شوک‌های پی‌درپی بازار میوه وتره بار
شوک قیمتی در بازار محصولات کشاورزی ادامه دارد. حالا بعد از نایاب شدن سیب زمینی و ١٢ هزار تومانی شدن لیموترش، قیمت گوجه فرنگی در بازار تهران، ناگهان از ١٥٠٠ تومان به ٨ هزار تومان رسیده که البته این داستانی تکراری برای مصرف کنندگان ایرانی است.
آفتاب‌‌نیوز :
آفتاب: یک روز پیاز کیمیا می شود و روز دیگر کمبود سیب زمینی بیداد می کند. از بازار سبزی و صیفی جات که بگذریم نارنگی هم حداقل ٢٠ درصد افزایش قیمت داشته است. این در شرایطی است که تا ماه گذشته موز ٢ هزار تومانی به ٨ هزار تومان رسیده بود و کمی پیش تر از آن و درست در آستانه عید نوروز قحطی سیب آمد و یک سین از هفت سین نوروز، این بار با قیمتی گزاف به سر سفره بزرگترین جشن ایرانی ها نشست.
در این میان ماجرای نوسانات شدید قیمتی در بازار محصولات کشاورزی هر بار با توجیهی، به هم پیچیده شده و تمام می شود و دوباره در مدت کوتاهی این شوک قیمتی برای محصولی دیگر تکرار می شود. یکبار سرما به باغ مرکبات شهریار می زند و میوه را می خشکاند و روز دیگر بازی دلال ها برداشت سیب از باغ های دماوند را از توجیه اقتصادی می اندازد و محصول را سر درخت پلاسیده می کند. یک روز سیب زمینی در انبارها می گندد و خوراک دام می شود و روز دیگر مسئولان وزارت کشاورزی با مقامات پاکستانی وارد مذاکره می شوند تا سیب زمینی موردنیاز مردم را از کشاورزان خارجی تأمین کنند و حالا داستان، داستان گوجه فرنگی است.
تفاوت ٧٤٠٠ تومانی قیمت از زمین کشاورزی تا بازار
«حسین مهاجران»، رئیس اتحادیه میوه و سبزی فروشان تهران درباره علت کمبود گوجه فرنگی می گوید: در آبان هر سال گوجه فرنگی های شهری و گلخانه ای تمام می شود و باید منتظر رسیدن بارهای میوه از مزارع روستایی شد. وی اضافه می کند: تا چند روز آینده بار گوجه فرنگی از بندرعباس می رسد و قیمت ها کمتر می شود. از اواخر آذرماه که گوجه فرنگی چابهار به تهران می رسد، این محصول در بازار فراوان شده و قیمت ها دوباره به ١٥٠٠ تومان بازمی گردد. مهاجران پیش از این به سرمازدگی مزارع گوجه فرنگی جیرفت اشاره کرده و گفته بود این موضوع باعث دیررسی محصول شده و به کمبود آن در بازار دامن زده است. این در شرایطی است که «مجتبی شادلو»، رئیس اتحادیه باغداران کشور معتقد است سرمازدگی آن قدر شدید نبوده است که به کمبود گوجه فرنگی در بازار منجر شود و مجموعه ای از عوامل در گرانی این محصول دخیل است. شادلو، افت تولید گوجه فرنگی را ناشی از به صرفه نبودن کشت آن می داند و می گوید: کشت گوجه فرنگی در نیمه دوم سال در مناطق گرمسیری مانند خوزستان، هرمزگان، سیستان و بلوچستان و... انجام می شود و مسافت طولانی بین بازار هدف تا مزارع تولید کننده باعث می شود کرایه حمل ونقل قیمت نهایی محصول را بالا ببرد.
به گفته کشاورزان هرکیلوگرم گوجه فرنگی درحال حاضر تنها با قیمت ٦٠٠ تومان از کشاورز خریداری می شود و اختلاف قیمت عرضه در بازار مصرف تا قیمت خرید از کشاورز مربوط به هزینه حمل ونقل و سود دلال ها و واسطه هاست. بنابراین هرکیلو گوجه فرنگی از سرزمین کشاورزی تا زمانی که به دست مصرف کننده برسد ٧٤٠٠ تومان افزایش قیمت پیدا می کند.
کمبود گلخانه عامل اصلی نوسانات قیمتی در بازار
سناریوی کمبود گوجه فرنگی در بازار تهران، سال گذشته در ماه اردیبهشت رخ داد و قیمت آن را به ٣ تا ٦ هزار تومان رساند. «حسن خدنگی»، مسئول دفتر سبزی و صیفی وزارت کشاورزی دراین باره به فارس گفته بود: به دلیل سرمای منطقه جیرفت و همین طور بارندگی شدید در جنوب کرمان، محصول گوجه فرنگی به موقع رنگ نگرفته و به بازار عرضه نشده است. علاوه بر این کندی سیستم حمل ونقل نیز مزید برعلت شده و به گرانی گوجه فرنگی در بازار دامن زده است.
خدنگی با اشاره به این که راهکار حل این مشکل توسعه گلخانه هاست تأکید کرده بود: در مقطعی از سال محصولی در منطقه سردسیر تولید نمی شود و فاصله رسیدن این محصول از مناطق گرمسیر به بازار باعث ایجاد خلأ شده و به کمبود آن در بازار منجر می شود. براین اساس راهکار این مشکل توسعه گلخانه های تولید سبزی و صیفی در کشور است. این درحالی است که در سال ٩٢ سطح زیر کشت گلخانه های تولید سبزی و صیفی تنها ٣٨٠ هکتار بوده است.
