وی تاکید کرد: می‌پذیرم که در ابتدای راه هستیم، از یک طرف تکنولوژی و منابع علمی لازم متاسفانه کم است و از سوی دیگر شاهد وجود رویکردهای ذوقی و سلیقه‌ای در بحث نور هستیم. باید در مبحث نور و روشنایی رویکردهای اقتصادی، گردشگری مدنظر قرار گیرد. باید در جهت امنیت شهروندان به نورپردازی در دو باب روشنایی به عنوان قابل رویت کردن فضا برای افراد جهت پیدا کردن مسیر و نورپردازی به عنوان بحث زیباشناسانه و تزئین شهر توجه کرد و میان این دو تفکیک قائل شد. بدیهی است در چنین موضوعاتی مشارکت حداکثری شهروندان از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است.
وی افزود: امروز دچار اغتشاشاتی هستیم که بخشی به رویکردهای سلیقه‌ای و ذوقی برمی‌گردد. بی تردید باید به نورپردازی شهر تهران توجه کنیم ولی این مسئله معادله‌ای است که متغیرهای متعددی از جمله هنر، تکنولوژی مدیریت و امنیت در آن دخالت دارد در نتیجه باید در خصوص نور و روشنایی از تک بعدی‌نگری پرهیز کنیم و نگاه جامع‌نگرانه‌تری به این موضوع داشته باشیم.
به گزارش ایسنا، مدیرعامل سازمان زیباسازی شهر تهران با اشاره به اقدامات انجام شده در حوزه نورپردازی شهر تهران، گفت: در حوزه مطالعاتی کاری از سال 1388 با عنوان طرح جامع نورپردازی شروع شده است که نتیجه آن در 13 جلد طی دو سال زوایای مختلف بحث نور و نورپردازی در شهر تهران را مورد بررسی قرار داده است. اعتقاد داریم ورود به مرحله اجرا نیاز به دانش پیشینی دارد تا روش اتخاذ شده روش نادرست و غلظ نباشد و این طرح امروز به ضوابط و مقررات تبدیل شده است.
نورپردازی ساختمان‌های بلند مورد توجه است
وی گام دیگر در خصوص نورپردازی شهر تهران را لایحه‌ی روشنایی و نورپردازی فضاهای شهر تهران دانست و گفت: امیدواریم این لایحه از طریق شورای اسلامی شهر تهران پیش برود، زیرا که در این موضوع مسائل حقوقی و قانونی نیز مطرح است. در حال حاضر ساختمان‌هایی با هزینه‌های خصوصی ساخته می‌شود که این ساختمان‌ها باید طراحی نورپردازی داشته باشند یعنی بخشی از نما و سیمای شهر هستند و می‌توانند محمل‌های خوبی برای نورپردازی باشند.
وی تاکید کرد: باید سازنده بنا را با راهکاری درست متقاعد کرد در کنار طراحی‌های مختلف نور پردازی بنا را نیز لحاظ کند که نیازمند ضوابط حقوقی و قانونی است که در کنار پروژه‌های عملیاتی به دنبال این قضیه نیز هستیم.
کامیاب با بیان اینکه باید هر فضایی را با شرایط خاصی که دارد مدنظر قرار داد و بررسی کرد، گفت: وقتی صحبت از حیات شبانه می‌شود منظور تمام خیابان‌های شهر نیست. به عنوان مثال شهری مانند پاریس که در طراحی‌های شهری خیلی مسائل زندگی در شهر را پیش‌بینی کرده است، الزاما تمام خیابان‌هایش حیات شبانه ندارند. به هر ترتیب، در مورد تهران با شرایط ویژه آن از باب فرهنگی، سیاسی، اجتماعی، اقتصادی و جغرافیایی سخن می‌گوییم امیدواریم راهکارها، آسیب شناسی‌ها و برنامه‌ها متناسب با شرایط این محیط باشد.
«تهران شهر شب نیست» عنوان میزگردیست که ایسنا با حضور جمال کامیاب - مدیرعامل سازمان زیباسازی ، شاپور دیوسالار - معاون سازمان زیباسازی و ناصر فکوهی - مردم‌شناس و استاد دانشگاه تهران برگزار کرد و علیرغم بدقولی دو تن از اعضای شورای شهر تهران و بدون حضورشان، حیات شبانه تهران بررسی شد.
اعضای حاضر در این میزگرد از این منظر که تهران شهر شب نیست و باید به این سمت بروند تقریبا دیدگاه‌هایی یکسان داشتند، اما در برخی موارد تفاوت‌هایی را در روش‌ها و برنامه‌ریزی‌های مورد نیاز این مهم مطرح کردند که جزئیات این نشست در ادامه می‌آید.
شب تهران متعلق به اقشار مرفه و بالای شهر شده است
استاد انسان شناسی دانشگاه تهران با تاکید بر لزوم ایجاد زندگی شب در شهر تهران، گفت: در حال حاضر شب تهران دموکراتیزه نیست، شبی است که بیشتر متعلق به اقشار بالای جامعه است. شهری موفق است که شب را دموکراتیزه کند و امکانی فراهم گردد که طبقات متوسط بتوانند از شب شهر استفاده کنند.
ناصر فکوهی با تقدیر از برگزاری این میزگرد، گفت: برگزاری چنین جلساتی به منظور بررسی مسائل مختلف بین کادر دانشگاهی و کادر کاربردی مدیریت شهری می‌تواند بسیار موثر باشد. باید تلاش شود این دو به یکدیگر نزدیک شوند. البته در حال حاضر زبان مشترک میان مسئولان و دانشگاهیان به هم نزدیک شده است. من روی تجربه خودم می‌گویم که دانشگاهیان خیلی با زبان کاربردی آشنا نیستند و مسائل را در خیلی مواقع نظری می‌بینند و باید تعامل برقرار شود. شهرداری در این زمینه شهرداری پیش قدم و از دولت جلوتر است و باب تعامل بین تفکر نظری و کار کاربردی را باز کرده است.
وی در خصوص بایدها و نبایدهای شهر شب و لزوم داشتن شهر شب در تهران، گفت: روشنایی، حملونقل و امنیت پایه‌هایی است که تا نباشند انتظار استفاده از شب، انتظار خیالی است.
وی گفت: در این موضوع به صورت مطلق نمی‌توانیم صحبت کنیم و پیش از بررسی این الزامات باید خود شهر تهران را مورد بررسی قرار دهیم. برای مثال در کشورهای اروپایی مولفه‌های زیادی وجود دارد که شب در یک شهر ممکن می‌شود، معمولا در شهرهای کوچک یا حتی متوسط یا زندگی شبانه به شکل واقعی وجود ندارد و یا محدود است و این محدود بودن، بنا بر فرهنگ متفاوت زیادی را ایجاد می‌کند.
فکوهی تاکید کرد: در کشورهای لاتین مدیترانه‌ای اروپا با اقلیم گرم ، شهر شب وجود دارد و شهر تا پاسی از شب تداوم دارد، در حالی که اگر همان اروپا را بالا بیاییم و اروپای پرتستان را بررسی کنیم، مشاهده می‌کنیم شهر شب به آن معنایی که در اروپای جنوبی هست وجود ندارد و اگر هم باشد تنها در محیط‌های بسته است، یعنی خیابان‌ها شلوغ نیست ولی افراد در رستوران‌ها تجمع می‌کنند. بنابراین وقتی می‌خواهیم از شهر شب صحبت کنیم باید مشخص کنیم که ازچه شهری صحبت می‌کنیم.
پایتخت هرگز نمی‌تواند خواب داشته باشد
وی با بیان اینکه قانونی وجود ندارد که حتما باید شهر شب داشته باشیم، افزود: تهران چند خصوصیت اساسی دارد که حتما باید در این بحث لحاظ شود؛ تهران پایتخت است و بنابراین گروهی از کارکردها و موقعیت‌ها را دارد که شهرهای دیگر ندارند. امروز به معنایی در سیستم جهانی پایتخت هرگز نمی‌تواند خواب داشته باشد، چون باید به این سیستم جهانی وصل باشد.
