زمزمه‌های افزایش مجدد قیمت نان/ مردم، حلقه مفقوده تکرار سناریوی عرضه نان بی‌کیفیت

شواهد موجود نشان از اعلام حالت آماده باش برای افزایش قیمت نان، این یار سنتی و دیرین سفره های ایرانی و در نتیجه کاهش هرچه بیشتر سهم آن در سبد مصرفی شهروندان دارد، گویی قرار است بار دگر سناریوی زیان مردم در عرضه نان بی کیفیت تنها با قیمتی بالاتر تکرار شود.

آفتاب‌‌نیوز :

آفتاب: هیات وزیران در 14 آبان 93 تصویب کرده است، 'قیمت انواع نان از اول آذر ماه 1393، حداکثر به میزان 30 درصد جهت جبران تعدیل قیمت گندم و افزایش سایر هزینه های دو سال اخیر کارخانجات آسیابانی و نانوایی ها نسبت به قیمت های رسمی و مصوب سال 1392 در سراسر کشور افزایش می یابد.'

در حالی که شواهد موجود نشان از اعلام حالت آماده باش برای افزایش قیمت نان دارد، آیا کسی به تبعات نامطلوب کاهش سهم این ماده غذایی پرکالری در سفره های ایرانی فکر کرده است؟ آیا دستگاههای مسئول و متولی عرضه کننده آرد و ناظر بر تولید و عرضه آن، اقدامی برای مقابله با سوءاستفاده های احتمالی نانوایان و دیگر دست اندرکاران پخت نان در این دوره کرده اند؟

با وجودی که این مصوبه هنوز به نانوایی ها ابلاغ نشده و افزایش 30 درصدی قیمت نان هم رسماً از اول آذر عملیاتی نشده اما دولت فعلاً جلوی ابلاغ و اجرای این مصوبه را گرفت.

نان فارغ از ارزش غذایی انواع مختلف آن، بعنوان قوت غالب و منبع تامین کالری یکی از ضروری ترین کالاهای سبد خانوار شهری و روستایی کشور است به طوری که آمارها و پژوهش های صورت گرفته در بازده زمانی مختلف نیز از نقش بسزای قوت لایموت به خصوص نوع سنتی آن در سبد مصرفی مردم حکایت دارد.

طبق آمار رسمی میانگین مصرف نان برای هر فرد در کشور حدود ۴۰۰ گرم در روز است و با توجه به اینکه هر ۱۰۰ گرم نان، ۴۷۰ کالری انرژی تولید می کند، می توان گفت هر ایرانی حدود هزار و ۱۰۰ کالری انرژی و حدود 60 درصد پروتئین مورد نیاز روزانه خود را از مصرف نان تامین می کند.

اما در صورت افزایش قیمت نان بعنوان مهمترین محصول غذایی به خصوص برای اقشار کم درآمد و دهک های درآمدی پایین جامعه سهم آن به بهانه افزایش کیفیت در سبد غذایی مردم کاهش خواهد یافت.

البته دولت برای تامین نان مصرفی خانوارهای ایرانی سالانه مقدار زیادی یارانه پرداخت می کند به طوری که این امر باعث پایین آمدن سهم هزینه نان در سبد خانوار ایرانی ها شده که ادامه آن برای دولت با توجه به محدودیت های بودجه ای و همچنین عدم کارایی نظام تولید، توزیع و مصرف مشکل ساز شده است.

گفته می شود حدود 30 درصد از نان پخت شده به صورت دورریز و ضایعات درمی‏آید که معادل 2.5 میلیون تن گندم و بعبارتی همان مقدار کسری سالانه ای است که با پرداخت ارز از خارج وارد می‏شود، برخی کارشناسان قیمت ارزان نان و برخی دیگر عدم نظارت صحیح دولت در صنعت آرد و نان را در این موضوع دخیل می دانند، مسئله جدی که سیاستگذاری جایگاه نان در سبد مصرفی خانوار از سوی دولت را بسیار ضروری کرده است.

اما شواهد موجود حاکی از آن است که دولت در ادامه اجرای مرحله دوم طرح هدفمند کردن یارانه ها که از شش ماه پیش با تغییر در قیمت های حامل های انرژی آغاز شد، اجرای تغییرات جدید در میزان یارانه پرداختی به نان را در دستور کار خود قرار داده است.

طبق اعلام برخی از مسوولان بلندپایه دولت، نظرات کارشناسی سازمان های ذیربط از جمله سازمان حمایت، بازرگانی دولتی، سازمان توسعه تجارت، وزارت صنعت، وزارت جهاد کشاورزی و اتحادیه ها در خصوص اصلاح قیمت آرد و نان اخذ و گفته می شود در آینده نزدیک قیمت انواع نان حداقل 20 و حداکثر 30 درصد افزایش خواهد یافت.

