آشنا: هیچگاه درکشور به فرهنگ به عنوان بخش مولد توجه نشده است

مشاور فرهنگی رییس جمهوری پنجشنبه شب در برنامه تلویزیونی «دیروز، امروز، فردا» با تاکید بر اینکه هیچگاه در کشور به فرهنگ به عنوان یک بخش مولد توجه نشده است، افزود: متوجه نبودیم که در فرهنگ سرمایه گذاری می کنیم نه هزینه.

آفتاب‌‌نیوز :

آفتاب: حسام الدین آشنا مشاور رییس جمهوری به همراه حجت الااسلام علیرضا پناهیان استاد دانشگاه و حوزه در این برنامه به بررسی الزامات بخش فرهنگی در کشور پرداختند.

آشنا در ابتدای این برنامه درباره شرایط کنونی کشور در عرصه فرهنگ گفت: ما وارث شرایط فرهنگی ریشه داری هستیم که نه امروز به وجود آمده و نه با اقدامات امروزی تغییر می یابد. حداقل 100 سال است که وارد شرایط فرهنگی جدیدی شده ایم و بیش از 90 سال است که شاهد دخالت مستقیم دولت در فرهنگ هستیم.

وی با بیان اینکه پیش از انقلاب اسلامی ممیزی نشریات قبل از انتشار انجام می شد، افزود: یک انقلاب لازم بود تا در عرصه مطبوعات ممیزی پیش از انتشار برداشته شود. انقلاب اسلامی تلاش زیادی کرد تا میزان دخالت مشروع دولت در حوزه فرهنگ را منطقی و همراه با دخالت نیروهای غیردولتی کند.

وی ادامه داد: به طور نمونه اکنون در وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی نظارت بر فیلم داریم اما این نظارت فقط محدود به نظارت قوه مجریه نیست و از سایر قوا نیز در هیات نظارت حضور دارند.

مشاور فرهنگی رییس جمهوری با بیان اینکه در هیات نظارت بر مطبوعات شاهد یک روند مختلط هستیم، خاطرنشان کرد: مساله ای که اکنون با آن مواجه ایم، دخالت بیش از حد دولت در همه نظام های جامعه از جمله نظام فرهنگی کشور است.

وی افزود: تلاش برای مردمی تر کردن فرهنگ، اقتصاد و سیاست یکی از جهت گیری هایی است که به نظر باید در دهه چهارم انقلاب اسلامی به دنبال آن باشیم. تذکر رهبری در مورد توجه بیشتر به تشکلات خودجوش فرهنگی را می توان در همین راستا دانست.

آشنا ادامه داد: با تعریف وسیعی که از فرهنگ وجود دارد هیچگاه نمی توان فرهنگ را نادیده گرفت.

مشاور فرهنگی رییس جمهوری با بیان اینکه هر سال، سال فرهنگ است، افزود: امسال سال اقتصاد و فرهنگ است؛ اگر می خواهیم به مقاوم سازی اقتصاد توجه داشته باشیم، امکان ندارد بدون توجه به فرهنگ اقتصادی به نتیجه ای برسیم.

وی، احیای فرهنگ را اقدامی ضروری برای توجه دوباره مردم به کالاهای تولید داخل و درست مصرف کردن عنوان کرد و گفت: با این وضع مصرف در کشور هیچگاه توان تولیدمان به خودکفایی نخواهد رسید.

وی با تاکید بر اینکه هیچگاه به فرهنگ به عنوان یک بخش مولد توجه نشده است، افزود: متوجه نبودیم که در فرهنگ سرمایه گذاری می کنیم نه هزینه. مساله اقتصاد و فرهنگ از این نظر اهمیت دارد که بپذیریم به بخش فرهنگ به دید اقتصادی نگریست.

مشاور فرهنگی رییس جمهوری ادامه داد: باید به نحوی تولید فرهنگی داشته باشیم که مردم حاضر باشند برای آن هزینه کنند؛ هر میزان مردم هزینه کنند یعنی به آن کالای فرهنگی رغبت نشان داده اند. وی افزود: براین اساس امسال باید به اقتصاد فرهنگ به گونه ای توجه شود که این بخش بتواند روی پای خودش بایستد. اگر ما دولت را بدنه هوشمند چابک و عاقل و دارای راهبرد بدانیم باید از مسولیت پذیری دولت در حوزه فرهنگ استقبال کنیم اما تجربه 30 سال گذشته نشان می دهد دولت چیزی نیست جز یک بدنه غیرچابک، غیر هوشمند و غیر توانمند.

آشنا خاطرنشان کرد: وقتی از دولت صحبت می کنیم حرف از آقای احمدی نژاد،خاتمی، روحانی و... نیست؛ حرف از کسانی است که پشت میزها نشسته اند و بودجه تصویب و یا رد می کنند. کسی که در سیستم دولتی کار کرده می د اند سپردن امر حساسی همچون فرهنگ به دست دولت، چقدر خطرناک است اما متاسفانه امروز دست همه به سمت دولت دراز است.

