«قراضه‌ها» چقدر درآمدزا هستند؟
«قراضه» در عرصه اقتصاد بیشتر به ضایعات فلزی اختصاص دارد و تا همین چندسال پیش چندان کالای با ارزشی نبود اما امروزه به دلیل افزایش مصرف فولاد و سایر ترکیب های فلزی در دنیا از رشد چشمگیری در کشور برخوردار شده است و رشد شرکت های خریدوفروش ضایعات آهن به صورت قارچ گونه طی سال های اخیر تنها یکی از دلایل این مدعاست.
آفتاب‌‌نیوز :
آفتاب: «قراضه» در عرصه اقتصاد بیشتر به ضایعات فلزی اختصاص دارد و تا همین چندسال پیش چندان کالای با ارزشی نبود اما امروزه به دلیل افزایش مصرف فولاد و سایر ترکیب های فلزی در دنیا از رشد چشمگیری در کشور برخوردار شده است و رشد شرکت های خریدوفروش ضایعات آهن به صورت قارچ گونه طی سال های اخیر تنها یکی از دلایل این مدعاست.
بازار قراضه فولادی یکی از بازارهای مهم جهانی به شمار می رود که هرروز بر اهمیت آن افزوده می شود. سهولت استفاده، سرمایه گذاری پایین تر، تسلط بر مواد اولیه ورودی، ارزش افزوده بالا، نیاز به انرژی کمتر، استراتژیک بودن آن (نبود جایگزین)، بومی بودن تولید، جمع آوری و تفکیک و بسیاری از ویژگی های دیگر، قراضه را به یکی از مهم ترین بازارهای جهانی تبدیل کرده است.
این شرایط باعث شده که دولت ها با اتخاذ قوانینی سختگیرانه صادرات قراضه از کشور متبوع خود را محدود و واردات و تولید آن را تسهیل کنند. تجربه نشان داده حجم معامله و قیمت ها در بازار قراضه فولادی در جهان تناسب بسیاری با شرایط و قیمت ها در بازار فولاد دارد. از سویی تولید و تجارت قراضه نیاز به زیرساخت های متعددی دارد که از آن جمله می توان از بنادر و اسکله های خاص تخلیه و بارگیری قراضه، حوضچه خشک (به منظور قراضه سازی کشتی های مستعمل)، پارکینگ های خودرو (جهت قراضه سازی خودرو)، دستگاه های پرس (جهت تفکیک و پرس قراضه های صنعتی و ساختمانی) و... نام برد.
در خصوص ایران نیز شرایط مشابهی وجود دارد. با توجه به استفاده از قراضه در تولید فولادهای آلیاژی در واحدهای فولاد آلیاژی یزد، فولاد آلیاژی اسفراین و فولاد آلیاژی اصفهان و همچنین واحدهای احیای مستقیم از جمله فولادمبارکه، فولاد خوزستان، فولاد خراسان و همچنین واحدهای متعدد تولید فولاد از قوس الکتریکی یا کوره های القایی و حتی مصرف محدود در ذوب آهن اصفهان جایگاه قراضه در کشور ما بسیار حایزاهمیت است. با توجه به استراتژیک بودن قراضه های فولادی، تولید، واردات و تفکیک قراضه، موضوعی نیست که بتوان از کنار آن به سادگی گذشت، زیرا می تواند تولید و عرضه فولاد را شدیدا تحت تاثیر قرار دهد.
آهن قراضه که قبلا زیاد به چشم نمی آمد امروزه در تعیین قیمت بسیاری از اقلام عمده و موثر در زندگی تاثیر گذار است. این عنصر به عنوان یک ماده اولیه مهم در کشورهای صنعتی از اهمیت بسزایی برخوردار است؛ موضوعی که اگر نباشد چرخ صنعت نمی چرخد در نتیجه زندگی افراد جامعه را تحت تاثیر قرار خواهد داد.
