45 ممیز و 200 دقیقه سانسور، برای سریال کلاه پهلوی
روزنامه شرق در شماره روز یکشنبه خود مصاحبه ای از ˈ سید ضیاءالدین دریˈ سازنده سریال ˈکلاه پهلویˈ را منتشر کرده که او از کار بیش از 45 ممیز بر روی این سریال و حذف 200 دقیقه از آن و همچنین نوشته شدن سناریوی سریال در سال 63 خبر داده است.
آفتاب‌‌نیوز :
آفتاب: سیدضیاءالدین دری از جمله فیلمسازانی است که با حضور محدودش در سینما آثار در خوری را ساخته است. نمونه بارز آن فیلم «سینما، سینماست» که بعد از خودش جریان ساز بوده است. البته این روزها بیشتر اسم او به دلیل سریال «کلاه پهلوی» سر زبان هاست، ولی واقعیت این است که اگر بخواهیم او را از زاویه خارج از سینما تبیین کنیم، در هیچ کدام از تعاریف نمی گنجد و تنها زمانی می توانیم درباره او به تحلیل برسیم که فقط آثارش اعم از فیلم و سریال را در محک قضاوت قرار دهیم. گفت وگوی پیش رو بخشی از واقعیت هایی درباره او را پیش روی ما گشوده است:
س - نام شما به دلیل سریال «کلاه پهلوی» سر زبان ها افتاد. با وجود هجمه هایی که به این سریال شد موضع گیری های اخیر شما برایم جالب است. مثلا در مورد هجمه به فیلم
«رستاخیز» و سریال «سرزمین کهن» واکنش نشان دادید. از این کار چه هدفی را دنبال می کردید؟
ج - به طور طبیعی حمله به سریال «کلاه پهلوی» دلیل بر این نمی شود که یکسری از واقعیات موجود در این حرفه را نادیده بگیریم. هر چیز بدی، بد است و فرق نمی کند مربوط به چه کسی باشد. اگر اینجا بخواهم فقط به خودم فکر کنم رسالت روشنفکرانه ام را از دست می دهم و به فردی خودخواه تبدیل می شوم. ممکن است در مورد کارهای آقایان درویش و تبریزی نظر شخصی داشته باشم، اما بازخوردهایی که از سطح جامعه روی کار همکارانم به وجود می آید ممکن است برای من هم اتفاق بیفتد که البته افتاده. بنابر این ما دیگر باید به جریانی که به هر شکلی خودش را تحمیل می کند، فکر کنیم.
س - در این جریان چه چیز مهمی دیدید که مجبور به واکنش شدید؟
ج - احساس خطر می کنم! این احساس خطر برمی گردد به اینکه صداوسیما و وزارت ارشاد ارگان های مهم کشور هستند و اگر بنا باشد که تحت هر شرایطی بخواهند از بیرون متحمل فشاری شوند، یعنی فلسفه وجودی شان با همه محدودیت ها و سختی ها زیر سوال می رود. آن وقت عده ای درباره کاری که تخصصش را ندارند تصمیم می گیرند که درست نیست. البته ممکن است معترضان جایی حرف درستی بزنند، اما بهتر است آن حرف را هم اصولی طرح کنند. طبیعی است که اجازه ندهیم یک نوع آنارشی فرهنگی به وجود بیاید. البته امیدوارم این گفته شامل حال همه شود. یعنی اینطور نباشد که برای یک طیف با یک نوع نگرش مطلوب و برای دیگری نامطلوب جلوه کند.
س - البته این رویه ای جدید نیست. مثلا به فیلم «شوکران» در زمان خودش از سوی پرستاران اعتراض شد و... کلا در سینمای ایران از این دست موارد کم نبوده. به نظرتان علت آن چیست؟
ج - خب از دولت مرحوم بازرگان تا به حال همیشه بحث «دولت در دولت»داشته ایم. یعنی تشکیلاتی که موازی با دولت حرکت می کند، بدون اینکه اختیارش دست دولت باشد. بالاخره یک روز باید این مسایل حل شود. اگر هم به کاری اعتراضی هست باید از جایگاه خودش رسیدگی شود. مثلا از طریق قوه قضاییه.
س - آیا در این صورت قضیه پیچیده تر نمی شود؟
ج - البته در قوه قضاییه هم باید کمیسیون تخصصی وجود داشته باشد. چون طبیعی است یک قاضی که به جرم و جنایت رسیدگی می کند، نمی تواند به حوزه سینما و سریال سازی وارد شود.
س - شما از دو موضع دفاع کرده اید، یعنی هم جایگاه صداوسیما و هم دولت. در مقاطع مختلف زمانی صداوسیما و دولت با هم چالش هایی داشته اند. که البته گاهی این اختلافات سیر صعودی داشته و گاهی هم نزولی. حالا چطور می توانم این پارادوکس را در نگاه شما تحلیل کنم که یک نفر مدافع هر دو طیف فکری می شود؟
ج - جایگاه هر دو نهاد فرهنگی در قانون اساسی تعریف شده است. دولت و رییس جمهور در بهترین شرایط می تواند طی دو دوره چهارساله حضور داشته باشد و بر اساس دیدگاه هایی که مورد تایید مردم قرار گرفته برنامه هایش را اجرا و عملی کند. مردم وقتی به آن دولت رای می دهند آن دولت معتقد است پیرو رای مردم عمل می کند. منتها در کشورهای دیگر اگر رییس جمهور ناموفق عمل کند، حتی اگر رییس جمهور باقی بماند، یکسری از اختیاراتش را از دست می دهد چون میزان محبوبیتش کاهش یافته. ولی در ایران اینطوری نیست. بنابر این چون سینما زیر نظر دولت است، تا زمانی که سر کار است می تواند خواسته هایش را از طریق سینما اعمال کند که به نظرم اشتباه است.
س - چطور؟
ج - مثلا از زمان حضور آقای خاتمی در کسوت رییس جمهور، شعفی که هنرمندان کشور از خود نشان دادند که اتفاقا افرادی با گرایش چپ بودند، باعث شد که «تبلیغ دولت» را باب کنند. در حالی که اگر دولتی باب میل و فکر هنرمندی هست، آن هنرمند باید در آن دوره صریح تر حرف بزند و مسایل را نقد کند. چیزی بدتر از این برای یک هنرمند نیست که نان خور دولت باشد.
س - شما استقبال هنرمندان از رویکرد یک دولت را «نان خوری» دولت می دانید؟!
ج - نگاه من کلی است؛ ولی چون این مساله در زمان آقای خاتمی باب شد، باعث شد آقای احمدی نژاد هم توقع چنین کاری از هنرمندان داشته باشد.