فکوهی ادامه داد: تهران یک پایتخت بزرگ است. در همه کشورها پایتخت کلان شهر نیست حتی در کشورهای توسعه یافته داریم که پایتخت‌های کوچک دارند این کلان شهر بودن به عنوان یک ویژگی دیگر تهران به همره جمعیت چندین میلیونی آن باعث می شود که حتما زندگی شبانه در این شهر وجود داشته باشد. یک کلان شهر هیچگاه نمی‌تواند متوقف شود.
وی با ابراز امیدواری نسبت به اینکه در سالهای آینده تهران به یک جهان شهر تبدیل شود، گفت: اصطلاح جهان شهر متفاوت از کلان شهر است، جهان شهر یعنی در حال بزرگ بودن فرهنگ‌های مختلفی را در خود جای دهد و در مرحله بعد ارتباطات بسیار زیادی داشته باشد و از نقاط مختلف دنیا فرهنگ‌های مختلف از آن وارد و خارج شوند. بر این اساس پایتخت بودن، کلان شهر بودن و جهان شهر بودن به عنوان اولین مولفه‌ها هنوز برای تهران تحقق پیدا کرده است، برای مثال در تهران توریسم چندانی نداریم در حالی که با وجود حدود 30 موزه پتانسیل توریستی بسیار بالایی در آن وجود دارد.
نمی‌توانیم یک شهر چند میلیون نفری داشته باشیم که روشنایی گسترده نداشته باشد، نمی‌توانیم شهری با بیش از ده میلیون جمعیت داشته باشیم ولی بعضی نقاط آن به صورت 24 ساعته زندگی وجود نداشته باشد
این استاد انسان‌شناسی تاکید کرد: در سیستم‌هایی که جمعیت آن بالا می‌رود، چه پایتخت باشند و چه کلان شهر باشند و چه نباشند به دلیل این که نیازهای هویتی در آنها افزایش پیدا می‌کند، باید زندگی شبانه هم داشته باشند. همیشه چهار حوزه مسکن، کار، اوقات فراغت و حمل و نقل مورد توجه هستند و وقتی جمعیت شهر از یک جمعیتی بالاتر می‌رود، باید زندگی شبانه در آن ایجاد شود. نمی‌توانیم یک شهر چند میلیون نفری داشته باشیم که روشنایی گسترده نداشته باشد، نمی‌توانیم شهری با بیش از ده میلیون جمعیت داشته باشیم ولی بعضی نقاط آن به صورت 24 ساعته زندگی وجود نداشته باشد.
فکوهی ادامه داد: اگر از سالهای جنگ هم بگذریم، زندگی شبانه باید روی الگوهایی پیوند می‌خورده و الگوهایی شکل می‌گرفت اما این اتفاق رخ نداد و بیشتر الگوهای کلیشه‌ای به وجود آمد؛ کلیشه‌هایی که با عدم گسترش زندگی شبانه و یا وجود آن پیوندی ندارد.
وی با بیان اینکه نمی‌توان 8 الی 12 ساعت از زمان شبانه‌روز را به دلیل نبود روشنایی و یا نبود نیروی کاری که بخواهد در شب کار کند از دست داد، افزود: این کار به دلیل افزایش فشار روی سیستم اجتماعی و ضرر اقتصادی توجیح پذیر نیست. اقلیم شهر تهران اقلیم چهار فصل است و در حال حاضر به سمت گرم شدن پیش می‌رود، بنابراین هرچه رو به گرم شدن برویم زندگی شبانه گسترش پیدا می‌کند و در نتیجه از هر جهت که نگاه می‌کنیم چشم‌انداز به سمت گسترش زندگی شبانه است و تنها باید یک آسیب شناسی شود که چرا گسترش پیدا نکرده است ؟
در حوزه امنیت تهران به عنوان پایتخت و تبدیل به شهر شب ، ضعف داریم
فکوهی با تاکید بر اینکه در حوزه امنیت تهران به عنوان پایتخت و تبدیل به شهر شب ، ضعف داریم، گفت: مشکل امنیت به خصوص برای خانم‌ها به طور جدی وجود دارد و آنها به هیچ عنوان به مسئله امنیت اطمینان ندارند و احساس خطر می‌کنند و این مشکلی است که باید حل شود.
وی با بیان اینکه در مسئله‌ی حمل و نقل عمومی مشکل تهران نسبت به مشکلات دیگر عقب افتاده‌تر و آخر خط هستیم، گفت: باید یک سیستم با کیفیت و ایمن حمل و نقل عمومی داشته باشیم. یکی از کارهایی که تمام شهرهای بزرگ کرده‌اند این است که هیچ ساعتی از شبانه روز وجود ندارد که وسیله حمل و نقل عمومی نباشد و در این خصوص پاریس از تمام شهرهای اروپایی پیشرفته‌تر است.
مشکل امنیت به خصوص برای خانم‌ها به طور جدی وجود دارد و آنها به هیچ عنوان به مسئله امنیت اطمینان ندارند و احساس خطر می‌کنند
وی ادامه داد: در شهرهایی مانند پاریس سیستم دوچرخه وجود دارد که در تهران قابل پیاده‌سازی نیست ولی می‌توان از سیستم ماشین‌ها و حمل و نقل اتوبوسی و مترو استفاده کرد. در پاریس سیستم حملونقل در طول شبانه روز 20 ساعت فعال است و تنها چهار ساعت متوقف می شود. ضمن اینکه اگر مترو شهرهای مختلف اروپا را مقایسه کنیم مترو شهرهای دیگر با پاریس قابل مقایسه نیست، مترو پاریس دارن به موزه تبدیل می‌کنند به طوری که به هیچ عنوان در این مترو حوصله کسی سر نمی‌رود.
وی در خصوص سیستم حمل و نقل عمومی در شهرهای بزرگ و تعمیم آن به شب گفت: باید مانند بسیاری شهرهای دنیا سیستم حمل و نقل را زیر پوشش ویدیویی قرار دهیم. این روند به افراد یک نوعی از امنیت می‌دهدو به نظر من باید این پایه‌های اصلی وجود داشته باشد و بعد انتظار ایجاد زندگی شبانه را داشته باشیم. جامعه‌ی ما یک جامعه‌ی کشاورزی بوده است که در آن نور فوق‌العاده اهمیت داشته است ولی به نظر من از این مسئله استفاده نشده است.
وی ادامه داد: در سیستم ایرانی نور تقدسی دارد که خیلی خوب می‌شود از آن برای زیباسازی و استفاده‌های کاربردی استفاده کرد ولی متاسفانه به این موضوع توجه نشده است. یک سیستم کشاورزی بوده که خیلی سریع به سیستم شهری تبدیل شده است. خیلی مواقع روستا را مشاهده می‌کنیم که با آمدن به شهر خود را بازسازی کرده است. بدون اینکه شهر واقعی ایجاد کند و آزادی شهری ایجاد کنیم باید به نوعی این مشکل حل کنیم.
این مردم شناس با اشاره به زنانه شدن جامعه‌ی ایرانی گفت: یکی از اتفاقات مهمی که بعد از انقلاب افتاده این است که جامعه‌ی ایرانی به شدت زنانه شده، یعنی زنان به شکل گسترده وارد سیستم اجتماعی شده‌اند و این اتفاقی است که در کشورهای عربی منطقه و حتی ترکیه رخ نداده است. جامعه‌ای که زنان در آن حضور دارند باید از لحاظ فضایی، زمانی و تمامی ملاحظات جنسیت مورد توجه قرار گیرد.
وی گفت: شاید در سطح اشتغال زنان برابر نباشند ولی در سطح اجتماع حضور برابر دارند و هیچ حوزه‌ای در ایران نیست که زنان در آن حضور نداشته باشند، در حوزه‌های نظامی، امنیتی و هنری امروز شاهد حضور زنان هستیم. چنین شهری باید شهری باشد که هر دو جنسیت در آن احساس آزادی و امنیت کنند. جنسیت باید به شکل گسترده‌ای در برنامه‌ریزی شهری در نظر گرفته شود که همه بتوانند از شهر استفاده کنند.