** مشکل شورای عالی انقلاب فرهنگی ساختاری است

مشاور فرهنگی رییس جمهوری در ادامه سخنان خود از ˈشورای عالی انقلاب فرهنگیˈ به عنوان یکی از دستاوردهای نظام جمهوری اسلامی برای ساختارسازی یاد کرد و گفت: رهبری از بنیانگذار آن هستند.

وی افزود: در مجموع حجم انتقادهای مقام معظم رهبری از شورا بیشتر از حجم تعاریف ایشان از شورای عالی انقلاب فرهنگی است؛ به نظرم مشکل شورا یک مشکل ساختاری است که به افراد مرتبط نیست. وی دبیرخانه را موتور محرک شورای عالی انقلاب فرهنگی عنوان کرد و گفت: دبیرخانه هیچ رابطه ساختاری با دولت ندارد؛ در واقع دبیر شورای عالی انقلاب فرهنگی حضوری در دولت ندارد. بنابراین تا وقتی نتوانیم رابطه دبیرخانه شورا را با دولت یک رابطه ارگانیک کنیم، اتفاق خاصی نخواهد افتاد. وقتی شاهد تداوم ضعف یک نهاد در سالیان مختلف هستیم یعنی با یک مشکل ساختاری مواجه هستیم.

وی افزود: اسناد مختلفی در شورای عالی انقلاب فرهنگی تولید می شوند اما نمی توانند وارد چرخه اجرایی و سیاست گذاری شوند.

آشنا خاطرنشان کرد: همه حرف های شورا خوب است اما چون از جنس سیاستگذاری نیست، عملاً اتفاقی نمی افتد. دولت به شورای عالی انقلاب فرهنگی احترام می گذارد. در ابتدای این دولت آقای روحانی در نخستین جلسه شورا خطاب به اعضا گفتند می خواهم مصوبات شورای عالی انقلاب فرهنگی اجرا شود و از دبیرخانه و اعضای شورا تقاضای کمک کردند.

وی تاکید کرد: شورا باید وارد دوره پوست اندازی شود تا بتواند خود را به اجرا نزدیک کند. این موضوع با سندی به نام ˈسند مهندسی فرهنگی کشورˈ در شورا اتفاق می افتد که در سال 91 در شورا تصویب شده است.

وی یادآورشد: در بند آخر این مصوبه آمده است که ستاد راهبری مهندسی فرهنگی کشور باید تشکیل شود. در پیشنهادی که اکنون در شورا مطرح است آمده، بودجه ها و تصمیم های بزرگ فرهنگی کشور باید در چهارچوب ستاد راهبری مهندسی فرهنگی مدیریت شود که این موضوع اگر درست اجرا شود، یک گام رو به جلو تلی می شود.

مشاور رییس جمهوری با تاکید بر اینکه رهبران دولت روی رفتار مردم تاثیر می گذارند، افزود: کسانی که به نوعی شهرت و احترام عمومی دارند باید مراقب رفتار خود باشند. از منبری و مداح بگیرید تا نویسنده و دولتمرد.

وی در ادامه با یادآوری اینکه دولت در عرصه فرهنگ وظیفه زیرساختی و وظیفه ایجاد فضای سالم رقابتی برای گروه های مجاز برای رقابت دارد، گفت: عدالت فرهنگی در حوزه تولید و مصرف فرهنگی زمانی معنا می یابد که در هر دو حوزه عادلانه رفتار کنیم.

وی افزود: اکنون در برخی استان ها که بیش از 100 هزار دانشجو دارند، حتی یک سالن سینما هم وجود ندارد که این مساله دسترسی به فیلم های غیرمجاز را راحت تر می کند. وقتی هنوز مدارس کپری وجود دارد یعنی دسترسی به فرهنگ به صورت عادلانه وجود ندارد.

وی افزود: در زمینه رقابت، دولت ها حس کردند اگر از گروه های نزدیک به خود حمایت کنند بقای آن ها تضمین می شود.

آشنا گفت: عزم ملی این است که حوزه هایی از رقابت پذیری فرهنگی و نظارت فرهنگی را به گروه های صاحب صلاحیت خارج از دولت واگذار کنیم.

وی با بیان اینکه ˈفرهنگ را مقوله ای انقلاب پذیر نمی دانم و اساس آن تدریجی استˈ، ادامه داد: فرهنگ به تدریج شکل می گیرد و بسیار عمیق است. در تغییرات فرهنگی بیشتر از اینکه به دولت نقش اصلی را بدهیم، باید این نقش به بخش فعال جامعه داده شود که بر دولت نظارت می کند.

وی با یادآوری اینکه دولت سال هاست از تشکل های مختلف حمایت می کند، گفت: خواهش من از دولت کنونی این است که دست به این تشکل ها نزند و اجازه دهد کار خودشان را انجام دهند.