** خودزنی به شیوه نانواها: افزایش قیمت نان را مردم پرداخت می‌کنند نه نانواها

به منظور تهیه گزارشی از میزان رضایت مردم از قیمت و همچنین کیفیت نان به تعدادی از نانوایی های سطح شهر مراجعه و در عین ناباوری با نانوایانی مواجه شدیم که بیشتر از درد خود به جای درد مردم گفتند.

یکی از نانوایان جنوب تهران که روزانه تعداد 10 کیسه چهل کیلویی آرد سهمیه دولتی به قیمت 24 هزار و 500 تومان برای پخت نان دریافت می کند، در گفت و گو با ایرنا، میزان سهمیه هر نانوایی را وابسته به مکان آن نانوایی و تعداد جمعیت ساکن در محدوده آن متغیر دانست و ضمن اظهار تعجب از اینکه قرار است قیمت نان افزایش پیدا کند، گفت: البته برای نانوایان این افزایش قیمت زیاد فرقی نمی کند چرا که این تفاوت قیمتی را از مردم دریافت می کنند.

منوچهر محمدی بابیان اینکه، کیفیت آرد قبل از هدفمندسازی یارانه ها بسیار بهتر از این بود، درآمد نانوایان را در آن مقطع بسیار مناسب توصیف کرد و گفت: در دولت قبل تعداد صدور مجوز نانوایی بسیار زیاد شد و برخی حتی با پرداخت رشوه مجوز دریافت کردند.

وی با اشاره به اینکه، بسیاری از نانوایی ها تمام سهمیه خود را پخت نمی کنند، میزان استاندارد آرد مورد استفاده برای پخت یک قرص نان بربری را 600 گرم عنوان و با بیان اینکه، اکثر نانوایی ها برای پوشش هزینه های جاری خود 50 تا 100 گرم از آرد را می زنند، گفت: این میزان آرد اضافی توسط نانواها کیسه ای 37 هزار تومان به دلالان این حوزه فروخته و دلالان نیز آنرا 43 هزار تومان به صنایع مورد نیاز فروخته و حق مردم را ضایع می کنند.

این نانوا نیز با اشاره به افزایش هزینه های جاری نانوایی ها از جمله حقوق و دستمزد، اجاره، از عدم افزایش قیمت نان در طول دو سال گذشته انتقاد کرد و کم فروشی برخی از نانوایی ها و فروش آرد آزاد از سوی آنها را امری ناگزیر دانست و گفت: نانوا در صورتی می توانند نان استاندارد و کیفی به مردم تحویل دهند که آرد ارزانتر از دولت دریافت کنند!

عباس عباسی از دیگر نانوایان جنوب پایتخت نیز با اشاره به اینکه، اکثر نانوایی ها در تهران تحت اجاره فعالیت می کنند و کرایه یک نانوایی در پایتخت از یک میلیون و 500 هزار تومان در ماه شروع و به 10 میلیون تومان نیز در برخی مناطق پرتردد می رسد، گفت: 90 درصد نانوایی ها مقدار سهمیه خود را نمی پزند و اضافه آن را در بازار آزاد می فروشند.

این نانوا نیز با اشاره به حیف و میل شدید نان قبل از اجرای طرح هدفمندی یارانه ها، افزایش مجدد قیمت نان را در جلوگیری بیشتر در هدررفت این نعمت ارزشمند بسیار موثر دانست و در خصوص افزایش کیفیت نان نیز پیشنهاد کرد صدور مجوز برای نانواهای آزادپز در نقاط مختلف کشور به منطور ایجاد رقابت با نانوایان مورد توجه قرار گیرد تا انواع مختلف نان در فضای رقابتی به مردم عرضه شود.

وی با اشاره به احتمال تغییر در نرخ نان از سوی دولت، گفت: اگر منصفانه قضاوت کنیم قیمت های فعلی نیز برای خیلی از مردم به خصوص مناطق محروم کشور بالا است و در حال حاضر پدیده نان خیراتی در جنوب تهران رواج پیدا کرده است.

این نانوا با اشاره به فقر برخی از خانواده های ساکن در جنوب پایتخت و عدم توانایی آنان حتی درخرید نان لواش گفت: برخی خیرین ماهانه مبلغی به منظور خیرات نان در بین فقرا به نانوایی ها اختصاص می دهند و اکثر نانوایان با اینگونه افراد نیکوکار در ارتباط هستند.

اما یکی دیگر از نانوایان درخیابان سئول تهران با اشاره به اینکه مردم ساکن در این منطقه به کیفیت نان بیش از قیمت آن بها می دهند ، گفت: در اینگونه مناطق اعیان نشین مردم رغبت بیشتری به استفاده از نان سنتی به خصوص تافتون و سنگک دارند و در صورتی که وزن و کیفیت نان مناسب نباشد اعتراض کرده و خرید از آن نانوایی را تحریم می کنند.

