نظر سازنده بنزین پتروشیمی درباره محصولش
دولت یازدهم از ابتدای فعالیتش با اولویت دادن به موضوع محیط زیست و سلامت مردم برنامه ریزی های کلانی برای دستیابی به جامعه سالم انجام داد.
وزارت نفت به عنوان متولی اصلی تامین سوخت کشور در همین جهت برنامه بازنگری در سبد سوخت کشور را به عنوان راهبرد کلی مدنظر قرار داد و همزمان با آن توسعه گازرسانی، شتاب دادن به پروژه‌های پالایشگاهی مدرن که سال‌ها دچار تاخیر شده بودند و تامین بنزین با کیفیت را در کشور از محل واردات تا زمان به بهره برداری رسیدن طرح‌های پالایشی آغاز کرد در دوره صدارت مسعود میرکاظمی بر نفت و پس از این که کشور مبتلا به تحریم شد به جای تلاش برای مدیریت مصرف سوخت و یا سرعت دادن به طرح‌های پالایشگاهی و یا استفاده از ظرفیت‌های دیپلماسی کشور برای واردات بنزین بر حسب نزدیک بودن فرمول یک ماده میانی چرخه تولید پتروشیمی‌ها به بنزین از ریفورمیت تولیدی پتروشیمی‌ها که حاوی بنزن و مواد آروماتیک بیش از سطح مجاز و استاندارد بود برای امتزاج با بنزین پالایشگاه‌ها و افزایش حجم بنزین تولیدی کشور استفاده شد در حالی که سرطان زا بودن بنزن و آروماتیک‌ها به گفته نهادهای بین الملی اظهر من الشمس بود.
میرکاظمی 26 آبان 1388 در مراسم نمادین آغاز طرح تولید ضربتی بنزین البته اعتراف کرده بود که هدف از اجرای این طرح به نمایش گذاشتن توانایی کشور برای تامین بنزین از منابع داخلی است زیرا هزینه تولید هر تن بنزین در این مجتمع‌ها 30 تا 60 دلار بالاتر از قیمت بین المللی تمام می‌شد که از این نظر اقتصادی به صرفه نبود زیرا پتروشیمی به عنوان بنگاه اقتصادی باید تولیداتش را به واحدهای دیگر کشور عرضه می کرد اما در کمتر از یک سال و با تحریم کامل واردات بنزین این طرح گران و غیر اقتصادی با هدف تحریم شکنی درچند مجتمع پتروشیمی به اجرا در آمد تا روزانه 14 میلیون لیتر از بنزین وارداتی با محصول تولیدی پتروشیمی‌ها جایگزین شود در عین حال طراح اصلی تولید بنزین ضربتی در واحدهای پتروشیمی البته معتقد است پروژه‌ای که به این عنوان اجرا شد کامل نبوده و درواقع ناقص به اجرا در آمده است برای بررسی آنچه که به عنوان بنزین پتروشیمی مدت ها ذهن مردم و رسانه‌ها را به خود مشغول کرده سراغ فریبرز پناهی، مبدع اصلی طرح تولید بنزین از واحدهای پتروشیمی رفتیم و با او درباره چرایی و چگونگی تولید بنزین در واحدهای پتروشیمی گفت‌وگو کردیم.
*آقای پناهی چه شد که به ابداع این طرح و تولید بنزین در واحدهای پتروشیمی فکر کردید؟
در زمان تحریم و فشارهای بین المللی و کمبود بنزین در کشور طرح تولید بنزین در مجتمع‌های پتروشیمی را ارائه دادم این در حالی بود که قرار بود این طرح فقط در زمان تحریم مورد استفاده قرار بگیرد به همین منظور هم به طرح ضربتی تولید بنزین در مجتمع‌های پتروشیمی معروف شد.
*آیا شما از سمی و سرطان زا بودن مواد پتروشیمی در محصول خروجی آگاه بودید؟
بنده به عنوان مبدع روش تولید بنزین از خطوط فرآیندی پتروشیمی‌ها، از سمی و سرطان زا بودن مواد پتروشیمی همچون بنزن و LBTX آگاه بودم و به همین دلیل در طرح اولیه بنده به این نکات کاملا توجه شده بود.
*طرحی که ارائه کردید شامل چه ویژگی‌هایی بود؟
طرح تولید بنزین در واحدهای پتروشیمی که من نخستین بار ارائه دادم تولید بنزین با مشخصات عدد اکتان بالا بنزن و آروماتیک پایین و گوگرد صفر بود که دقیق اجرا نشد.
*آیا الزامات زیست محیطی در طرح اولیه رعایت شده بود؟
در طرح اولیه میزان وجود بنزن موجود در اختیار خودمان بود و می توانستیم از بنزن محصول نهایی بکاهیم همچنین در طرح اولیه مذکور می توانستیم محصول را در هر میزان آروماتیک دلخواه ثابت نگه داریم و از آلودگی‌های آن جلوگیری کنیم.
*اگر طرح اولیه اجرا می شد نتایج حاصله از آن چه بود؟
در صورتی که طرح اولیه به صورت کامل به اجرا در می‌آمد محصول تولید شده نهایی بود به این معنا که این محصول به امتزاج با بنزین پالایشگاه‌ها جهت توزیع نیازی نداشت و می توانست به صورت مستقیم وارد بازار مصرف شود. همچنین در صورت اجرای اصلی پروژه بنزین سازی در پتروشیمی‌ها، حتی نیاز به استفاده از برخی واحدها و تجهیزات نیز نبود و با خارج شدن برخی از واحدها از چرخه فرایند تولید هزینه اجرا هم ممکن بود کاهش یابد چیزی که اجرا شد هیچ ربطی به طرح اولیه بنده ندارد.