** پناهیان: امام معتقد بودند نباید نقش دولت ها و قدرت ها را بر فرهنگ نادیده بگیریم

حجت الاسلام پناهیان نیز در این برنامه درمورد مهمترین معضل فرهنگی در کشور گفت:در طول تاریخ همیشه قدرت ها در فرهنگ موثر بودند؛ به همین دلیل تا بحث فرهنگ پیش می آید، بحث قدرت هم مطرح می شود. بعد از انقلاب تعدادی از خانم ها نزد امام آمدند و دغدغه های دیندارانه خود در عرصه فرهنگ را مطرح کردند؛ امام فرمودند اگرچه فرهنگ در راس است اما کارهای مهمتری داریم که روی فرهنگ تاثیر دارند. امام معتقد بودند نباید نقش دولت ها و قدرت ها را بر فرهنگ نادیده بگیریم.

وی، یکی از معضلات جامعه امروز را به خوبی اجرا نشدن نقش دولتها در عرصه فرهنگ عنوان کرد و گفت: تردیدی نیست که دولت ها در این عرصه نباید دخالت نابجا داشته باشند اما هرکسی دولت و حاکمیت را در دست داشته بالاترین تاثیر را روی فرهنگ داشته است.

به اعتقاد پناهیان، در 35 سال گذشته، دولت ها در عرصه فرهنگ به خوبی کار نکرده اند.

پناهیان ادامه داد: مقام معظم رهبری بحث تهاجم و شبیخون فرهنگی را مطرح کردند؛ در دولت قبل هم فرمودند فرهنگ هنوز غریب است. پیش از دولت یازدهم نیز بحث سبک زندگی را مطرح کردند.

وی افزود: بزرگترین معضل فرهنگی امروز کشور این است که حاکمیت در جاهایی که می تواند روی فرهنگ تاثیر بگذارد ضعیف عمل کرده است در حالی که دولتمردان و کارشناسان در قوای مختلف باید در این زمینه یکدل شوند و مردم هم مطالبه داشته باشند.

این استاد حوزه خاطرنشان کرد: در جامعه ما اگر دولت ها وظایف خود را به خوبی انجام دهند، مردم فرهنگ سازی بالایی دارند؛ باید ببینیم در ساختارهای حاکمیتی خود کجاها می توانستیم روی فرهنگ اثر داشته باشیم و این کار را انجام ندادیم.

حجت الاسلام پناهیان در ادامه درباره نقش شورای عالی انقلاب فرهنگی نیز گفت: این شورا باید نقشی نزدیک به جایگاه یک متولی فرهنگی ایفا کند. البته تمام بخش های حاکمیت مسولیت فرهنگی دارند و نمی توان برای فرهنگ یک متولی خاص در نظر گرفت. نمی توان بحث فرهنگ را مثل بخش نظامی و امنیتی مجزا و جدا دانست اما حاکمیت در بخش های متعدد آثار فرهنگی خود را در جامعه به جا می گذارد. شاید شورای عالی انقلاب فرهنگی مغز متفکر مرکزی در حوزه فرهنگ است اما فکر می کنم به طور کامل به وظایف خود نپرداخته است.

وی افزود: رشته مدیریت فرهنگی در دانشگاه نداریم و در دانش مدیریت فرهنگی در دانشگاه و حوزه ضعف داریم. در عرصه فرهنگ نمی توانیم به سادگی یک متولی خاص پیدا کنیم.

این استاد حوزه با تاکید بر اینکه در عرصه فرهنگ، دولت ها باید زیرساخت ها را برای یک فعالیت سالم فراهم کنند، خاطرنشان کرد: من نیز مخالف این هستم که دولت پول بدهد تا فیلمی ساخته شود و بعد بیاییم به مردم بلیط بدهیم که بیایید و فیلم را ببینید و در نهایت هم فیلم جذابیت خاصی نداشته باشد. وی خاطرنشان کرد: نباید اجازه دهیم برخی بازار فرهنگ را خراب کنند؛ اگر کسی آمد و گیشه را با یک اثر مبتذل پر کرد بازار را خراب کرده و جلوی حضور آثار با کیفیت و قابل را گرفته است.

وی در ادامه با بیان اینکه فرهنگ تا حدی همیشه تحت تاثیر مسایل سیاسی بوده است؛ افزود: وقتی با نگاه اسلامی به سیاست می نگریم نمی توان سیاست را از فرهنگ جدا دانست. وقتی سیاست غلط باشد، تاثیرگذاری آن بر فرهنگ هم اشتباه است.

وی ادامه داد: نباید به طور کلی بگوییم فرهنگ و سیاست به هم آمیخته اند بلکه باید مراقب باشیم این آمیختگی سالم باشد و به هیچ یک از حوزه ها لطمه نزند. اینکه فرهنگ در خدمت سیاست باشد یعنی در خدمت اصلاح، کنترل و گردش صحیح قدرت بین نخبگان قرار بگیرد.

به گزارش ایرنا، پناهیان خاطرنشان کرد: نباید از تلفیق فرهنگ و دین وحشت کنیم زیرا به هم کمک می کنند. وقتی عناصر فرهنگی ِ بومی یک جامعه خوب باشد، جامعه ای دین پذیرتر خواهد بود و بالعکس.

گزارش خطا

لینک کوتاه: https://aftabnews.ir/0010iu