زلزله، چگونه رخ می‌دهد؟
از روز گذشته با رخداد زمین‌لرزه های پیاپی در منطقه «مورموری» ایلام که بزرگترین آنها زلزله با بزرگی 6.1 در مقیاس امواج درونی زمین در ساعت 7 و 2 دقیقه بامداد دوشنبه - 27 مردادماه - به وقوع پیوسته و خوشبختانه تلفات جانی در پی نداشته است بار دیگر زلزله در کانون توجهات قرار گرفته است.
آفتاب‌‌نیوز :
آفتاب: ایسنا، منطقه لرستان به همین بهانه در گزارشی کوتاه به پدیده زلزله پرداخته است.
زلزله، حادثهای طبیعی است که بر اثر لرزش زمین به وجود میآید. معمولاً در میان لایههایی از سنگ که در زیر خاک سطحی و در عمقی حدود 30 تا 40 کیلومتری قرار دارند، شکستهای برشی، کششی یا فشاری بهوقوع میپیوندد. انتشار لرزشی که در اثر این شکست پدید میآید، زلزله نامیده میشود .
زمین به لحاظ هندسی دارای شکل کروی است که داخلیترین قسمت آن «هسته» نامیده میشود و لایههای میانی که بین هسته و پوسته زمین قرار دارند، «گوشته» نامیده میشوند.
هسته زمین، داغ و پرحرارت و پوسته زمین نسبتاً سرد و خنک است. این دو نوع دمای متفاوت موجب میشود که گوشته زمین که بین هسته و پوسته قرار گرفته است، حرکت دورانی شکل پیدا کند و این حرکت دورانی شکل موجب گردش پوسته زمین بر روی گوشته میشود؛ در نتیجه پوسته زمین خاصیت یکپارچگی خود را از دست داده و تبدیل به صفحات مجزا و متحرک میشود.
مهمترین علت حرکت صفحات، گرمای داخل زمین است که موجب میشود تا حرکات صفحات در میانه زمین به یکدیگر مرتبط شوند و باعث ایجاد یک تنش و فشار زیاد در مرز بین صفحات شوند و شکستگی یا گسل امواج تنشی در محیط ایجاد شود و زلزله را بهوجود آورد. به عبارت دیگر، زلزله از آزادشدگی امواج تنشی به دلیل ایجاد شکستگی در پوسته زمین ایجاد میشود که این گسیختگیها به دلیل فشارهایی است که صفحات پوسته زمین به یکدیگر وارد می‌کنند ولیکن نکته قابل ذکر آن است که زلزله ناشی از آزادشدن انرژی ذخیره شده در پوسته زمین صرفاً به دلیل شرایط جوی، فیزیکی و ساختار داخل زمین حادث نمیشود بلکه عوامل بیرونی نیز در آزادشدن این انرژی درونی دخیلاند.
زلزلهها به دو دسته قابل تقسیم هستند: زلزلههای لبه صفحهیی و زلزلههای درون صفحهیی. یک گروه از زلزلهها در محل برخورد صفحات بهوجود میآیند. لغزش و آزادشدگی انرژی در این محل موجب بهوجود آمدن زلزله لب صفحهیی میشود اما شکل دیگر زلزله بر اثر فشارهای لبه یک صفحه بر روی لبه صفحه دیگر است که موجب تجمع انرژی و شکستگی در آن منطقه میشود. فرآیندهای کوهزایی نتیجه فشارهای صفحات اطراف است.
این فشارها موجب میشود که پوسته زمین شکسته و به سمت بالا حرکت کند و کوهها را شکل دهد. به این زلزلهها که درون صفحه اتفاق میافتد، زلزلههای درون صفحهیی میگویند.
دکتر پیمان رجبی، زمین‌شناس در گفت‌و‌گو با ایسنا می‌گوید: بیشتر زلزلههایی که در ایران رخ می‌دهد در نتیجه فشار صفحهای است که در منطقه عربستان واقع شده است. فشار این صفحه بر روی صفحه کشورمان در بیشتر مناطق، فرآیند کوهزایی همچون زاگرس و البرز را موجب شده است. به همین دلیل تقریباً تمام زلزلههایی که در فلات ایران رخ می‌دهد از نوع زلزلههای درون صفحهی است. گسلهای موجود در ناحیه رشته کوههای البرز، زاگرس و رشته کوههایی که در شرق ایران گستردهاند، باعث به وجود آمدن این زلزلهها در داخل فلات ایران شده است.
وی خاطرنشان کرد: زلزلههای اخیر بهعلت تحرکات پوسته قارهیی موسوم به صفحه عربی و فرورانش آن به زیر زاگرس میباشد، این حرکات سبب آزاد شدن انرژی بسیار زیادی میشود که طبیعتاً در محل شکستگیها و نقاط ضعف پوسته که گسلها هستند آزاد شده و سبب برخی از امواج که امواج S هستند، سبب تخریب و لرزش میشوند.
رجبی تصریح کرد: در استان لرستان گسل بزرگ و فعال، گسل دورود است که سابقه حرکات بسیار شدید و مخرب نیز دارد که در امتداد رشته کوه زاگرس NW-SE بوده و در صورت حرکات شدید و آزاد شدن انرژی قدرتمند، شهرهای با فاصله 150 کیلومتری هم در امان نخواهند بود.
گزارش خطا
ارسال به دوستان
نسخه چاپی
ذخیره عضویت در خبرنامه 
پربحث ترین عناوین
پرطرفدار ترین عناوین
لینک های مفید