مسکن مهر تهدید جدید شهرها در زمان زلزله

آفتاب: یک دانشیار پژوهشکده زلزله شناسی تهدید حال حاضر برای شهرهایی مثل تهران را پدیده مسکن مهر می داند و معتقد است اگر تا چند سال دیگر روند ساخت و ساز به همین صورت پیش برود خسارات زلزله دوچندان خواهد شد.

به گزارش خبرآنلاین، عده ای پیش بینی زمان دقیق زلزله در تهران را فاقد مبنای علمی دانستند. از این کار حذر کردند و خواسته آنها از دیگران نیز غیر از این نبود. عده ای اما اولویت را بر اطلاع رسانی دادند، هرچند غلط و تن تهران و ساکنان پایتخت را لرزاندند.

حالا درمیان این گفتن ها و نگفتن ها آنچه بیش از همه می تواند یاری رسان باشد بالا بردن تاب آوری شهر ها به خصوص تهران در برابر این پدیده طبیعی است. حال آنکه با گذر زمان نه تنها فکری در این زمینه نشده بلکه بافت های فرسوده جدیدی چون مسکن مهر نیز باری شدند روی دوش شهرها.

مهدی زارع دانشیار پژوهشکده زلزله شناسی تهدید حال حاضر برای شهرهایی مثل تهران را پدیده مسکن مهر می داند و معتقد است اگر تا چند سال دیگر روند ساخت و ساز به همین صورت پیش برود خسارات زلزله دوچندان خواهد شد.

گفت و گوی خبرآنلاین با دانشیار پژوهشکده زلزله شناسی در حاشیه بیستمین نمایشگاه مطبوعات و خبرگزاری ها در غرفه گروه رسانه ای خبر انجام شد.

وضعیت حال حاضر زلزله در تهران به چه صورت است؟

تهران از لحاظ ریسک، پرریسک ترین شهر ایران است. البته نکته مهم این است که تهران از دیگر شهرهای کشور مطالعه شده تر است و وقتی لقب پرریسک ترین به آن می دهیم به دلیل جمعیت زیاد است. ما در واقع در ایران نقشه های ریسک نداریم اما در تهران یک مقدار داریم به مفهوم اینکه نقشه مخاطره و نقشه آسیب پذیری داریم اما نقشه ارزیابی تاب آوری نداریم با توجه به اینکه در جاهای دیگر ایران معمولا نقشه آسیب پذیری هم نداریم.

این نقشه ها چه کمکی در زمینه کاهش خسارات زلزله خواهد کرد؟

این نقشه ها کمک می کند که بدانیم وضعیت آن شهر چگونه است. شهریورماه وزیر مسکن اعلام کرد ما 54هزار هکتار بافت فرسوده داریم و 56هزار هکتار بافت حاشیه نشین که درمجموع 110 هزار هکتار می شود. حالا اگر در هر هکتار 300نفر زندگی کنند چیزی حدود 33میلیون جمعیت این بافت ها خواهد بود یعنی حدود 42 درصد جمعیت ایران است. اما این ارزیابی ها خیلی کلی است و جزئی نیست. ولی مثلا در کتاب های گزارش سازمان ملل می بینیم در هند در هرهکتار 15برابر این تعداد هم است و جمعیت خیلی ریز و دقیق در آمده است. ولی این تعداد خیلی با جزئیات برای تهران و شهرهای دیگر در نیامده است و تا این اعداد به درستی معلوم نشود ما تصویر درستی از آنچه که باید انتظارش را بکشیم نداریم.

یعنی اطلاعات دقیقی در دسترس نیست تا بر اساس آن برنامه ریزی های درست و به موقع انجام دهیم؟

ولی واقعیت این است که تا همین جایی هم که می دانیم وضعمان، خوبی نیست. یعنی کشوری که 78 میلیون نفر جمعیت دارد و بدون تردید حدود 40 درصد از جمعیت آن در معرض آسیب پذیری بسیار بالا هستند که اصلا خبر خوبی نیست و نشان می دهد ایران یکی از آسیب پذیرترین نقاط دنیاست. بعضی از شاخص ها نیز می گوید از نظر میزان تلفات ایران یکی از کشورهایی است که بدترین رکورد را دارد یعنی در اوج بدترین ها قرار دارد. بنا براین کشوری که دارای چنین ویژگی هایی است باید برای آینده آن نگاه دیگری کرد. اولا برای همان اطلاعاتی که در اختیار داریم باید تدبیر کرد. نکته دوم اینکه بافت فرسوده نباید به آن اضافه کرد.