س - حرکت هنرمندان در هر دو دوره حرکتی خودخواسته بود. یعنی کسی آنها را مجبور نکرد که از فلان رییس جمهور حمایت کنند و از دیگری عدم حمایت.
ج - درست است که خود هنرمندان خواستند با یک رییس جمهور کار کنند و با دیگری کار نکنند. اما در نهایت هنرمند نباید زیر بلیت دولت برود.
س - چگونه می توان مانع آن شد. در حالی که اقتصاد سینمای ما دولتی است. هرچند بارقه هایی در بخش خصوصی وجود دارد؟
ج - از نظر من نفس این عمل غلط است. من در مورد اصول حرف می زنم نه فروع. هنرمند در دولتی که باب میلش است باید تندتر هم باشد.
س - اما به شرطی که دولت قایل به نقد هم باشد؟
ج - زمانی که این کار را برای آقای خاتمی انجام دادیم، نمی توانیم به آقای احمدی نژاد بگوییم شما نخواهید. اگر قاطبه هنرمندان قبول نکردند که با ایشان کار کنند. آقای احمدی نژاد هم هنرمندان حامی خودش را آورد. در نتیجه شکافی عمیق به وجود آمد. من به شخصه نمی خواستم در عمیق کردن این شکاف دخیل باشم. مخالفتم را بروز دادم و از سینما فاصله گرفتم. ولی بعدا منتقدان بنده را به فردی با گرایش راست متهم کردند.
س - خب از سینما فاصله گرفتید. ولی در نهایت با تلویزیون که بودجه اش از دولت تغذیه می شود همکاری کردید. با همین نیت سریال «کلاه پهلوی» را ساختید؟
ج - «کلاه پهلوی» را سال 1363نوشته بودم. سابقه و پرونده اش در صداوسیما موجود است. اولین بار زمانی که هنوز فارابی تشکیل نشده بود، آقای ˈمنوچهر محمدیˈ با من قرارداد بست. آقای ˈعبدالله اسفندیاریˈ، آن زمان مدیر گروه فیلم و سریال بود. منتها اگر در دهه اول انقلاب این سریال ساخته شده بود خیلی بهتر بود. چون آن زمان به دلیل نفوذ و قدرت امام (ره) دعواهای سیاسی و این همه شکاف ها درون جناح های حاکمیت برملا نشده بود. خاطرم است در همان دهه اول انقلاب آیت الله مهدوی کنی در مسجد بازار طی سخنانی تاکید می کرد اینکه می گویند میان ما اختلاف است، اعلام می کنم تا زمانی که امام در قید حیات هستند، چنین اتفاقی نخواهد افتاد.
س - خب چرا این کار به تعویق افتاد؟
ج - به چندین دلیل؛ اول اینکه چون جوان بودم، تحویلم نمی گرفتند و به لابی های تلویزیون راه نیافتم. من هم در آغاز راه بودم و می خواستم به تنهایی کار کنم. مانند الان نبود که فیلمساز جوان به راحتی بتواند فیلمش را در جاهای مختلف نمایش دهد و معروف شود. در دهه اول انقلاب عملا اجازه کارکردن را به من ندادند. حتی اواخر دهه دوم، بعد از سپری کردن یک دوره 20ساله توانستم «کیف انگلیسی» را بسازم که آن هم متعلق به زمان قبل تر بود. سریال «کلاه پهلوی» را با همین نگاه ساختم. از سویی در تلویزیون به دلیل محدودیت هایش همیشه ترسی از کارهای جدید وجود دارد. بالغ بر 45 ممیز روی «کلاه پهلوی» کار کردند. این سریال سه دوره معاونت سیما را طی کرد.
س - از چه وقت؟
ج - از سه سال آخر دوره آقای لاریجانی تا زمان آقای ضرغامی. وقتی ایشان آمدند هنوز آقای مهاجرانی در معاونت سیما بودند. سپس آقای میرباقری و بعد از آن هم آقای دارابی آمدند. از آقای دارابی یکی، دو بار تعریف کردم. چون ایشان از بنده نخواستند که فیلمنامه را از ابتدا نزدشان ببرم. به نظرات افراد قبلی اعتماد کردند. اما این دوندگی تا شش سال ادامه داشت. با همه سختی ها سریال ساخته و ماحصل «کلاه پهلوی» با 200دقیقه سانسور مواجه شد.
س - چرا به این سانسور اعتراض نکردید؟
ج - من سریالی ساختم حدود سه هزار دقیقه فیلم و هر قسمت آن بین 55 الی 60 دقیقه بود. اگر قرار باشد با حذف دو یا سه دقیقه در هر قسمت، آن سریال معنایش را به طور کلی از دست بدهد، بهتر است اساسا این سریال ساخته نشود. اما قبول می کنم که وقتی بیش از 50 قسمت سریال در مجموع هر قسمتش دو، سه دقیقه حذف شود در کل 200دقیقه می شود که زیاد است. اما چاره ای نیست. نمی توانستم با صاحبان سریال بجنگم. چون پول دادند و در قبال آینده نظام و بیت المال احساس مسوولیت می کنند. اما با حذفیاتی که درمورد «کلاه پهلوی» انجام شد، در نهایت حدود 15 درصد کار آسیب دید و برای کاری نظیر «کلاه پهلوی» تا حدودی قابل تامل و تحمل است. چون هدفم این بود که مردم آن دوران را ببینند. می دانم که این فیلم در آینده به عنوان مرجع استفاده خواهد شد. یقین دارم در این فیلم چیزی به اشتباه نگفتم. اما هر کاری می تواند کسری هایی داشته باشد.
س - یکی از نقدهای جدی به «کلاه پهلوی» تحریف تاریخ است. نظرتان چیست؟
ج - قبول ندارم. تحریف یعنی واقعیتی را دروغ نشان دادن. در این سریال مثلا شخصیت
ˈسیدحسن تقی زادهˈ ظرف سه دقیقه معرفی می شود. گفته می شود در ابتدا روحانی بود. خودش لباس روحانی را درآورده و به روشنفکر تبدیل و بعدها به قتل آیت الله بهبهانی متهم می شود.