شوک های مداوم قیمتی در بازار هیچ توجیهی ندارد
از گوجه فرنگی که بگذریم، چنین مشکلی در بسیاری از محصولات پرتقاضا در بازار وجود دارد. برهمین اساس علت کمبود نارنگی در بازار به سرمازدگی باغ های مرکبات اطراف تهران ربط داده شده و گفته شده که گرانی موز نیز به ناهماهنگی و اختلال در واردات این محصول مربوط بوده است. این در شرایطی است که مسئولان اتحادیه های صنفی کشاورزی چند ماه پیش علت کمبود سیب زمینی را رویگردانی کشاورزان از کشت این محصول اعلام کردند. در این بین اما، کارشناسان فارغ از علل کمبود دوره ای محصولات کشاورزی در بازار، شوک های قیمتی ایجاد شده را ناشی از سوءمدیریت مسئولان می دانند.
«عباسعلی ابونوری»، کارشناس اقتصاد کشاورزی دراین باره به «شهروند» می گوید: علت کمبود عرضه محصولات کشاورزی هرچه که باشد، نمی تواند شوک های قیمتی مداوم در بازار را توجیه کند و این موضوع نشان از ضعف مدیریتی در بدنه وزارت جهاد کشاورزی است.
او در ادامه تأکید می کند: به طور معمول مسئولان برای کمبود محصولات کشاورزی در بازار به ٢دسته علت اشاره می کنند. یکی علل طبیعی است که در اقتصاد کشاورزی به آن عوامل نااطمینانی تولید می گویند و دسته دیگر مسائل مربوط به مدیریت تنظیم بازار است که شامل دلایلی مانند مشکلات حمل و نقل، رعایت نکردن الگوی کشت توسط کشاورزان و... می شود. در بخش علل طبیعی معمولا یخبندان هایی که بتواند حجم قابل توجهی از محصولات کشاورزی را از بین ببرد یا حمله پیش بینی نشده آفات به ندرت اتفاق می افتد و شاید بتوان دوره رخداد آن را هر ١٠ سال یکبار تعریف کرد. به گفته وی، سایر عوامل طبیعی نیز نمی تواند توجیه کننده شوک های قیمتی به بازار باشد زیرا یک مدیر کشاورزی باید براساس شناختی که از اقلیم طبیعی تحت مدیریت خود دارد و مطالعات شناخت و آفات منطقه، تولید و واردات را برنامه ریزی کند. اما درباره علل مربوط به تنظیم بازار، ضعف های مدیریتی آشکارتر است. بنابراین از نظر کارشناسی شوک های مداوم در بازار محصولات کشاورزی نمی تواند توجیه منطقی داشته باشد.
کشاورزان بدون برنامه می کارند
علاوه بر علل طبیعی و سوء مدیریت توزیع محصولات کشاورزی که مهم ترین بهانه های شوک قیمتی در بازار محصولات کشاورزی ایران به شمار می آیند، رعایت نکردن الگوی کشت یکی از مهم ترین معضلات و چالش های بخش کشاورزی و تنظیم بازار به شمار می آید. این موضوع به آن معناست که کشاورزان ایرانی از هیچ گونه برنامه ریزی تولید براساس نیاز بازار داخلی پیروی نمی کنند و به گفته «حسن خدنگی» مسئول دفتر سبزی و صیفی وزارت کشاورزی، آنها برنامه ریزی کشت محصول را به صورت کاملا شخصی و براساس قیمت خرید محصولات انجام می دهند. این موضوع سبب شده است که یک نقطه کویری مانند سمنان و گرمسار قطب تولید محصول آب بری مانند خربزه شود و در شرایطی که در تولید هندوانه رتبه چهارم تولید در جهان را از آن خود کرده ایم در مورد محصولات اساسی مانند دانه های روغنی تا ٩٠ درصد وابسته به واردات هستیم. همین مسأله بود که در چند ماه گذشته باعث شد ایران از صادر کننده سیب زمینی به وارد کننده آن تبدیل شود و برای تأمین نیاز بازار داخلی خود و کنترل قیمت افسارگسیخته این محصول دست به دامان پاکستان شود. زیرا در مقاطعی کشت مازاد بر نیاز بازار باعث کاهش شدید قیمت خرید از تولیدکنندگان و در نتیجه فساد گسترده این محصول شد. پس از این رخداد کشاورزان از کشت سیب زمینی رویگردان شده و کمبود شدید آن در بازار قیمت هر کیلوگرم سیب زمینی در بازار تهران را به ١٠ هزار تومان نیز رساند.
به گزارش روزنامه شهروند، «حبیب برومند»، عضو کمیسیون کشاورزی، آب و منابع طبیعی کشور با اشاره به افزایش ١٩٦ درصدی قیمت سیب زمینی به خانه ملت گفته بود: بدون شک این موضوع چیزی جز سوء مدیریت نیست. او با اشاره به این که ایران در تولید سیب زمینی دارای مزیت است تأکید کرده بود چطور ممکن است وزارت جهادکشاورزی انبار مناسبی برای نگهداری از این محصول نداشته باشد و حجم عظیمی از تولید به دلیل رعایت نشدن شرایط نگهداری فاسد و بازار داخلی با کمبود مواجه شود؟
به گفته ابونوری، کارشناس اقتصاد کشاورزی، در این شرایط که اصولی ترین مسائل تولید و تنظیم بازار کشاورزی رعایت و مدیریت نشده است، هربار با کوچکترین تنشی باید منتظر ایجاد شوک قیمتی در بازار مصرف بود.
گزارش خطا
ارسال به دوستان
نسخه چاپی
ذخیره عضویت در خبرنامه 
پربحث ترین عناوین
پرطرفدار ترین عناوین
لینک های مفید