 منظور از بافت فرسوده ساختمان های مسکن مهری است که در خیلی از شهرهای ایران می سازند که در حال حاضر یک نوع اضافه کردن بافت فرسوده است. سوال مهمی که مطرح است و تا به حال به جواب آن نرسیدیم این است که چند هزار هکتار مسکن مهر ساخته شده است و چند هکتار آن بافت فرسوده است. از الان تا 5سال دیگر یک درصد مهمی داریم به بافت های فرسوده مان اضافه می کنیم تا مردم رااز خانه های روستایی و حاشیه ها بیرون آورده و آنها را به آپارتمان های فرسوده بیاوریم. اگر اتفاقی نیز بیفتد قبلا یک خانه ویلایی یک طبقه خراب می شد در حالی که الان تخریب یک آپارتمان پیش روست.

با این وجود ساختمان های ضد زلزله می توانند تاثیرگذار باشند؟

اگر واقعا این ساختمان ها وجود داشته باشند و کیفیت آنها خوب باشد خیلی می توانند تاثیرگذار باشند ولی شاید این مساله ای که داریم می گوییم 10 درصد ماجرا باشد. 90 درصد ماجرا به صورتی است که یا روی آنها برآوردی نداریم یا در واقع خبرهایی که داریم خبرهای بدی است مثلا در بازدیدی که در مورموری ایلام از مسکن مهر این شهر داشتیم و واقعا زلزله ای نبود، ولی مسکن مهر خراب شده بود. یعنی ساختمان های معمولی و ویلایی مردم آسیب ندیده بود ولی مسکن مهرها آسیب جدی دیده بود و مردم در شهریور ماه ساکن خیابان شده بودند.

پس ساختار می تواند در خرابی ها تاثیر های به سزایی داشته باشد؟

درست است مخصوصا در ساختارهای فرسوده ای که به آن اضافه می کنیم. ما الان سوال هایی داریم که واقعا باید برای جلوگیری از آسیب ها جواب های آنها را پیدا کنیم.

پژوهشگاه زلزله یا هر سازمان مربوطه نمی توانند راه حل های مفیدی را برای کاهش آسیب ها و ریسک ها به سازمان هایی که به حوزه ساخت و ساز مربوط می‌شوند ارائه کنند؟

برای راهکار ارائه کردن باید هزینه کرد الان ما تقریبا از لحاظ بودجه تحقیقاتی در بدترین وضعیت هستیم و برای پروژه بزرگی سرمایه گذاری نمی شود.

پس طبق معمول همکاری سازمان های دیگر را می طلبد؟

سازمان های دیگر هم در صورتی می آیند همکاری می کنند که طرح ها به خودشان اختصاص پید اکند. الان خیلی از طرح هایی که ما مطرح می کنیم طرح های کلان ملی هستند ولی دولت باید سرمایه گذاری کند تا این کار انجام شود. ما از لحاظ مقاله ممکن است 20 درصد از ترکیه کمتر مقاله داشته باشیم اما از لحاظ سرانه تحقیقاتی ترکیه 8برابر ما هزینه می کند. باید سرمایه گذاری کرد تا این کارها به انجام برسد و در نتیجه جواب سوال های مهمی که در زمینه زلزله داریم از دل همین پژوهش ها بیرون بیاید.

 یک واقعیت هم این است که اینگونه خبرها چون خبرهای ناخوشایندی است خیلی مطلوب نیست. ضمن اینکه هزینه ای که معمولا برای پیشگیری در دنیا می شود خیلی کمتر از بازسازی است. بازسازی هفت برابر پیشگیری هزینه دارد که این میزان هم برای کشورهایی است که برای پیشگیری برنامه دارند و هزینه می کنند نه کشور ما که در زمینه پیشگیری هم هیچ اقدام و هزینه ای را انجام نمی دهد.