س - اتفاقا تقی زاده از جمله شخصیت های پیچیده تاریخ معاصر ماست که در سه دقیقه چگونه می توانید حق مطلب را درباره او ادا کنید؟
ج - متاسفم در تلویزیون به دلایلی اجازه نمی دهند فیلمی در مورد این شخصیت ساخته شود. زندگی ایشان چندین فراز پیچیده دارد. اما مگر ما ادعا نمی کنیم که کشورمان کشوری انقلابی و به دنبال اهداف عاشورایی است. اگر زندگی تقی زاده را نشان دهیم، مردم خودشان می فهمند که زندگی اش با مبانی شیعه و انقلاب مغایر است. آن وقت حق مطلب ادا می شود و یا به طور مثال روزی که ˈبرناردو برتولوچیˈ فیلم «1900» را ساخت و 45 سال تاریخ ایتالیا را از سال 1900 تا پایان جنگ جهانی دوم و فرار و اعدام موسولینی را از زاویه دید کمونیسم ایتالیا نشان داد، آیا همه تاریخ ایتالیا را به تصویر کشید؟ منتها فیلم برداشت او از تاریخ بود. آیا تمام نظریاتی که الان دوستان در حوزه سیاست ادعا می کنند درست است؟ درد من با حوزه ژورنالیسم و نقد این است که هنوز نمی خواهند همه جوانب واقعیت را درنظر بگیرند. ما می توانیم در حزب باشیم و درعین حال جنگ حزبی کنیم. اما حق نداریم در عرصه نقد سیاسی، تاریخ، اجتماعی یا هنری یارگیری کنیم. رسالت ژورنالیسم به خصوص در حوزه فرهنگ به عنوان رکن چهارم دموکراسی فراتر از اینهاست. خب سه رکن دیگر دموکراسی چیست؟ آزادی (freedom)، مساوات
(equality)، سازش یا تساهل و تسامح (compromise) و به علاوه مطبوعات آزاد که رکن چهارم است. تنها کسی که واژه «تساهل و تسامح» را در تاریخ ما بیان کرد همین آقای تقی زاده بود.
س - منتقدان نیز معتقدند به لحاظ ارزش های زیبایی شناسانه و بصری «کلاه پهلوی» عقب تر از «کیف انگلیسی» است. نظرتان چیست؟
ج - سه کارشناس که یکی از آنها آقای ˈبهروز افخمیˈ باشد را بیاورید تا این دو سریال را با هم مقایسه کنند...
س - یعنی سریال هیچ مشکلی نداشت؟
ج - 150 پلان «کلاه پهلوی» out of focus نسبی داشت. یعنی به جای اینکه فوکوس روی چشم بازیگر باشد سر شانه اش بود! این اختلال فنی بود و می توانست ناشی از هر اختلالی همچون نارسایی چشم فیلمبردار، جاخوردگی لنز و... باشد. اما هر چه که باشد ریشه اش در لابراتوار است. چون با نگاتیو فیلمبرداری کردیم. لابراتور صداوسیما هرگز به روز نشده. نگاتیوهای مصرف شده را هر روز به لابراتوار می فرستادیم و زمانی نتیجه این تصاویر را می گرفتیم که یک ماه گذشته بود و آن لوکیشن را ترک کرده بودیم. امکان فیلمبرداری مجدد هم نداشتیم.
بنده دو سریال در قطع 35میلیمتری ساخته ام. واقعیت این است با توجه به تلاش تهیه کننده برای فراهم کردن امکانات مطلوب موجود که حتی دوربین خریداری کردند و جای تشکر دارد ولی سایر ابزار جانبی همان ابزار ناقصی بود که در کشور موجود است. با این وجود شما سریالی معرفی کنید که در آن بالغ بر صد پلان و 50 تغییر زاویه در یک سکانس 10دقیقه ای وجود داشته باشد که در «کلاه پهلوی» زیاد وجود دارد. مورد دیگر در جاهایی به نحوه آرایش هنرپیشگان زن ایراد گرفتند. مجبور بودیم نور را کم کنیم. من می دانم بالاخره در آینده این سریال جای خود را باز می کند.
حتی بعد از ساخت «کیف انگلیسی» طراحی صحنه در سریال های تلویزیونی تغییر درخشانی داشت و توجه به رنگ بصری بیشتر شد و در بعضی کارهای جدی تر تلاش شد رنگ بهتری به مردم تحویل بدهند. مورد بعدی ورود شخصیت های ژورنالیست به داستان های تلویزیونی است.
در حالی که پیش از آن شخصیت های درام تکرار می شدند. با «کیف انگلیسی» ژورنالیست ها به عنوان شخصیت حقیقی و حقوقی مستقل دارای پایگاه اجتماعی مورد توجه قرار گفتند. ولی هیچ کدام از مطبوعات قدردانی نکردند از اینکه روزنامه نگار را وارد درام ایرانی کردم.
س - خب قبل تر چنین شخصیتی وجود داشت.
ج - نه اینکه قبل از کار من نبوده، اما با «کیف انگلیسی» تماشاگر عادت کرد شغلی به نام روزنامه نگاری وجود دارد. البته آن زمان ارتباطات جمعی به اندازه امروز نبود و متاسفانه
«کیف انگلیسی» با بایکوت روزنامه ای مواجه شد. همان موقع در «کیف انگلیسی» گفته شد ما نفهمیدیم که شما با یزید هستید یا با امام حسین(ع)؟ و ژورنالیسم کشور ما نپرسید چرا؟! همین جمله هم در «کلاه پهلوی» تکرار شد. یعنی یک خط فکری تداوم پیدا می کند.
س - طبیعتا کسی که سریال الف ویژه برای تلویزیون می سازد، نمی تواند غیرخودی باشد. ضمن اینکه هم در دوره آقای شمقدری و هم آقای ایوبی در شورای پروانه نمایش فیلم های سینمایی حضور داشته و دارید. حتما بهتر از من می دانید که شورای پروانه نمایش جایگاه کلیدی دارد. چطور توانستید با دو دیدگاه مختلف کار کنید؟
ج - قدیمی بودن من، پاسخ سوال شماست. به نظرم همین مساله شخصیت من را نشان می دهد. اینکه هم در تیم آقای ایوبی هستم و هم با آقای شمقدری کار کردم. از من پرسیده شد که تمایل به ادامه کار در شورا در تیم آقای ایوبی دارید و من گفتم بله. اگر می گفتم نه، یعنی با آقای ایوبی مخالف بودم؟
س - چطور با آقای شمقدری آشنا شدید؟
ج - اوایل سال 64 با آقایان شمقدری، درویش، رحیمی پور و جمال شورجه آشنا شدم. سال 64 آقایان درویش، آقای رحیمی پور و شورجه به منزل من آمدند و می خواستم با دیدگاهشان آشنا شوم. همه می گفتند ما در خط امام هستیم. از آن زمان با هم آشنا شدیم. بعدها میان این طیف شکاف و انشعاباتی به وجود آمد و از هم جدا شدند. به تدریج به جایی رسیدند که دشمن هم شدند. ولی من نمی خواستم وارد این درگیری ها شوم. چون این مشی را در حوزه هنر و روشنفکری اشتباه می دانم. اگر احزاب، آزاد باشند. یعنی احزاب دارای شناسنامه - زیرزمینی یا محفلی نباشند- سردر و تابلو داشته و اعضایشان هم مشخص باشند، یعنی یک حزب که تعداد هوادارانش مشخص است و از هوادارانش حق عضویت ولو صدتومان بگیرد، یعنی امنیت فعالیت حزبی وجود داشته باشد، آن زمان من می توانم در فلان حزب باشم و اعلام موضع کنم. اما وقتی شرایط سیاسی داخل کشور شکل جناحی دارد؛ یعنی دو، سه قدم عقب تر از حزب، ترجیح می دهم عضو جایی نباشم. تلاش کرده ام مستقل بمانم اما به این مفهوم نیست که اگر تلویزیون ما که انحصاری دولتی نیست و متعلق به نظام است به عنوان فیلمساز با آن کار نکنم. من ناگزیر به استفاده از همین رسانه هستم. هرچند این رسانه باید بی طرف باشد و نباید به گرایش های جناحی توجه کند.