شب تهران بیشتر متعلق به اقشار بالای جامعه است
فکوهی با تاکید بر قرار گرفتن تکثر فرهنگی، سنی، جنسی و اجتماعی در برنامه‌ریزی‌ها، افزود: تصور اینکه بتوانیم در یک شهر میلیونی تمام جمعیت شهر به یک شکل برنامه ریزی کنیم کاملا غلط است. در حال حاضر شب تهران دموکراتیزه نیست شبی است که بیشتر متعلق به اقشار بالای جامعه است. موفقیت در سیستم‌های شهری این است که شب را دموکراتیزه کنند، یعنی امکانی فراهم کرده‌اند که طبقات متوسط بتوانند از شب شهر استفاده کنند.
وی افزود: اگر در این خصوص به عنوان مثال به بحث حمل و نقل عمومی توجه شود و در شهر اتوبوس مطمئن و تمیز باشد طبقات متوسط می‌توانند در شهر تردد کنند و بدون نگرانی از جا‌به‌جایی از شب تهران استفاده کنند. هزاران شکل برنامه‌ریزی فرهنگی می‌توان داشت تا از شب شهر که نیاز است استفاده کنیم.
وی با بیان اینکه در حال حاضر در دنیا دو تیپ رویکرد اقتصادی بازار محور وجود دارد، افزود: به نظر من یا باید سرمایه داری اجتماعی انتخاب کنیم یا سرمایه داری مالی؛ سرمایه داری اجتماعی هدف خود را گسترش طبقه متوسط قرار می‌دهد و شهر را در درجه اول در خدمت طبقه متوسط قرار می‌دهد طبقه‌ای که می‌خواهد استفاده متعارف از شهر بکند.
وی تاکید کرد: اقداماتی که در 20 سال گذشته در تهران انجام شده به شدت تهران را به سمت موتوریزه کردن پیش برده است و این موتوریزه کردن چیزی است که حداقل از 30 سال پیش به عنوان نقد اساسی در طراحی شهری مطرح شده است. موتوریزه کردن مطلق شهر دقیقا یک الگوی آمریکایی است. در امریکا جز در شهرهای کوچک زندگی در شهرهای بزرگ و متوسط بدون اتومبیل غیرممکن شده است، این در حالی است که در اروپا تمام تلاش این است که شهر تبدیل شود به شهر پیاده و ما در کشورمان دائما شهر را برای اتومبیل راحت‌تر می‌کنیم. از یک طرف تسهیلات برای خرید اتومبیل می‌دهیم و از طرف دیگر شهر را برای اتومبیل‌ها راحت‌تر می‌کنیم.
پیاده حرکت کردن در تهران تقریبا به یک امر غیرممکن تبدیل شده است
فکوهی با بیان اینکه پیاده حرکت کردن در تهران تقریبا به یک امر غیرممکن تبدیل شده است، گفت: هر اتوبانی که ساخته می‌شود شهر را قطع می‌کند و امکان راه رفتن در آن را از بین می‌برد. هرچقدر هم که شهر سبز شود ، وقتی به دلیل شدت آلودگی هوا امکان رفتن به پارک نباشد چه فایده‌ای دارد.
این استاد دانشگاه با اشاره به موتوریزه شدن شهر تهران گفت: شهری که موتومریزه می‌شود دیگر نمی‌تواند محله محور شود. این دو در تضاد با یکدیگر هستند. اگر قصدمان زنده کردن محله است باید امکانات پیاده را در شهر زیاد کنیم.
وی در خصوص امنیت به عنوان یکی دیگر از الزامات زندگی شب در شهر گفت: بحث امنیت بحث خوبی است اما لزوما نباید از طریق پلیس تامین شود، وقتی می‌گوییم امنیت تصور این است که سر هر چهارراهی یک پلیس قرار گیرد تا امنیت تامین شود ولی خود حضور مردم امنیت است، خلوت نبودن امنیت است و خطرناک‌ترین حالت ممکن برای یک شهروند خیابان خالی و خلوت است و خطرناکتر از آن خیابان‌ها تاریک است که مردم مجبور به عبور از آنها هستند.
خود حضور مردم امنیت است، خلوت نبودن امنیت است و خطرناک‌ترین حالت ممکن برای یک شهروند خیابان خالی و خلوت است و خطرناکتر از آن خیابان‌ها تاریک است که مردم مجبور به عبور از آنها هستند
وی افزود: شب به خودی خود خطرناک نیست، دلیل ترس ذاتی انسان از شب به یکی از مهم‌ترین حس‌های ما یعنی بینایی برمی‌گردد که در تاریکی از کار می‌افتد. اما این حس زمانی معنا دارد که کسی باشد که ببیند، وقتی کسی وجود ندارد، روشنی فایده‌ای ندارد. در سیستم‌های شهری پیشرفته مانع شکل‌گیری این فضاهای نگران کننده می‌شوند. چرا که این فضاها با وجود نور به خودی خود آسیب‌زا هستند و افراد را به سمت خلاف می‌کشاند.
شهر زنده خطرش کمتر از شهری است که افراد به هر دلیلی نخواهند در آن بمانند
وی با بیان اینکه فضاهای نگران کننده شهر باید غیرممکن و حذف شود، گفت: در بسیاری شهرها مانند سئول (کره جنوبی) در پاساژهای زیرگذر فروشگاه‌های کوچک ایجاد کرده‌اند که همیشه فعال هستند و ایرادی هم برای باز بودن آنها گرفته نمی‌شود و درواقع تیپ زندگی مدیترانه‌ای است. شهر زنده خطرش کمتر از شهری است که افراد به هر دلیلی نخواهند در آن بمانند. باید در مورد این مسائل در سیستم سیاسی تصمیم‌گیری شود.
برنامه‌ریزی کشور باید در خدمت بزرگ شدن طبقه متوسط باشد
وی با بیان اینکه برنامه‌ریزی کشور باید در خدمت بزرگ شدن طبقه متوسط باشد، گفت: پول باید در بخش حمل و نقل عمومی تزریق شود نه این که برای اتومبیل‌های گران قیمت باشد و بعد سعی کنند در برنامه نورلیبرالی از طریق قیمت بنزین اتومبیل‌ها را کنترل کنند. کسی که خودرو میلیاردی دارد نگران پنج هزار تومان افزایش قیمت بنزین نیست. در حال حاضر در شهری مانند پاریس استفاده از ماشین تقریبا غیرممکن شده و فقط در ساعات خاص، مثلا در شب برای مهمانی رفتن از خودرو استفاده می‌کنند چرا که استفاه از خودرو به صورت مداوم عقلانی نیست.
فکوهی در خصوص مشکل طراحی شهری، گفت: وقتی در طراحی شهری کاری انجام شد برگشت آن به سادگی نیست؛ وقتی اتوبان صدر ساخته شد نمی‌توان گفت که دوباره برچیده شود، یعنی ضایعه‌ای که وارد می‌شود غیرقابل جبران است. بنابراین هرچه مطالعه صورت گیرد ، کار بهتر انجام می‌شود و باید در سیاست‌گذاری کلان توجه شود که کدام طبقه اجتماعی را می‌خواهیم تقویت کنیم.
وقتی در طراحی شهری کاری انجام شد برگشت آن به سادگی نیست؛ وقتی اتوبان صدر ساخته شد نمی‌توان گفت که دوباره برچیده شود، یعنی ضایعه‌ای که وارد می‌شود غیرقابل جبران است
وی معتقد است که طبقات متوسط و رو به پایین باید استفاده بیشتری از شهر داشته باشند، و گفت: مخالف حضور یک گروه فاخر و اشرافی در شهر نیستم، اما آزادی و حق شهر باید متعلق به طبقه متوسط باشد. این طبقه هم اگر امکان پیاده‌روی و حملونقل خوب باشد از اتومبیل استفاده نمی‌کند.