محمد صادق که بیشتر نان های سنگک خود را به صورت کنجدی و به قیمت هزار تومان به مردم عرضه می کند، در خصوص چگونگی فروش نان های صنعتی در این منطقه شمالی پایتخت نیز با اشاره به غذاهای سنتی مورد استفاده مردم کشورمان گفت: استفاده نان صنعتی با غذاهای سنتی ما سازگار نیست و طعم و مزه نان های سنتی چیز دیگری است و تصور اینکه نان صنعتی به این زودی ها در کشور ما جا بیفتد سخت به نظر می رسد.

** عزم جدی دولت برای اجرای مرحله دوم طرح هدفمندسازی یارانه ها در بخش آرد و نان

بسیاری از کارشناسان صحبت های اخیر محمدباقر نوبخت سخنگوی دولت در خصوص عزم دولت مبنی بر اصلاح قیمت آرد، گندم و در نهایت نان با مصوبه ستاد تنظیم بازار در راستای اجرای مرحله دوم قانون هدفمندی یارانه ها بدون هیچگونه اشاره ای به زمان اجرای این افزایش قیمت، آماده کردن فضای عمومی جامعه برای اصلاح قیمت نان تعبیر کرده اند.

البته اگر کمی به عقب تر بازگردیم نخستین عکس العمل مثبت دولت در خصوص افزایش قیمت آرد و نان پس از آغاز مرحله دوم فاز هدفمندسازی یارانه ها را می توان در لابه لای صحبت های معاون اجرایی رییس جمهور و رییس ستاد تنظیم بازار در شهریورماه سال جاری در افتتاحیه هشتمین نمایشگاه بین المللی صنعت نان جستجو کرد.

محمد شریعتمداری ضمن تاکید بر واقعی شدن قیمت نان، از اقدامات دولت پیشین در خصوص تبدیل یارانه نان از حالت غیرمستقیم به مستقیم اظهار خرسندی کرد و این اقدام را باعث رشد و توسعه صنعت آرد و نان کشور و در نتیجه افزایش کیفیت نان و ارتقاء سلامت مردم دانست.

این مقام ارشد دولتی اصلاح روش های پخت نان و استفاده کمتر از جوش شیرین از سوی نانواها و همچنین رشد تولید نان های صنعتی را از جمله دلائل تغییرات صورت گرفته پس از افزایش قیمت نان در مرحله نخست طرح هدفمندسازی یارانه ها عنوان کرد و گفت: هدف ما این است که هم کیفیت نان اصلاح شود هم به مردم فشار نیاید و هم نانواها ضرر نکنند و مجبور به کاهش وزن نان برای سود بیشتر نشوند.

اما عزم جدی دولت برای اجرای مرحله دوم طرح هدفمندسازی یارانه ها در بخش آرد و نان در مصاحبه روز دوشنبه سوم آذرماه سید جواد تقوی سبزواری معاون وزیر صنعت، معدن و تجارت بیش از پیش نمایان گشت و این مقام مسوول در پاسخ به پرسش خبرنگار اقتصادی ایرنا در خصوص شرایط نامطلوب نان به دلیل نبود نظارت در این زمینه، اظهار داشت: سازمان حمایت با اعمال نظارت مانع از شکل گیری فضای تخلف در این بخش است.

وی افزود: دولت برای تامین گندم مورد نیاز کشور در هر کیلوگرم 685 تومان ضرر متحمل می شود، تا کارخانه تولید آرد، محصول خود را ارزانتر در اختیار واحدهای خبازی قرار دهد.

تقوی در ادامه خاطرنشان ساخت: ظرف مدت 30 ماهه گذشته قیمت جدیدی برای آرد و نان تعیین نشده و این درحالی است که علاوه بر نرخ انرژی و سوخت، سالانه حداقل 25 تا 26 درصد دستمزد کارگران افزایش داشته است.

** کیفیت نان متناسب با افزایش قیمت تغییر چندانی نداشته است

اما نائب رییس اول کمیسیون اقتصادی مجلس شورای اسلامی مسئله افزایش قیمت نان در مرحله نخست طرح هدفمندسازی یارانه ها بدون تغییرات لازم درکیفیت نان را بسیار تاسف بار خواند و با بیان اینکه، در مرحله نخست افزایش قیمت نان تنها جیب مردم خالی شد، گفت: کمیسیون اقتصادی مجلس به طور حتم پیگیری این مسئله را در دستور کار خود قرار خواهد داد.