س - خب با این دیدگاه چگونه توانستید در تلویزیون کار کنید؟
ج - اگر توانسته ام در تلویزیون کار کنم به این دلیل بوده که اطمینان داشته اند چیزی را که با هم تفاهم کردیم، می سازم و اگر اختلاف نظر داریم یا اصلا نقطه اختلاف نظر را طرح نمی کنم یا رسانه ملی به آن میزان از باور رسیده که از مطالبی که بنده مطرح می کنم اشکالی نگیرد.
س - با این حال چگونه برای آقایان فلاحیان و کروبی فیلم تبلیغاتی ساختید؟
ج - سالی که برای آقای فلاحیان کار کردم دوره دوم آقای خاتمی بود. در این دوره 10نفر کاندیدا شدند که یکی از آنها آقای فلاحیان بود. اینکه چرا ایشان وارد عرصه انتخابات شده است به من ربطی ندارد. مرجعی هم که ایشان را تایید کرد همان مرجعی است که آقای خاتمی را تایید کرده؛ یعنی شورای نگهبان. بنابر این آقای فلاحیان از منظر نظام و مردم را ی دهنده با سایر کاندیداها هم عرض بود. من فردی هستم که به سیاست علاقه دارم اما سیاسی نیستم. معتقد بوده و هستم که باید رجال سیاسی دوران خودم را بشناسم. منتها کسانی که در دوره اول ریاست جمهوری کنار آقای خاتمی بودند در دوره دوم هم همراهشان بودند.
پس برای من جایی وجود نداشت. شاید اگر قرار بود برای آقای خاتمی فیلمی تبلیغاتی بسازم این کار را به خوبی انجام می دادم. اما اصل ماجرا این بود که آقای اکبر نبوی از من دعوت کرد برای آقای احمد توکلی فیلم بسازم. در آن دوره ارقام بالایی برای ساخت فیلم های تبلیغاتی پرداخت می شد. اما آقای نبوی به بنده گفتند آقای توکلی فردی بدون پول است و نمی تواند هزینه کند. با این حال قبول کردم وارد بازی شوم.
س - چرا؟
ج - چون می خواستم رجال سیاسی روزگارم را بشناسم. با آقای توکلی دیدار و صحبت کردم. با تفکرشان آشنا شدم و فیلم ایشان را هم ساختم. البته فیلم متفاوتی نبود. فیلم آقای توکلی در دومین شب نمایش فیلم کاندیداها پخش شد. اما فیلم آقای فلاحیان قرار بود شب هشتم پخش شود. فقط شش شب برای ساخت فیلم وقت داشتیم. آقای عبدالله اسفندیاری با بنده تماس گرفتند و از بنده خواستند فیلم آقای فلاحیان را بسازم. منتها در این مورد درخواست 10میلیون تومان کردم.
س - تهیه کننده فیلم چه کسی بود؟
ج - گفتند تهیه کننده خدابیامرز ˈفواد نورˈ است. با ایشان قراری گذاشتیم. آقای نور از فیلمی که برای آقای توکلی ساخته بودم تعریف کرد. بعد به من گفتند که قراردادی 30میلیون تومانی برای ساخت فیلم بسته اند و 10میلیون تومان هم گرفته اند. به هرحال به اتفاق ایشان به منزل آقای فلاحیان رفتیم. گفتند کارگردان های زیادی به اینجا آمده اند ولی به توافق نرسیدیم.
س - چه کسانی؟
ج - اجازه ندارم عنوان کنم. من به آقای فلاحیان گفتم باید با شما صحبت کنم و چند شرط هم گذاشتم.
س - چه شروطی؟
ج - گفتم باید در مورد قتل های زنجیره ای و دادگاه میکونوس صحبت کنید. چون این دو مورد جزو بحران های شماست. ایشان قبول کرد. از بنده پرسیدند چرا از آقای توکلی پول نگرفتی؟ گفتم می خواستم ایشان را بشناسم و هزینه ای هم دریافت نکردم، چون نداشتند. اما از شما پول می خواهم چون این کار شغل من است. در کارم هم خیانت نمی کنم. شما را آنطور که هستید نشان می دهم، اما به این معنی نیست که نام شما را در صندوق بیندازم که البته از سخن آخری ام ناراحت شد. اما در نهایت از صداقتم خوشش آمد. به هرحال فیلم ساخته شد اما با تاخیر آماده شد.
س - اصلا فیلم پخش نشد. چرا؟
ج - فیلم باید ساعت 10شب پخش می شد. ولی ساعت یک ربع مانده به 10 تازه به شورایی که باید فیلم را بازبینی می کردند رسید که آنها رفته بودند. در نهایت فیلم نمایش داده نشد و وارد بازار سیاه شد. آقای فلاحیان هم به من پولی نداد.
س - علت تاخیر فیلم چه بود؟
ج- آقای فلاحیان سر تدوین فیلم آمدند و به جاهای مختلف هم اعتراض کردند خب همین مساله وقت هدر داد. این فیلم با شعری از شفیعی کدکنی تمام می شد و 30دقیقه هم زمان داشت.
س - فیلم آقای کروبی چگونه شکل گرفت؟
ج - ساخت آن فیلم هم روال طبیعی داشت. در انتخابات سال 1388برای حزب اعتمادملی کار کردم و فیلمش هم پخش شد. اتفاقا در انتخابات سال 1392 هم می خواستم برای آقای هاشمی رفسنجانی زمانی که کاندیدا شدند فیلم تبلیغاتی بسازم. ولی در نهایت ایشان احراز صلاحیت نشدند. به هرحال من دیگر این کار را انجام نمی دهم. بهتر است راه برای جوانان گشوده شود.