تصور موتوریزه کردن شهر به منزله پیشرفت آن، تصور اشتباهی است
این استاد دانشگاه با تاکید بر اینکه تصور موتوریزه کردن شهر به منزله پیشرفت آن، تصور اشتباهی است، گفت: رویکرد در تمام دنیا تغییر کرده است، ولی ما هنوز به فکر ساخت پل‌ها و اتوبان‌های عظیم هستیم و باید این رویکرد را تغییر بدهیم چرا که اتومبیل برای شهر یک سم کشنده است.
باید پرسه‌زنی در شهر را از طریق به وجود آوردن خیابان‌های جذاب تشویق کنیم
وی یادآرو شد که شهر هم در شب و هم روز باید جذاب باشد، اظهار کرد: مثلا باید پرسه زنی در شهر را از طریق به وجود آوردن خیابان‌های جذاب تشویق کنیم. در حال حاضر تنها مجتمع‌های غول آسا به وجود آورده‌ایم که به موتوریزه کردن شهر کمک می‌کند. اگر به جای این خیابانی داشته باشیم که ویترین‌های تماشایی داشته باشد، پرسه زنی گسترش پیدا می‌کند. چرا که پرسه زنی یکی از کم هزینه‌ترین اشکال پر کردن اوقات فراغت به شکل پیاده و انسانی است.
در حال حاضر تنها مجتمع‌های غول آسا به وجود آورده‌ایم که به موتوریزه کردن شهر کمک می‌کند، اگر به جای این خیابانی داشته باشیم که ویترین‌های تماشایی داشته باشد، پرسه‌زنی گسترش پیدا می‌کند، چرا که پرسه‌زنی یکی از کم هزینه‌ترین مدل‌ها برای پرکردن اوقات فراغت به شکل پیاده و انسانی است
فکوهی تهران را فاقد هویت شهری دانست و افزود: هویت شهری در تهران تقریبا از بین رفته است، محله‌ها کم و بیش هستند اما هویت قبلی را ندارد، یعنی نمی‌توان محله‌ها را از هم تشخیص داد. در حقیقت هویت در سطح کل شهرهای ایران از بین رفته است. همه جا ساختمان‌ها یک شکل است. یکی از اشکالات کشور این است که روستاها به سرعت در حال تبدیل شدن به شهر هستند. در تهران شکلی از نما ساخته می‌شود و بلافاصله الگوی آن در بندرعباس ساخته می‌شود و دلیل آن این است که هویت‌های محلی را در سطح ایران از دست داده‌ایم و به جز بعضی شهرها که خودشان احساس تعلق هویتی می‌کردند در سایر شهرها از بین رفته است.
این انسان شناس انسانی بودن شهر را موجب جذابیت آن دانست و افزود: انسانی کردن شهر علاوه بر جذابیت موجب ایجاد امنیت نیز می‌تواند باشد. در حال حاضر از انسانی بودن فاصله می‌گیریم و یکی از دلایل آن سیاست‌های نورلیبرالی است که اتفاق افتاده است.
وی در خصوص تفکیک شبانه روز به هشت ساعت برای استراحت، هشت ساعت تفریح و هشت ساعت کار و نیز انتقال بخشی از این تقسیم‌بندی به شب گفت: من اصلا با این تیپ سیاست‌های تصدی‌گری موافق نیستم. شهرداری و دولت مسئول تصدی‌گری نیستند. دولت باید برای زندگی مردم امکانات لازم را فراهم کند، مردم تصمیم می‌گیرند که چگونه زندگی کنند.
بیشتر اختلاف و نگرانی پدر و مادرها برای حضور فرزندان تا دیر وقت در شهر، به دلیل نبود امنیت است
فکوهی ادامه داد: امروز علت این که پدر و مادر مخالف حضور فرزندان تا دیر وقت در شهر هستند نگرانی است که نسبت به امنیت دارند. باید شهر را به عنوان یک تمامیت 24 ساعته معرفی کرد؛ منتهی باید به صورت انعطاف آمیز برخورد شود. شهرداری این قدرت را دارد که فضاهای شهری را مدیریت انعطاف‌آمیز کند و فضا را برای بزرگترین گروه آماده‌سازی کند و بعد ببینیم خود سیستم چگونه پیش می‌رود. به عنوان مثال در پاریس برای استفاده از اتوبوس از کارت‌های سالانه استفاده می‌شود و شهروندان مجبور هستند کارت بزنند و اگر نزنند توسط پلیس جریمه می‌شوند.
وی علت استفاده از این کارت‌ها را آنالیز ساعت به ساعت خطوط اتوبوسرانی دانست و افزود: بر اساس اطلاعات بدست آمده از این آنالیزها در سیستم شهری تعداد اتوبوس‌ها را در خطوط مختلف تغییر می‌دهند.
واگذاری تصدی‌گری حملونقل به بخش خصوصی اشتباه است
فکوهی با اشاره به خصوصی سازی حمل و نقل عمومی در ایران، گفت: خصوصی‌سازی در حملونقل یکی از بزرگترین خطراتی است که شهرها را تهدید می‌کند. حمل و نقل، بهداشت، آموزش و امنیت نباید به بخش خصوصی داده شود چرا که این موارد چیزی نیست که کسی بخواهد از آن پول در بیاورد. تصدی‌گری نباید باشد و دولت باید کار ستادی انجام دهد و مردم خودشان می‌توانند در مورد سبک زندگی خود تصمیم بگیرند.
وی در خصوص برنامه‌ریزی برای شب شهر، گفت: برنامه‌ریزی‌های فرهنگی برای زنده کردن شب انواع مختلفی دارد و یکی از این موارد ساعت کار مکان‌ها و فضاهای فرهنگی است که نباید در ساعات اداری باشد و این یکی از موضوعاتی است که هنوز حل نشده است. مثلا ساعت کار کتابخانه نباید با ساعت کار اداری یکی بوده و مثلا 12 ظهر تا 10 شب فعال باشد و این همان روندی است که همه جای دنیا رواج دارد. راه دیگر ایجاد ساعات کار خاص است تا برای بعضی مناطق استفاده مجزایی را اختصاص دهند و شبیه برنامه "شب‌های سفید" در پاریس فضاهایی نظیر موزه‌ها را برای گروه و یا جمعی از مردم آزاد گذاشت.
فکوهی با اشاره به اینکه امنیت صرفا با حضور پلیس تامین نمی‌شود، گفت: گاهی پلیس می‌تواند اثر معکوس داشته باشد و ایجاد واهمه کند یعنی مثلا حضور تعداد زیادی پلیس در خیابان ایجاد وحشت می‌کند بنابراین کار باید با دقت انجام شود.
وی با تاکید بر افزایش گفت‌وگوی میان دانشگاهیان و افراد اجرایی کشور گفت: این آمادگی از جانب دانشگاهیان کشور وجود دارد. زمانی که حدود 20 سال پیش به ایران آمدم تنها یک سالن اجتماعات در ایران بود اما در حال حاضر تنها در دانشکده علوم اجتماعی دانشگاه تهران پنج سالن وجود دارد و تعداد بی‌شماری سالن در شهر خالی مانده است چرا که سیاست نورلیبرالی گفته است باید از این سالن‌ها پول در بیاد.