آهن قراضه از محل دورریز فلزات حاصل از لوازم خانگی و بسته بندی مواد غذایی، ضایعات اماکن عمومی، ضایعات صنایع تولیدی، محصولات فولادی و برگشتی ضایعات حاصل از خطوط تولید فولادسازی ها، خودروسازی ها، پرس کاری ها، لوازم خانگی سازی ها، کشتی سازی ها، ماشین سازی ها، قطعه سازی ها، دکل های انتقال نیرو، راه آهن، صنایع نفت و پتروشیمی، صنایع کارخانجات سیمان، سدسازی ها، پل سازی، تاسیسات از هر قبیل، صنایع ماشین آلات کشاورزی، آهنگری و ریخته گری، آهن آلات به جامانده از خرابی سیل و زلزله، تخریب خانه های کلنگی، دمونتاژ کشتی ها و واگن قطارها و بازسازی خطوط ریل راه آهن و ماشین آلات راه سازی و انواع خودروهای ازرده خارج و بازسازی خطوط تولید تامین می شود.
معمولا از آهن قراضه در همه جای دنیا برای بازیافت و استفاده مجدد در خطوط تولید بهره برداری می شود. امروزه در کشورهای پیشرفته ضمن طبقه بندی و جداسازی های تمیز و دقیق، آن را به صورت پودر درآورده و با افزودنی های مورد نیاز در صنایع قطعه سازی بسته بندی شده و به فروش می رسد اما همچنان در کشور ما برای ذوب در کوره ها کاربرد دارد.
براساس آمار منابع رسمی، نیاز کنونی کشور به آهن قراضه، چهار میلیون تن است در حالی که قراضه تولید داخل تنها حدود دو میلیون تن از این نیاز را پوشش می دهد، بنابراین کشور با کمبود 50 درصدی قراضه مواجه است و این به منزله کمبود حداقل دو میلیون تن آهن قراضه در کشور و لزوم واردات به همان میزان از سایر کشورهاست. جالب آنکه با وجود کمبود آهن قراضه در کشور، حدود 700هزار تن از این کالا به سایر کشورها صادر می شود و همین موضوع بر مشکلات و تهدیدها و سوءاستفاده های ناشی از بازار آهن قراضه افزوده است.
تا سال1365 رسم بر این بود که شرکت ها دورریز فلزی خود را در حوالی مناطق صنعتی مانند بقیه ضایعات دپو می کردند تا اینکه شهرداری محل به کارخانه ها معترض می شد و آنان، وجوهی به شهرداری می پرداختند تا شهرداری ضایعات فلزی را از محل دپوی ضایعات نزدیک کارخانه جمع آوری و به محل دفن زباله های عمومی منتقل می کرد.
به تدریج که صنایع ذوب فولاد و ریخته گری رونق گرفت و طرح های توسعه را به اجرا گذاشتند، همین مواد فلزی دورریز به تدریج به قیمت کیلویی دوریال و ظرف یک سال به کیلویی 10 ریال رسید و در سال1367 به کیلویی 32 ریال رسید. در سال68 و به دنبال افزایش مصرف به کیلویی 65 ریال ارتقا پیدا کرد. در سال69 در پی ورود مجتمع فولاد مبارکه به بازار قیمت به140 ریال افزایش یافت. به همین ترتیب افزایش بها تا سال1382 به کیلویی 550 ریال رسید و از 1382 تا 84 به کیلویی 1750 ریال افزایش یافت.
امروزه نرخ آهن قراضه هم بسته به نوع کیفیت آنها افزایش یافته و در هر کیلو بین هزاروصد تا هزارو250تومان به فروش می رسد. طبق نمودار، قیمت آهن قراضه از سال1385 تا نیمه اول سال جاری رشد بیش از 700 درصدی را تجربه کرده که لازم است پرسیده شود، چه اتفاقی افتاده و چه عللی دست به دست هم داده اند که تنها ظرف مدت شش سال ونیم، چنین رشد قیمت غیرقابل باوری رخ داده است؟ رشد روزافزون جمعیت جهان، رشد تکنولوژی، تنوع و افزایش مصرف، کمبود و کاهش منابع و مواد اولیه، هزینه های مربوط به انرژی و حمل ونقل، مسایل زیست محیطی و لزوم حفظ سرمایه های ملی و جهانی چنددهه ای است که موضوع بازیافت را به طور جدی در منظر مدیران اقتصادی کشورها قرار داده است.