ایرج ندیمی در گفت و گو با ایرنا، ضمن تاکید بر رقابتی شدن فضای تولید و عرضه نان در کشور و حرکت به سوی واقعی شدن قیمت ها، اینکه اجرای مرحله دوم قانون هدفمندسازی یارانه ها در بخش نان تنها معطوف به افزایش قیمت ها باشد را طرحی ناقص دانست و اظهار داشت: کیفیت نان به طور حتم با افزایش تولید و همچنین رقابتی شدن فضای کسب و کار افزایش خواهد یافت.

این نماینده مردم در مجلس نهم، اظهار داشت: درصورتی که دو موضوع قیمت و کیفیت توام مد نظر دولت قرار گیرد ضمن اینکه رضایت مردم هرچه بیشتر برآورده خواهد شد، از اسراف نان نیز به طور چشم گیری جلوگیری خواهد شد.

** نبود نظارت کافی عامل نارضایتی مردم از صنعت آرد و نان کشور

یک کارشناس اقتصادی در گفت و گو با ایرنا، با بیان اینکه، گندم برای دولت های قبل و پس از انقلاب همواره بعنوان یکی از کالاهای اساسی و استراتژیک مطرح بوده، گفت: تمام دولت ها در طول تاریخ مکلف بوده اند تا با نگاهی حمایتی و در برهه هایی حتی قیمت گذاری بالاتر از سطح قیمت های جهانی تامین این محصول استراتژیک از کشاورزان را در دستور کار خود قرار دهند.

رسول مژده شفق با یادآوری اتفاقات خردادماه 1391، هنگامی که دولت وقت در ادامه اقدامات خود در اجرای مرحله نخست طرح هدفمندسازی یارانه ها، قیمت های جدید انواع نان را به مردم اعلام کرد، گفت: یکی از ماموریت های مهم دولت نظارت بر پخت و چگونگی عرضه نان به مردم تعریف شده بود که متاسفانه در کنار سایر وظایف از جمله آموزش هرچه بهتر نانوایان به منظور ارتقاء کیفیت نان به فراموشی سپرده شد و تنها این وسط مردم متضرر شدند.

وی با اشاره به اینکه نرخ قیمتگذاری گندم خریداری شده از کشاورز از سوی دولت همواره بالاتر از نرخ جهانی بوده است، گفت: با یک حساب سرانگشتی میانگین قیمت هر تن گندم تحویل در بندرعباس در حال حاضر حدود 300 دلار است که اگر ضرب درقیمت آزاد دلار یعنی 3 هزار و 200 تومان شود بعلاوه چهار درصد حقوق و عوارض گمرکی قیمت کیلو 9980 ریال خواهیم رسید در صورتی که دولت گندم را کیلویی 10500 ریال از کشاورز خریداری می کند.

عضو هیات مدیره و معاون سابق کالاهای مصرفی سازمان حمایت از مصرف کنندگان و تولیدکنندگان با بیان اینکه، در حال حاضر 55 تا 60درصد از محصول گندم در کشورمان به شیوه دیم کاشت می شود، بروز پدیده خشکسالی و کم آبی ایران به خصوص در سال های اخیر را باعث کاهش سهم گندم در بخش تولیدات کشاورزی دانست و با اشاره به نیاز 10 میلیون تن گندم مصرفی به منظور خبازی در کشور گفت: متاسفانه در طول سه سال گذشته بیش از نیمی ازنیاز کشور به گندم از طریق واردات تامین شد.

وی، یارانه پرداختی از سوی دولت در بخش آرد و نان به منظور پایین نگاه داشتن قیمت نان را سالانه 65 میلیارد ریال عنوان کرد و ضمن تاکید بر رقابتی شدن فضای صنعت آرد و نان کشور و همچنین افزایش کیفیت نان تحویلی پخت شده از سوی نانواها به مردم، اذعان داشت: رقم سنگین یارانه سالانه در حالی از سوی دولت پرداخت می شود که بدلیل عدم نظارت کافی مردم از وضعیت فعلی عرضه نان ناراضی هستند.

این کارشناس اقتصادی با ادعای اینکه، در حال حاضر نان های سنگک و بربری از سوی نانواها به منظور سودآوری بیشتر و تامین هزینه های جاری 30 تا 40 درصد کم فروشی می شود و از سویی دیگر با اضافه کردن مقداری خشخاش به نان همین درصد را گرانفروشی می کنند، این مسئله را به دلیل کاهش وزن خمیر باعث افت کیفیت نان و در نتیجه افزایش ضایعات نان دانست و گفت: بهترین راهکار موجود برای افزایش کیفیت نان قطع یارانه غیرمستقیم نان و افزایش پرداخت مستقیم آن به مردم است.

وی، ایجاد بازار رقابتی در صنعت آرد و نان کشور، از بین بردن رانت موجود در سهمیه های آرد دولتی و همچنین حمایت از آزادپزها را از جمله موثرترین عوامل بهبود افزایش کیفیت نان عنوان کرد.

گزارش خطا

لینک کوتاه: https://aftabnews.ir/00193G