شهر که زنده شود و کیفیت یابد ، خود به خود پول هم می‌آید
وی افزود: اگر شهر می‌خواهد زنده شود باید به کسانی که در آن حاضر هستند بها و امکانات داده شود و امکانات در اختیارشان قرار گیرد و مداوم بحث پول در نظر قرار نگیرد؛ شهری که زنده شود خود به خود پول هم می‌آید. شهر وقتی کیفیت پیدا کند خود به خود درآمد هم پیدا خواهد کرد. امروز تهران پر شده از فضاهای خالی که هیچ استفاده‌ای از آن نمی‌شود. سالن‌های نمایش بسیاری وجود دارد که استفاده‌ای از آن نمی‌شود چون منطق پول حاکم است. برای برگزاری یک کنسرت در یک سالن باید میلیون‌ها تومان پرداخت شود و افراد و گروه‌های عادی چنین هزینه‌ای را ندارند و در نتیجه سالن خالی می‌ماند و بعد شهر خالی می‌ماند و در نهایت زندگی که می‌خواهیم به شهر بیاوریم به شهر وارد نمی‌شود.
نور در خدمت بزک دوزک شهر تهران درآمده است
معاون فنی و طرح‌های شهری سازمان زیباسازی شهر تهران، برنامه‌ریزی و طراحی شهری را به عنوان دو بال شهرسازی معرفی کرد و گفت: در شهرسازی تنها طرح تفصیلی پیگیری می‌شود که در سراسر آن به موضوعات کمیتی پرداخته می‌شود در حالی که دغدغه‌ی امروز شهر در حوزه کیفیت است، امروز نیازمند تجدیدنظر در نگاه شهرسازی و تقویت حوزه طراحی شهری هستیم.
شاپور دیوسالار، اگرچه به موضوع میزگرد و حاشیه‌های آن پرداخت اما بخش قابل توجهی از صحبت‌هایش به تشریح اقدامات سازمان زیباسازی در این عرصه هم منتهی شد.
وی گردشگری را به عنوان یکی از فعالیت‌هایی معرفی کرد که می‌تواند در شب جان بگیرد و افزود: با توجه به تجربه چندین ساله فعالیت در حوزه شهرداری، می‌توان چنین گفت که امروز بیش از پیش خلاء جدی شهرسازی در بعد طراحی شهری احساس می‌شود. امروز به بال دوم پرواز در شهرسازی یعنی کیفیت و طراحی شهری توجه نشده و این دو حوزه به صورت نصفه و نیمه تقویت شده است.
شهر در روز کیفیت ندارد
در روز که شهر روشن است شهر گریزی داریم، چه برسد به شب
دیوسالار با اشاره به این که نور به تنهایی نمی‌تواند شب را زنده کند، گفت: شهر در روز هم کیفیت ندارد، در روز که روشن است؛ شهر گریزی داریم، شهرمان شهر مکث نیست، شهر پیاده نیست و به سرعت از کنار آن عبور می‌کنیم در نتیجه چطور می‌توانیم این شهر که در روز کیفیت ندارد تبدیل کنیم به شهر شب؛ در بسیاری نقاط روشنایی داریم ولی فعالیت وجود ندارد.
شهر در روز هم کیفیت ندارد، در روز که روشن است؛ شهر گریزی داریم، شهرمان شهر مکث نیست، شهر پیاده نیست و به سرعت از کنار آن عبور می‌کنیم در نتیجه چطور می‌توانیم این شهر که در روز کیفیت ندارد تبدیل کنیم به شهر شب؟
وی افزود: در این سالهایی که در شهرسازی کار می‌کنیم فقط یک طرح پیگیری می‌شود و آن طرح تفصیلی است؛ طرحی که در سراسر آن به موضوعات کمیتی پرداخته شده اما آنچه که امروز دغدغه آن را داریم در حوزه کیفیت است. برنامه‌ریزی شهری در قالب طرح تفصیلی بایدهایی را مطرح می‌کند و راه حل آن را در عدد و رقم جستجو می‌کند. مثلا در خصوص عرض خیابان یا فعالیت‌های آن و تراکم ساختمان به سراسر تهران به یک نگاه پرداخته شده ، یعنی همان نگاهی که برای برنامه‌ریزی میدان توحید وجود دارد متاسفانه در تجریش هم همان نگاه را شاهد هستیم. همان ضوابطی که برای کوچه و خیابان طراحی شده برای میادین هم هست.
وی با بیان اینکه این شرایط شهر را نیازمند تجدیدنظر در نگاه شهرسازی موجود کرده است، گفت: شهردار تهران در دوره جدید مدیریت این خلاء را دریافت؛ پیش از این قرار بود این موضوع را با طرح‌های موضعی و موضوعی حل کنند در صورتی که فلسفه چنین طرح‌هایی وجود نارسایی در حوزه برنامه‌ریزی شهری بوده است که باعث این می‌شود نتوان به تمام مسائل کیفیت روز شهر پرداخته شود.
دیوسالار ضمن تاکید بر زنده کردن طراحی شهری این سوال را مطرح کرد که مقصد کدام یک از شهروندان تهرانی در طول روز ، فضاهای مختلف تهران امروز است که بتوانیم این را به شب استمرار دهیم؟ و گفت: تجدید حیات فضاهای شهری فقط با کمک طراحی شهری امکانپذیر است.
در ساختار سازی، شهرها باید جایگاه ویژه‌ای برای طراحی شهری بازکرد و به تعبیر دیگر کم‌کم باید حاکمیت کمیت بر کیفیت را در حوزه شهرسازی کم کنیم.
رشد سرسام‌آور فنی و تکنولوژیکی شهر، مدیریت شهری را به ستوه آورده است
معاون فنی سازمان زیباسازی شهر تهران با بیان اینکه رشد سرسام‌آور و لجام گسیخته فنی و تکنولوژیکی در شهر، مدیریت شهری را به ستوه آورده است، گفت: به دلیل اینکه شهر در مقابل این پیشرفت‌ها به روز نبوده و خاستگاه عملکردگرایانه پیدا کرده، شهر منظر مطلوبی پیدا نکرده است. این در حالیست که شهر باید منظر انسانی پیدا کند و انسان‌ها باید شهر را متناسب با خاستگاهشان ببینند.
وی افزود: همین روحیه عملکردگرایانه باعث شده، کارها را تا دم در خانه مردم انجام می‌دهیم و شکاف بین مردم و شهر بیشتر می‌شود و جو و فضای شهر از طراحی آن پیشی گرفته است و برنامه‌ریزی در حوزه طراحی شهری متاسفانه عقب افتاده است.
در چند سال اخیر شهرداری تمام توان خود را برای ایجاد کردن راه و شبکه گذاشته است
عبور از بافت مرکزی شهر برای ایجاد راه در دنیا منسوخ شده است
به گزارش ایسنا، دیوسالار با اشاره به طراحی شهری به عنوان خاستگاه جامعه، گفت: طراحی شهری از کیفیت سخن می‌گوید و مدیر را مجاب می‌کند به کیفیت توجه کند؛ در سالهای اخیر شهرداری تمام توان خود را برای ایجاد کردن راه و شبکه گذاشته است و علت آن حجم عظیمی از ماشین است که هر روز وارد شهر تهران می‌شود. ورود روزانه 1200 خودرو در تهران و پلاک آنها نیاز به زیرساخت دارد و اتفاقا چون در ایجاد این شبکه‌ها و راه‌ها طراحی شهری حضور نداشته از بافت‌هایی که زندگی در آن بوده است عبور کرده؛ و این نوع ایجاد رسوخ در بافت مرکزی شهر همان کاری است که در دنیا منسوخ شده است.
وی با اشاره به نور به عنوان یک عمل پسین، گفت: اگر بپذیریم شهر یک موجود زنده است و فرم، عملکرد و معنا موجودیت آن را می سازد، نور می‌تواند هویت بخش این فضا باشد. شهر موجودی است که نیازمند جلوه‌گری در روز و شب است. باید به موضوع جلوه‌گری شهر به عنوان یک موجود زنده در روز و شب توجه ویژه داشته باشیم.
وی با بیان اینکه نظام اجتماعی ما زندگی و اکثر فعالیت‌های اقتصادی و اجتماعی را در روز انجام می‌دهد ، گفت: با توجه به فشارهای اقتصادی موجود این فعالیت‌ها در حال تداوم پیدا کردن در ساعت‌های طولانی‌تر شب است و در همین راستا باید به حوزه گردشگری در شب و اوقات فراغت در آن توجه شود و با این نگاه است زندگی در شب و فراغت در آن ضرورت پیدا می‌کند.