س- بد نبود درباره وضعیت سینما در دوره آقای شمقدری و حوادث آن هم صحبت کنیم... .
ج - ما کلی با هم حرف زدیم. بحث درباره آن مفصل است. خوشحال می شوم در فرصت دیگری به آن بپردازیم.
س - نام شما به دلیل سریال «کلاه پهلوی» سر زبان ها افتاد. با وجود هجمه هایی که به این سریال شد موضع گیری های اخیر شما برایم جالب است. مثلا در مورد هجمه به فیلم
«رستاخیز» و سریال «سرزمین کهن» واکنش نشان دادید. از این کار چه هدفی را دنبال می کردید؟
ج - به طور طبیعی حمله به سریال «کلاه پهلوی» دلیل بر این نمی شود که یکسری از واقعیات موجود در این حرفه را نادیده بگیریم. هر چیز بدی، بد است و فرق نمی کند مربوط به چه کسی باشد. اگر اینجا بخواهم فقط به خودم فکر کنم رسالت روشنفکرانه ام را از دست می دهم و به فردی خودخواه تبدیل می شوم. ممکن است در مورد کارهای آقایان درویش و تبریزی نظر شخصی داشته باشم، اما بازخوردهایی که از سطح جامعه روی کار همکارانم به وجود می آید ممکن است برای من هم اتفاق بیفتد که البته افتاده. بنابر این ما دیگر باید به جریانی که به هر شکلی خودش را تحمیل می کند، فکر کنیم.
س - در این جریان چه چیز مهمی دیدید که مجبور به واکنش شدید؟
ج - احساس خطر می کنم! این احساس خطر برمی گردد به اینکه صداوسیما و وزارت ارشاد ارگان های مهم کشور هستند و اگر بنا باشد که تحت هر شرایطی بخواهند از بیرون متحمل فشاری شوند، یعنی فلسفه وجودی شان با همه محدودیت ها و سختی ها زیر سوال می رود. آن وقت عده ای درباره کاری که تخصصش را ندارند تصمیم می گیرند که درست نیست. البته ممکن است معترضان جایی حرف درستی بزنند، اما بهتر است آن حرف را هم اصولی طرح کنند. طبیعی است که اجازه ندهیم یک نوع آنارشی فرهنگی به وجود بیاید. البته امیدوارم این گفته شامل حال همه شود. یعنی اینطور نباشد که برای یک طیف با یک نوع نگرش مطلوب و برای دیگری نامطلوب جلوه کند.
س - البته این رویه ای جدید نیست. مثلا به فیلم «شوکران» در زمان خودش از سوی پرستاران اعتراض شد و... کلا در سینمای ایران از این دست موارد کم نبوده. به نظرتان علت آن چیست؟
ج - خب از دولت مرحوم بازرگان تا به حال همیشه بحث «دولت در دولت»داشته ایم. یعنی تشکیلاتی که موازی با دولت حرکت می کند، بدون اینکه اختیارش دست دولت باشد. بالاخره یک روز باید این مسایل حل شود. اگر هم به کاری اعتراضی هست باید از جایگاه خودش رسیدگی شود. مثلا از طریق قوه قضاییه.
س - آیا در این صورت قضیه پیچیده تر نمی شود؟
ج - البته در قوه قضاییه هم باید کمیسیون تخصصی وجود داشته باشد. چون طبیعی است یک قاضی که به جرم و جنایت رسیدگی می کند، نمی تواند به حوزه سینما و سریال سازی وارد شود.
س - شما از دو موضع دفاع کرده اید، یعنی هم جایگاه صداوسیما و هم دولت. در مقاطع مختلف زمانی صداوسیما و دولت با هم چالش هایی داشته اند. که البته گاهی این اختلافات سیر صعودی داشته و گاهی هم نزولی. حالا چطور می توانم این پارادوکس را در نگاه شما تحلیل کنم که یک نفر مدافع هر دو طیف فکری می شود؟
ج - جایگاه هر دو نهاد فرهنگی در قانون اساسی تعریف شده است. دولت و رییس جمهور در بهترین شرایط می تواند طی دو دوره چهارساله حضور داشته باشد و بر اساس دیدگاه هایی که مورد تایید مردم قرار گرفته برنامه هایش را اجرا و عملی کند. مردم وقتی به آن دولت رای می دهند آن دولت معتقد است پیرو رای مردم عمل می کند. منتها در کشورهای دیگر اگر رییس جمهور ناموفق عمل کند، حتی اگر رییس جمهور باقی بماند، یکسری از اختیاراتش را از دست می دهد چون میزان محبوبیتش کاهش یافته. ولی در ایران اینطوری نیست. بنابر این چون سینما زیر نظر دولت است، تا زمانی که سر کار است می تواند خواسته هایش را از طریق سینما اعمال کند که به نظرم اشتباه است.
س - چطور؟
ج - مثلا از زمان حضور آقای خاتمی در کسوت رییس جمهور، شعفی که هنرمندان کشور از خود نشان دادند که اتفاقا افرادی با گرایش چپ بودند، باعث شد که «تبلیغ دولت» را باب کنند. در حالی که اگر دولتی باب میل و فکر هنرمندی هست، آن هنرمند باید در آن دوره صریح تر حرف بزند و مسایل را نقد کند. چیزی بدتر از این برای یک هنرمند نیست که نان خور دولت باشد.
س - شما استقبال هنرمندان از رویکرد یک دولت را «نان خوری» دولت می دانید؟!
ج - نگاه من کلی است؛ ولی چون این مساله در زمان آقای خاتمی باب شد، باعث شد آقای احمدی نژاد هم توقع چنین کاری از هنرمندان داشته باشد.
س - حرکت هنرمندان در هر دو دوره حرکتی خودخواسته بود. یعنی کسی آنها را مجبور نکرد که از فلان رییس جمهور حمایت کنند و از دیگری عدم حمایت.
ج - درست است که خود هنرمندان خواستند با یک رییس جمهور کار کنند و با دیگری کار نکنند. اما در نهایت هنرمند نباید زیر بلیت دولت برود.
س - چگونه می توان مانع آن شد. در حالی که اقتصاد سینمای ما دولتی است. هرچند بارقه هایی در بخش خصوصی وجود دارد؟
ج - از نظر من نفس این عمل غلط است. من در مورد اصول حرف می زنم نه فروع. هنرمند در دولتی که باب میلش است باید تندتر هم باشد.