در ایران مصرف ضایعات فولادی در صنایع ریخته گری و فولادسازی، به دلیل توسعه کارخانجات فولادسازی طی 30 سال گذشته و به ویژه دهه اخیر، سیر صعودی یافته و همچنان هم ادامه دارد و به همین سبب چرخه سنتی بازیافت دچار به هم ریختگی و نابسامانی شده است. آشنا نبودن با استانداردهای طبقه بندی و کاربرد مکانیزم ها و تجهیزات صنعت بازیافت، سبب افزایش قیمت تمام شده ضایعات فولادی و افت کیفی فولاد خام تولیدشده در صنایع ریخته گری شده است.
براساس یک گزارش، حداقل افراد شاغل مستقیم و غیرمستقیم در یک کارگاه تولید آهن قراضه 20 تا 25 نفر و حداکثر به 200 تا 250 نفر می رسد. براساس همین گزارش حدود 30هزار نفر در صنف تولید آهن قراضه کشور مشغول کار هستند. مشکل اصلی در تولید آهن قراضه کشور صنعتی نبودن این تولید و تخصصی نبودن این فرآیند است. بنا به اعتراف آقای سیدرضا شهرستانی، عضو انجمن تولیدکنندگان فولاد ایران: متاسفانه افرادی که در بخش آهن قراضه فعالیت می کنند سواد چندانی ندارند و به صورت خانوادگی و قومی عمل می کنند و نه شرکتی ثبت کرده اند و نه مالیاتی می پردازند و در بسیاری از قراضه هایی که جمع می شود تقلب هایی هم می شود و ناخالصی هایی در آنها دیده می شود و گاهی بتن و خاک در آن استفاده و باعث انفجار در کوره می شود.
واقعیت این است که روش سنتی بازیافت فلزات در ایران، از نظر کیفی و کمی، جوابگوی نیاز فعلی صنعت فولاد نیست چه برسد به تامین آهن قراضه برای سرمایه گذاری های برنامه ریزی شده در دستیابی به تولید24 میلیون تن فولاد در سال!
آنچه که در این بین نیازمند توجه بیشتر است این مطلب است که بدانیم قراضه آهن یک محصول تولیدی است نه کالایی که به راحتی بتوان آن را در بازار جهانی خرید و به کشور وارد کرد، حتی اگر امکانات این مساله نیز در بنادر جهت تخلیه و بارگیری وجود داشته باشد (که البته در ایران وجود ندارد، تجربه اخیر یکی از فولادسازان بزرگ کشور در واردکردن فقط دوهزارتن ضایعات فلزی با مشکلات فراوان از قزاقستان گواهی بر این واقعیت است.)
از سوی دیگر ضایعات فلزی که به نظر می رسد در عراق و افغانستان موجود است نیز به دلیل بمب گذاری ها و تداوم جنگ، دارای مقادیر زیادی مواد شیمیایی خطرناک است که قبل از شست وشو ی شیمیایی تخصصی و اطمینان از بی خطر بودن آنها در مراحل خردشدن و انتقال قابل استفاده نیستند، از این رو دل بستن به واردات ضایعات قراضه از کشورهای همسایه نیز امیدی واهی به نظر می رسد.
صنعت فولاد سازی پاکستان به دلیل همین مشکل (کمبود قراضه) در حال نیمه تعطیل قرار دارد.
کشورهای اروپایی مدتی است که چرخه استفاده از فلزات را در داخل کشورها و اتحادیه اروپا تکمیل کرده اند و فقط ممکن است به طور تصادفی ضایعات خود را در بازارهای جهانی بفروشند. خودروسازان این کشورها بزرگ ترین مراکز بازیافت را ایجاد کرده اند.
به گزارش روزنامه شرق، در حال حاضر فرصت خوبی برای صنعتی کردن بازار قراضه آهن و ارتقای سطح صنعت بازیافت فلزات فراروی صنعت ایران وجود دارد، اگر به این بخش مغفول نگاه تیزی توسط مسوولان صورت گیرد و صنعت بازیافتی ارتقا یابد می تواند هم در افزایش سطح اشتغال و هم در ترفیع مشکلات صنعت فولاد کمک زیادی باشد. به عنوان یک پیشنهاد اگر خودروسازان سایت های غیرفعال خود را بر این صنعت متمرکز کنند می توانند ضمن غلبه بر پاره ای از مشکلات موجود خود از این فرصت مغتنم هم بهره ببرند.
گزارش خطا
ارسال به دوستان
نسخه چاپی
ذخیره عضویت در خبرنامه 
پربحث ترین عناوین
پرطرفدار ترین عناوین
لینک های مفید