دیوسالار با تاکید بر اینکه نور به تنهایی فرم نمی‌سازد و تنها تقویت‌کننده فرم است، گفت: فرم شب باید به عنوان عنصر شهری جلوه‌گری کند و نور مقوم عملکرد این عنصر در شب باشد؛ نور می‌تواند به عنوان یک عامل مقوم و پسین عمل کند و عناصر را در شب تقویت کند تا بیننده و ناظر از این فضا لذت ببرد.
این مقامل مسئول در شهرداری تهران در خصوص برنامه‌ریزی شهری به دو کمیسیون ماده 5 و 100 اشاره کرد و افزود: چون خلاء‌هایی در این حوزه وجود دارد ، برنامه‌ریزی شهری نمی‌تواند به کیفیت‌ها توجه کند و در نتیجه خلاف‌هایی صورت می‌گیرد. باید طراحی شهری را تقویت کنیم و باید امنیت در طراحی شهری دیده شود چرا که در این صورت است که نور به عنوان یک عنصر در طراحی شهری در خدمت طرح‌ها خواهد بود.
توان به کارگیری نور در کیفیت‌بخشی به شهر را نداریم
وی با اشاره به آغاز ساماندهی 30 میدان از سال 90 تاکنون، گفت: در این حوزه به دلیل نداشتن آموزش ، خلاءهای جدی وجود دارد، به طوری که توان به کارگیری نور در کیفیت‌بخشی به شهر را نداریم و حتی این توان در مهندسین مشاور هم ایجاد نشده است که بتوانند طراحی شهری انجام دهند.
وی با تاکید بر اینکه قبل از نور الزامات دیگری نظیر امنیت وجود دارد که اگر برقرار شوند زندگی در شب هم در دل این الزامات همراه خواهد بود، گفت: امروز با قاطعیت به عنوان یک مدیر شهری اعلام می‌کنم که تهران فاقد فضای شهری در روز است؛ فضای شهری باید مقصد شود تا در شب تداوم پیدا کند. تهران استعدادهای بسیاری برای زندگی در روز و شب دارد و تمام الزامات در فضا موجود است اما به دلیل عدم برنامه‌ریزی شهری حیات شبانه شکل نگرفته است.
اساسا امنیت را در طراحی شهری زیر سوال برده‌ایم
دیوسالار با اشاره به ساخت 763 پل هوایی در سطح شهر تهران گفت: با شروع طرح برخی مباحث نظیر نورپردازی به ناچار با یکسری عناصر روبرو هستیم و فکر می‌کنیم باید به این فضاها نور بدهیم تا در شب این عناصر را پیدا کنند. برای مثال در زمان ساخت پل جوادیه اصلا به این فکر نشده که چطور نور در خدمت این پل قرار گیرد، بنابراین پس از چهار سال الان باید فکر کنیم که چطور به این فضای شهری نور بدهیم.
به جای جبران "طراحی شهری" مجبور به "بزک و دوزک" شهر شده‌ایم
وی افزود: در فلسفه وجودی شهر هدف این است که انسان پیاده در آن زندگی کند اما امنیت این انسان پیاده را در روز به مخاطره می‌اندازیم؛ زن، کودک، پیر و جوان را مجاب می‌کنیم با وجود مشکل قلبی پنج متر از پل هوایی بالا برود و پائین بیاید و در قدم بعد می‌خواهیم امنیت این فضا را در شب هم حفظ کنیم و این برنامه‌ریزی برای تردد در شهر همان برداشت نادرست از طراحی شهری است. البته در بسیاری از این موارد کارهایی به ناچار انجام شده و یا مجبور بوده‌ایم که برخی فضاهای شهری را بزک دوزک کنیم. امروز هم نور در خدمت بزک دوزک قرار گرفته است نه طراحی شهری و یا چون از تلاقی سواره و پیاده در سطح می‌هراسیم و نمی توانیم آن را درست حل کنیم راحتترین راه را انتخاب می‌کنیم و به عنوان نمونه در چهارراه ولیعصر(عج) افراد را به زیر سطح می‌بریم.
برنامه‌ریزی شهریمان کاملا کمیت‌گرا است
معاون فنی سازمان زیباسازی شهر تهران با اشاره به کمیت‌گرا شدن برنامه‌ریزی در شهر تهران، گفت: هر اقدامی که در شهر انجام می‌شود کاملا تابع ضوابط است اما کیفیت ندارد. البته نباید فراموش کنیم که متولی شهر صرفا شهرداری نیست و همه‌ی بدی‌ها را نباید به حساب شهرداری بگذاریم؛ شهری که شهرداری تحویل گرفته مولود مداخله‌ی، مداخله‌کنندگان متعددی در شهر است. در این میان شهرداری تلاش می‌کند به نوعی اینها را ساماندهی کند و اتفاقا در این کار باید به شهرداری نمره 20 داد.
وی با بیان اینکه در تمام دنیا برای تامین نیازهای انسان شهری دو دیدگاه وجود دارد،گفت: عده‌ای ترقی‌گرا هستند و فکر می‌کنند با توجه به تکنولوژی و موتوریزه کردن شهر می‌توانند به راحتی به نیازهای شهر پاسخ بدهند، این افراد غافل از کیفیت عمل می‌کنند و عده دیگری فرهنگ‌گرا هستند که نگاه کاملا کیفیت گرا دارند. در شهرداری در خصوص این دو دیدگاه هوشمندی لازم به وجود آمده است به طوری که در مقطعی به ناچار عملکردگرایانه اقدام کرده و تکنولوژی را برای پاسخ به نیازهای فوری که خود شهرسازی عامل آن نبود، به کار گرفته است و اکنون زمان توجه جدی به ارتقای کیفی فضاهای شهری رسیده است. نکته‌ای که مدیریت شهرداری به طور جدی در حال پیگیری و تعقیب آن است، تغییر این نگرش را می‌توان نقطه عطف تاریخ در توسعه شهر تهران لحاظ کرد.
عامل موتوریزگی در شهر ، شهرداری نیست
دیوسالار با اشاره به تحمیل بعضی نیازهای کاذب شهری به شهرداری تهران، گفت: امروز تسهیلات بانکی، لیزینگ و پلاک کردن روزانه 1200 خودرو در تهران را نهادهای دیگری انجام می‌دهند و شهرداری با نیازهای کاذب شهری مواجه می‌شود که مدام باید برای پارکینگ و بزرگراه چاره اندیشی کند.
وی عامل دیگر را در این شرایط عدم تحقق مدیریت واحد شهری دانست و گفت: مدیریت واحد شهری در چندین برنامه اقتصادی گذشته دیده شده اما تاکنون محقق نشده است. در حال حاضر دنیا پا فراتر از مدیریت واحد گذاشته و دست به مدیریت یکپارچه متعالی زده است.
این مقام مسئول اضافه کرد: شهرداری با وضعیتی در شهر روبروست که به ناچار باید با اقداماتی شهر را سر و سامان دهد و نمود آن را در نورپردازی پل‌ها می‌توان دید که مشکلات زیادی دارد، مثلا تامین برق برای نورپردازی از بزرگترین مشکلاتی است که شهرداری دارد. در صورتی که طبق قانون وظیفه شهرداری نیست ولی در بسیاری خیابان‌ها که دولت و اداره برق امکان روشن کردن نداشته، شهرداری به کمک رفته و این کار را انجام داده است. امروز بسیاری از زیر ساخت‌های روشنایی شهر فرسوده است و شهرداری با صبر در برنامه توسعه شهری خودش به این موارد توجه کرده و در حال رفع مشکل است. نمود این تلاش شهرداری تهران را در پل صدر می‌توان به خوبی دید ؛ یکی از نعمت‌هایی که پل طبقاتی صدر برای شهر تهران داشته است ایجاد تونل مشترک تاسیسات بود که باعث شد کابل‌های برق پرفشار که به لحاظ امنیت و مسائل درمانی به شهروندان آسیب می‌زد به زیر زمین برود.