س - اما به شرطی که دولت قایل به نقد هم باشد؟
ج - زمانی که این کار را برای آقای خاتمی انجام دادیم، نمی توانیم به آقای احمدی نژاد بگوییم شما نخواهید. اگر قاطبه هنرمندان قبول نکردند که با ایشان کار کنند. آقای احمدی نژاد هم هنرمندان حامی خودش را آورد. در نتیجه شکافی عمیق به وجود آمد. من به شخصه نمی خواستم در عمیق کردن این شکاف دخیل باشم. مخالفتم را بروز دادم و از سینما فاصله گرفتم. ولی بعدا منتقدان بنده را به فردی با گرایش راست متهم کردند.
س - خب از سینما فاصله گرفتید. ولی در نهایت با تلویزیون که بودجه اش از دولت تغذیه می شود همکاری کردید. با همین نیت سریال «کلاه پهلوی» را ساختید؟
ج - «کلاه پهلوی» را سال 1363نوشته بودم. سابقه و پرونده اش در صداوسیما موجود است. اولین بار زمانی که هنوز فارابی تشکیل نشده بود، آقای ˈمنوچهر محمدیˈ با من قرارداد بست. آقای ˈعبدالله اسفندیاریˈ، آن زمان مدیر گروه فیلم و سریال بود. منتها اگر در دهه اول انقلاب این سریال ساخته شده بود خیلی بهتر بود. چون آن زمان به دلیل نفوذ و قدرت امام (ره) دعواهای سیاسی و این همه شکاف ها درون جناح های حاکمیت برملا نشده بود. خاطرم است در همان دهه اول انقلاب آیت الله مهدوی کنی در مسجد بازار طی سخنانی تاکید می کرد اینکه می گویند میان ما اختلاف است، اعلام می کنم تا زمانی که امام در قید حیات هستند، چنین اتفاقی نخواهد افتاد.
س - خب چرا این کار به تعویق افتاد؟
ج - به چندین دلیل؛ اول اینکه چون جوان بودم، تحویلم نمی گرفتند و به لابی های تلویزیون راه نیافتم. من هم در آغاز راه بودم و می خواستم به تنهایی کار کنم. مانند الان نبود که فیلمساز جوان به راحتی بتواند فیلمش را در جاهای مختلف نمایش دهد و معروف شود. در دهه اول انقلاب عملا اجازه کارکردن را به من ندادند. حتی اواخر دهه دوم، بعد از سپری کردن یک دوره 20ساله توانستم «کیف انگلیسی» را بسازم که آن هم متعلق به زمان قبل تر بود. سریال «کلاه پهلوی» را با همین نگاه ساختم. از سویی در تلویزیون به دلیل محدودیت هایش همیشه ترسی از کارهای جدید وجود دارد. بالغ بر 45 ممیز روی «کلاه پهلوی» کار کردند. این سریال سه دوره معاونت سیما را طی کرد.
س - از چه وقت؟
ج - از سه سال آخر دوره آقای لاریجانی تا زمان آقای ضرغامی. وقتی ایشان آمدند هنوز آقای مهاجرانی در معاونت سیما بودند. سپس آقای میرباقری و بعد از آن هم آقای دارابی آمدند. از آقای دارابی یکی، دو بار تعریف کردم. چون ایشان از بنده نخواستند که فیلمنامه را از ابتدا نزدشان ببرم. به نظرات افراد قبلی اعتماد کردند. اما این دوندگی تا شش سال ادامه داشت. با همه سختی ها سریال ساخته و ماحصل «کلاه پهلوی» با 200دقیقه سانسور مواجه شد.
س - چرا به این سانسور اعتراض نکردید؟
ج - من سریالی ساختم حدود سه هزار دقیقه فیلم و هر قسمت آن بین 55 الی 60 دقیقه بود. اگر قرار باشد با حذف دو یا سه دقیقه در هر قسمت، آن سریال معنایش را به طور کلی از دست بدهد، بهتر است اساسا این سریال ساخته نشود. اما قبول می کنم که وقتی بیش از 50 قسمت سریال در مجموع هر قسمتش دو، سه دقیقه حذف شود در کل 200دقیقه می شود که زیاد است. اما چاره ای نیست. نمی توانستم با صاحبان سریال بجنگم. چون پول دادند و در قبال آینده نظام و بیت المال احساس مسوولیت می کنند. اما با حذفیاتی که درمورد «کلاه پهلوی» انجام شد، در نهایت حدود 15 درصد کار آسیب دید و برای کاری نظیر «کلاه پهلوی» تا حدودی قابل تامل و تحمل است. چون هدفم این بود که مردم آن دوران را ببینند. می دانم که این فیلم در آینده به عنوان مرجع استفاده خواهد شد. یقین دارم در این فیلم چیزی به اشتباه نگفتم. اما هر کاری می تواند کسری هایی داشته باشد.
س - یکی از نقدهای جدی به «کلاه پهلوی» تحریف تاریخ است. نظرتان چیست؟
ج - قبول ندارم. تحریف یعنی واقعیتی را دروغ نشان دادن. در این سریال مثلا شخصیت
ˈسیدحسن تقی زادهˈ ظرف سه دقیقه معرفی می شود. گفته می شود در ابتدا روحانی بود. خودش لباس روحانی را درآورده و به روشنفکر تبدیل و بعدها به قتل آیت الله بهبهانی متهم می شود.
س - اتفاقا تقی زاده از جمله شخصیت های پیچیده تاریخ معاصر ماست که در سه دقیقه چگونه می توانید حق مطلب را درباره او ادا کنید؟
ج - متاسفم در تلویزیون به دلایلی اجازه نمی دهند فیلمی در مورد این شخصیت ساخته شود. زندگی ایشان چندین فراز پیچیده دارد. اما مگر ما ادعا نمی کنیم که کشورمان کشوری انقلابی و به دنبال اهداف عاشورایی است. اگر زندگی تقی زاده را نشان دهیم، مردم خودشان می فهمند که زندگی اش با مبانی شیعه و انقلاب مغایر است. آن وقت حق مطلب ادا می شود و یا به طور مثال روزی که ˈبرناردو برتولوچیˈ فیلم «1900» را ساخت و 45 سال تاریخ ایتالیا را از سال 1900 تا پایان جنگ جهانی دوم و فرار و اعدام موسولینی را از زاویه دید کمونیسم ایتالیا نشان داد، آیا همه تاریخ ایتالیا را به تصویر کشید؟ منتها فیلم برداشت او از تاریخ بود. آیا تمام نظریاتی که الان دوستان در حوزه سیاست ادعا می کنند درست است؟ درد من با حوزه ژورنالیسم و نقد این است که هنوز نمی خواهند همه جوانب واقعیت را درنظر بگیرند. ما می توانیم در حزب باشیم و درعین حال جنگ حزبی کنیم. اما حق نداریم در عرصه نقد سیاسی، تاریخ، اجتماعی یا هنری یارگیری کنیم. رسالت ژورنالیسم به خصوص در حوزه فرهنگ به عنوان رکن چهارم دموکراسی فراتر از اینهاست. خب سه رکن دیگر دموکراسی چیست؟ آزادی (freedom)، مساوات
(equality)، سازش یا تساهل و تسامح (compromise) و به علاوه مطبوعات آزاد که رکن چهارم است. تنها کسی که واژه «تساهل و تسامح» را در تاریخ ما بیان کرد همین آقای تقی زاده بود.