*آیا طرح اولیه که شماره ارائه کردید تست شد و نتیجه با ویژگی‌های ثبت شده در طرح مطابقت داشت؟
طرح اولیه در پتروشیمی بوعلی سینا ظرف مدت 48 ساعت و نیتجه آن مثبت بود اما در ادامه و در روزها و ماه‌های بعد از آن این طرح به صورت ناقص اجرا شد.
*آیا مدرکی وجود دارد که بتواند ثابت کند محصولی که تولید شد براساس طرح اولیه شما نبوده است؟
حق اختراع تولید بنزین با استفاده از خط تولید پتروشیمی‌ها که من ارائه دادم در شرکت پژوهش و فناوری شرکت ملی صنایع پتروشیمی ثبت شده است که براساس آن فرمولاسیون محصول نهایی مطابق استانداردها بود.
*در زمان ارائه و اجرای طرح آیا مسوولان وقت با شما و برای هر چه بهتر اجرا شدن طرح همکاری داشتید؟
مسوولان وقت وزارت نفت در دولت قبل به اجرای صحیح این طرح بی توجهی کردند در حالی که اگر طرح به صورت کامل اجرا می‌شد بنزین با کیفیت تولید و مستقیما توزیع می‌شد به نظر من مشکل عدم اجرای صحیح طرح این بود که هر یک از مسوولان می خواستند افتخار این اقدام تنها نصیب خودشان شود.
*این یعنی این که بلافاصله پس از ارائه طرح شما کنار گذاشته شدید و تولید بنزین با روش ناقص اجرا شد؟
در این سال‌ها هیچ یک از مدیران وقت وزارت نفت حتی یک نشست با من برای نحوه اجرای دقیق طرح نداشتند و الزامات اجرای آن را جویا نشدند و خودشان به اجرای ناقص آن روی آوردند.
ولی از شما به عنوان مبدع طرح قدردانی شد؟
از من به عنوان مبدع اصلی تولید ضربتی بنزین در واحدهای پتروشیمی با مقداری پاداش نقدی تقدیر و 5 نشست نیز با رییس جمهور وقت برگزار شد ولی پس از آن هیچ یک از مدیران و مسوولان تا سال گذشته از بنده درباره روند اجرای این پروژه هیچ نظری نخواستند.
*از نظر شما بنزین می تواند به نحوی تولید شود که هیچ آلایندگی نداشته باشد؟
بنزین به ذاته تمیز و عاری از آلایندگی نیست بنزن موجود در بنزین بسیار خطرناک است و زمانی این خطر تهدید جدی محسوب می‌شود که به صورت مستقیم با بدن انسان در تماس باشد.
*به نظر شما راه حل اصلی برای کاهش آلایندگی‌های بنزین در محیط زیست چیست؟
در اینجا مسوولان اصلی خودروسازان هستند که با نصب کاتالیزور روی محصولات تولیدی‌شان گاز CO را به دی اکسید کربن تبدیل کنند کوتاهی دراین زمینه موجب سرطان زا شناخته شدن بنزین‌ها می شود نقطه جوش بنزن نسبت به بنزین پایین تر است به همین دلیل هنگام سوخت گیری، بنزن موجود در آن زودتر از باک ماشین خارج شده و چناچه استنشاق شود می تواند برای سلامتی انسان خطرآفرین باشد.
*آقای پناهی نظر شما به عنوان یک کارشناس بخش انرژی در مورد تولید بنزین با استانداردهای روز جهان و در شرایط بهینه اقتصادی چیست؟
بنده سیاست های اخیر دولت مبنی بر ایجاد مینی پالایشگاه در کشور را تایید می کنم زیرا با احداث این پالایشگاه‌های کوچک علاوه بر حمایت از بخش داخلی، اصل 44 قانون اساسی نیز رعایت شده است.
*پالایشگاه‌های کوچک چه مزیت هایی را به دنبال دارند؟
اجرای پدافند غیر عامل و دسترسی سریع و آسان به فرآورده‌های نفتی به عنوان دو ویژگی مهم این پالایشگاه‌ها است زیرا به علت عدم نیاز به مکان وسیع برای احداث چنین پالایشگاه‌هایی، می توان آن ها را در هر نقطه از کشور با توجه به نیاز مردم و رعایت موارد پدافند غیر عامل احداث کرد.
*آیا پالایشگاه‌های کوچک به همان سبک و سیاق پالایشگاه‌های بزرگ ساخته می‌شوند؟
منظور از پالایشگاه کوچک این نیست که همان پالایشگاه بزرگ با همه فرایند و واحدهایش در مقیاس کوچک ساخته شود بلکه مقصود این است که در پالایشگاه‌های کوچک برخی ازواحدها حذف و خوراک مورد نیاز آن واحد از سایر بخش‌ها تامین شود ساخت پالایشگاه‌ها را به شرط تضمین خوراک، بسیار اقتصادی و فرایند ساخت آن، بسیار آسان است و نیازی به سرمایه‌گذاری کلان و صرف وقت زیاد نیست.