وی در خصوص اقدامات انجام شده در زمینه نور و روشنایی، گفت: روشنایی 213 پل غیرهمسطح توسط شهرداری و بر اساس استانداردهای جهانی اصلاح شد و در این خصوص از کارشناسان آلمانی کمک گرفتیم. البته اگر در جایی، پل خاموشی می‌بینید مسائل دیگری از جمله تامین برق و سرقت کابل‌ها باعث آن بوده که قطعا تامین این موارد در حیطه کار شهرداری نیست.
دیو سالار با بیان اینکه در حوزه روشنایی عملکرد خوبی داشته‌ایم، اظهار کرد: در خیابان ولیعصر (عج) طی یک دوره سه ساله تمام تیربرق‌ها و عناصر روشنایی را اصلاح کردیم و این خیابان و خیابان انقلاب به عنوان محوری‌ترین خیابان‌های تهران و اسکلت اصلی شهر مورد توجه ویژه بوده است و بیشترین بودجه متمرکز این دو خیابان و میادین شهر بوده است و روشنایی میادین تا حدود 80 درصد اصلاح شده است.
وی با اشاره به مناسبت‌های متعدد در کشور، گفت: بخشی از نورپردازی به سمت این مناسبت‌ها و جشنها سوگیری دارد که در چند سال اخیر به خصوص سه سال اخیر قابل مقایسه با گذشته نیست و شهرداری سعی کرده فارغ از نقص‌هایی که در طراحی وجود دارد ، این نورپردازی ها را پوشش بدهد. البته برای ایجاد فضایی که بتواند مردم را جذب کند نورپردازی دائم است.
وی با بیان اینکه در بخش نورپردازی دائم نیز ابعاد مختلفی وجود دارد، گفت: در شهر عناصر مختلفی مانند مجسمه‌ها، المان‌ها و نشانه‌های قوی شهر نظیر برج میلاد و برج آزادی وجود دارد که از قبل شکل گرفته و باید نورپردازی شود. بودجه این بخش ها را مصوب کردیم و طرح‌ها هم آماده است، اقداماتی در حال انجام است که در شب هم این عناصر به خوبی دیده شوند.
معاون فنی سازمان زیباسازی شهر تهران ادامه داد: در نورپردازی دائم یک شاخه به فضاهای شهری و یک شاخه به بناهای شهری رجوع می‌کند. در خصوص فضاهای شهری شهرداری ساماندهی میادین را در دستور کار دارد و میدان امام حسین(ع) نمونه اول آن بود که اجرا شد.
میدان‌های تجریش، انقلاب، امام خمینی(ره)، بهارستان، ولیعصر(عج) و نبوت نیز باید ابتدا ساماندهی شوند و بعد نورپردازی شوند. ضمن اینکه همه بناهای ذی قیمت به ویژه در محور ولیعصر(عج) و انقلاب شناسایی شدند و طرح‌های آنها برای نورپردازی آماده شده است. بناهایی مانند امامزاده صالح(ع) که به عنوان یک کانون عمل می‌کند و یا تئاتر شهر، بلوار کشاورز و ساختمان راه آهن که فضای معماری خاص دارد متناسب با بودجه و توان سالیانه در دستور کار قرار گرفته‌اند.
وی اولویت اول را روشنایی و نورپردازی خیابان ولیعصر (عج) و عناصر و احجام دارای ارزش این خیابان مانند درختان ولیعصر(عج) دانست و گفت: نورپردازی درختان ولیعصر به صورت پایلوت از پارک وی تا تجریش کارش انجام شده است و کار را به شکلی انجام دادیم که به لحاظ زیست محیطی به این درختان آسیب وارد نشود. همچنین سعی کردیم در این منطقه اغتشاش نوری هم نداشته باشیم. در تمام این زمینه‌ها اول دانش لازم را خلق کردیم و بعد کار انجام شده است.
وی با تاکید بر اینکه امروز به دستاوردهای قابل اتکا در این زمینه رسیده‌ایم، گفت: در زمینه نورپردازی نمی‌توانیم بگوییم کارنامه 100 درصدی ارائه کردیم اما شهرداری تهران در دوره جدید به طور جدی به کیفیت توجه کرده است.
رویکرد جدید شهرداری تعریف شهر در مقیاس انسانی و کیفیت‌خواه است
وی با بیان اینکه شهرداری به اجبار در یک دوره‌هایی باید به عملکردها و نیازهای شهری هر چند غلظ پاسخ می‌داد، گفت: شاید گفته شود صدر پاسخ غلطی به نیاز ترافیک شهری است، ولی شهرداری از روی ناچاری باید این پاسخ را می‌داد و یا در خصوص حجم عظیم پل‌های عابر پیاده نیز به همین صورت است ، ولی رویکرد جدید شهرداری تعریف شهر در مقیاس انسانی و کیفیت‌خواه است. در این کیفیت خواهی توجه به نور یکی از اصولی است که شهرداری به دقت به دنبال آن است و تامین بودجه مناسبی شده است.
دیوسالار در ادامه منطقه 12 را به دلیل وجود ابنیه‌های تاریخی و واجد ارزش جزو اولویت‌های زیباسازی معرفی کرد و گفت: در این منطقه به طور جدی به میدان مشق فکر کرده‌ایم و در حال مرمت ساختمان بلدیه که تخریب شده ، هستیم و بخش عمده کار استفاده از نور برای این ساختمان انجام شده است.
طرح جامع نورپردازی در دستورکار سازمان زیباسازی
معاون فنی سازمان زیباسازی شهر تهران با تاکید بر اینکه نور باید در خدمت طراحی شهری باشد، گفت: طرح جامع نورپردازی در دستور کار سازمان قرار گرفته است و امیدواریم تدوین شود و بر اساس آن فضاها با توجه به وزنی که دارند اولویت‌بندی می‌شوند. قطعا بافت‌های تاریخی و محورهای اصلی مورد تاکید و توجه سازمان زیباسازی هستند.
آسیب آلودگی نوری و اغتشاش بصری به حیات شبانه تهران
مدیرعامل سازمان زیباسازی شهر تهران درخصوص وجود نور و روشنایی به عنوان یکی از ضرورت‌های ایجاد زندگی شب در تهران، گفت: مشکل تهران منحصرا نبود نور و روشنایی نیست، مسئله عدم استفاده درست و اتخاد راهکارهای صحیح در رابطه با بهره‌برداری از نور است.
جمال کامیاب در میزگرد ایسنا با اشاره به وجود آلودگی نوری در بعضی نقاط تهران گفت: امروز در تهران در بعضی نقاط با اغتشاش بصری به جهت آلودگی نوری روبرو هستیم به طوری که دیگر آسمان شهر را به شکل واقعی همراه با ستاره‌ها نمی‌توان دید و انواع فروشگاه‌ها بزرگ و کوچک نظیر مغازه‌های میوه فروشی ده‌ها برابر مقدار لازم از انواع لامپ‌ها و انرژی استفاده می‌کنند.
وی با تاکید بر اینکه باید از نور و انرژی در جای مناسب استفاده شود، افزود: قطعا وقتی اغتشاش بصری و آلودگی نوری پیش می‌آید عملا امکان حیات شبانه را از بین می‌برد، شهروندان نیازمند محیطی هستند که آرامش روحی را به همراه داشته باشد، یک فضای آلوده هم از باب صوتی و هم نوری شهروندان را به سمت خودش جذب نخواهد کرد. در چنین فضایی نمی‌توان حس و حال زندگی شبانه را انتظار داشت.
وی با بیان اینکه در حال حاضر با عدم وجود یک مدیریت واحد در بحث‌های شهری روبرو هستیم، گفت: به طور قطع مدیریت واحد در شهر می‌تواند برخی از معضلات را کم کند. در موقعیتی قرار داریم که در دانشگاه‌های کشور رشته‌ای به نام نورپردازی نداریم، آثار انتشار یافته در این حوزه بسیار محدود است و حتی با معضل نبود استاد کافی در این بخش روبرو هستیم.