س - منتقدان نیز معتقدند به لحاظ ارزش های زیبایی شناسانه و بصری «کلاه پهلوی» عقب تر از «کیف انگلیسی» است. نظرتان چیست؟
ج - سه کارشناس که یکی از آنها آقای ˈبهروز افخمیˈ باشد را بیاورید تا این دو سریال را با هم مقایسه کنند...
س - یعنی سریال هیچ مشکلی نداشت؟
ج - 150 پلان «کلاه پهلوی» out of focus نسبی داشت. یعنی به جای اینکه فوکوس روی چشم بازیگر باشد سر شانه اش بود! این اختلال فنی بود و می توانست ناشی از هر اختلالی همچون نارسایی چشم فیلمبردار، جاخوردگی لنز و... باشد. اما هر چه که باشد ریشه اش در لابراتوار است. چون با نگاتیو فیلمبرداری کردیم. لابراتور صداوسیما هرگز به روز نشده. نگاتیوهای مصرف شده را هر روز به لابراتوار می فرستادیم و زمانی نتیجه این تصاویر را می گرفتیم که یک ماه گذشته بود و آن لوکیشن را ترک کرده بودیم. امکان فیلمبرداری مجدد هم نداشتیم.
بنده دو سریال در قطع 35میلیمتری ساخته ام. واقعیت این است با توجه به تلاش تهیه کننده برای فراهم کردن امکانات مطلوب موجود که حتی دوربین خریداری کردند و جای تشکر دارد ولی سایر ابزار جانبی همان ابزار ناقصی بود که در کشور موجود است. با این وجود شما سریالی معرفی کنید که در آن بالغ بر صد پلان و 50 تغییر زاویه در یک سکانس 10دقیقه ای وجود داشته باشد که در «کلاه پهلوی» زیاد وجود دارد. مورد دیگر در جاهایی به نحوه آرایش هنرپیشگان زن ایراد گرفتند. مجبور بودیم نور را کم کنیم. من می دانم بالاخره در آینده این سریال جای خود را باز می کند.
حتی بعد از ساخت «کیف انگلیسی» طراحی صحنه در سریال های تلویزیونی تغییر درخشانی داشت و توجه به رنگ بصری بیشتر شد و در بعضی کارهای جدی تر تلاش شد رنگ بهتری به مردم تحویل بدهند. مورد بعدی ورود شخصیت های ژورنالیست به داستان های تلویزیونی است.
در حالی که پیش از آن شخصیت های درام تکرار می شدند. با «کیف انگلیسی» ژورنالیست ها به عنوان شخصیت حقیقی و حقوقی مستقل دارای پایگاه اجتماعی مورد توجه قرار گفتند. ولی هیچ کدام از مطبوعات قدردانی نکردند از اینکه روزنامه نگار را وارد درام ایرانی کردم.
س - خب قبل تر چنین شخصیتی وجود داشت.
ج - نه اینکه قبل از کار من نبوده، اما با «کیف انگلیسی» تماشاگر عادت کرد شغلی به نام روزنامه نگاری وجود دارد. البته آن زمان ارتباطات جمعی به اندازه امروز نبود و متاسفانه
«کیف انگلیسی» با بایکوت روزنامه ای مواجه شد. همان موقع در «کیف انگلیسی» گفته شد ما نفهمیدیم که شما با یزید هستید یا با امام حسین(ع)؟ و ژورنالیسم کشور ما نپرسید چرا؟! همین جمله هم در «کلاه پهلوی» تکرار شد. یعنی یک خط فکری تداوم پیدا می کند.
س - طبیعتا کسی که سریال الف ویژه برای تلویزیون می سازد، نمی تواند غیرخودی باشد. ضمن اینکه هم در دوره آقای شمقدری و هم آقای ایوبی در شورای پروانه نمایش فیلم های سینمایی حضور داشته و دارید. حتما بهتر از من می دانید که شورای پروانه نمایش جایگاه کلیدی دارد. چطور توانستید با دو دیدگاه مختلف کار کنید؟
ج - قدیمی بودن من، پاسخ سوال شماست. به نظرم همین مساله شخصیت من را نشان می دهد. اینکه هم در تیم آقای ایوبی هستم و هم با آقای شمقدری کار کردم. از من پرسیده شد که تمایل به ادامه کار در شورا در تیم آقای ایوبی دارید و من گفتم بله. اگر می گفتم نه، یعنی با آقای ایوبی مخالف بودم؟
س - چطور با آقای شمقدری آشنا شدید؟
ج - اوایل سال 64 با آقایان شمقدری، درویش، رحیمی پور و جمال شورجه آشنا شدم. سال 64 آقایان درویش، آقای رحیمی پور و شورجه به منزل من آمدند و می خواستم با دیدگاهشان آشنا شوم. همه می گفتند ما در خط امام هستیم. از آن زمان با هم آشنا شدیم. بعدها میان این طیف شکاف و انشعاباتی به وجود آمد و از هم جدا شدند. به تدریج به جایی رسیدند که دشمن هم شدند. ولی من نمی خواستم وارد این درگیری ها شوم. چون این مشی را در حوزه هنر و روشنفکری اشتباه می دانم. اگر احزاب، آزاد باشند. یعنی احزاب دارای شناسنامه - زیرزمینی یا محفلی نباشند- سردر و تابلو داشته و اعضایشان هم مشخص باشند، یعنی یک حزب که تعداد هوادارانش مشخص است و از هوادارانش حق عضویت ولو صدتومان بگیرد، یعنی امنیت فعالیت حزبی وجود داشته باشد، آن زمان من می توانم در فلان حزب باشم و اعلام موضع کنم. اما وقتی شرایط سیاسی داخل کشور شکل جناحی دارد؛ یعنی دو، سه قدم عقب تر از حزب، ترجیح می دهم عضو جایی نباشم. تلاش کرده ام مستقل بمانم اما به این مفهوم نیست که اگر تلویزیون ما که انحصاری دولتی نیست و متعلق به نظام است به عنوان فیلمساز با آن کار نکنم. من ناگزیر به استفاده از همین رسانه هستم. هرچند این رسانه باید بی طرف باشد و نباید به گرایش های جناحی توجه کند.
س - خب با این دیدگاه چگونه توانستید در تلویزیون کار کنید؟
ج - اگر توانسته ام در تلویزیون کار کنم به این دلیل بوده که اطمینان داشته اند چیزی را که با هم تفاهم کردیم، می سازم و اگر اختلاف نظر داریم یا اصلا نقطه اختلاف نظر را طرح نمی کنم یا رسانه ملی به آن میزان از باور رسیده که از مطالبی که بنده مطرح می کنم اشکالی نگیرد.
س - با این حال چگونه برای آقایان فلاحیان و کروبی فیلم تبلیغاتی ساختید؟
ج - سالی که برای آقای فلاحیان کار کردم دوره دوم آقای خاتمی بود. در این دوره 10نفر کاندیدا شدند که یکی از آنها آقای فلاحیان بود. اینکه چرا ایشان وارد عرصه انتخابات شده است به من ربطی ندارد. مرجعی هم که ایشان را تایید کرد همان مرجعی است که آقای خاتمی را تایید کرده؛ یعنی شورای نگهبان. بنابر این آقای فلاحیان از منظر نظام و مردم را ی دهنده با سایر کاندیداها هم عرض بود. من فردی هستم که به سیاست علاقه دارم اما سیاسی نیستم. معتقد بوده و هستم که باید رجال سیاسی دوران خودم را بشناسم. منتها کسانی که در دوره اول ریاست جمهوری کنار آقای خاتمی بودند در دوره دوم هم همراهشان بودند.
پس برای من جایی وجود نداشت. شاید اگر قرار بود برای آقای خاتمی فیلمی تبلیغاتی بسازم این کار را به خوبی انجام می دادم. اما اصل ماجرا این بود که آقای اکبر نبوی از من دعوت کرد برای آقای احمد توکلی فیلم بسازم. در آن دوره ارقام بالایی برای ساخت فیلم های تبلیغاتی پرداخت می شد. اما آقای نبوی به بنده گفتند آقای توکلی فردی بدون پول است و نمی تواند هزینه کند. با این حال قبول کردم وارد بازی شوم.
س - چرا؟
ج - چون می خواستم رجال سیاسی روزگارم را بشناسم. با آقای توکلی دیدار و صحبت کردم. با تفکرشان آشنا شدم و فیلم ایشان را هم ساختم. البته فیلم متفاوتی نبود. فیلم آقای توکلی در دومین شب نمایش فیلم کاندیداها پخش شد. اما فیلم آقای فلاحیان قرار بود شب هشتم پخش شود. فقط شش شب برای ساخت فیلم وقت داشتیم. آقای عبدالله اسفندیاری با بنده تماس گرفتند و از بنده خواستند فیلم آقای فلاحیان را بسازم. منتها در این مورد درخواست 10میلیون تومان کردم.
س - تهیه کننده فیلم چه کسی بود؟
ج - گفتند تهیه کننده خدابیامرز ˈفواد نورˈ است. با ایشان قراری گذاشتیم. آقای نور از فیلمی که برای آقای توکلی ساخته بودم تعریف کرد. بعد به من گفتند که قراردادی 30میلیون تومانی برای ساخت فیلم بسته اند و 10میلیون تومان هم گرفته اند. به هرحال به اتفاق ایشان به منزل آقای فلاحیان رفتیم. گفتند کارگردان های زیادی به اینجا آمده اند ولی به توافق نرسیدیم.
س - چه کسانی؟
ج - اجازه ندارم عنوان کنم. من به آقای فلاحیان گفتم باید با شما صحبت کنم و چند شرط هم گذاشتم.
س - چه شروطی؟
ج - گفتم باید در مورد قتل های زنجیره ای و دادگاه میکونوس صحبت کنید. چون این دو مورد جزو بحران های شماست. ایشان قبول کرد. از بنده پرسیدند چرا از آقای توکلی پول نگرفتی؟ گفتم می خواستم ایشان را بشناسم و هزینه ای هم دریافت نکردم، چون نداشتند. اما از شما پول می خواهم چون این کار شغل من است. در کارم هم خیانت نمی کنم. شما را آنطور که هستید نشان می دهم، اما به این معنی نیست که نام شما را در صندوق بیندازم که البته از سخن آخری ام ناراحت شد. اما در نهایت از صداقتم خوشش آمد. به هرحال فیلم ساخته شد اما با تاخیر آماده شد.
س - اصلا فیلم پخش نشد. چرا؟
ج - فیلم باید ساعت 10شب پخش می شد. ولی ساعت یک ربع مانده به 10 تازه به شورایی که باید فیلم را بازبینی می کردند رسید که آنها رفته بودند. در نهایت فیلم نمایش داده نشد و وارد بازار سیاه شد. آقای فلاحیان هم به من پولی نداد.
س - علت تاخیر فیلم چه بود؟
ج- آقای فلاحیان سر تدوین فیلم آمدند و به جاهای مختلف هم اعتراض کردند خب همین مساله وقت هدر داد. این فیلم با شعری از شفیعی کدکنی تمام می شد و 30دقیقه هم زمان داشت.
س - فیلم آقای کروبی چگونه شکل گرفت؟
ج - ساخت آن فیلم هم روال طبیعی داشت. در انتخابات سال 1388برای حزب اعتمادملی کار کردم و فیلمش هم پخش شد. اتفاقا در انتخابات سال 1392 هم می خواستم برای آقای هاشمی رفسنجانی زمانی که کاندیدا شدند فیلم تبلیغاتی بسازم. ولی در نهایت ایشان احراز صلاحیت نشدند. به هرحال من دیگر این کار را انجام نمی دهم. بهتر است راه برای جوانان گشوده شود.
س- بد نبود درباره وضعیت سینما در دوره آقای شمقدری و حوادث آن هم صحبت کنیم... .
ج - ما کلی با هم حرف زدیم. بحث درباره آن مفصل است. خوشحال می شوم در فرصت دیگری به آن بپردازیم.
گزارش خطا
ارسال به دوستان
نسخه چاپی
ذخیره عضویت در خبرنامه 
پربحث ترین عناوین
پرطرفدار ترین عناوین
لینک های مفید