هنرهای شهری می‌تواند در حیات شبانه نقش اساسی داشته باشد
مدیرعامل سازمان زیباسازی شهر تهران بحث هنرهای شهری را از موضوعاتی دانست که می‌تواند در حیات شبانه و جذب مردم نقش اساسی داشته باشد.
وی افزود: هنرهای شهری از قبیل یک مجسمه و یا یک نقاشی بدون نور در شب نمی‌تواند جاذبه‌ای داشته باشد. بحث انطباق و استمرار منظر شهری در روز و شب بسیار مهم و جدی است. باید تدوین هویت ویژه بصری شهر را با نورپردازی پیگیری کرد و این موضوع می‌تواند یک هویت متفاوت برای شهر ایجاد کند. تمام این موارد نشانگر نیاز به راهبرد درست و طرح مشخصی برای این معضل است.
وی با اشاره به تفکیک میان روشنایی و نور، گفت: مفهوم نور مفهومی است که در فرهنگ، ادبیات، فلسفه، هنر ایرانی و دینی، جایگاه ویژه دارد و الزاما با روشنایی یکسان نیست. گذار از حوزه سنتی به مدرن، بسیاری مسائل را تحت الشعاع قرار داده است. نوری که از یک منبع سنتی مانند خورشید یا آتش برای ایرانی حاصل می‌شد با نوری که امروزه از یک منبع الکتریکی به عنوان روشنایی حاصل می‌شود یکی نیست و یک حکم را ندارد. باید بدانیم که آیا استمراری میان این دو ساحت سنتی و مدرن بوده است و یا عدم استمرار مشکلات بسیاری را فراهم کرده است.
نورپردازی یک عنصر شهری جدای از هویت آن نیست
کامیاب با تاکید بر عدم توجه به بحث هویت به عنوان یکی از معضلات امروز شهر تهران، گفت: نورپردازی نمی‌تواند از یک عنصر شهری مانند پل، خیابان و یا بنای تاریخی جدای از هویت آن انجام شود یعنی نورپردازی می‌بایست در هماهنگی با کارکرد و چیستی آن عنصر شهری قرار بگیرد. قطعا قلب یک منطقه اقتصادی و تجاری با یک منطقه تاریخی و یا سیاسی یک نوع روشنایی و طراحی نور را طلب نمی‌کند حتما با کارکرد منطقه نورپردازی ارتباط نزدیکی دارد.
وی افزود: عدم توجه به این کارکرد و عملکرد و هویت فضا در طراحی نورپردازی باعث می‌شود حس تعلق به فضا و آرامش برای شهروند ایجاد نشود، در نتیجه در مرحله بعد شهروند نمی‌تواند حیات شبانه را در شهر شکل بدهد و در تعامل با محیط قرار گیرد. وقتی نورپردازی که خودش می‌تواند در طراحی و خلق فضا نقش ایفا کند هیچ نسبتی با مکان و زمان نداشته باشد ، توانمندی‌های شهر را دچار اختلال می‌کند و رابطه شهروند با آن فضا را دچار اختلال می‌کند و حس تعلق ایجاد نمی شود و حتما این مشکل امنیت محیط را هم تحت الشعاع قرار می‌دهد.
نورپردازی با جغرافیا، تاریخ و باورهای هر شهر رابطه نزدیکی دارد
مدیرعامل سازمان زیباسازی شهر تهران با اشاره به رابطه نزدیک نورپردازی با جغرافیا، تاریخ و باورهای مردمی که در هر شهر زندگی می‌کنند، گفت: بدون توجه به این موضوع نمی‌توان هماهنگی و هارمونی لازم را در عناصر شهری و فضای شهری ایجاد کرد.
رویکردهای نور در تهران ذوقی و سلیقه‌ای است
وی تاکید کرد: می‌پذیرم که در ابتدای راه هستیم، از یک طرف تکنولوژی و منابع علمی لازم متاسفانه کم است و از سوی دیگر شاهد وجود رویکردهای ذوقی و سلیقه‌ای در بحث نور هستیم. باید در مبحث نور و روشنایی رویکردهای اقتصادی، گردشگری مدنظر قرار گیرد. باید در جهت امنیت شهروندان به نورپردازی در دو باب روشنایی به عنوان قابل رویت کردن فضا برای افراد جهت پیدا کردن مسیر و نورپردازی به عنوان بحث زیباشناسانه و تزئین شهر توجه کرد و میان این دو تفکیک قائل شد. بدیهی است در چنین موضوعاتی مشارکت حداکثری شهروندان از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است.
وی افزود: امروز دچار اغتشاشاتی هستیم که بخشی به رویکردهای سلیقه‌ای و ذوقی برمی‌گردد. بی تردید باید به نورپردازی شهر تهران توجه کنیم ولی این مسئله معادله‌ای است که متغیرهای متعددی از جمله هنر، تکنولوژی مدیریت و امنیت در آن دخالت دارد در نتیجه باید در خصوص نور و روشنایی از تک بعدی‌نگری پرهیز کنیم و نگاه جامع‌نگرانه‌تری به این موضوع داشته باشیم.
به گزارش ایسنا، مدیرعامل سازمان زیباسازی شهر تهران با اشاره به اقدامات انجام شده در حوزه نورپردازی شهر تهران، گفت: در حوزه مطالعاتی کاری از سال 1388 با عنوان طرح جامع نورپردازی شروع شده است که نتیجه آن در 13 جلد طی دو سال زوایای مختلف بحث نور و نورپردازی در شهر تهران را مورد بررسی قرار داده است. اعتقاد داریم ورود به مرحله اجرا نیاز به دانش پیشینی دارد تا روش اتخاذ شده روش نادرست و غلظ نباشد و این طرح امروز به ضوابط و مقررات تبدیل شده است.
نورپردازی ساختمان‌های بلند مورد توجه است
وی گام دیگر در خصوص نورپردازی شهر تهران را لایحه‌ی روشنایی و نورپردازی فضاهای شهر تهران دانست و گفت: امیدواریم این لایحه از طریق شورای اسلامی شهر تهران پیش برود، زیرا که در این موضوع مسائل حقوقی و قانونی نیز مطرح است. در حال حاضر ساختمان‌هایی با هزینه‌های خصوصی ساخته می‌شود که این ساختمان‌ها باید طراحی نورپردازی داشته باشند یعنی بخشی از نما و سیمای شهر هستند و می‌توانند محمل‌های خوبی برای نورپردازی باشند.
وی تاکید کرد: باید سازنده بنا را با راهکاری درست متقاعد کرد در کنار طراحی‌های مختلف نور پردازی بنا را نیز لحاظ کند که نیازمند ضوابط حقوقی و قانونی است که در کنار پروژه‌های عملیاتی به دنبال این قضیه نیز هستیم.
کامیاب با بیان اینکه باید هر فضایی را با شرایط خاصی که دارد مدنظر قرار داد و بررسی کرد، گفت: وقتی صحبت از حیات شبانه می‌شود منظور تمام خیابان‌های شهر نیست. به عنوان مثال شهری مانند پاریس که در طراحی‌های شهری خیلی مسائل زندگی در شهر را پیش‌بینی کرده است، الزاما تمام خیابان‌هایش حیات شبانه ندارند. به هر ترتیب، در مورد تهران با شرایط ویژه آن از باب فرهنگی، سیاسی، اجتماعی، اقتصادی و جغرافیایی سخن می‌گوییم امیدواریم راهکارها، آسیب شناسی‌ها و برنامه‌ها متناسب با شرایط این محیط باشد.
گزارش خطا
ارسال به دوستان
نسخه چاپی
ذخیره عضویت در خبرنامه 
پربحث ترین عناوین
پرطرفدار ترین عناوین
لینک های مفید