اقتصاد ایمنی کار

آیا 3 برابر شدن تعداد کشته شدگان حوادث کار در دهه 1380 برای حساسیت نسبت به این موضوع کافی نیست؟ آیا آمار سازمان پزشکی قانونی مبنی بر افزایش مصدومین کار از 21292 نفر در سال 1389 به 29231 نفر در سال 1392 کافی نیست؟ آیا افزایش تعداد کشته شدگان از 1290 نفر در سال 1389 به 1994 نفر در سال 1392 کافی نیست؟

آفتاب‌‌نیوز :

آفتاب- دکتر مهدی روانشادنیا*: حوادث ناشی از کار به حدی از نگران کنندگی رسیده، که تبعات انسانی و اقتصادی آن مانعی جدی بر سر راه توسعه کشور به حساب می آید. اما سوال اینست، که چگونه می توان این مسأله را به دغدغه شماره یک تصمیم گیران و فعالان اجرایی کشور تبدیل کرد؟

علاوه بر جنبه انسانی موضوع، شاید اگر به اتلاف سالانه بیش از 20 میلیارد دلار از ثروت ملی در حوادث کار توجه کنیم، بتوان ملموس تر اهمیت برنامه ریزی ایمن سازی کار را دریافت. بنابراین، در این یادداشت قصد دارم به چند نکته اقتصادی نظرتان را جلب کنم:

هزینه های مستقیم یک حادثه ناشی از کار: هر حادثه منجر به فوت باعث از بین رفتن 6 تا 7 هزار روز کاری می شود. آمار منتشره از سوی وزارت کار نشان می‌دهد که در اثر حوادث شغلی، تنها در سال 1385 نزدیک به یک میلیون روز کاری به منظور درمان کارگران به هدر رفته و بالغ بر 62 هزار روز از کار مفید کارگران به علت بستری شدن تضییع شده است.

برآوردهای سال 90 نشان می دهد که سازمان تأمين اجتماعی بايد به هر از کار افتاده به طور متوسط ۴۵ ميليون تومان مستمری پرداخت کند و دیه هر نفر معادل 90 میلیون تومان محاسبه می شده که تا بیش از 150 میلیون تومان نیز رسیده است. این ارقام در سه سال گذشته افزایش چشم گیری پیدا کرده است.

هزینه های غیر مستقیم حوادث کار: هزینه های غیر مستقیم حوادث شامل تبعات روانی برای خانواده های آسیب دیده، تأخیر در اتمام کارها، صدمه به اعتبار و وجهه ملی، بالا رفتن حق بیمه ها، افزایش ریسک عملکرد تجهیزات و ماشین آلات و تأثیر بر بهره وری کل کار می شود.

براورد هزینه حوادث در بعد ملی: گفته شده حوادث ناشی از کار حداقل چهار درصد از تولید ناخالص داخلی هر کشور را به خود اختصاص می دهد. این عدد در کشورهایی مثل استرالیا تا 6 درصد نیز براورد شده است. اکونومیست تولید ناخالص داخلی ایران در سال 2012 را حدود 500 میلیارد دلار برآورد کرده که با چنین نرخی، چنین حوادثی زیان سالانه 20 میلیارد دلاری به اقتصاد ملی وارد می کنند، که این رقم تقریبا معادل دو برابر بودجه عمرانی تخصیص یافته در همین سال می باشد.

رابطه ایمنی کار و رقابت پذیری کشورها: گزارش سازمان بین المللی کار در بررسی 27 کشور دنیا نشان می دهد که هر چه رقابت پذیری اقتصاد کشورها کاهش می یابد نرخ کشته شدگان ناشی از کار افزایش می یابد. این نکته قابل توجه در شکل زیر نشان داده شده است.

نمودار فوق را در شرایطی در نظر بگیرید که در گزارش سال 2013 بانک جهانی، ایران از نظر سهولت انجام کسب و کار در رتبه 152 دنیا و در سهولت شروع کسب و کار رتبه 107 و در حفاظت از سرمایه گذار رتبه 146 دنیا را داراست.

مقایسه آمار ایران و دنیا: حوادث در جهان را براساس ضریب شیوع به ازای هر یکصد هزار کارگر می‌سنجند و این ضریب به طور متوسط در جهان به ازای یکصد هزار کارگر برابر 10.7 نفر است و لیکن در ایران بر اساس آمارهای سازمان تأمین اجتماعی این ضریب به ازای یکصد هزار کارگر در سال 1391 برابر 178 نفر است و این یعنی فاصله ای بیش از 16 برابر با متوسط جهانی است.

روند حوادث کار در دنیا و ایران: آمار نشان می دهد، اگرچه نرخ مرگ و میر ناشی از حوادث در جهان روند کاهشی داشته، لیکن در دهه ی 80 شمسی، تعداد حوادث در ایران مستمراً افزایش یافته اند. براساس گزارش سازمان پزشکی قانونی کشور در دهه ی 80 شمسی (1381 الی 1390)، 9625 نفر بر اثر حوادث ناشی از کار در کشور جان باختند که بیشترین آن با 1507 فوتی در سال 1390 و کمترین آن با 461 فوتی در سال 1381 ثبت شده است. همچنین این روند ادامه داشته به طوری که تعداد فوت شدگان در سال 1391 به 1796 نفر و در سال 1392 به 1994 نفر رسیده است.

قابل پیشگیری بودن حوادث: گزارش سازمان بین المللی کار در خصوص امکان پیشگیری از 98 درصد حوادث ناشی از کار در جهان بوده، که بسیار قابل تأمل است. یکی از دلایل اصلی روند کاهشی حوادث در دنیا، ارج نهادن به ایمنی، بهداشت و محیط زیست است. براي مثال، در سال 2012ایالات متحده امریکا با سرمایه گذاری 563 میلیون دلاري خود، بیش از 92000 بازرسی انجام داده و 100 دفتر منطقه اي آن در سراسر امریکا فعالیت داشته اند .چنین توجهی موجب شده تعداد کشته شدگان حوادث از سال 1970 تا 2012 کاهش 65 درصدي را تجربه کرده و تعداد کشته شدگان حوادث از 38 نفر در روز در سال 1970 به 12 نفر در روز در سال 2012 برسد. این موضوع با وجود دو برابر شدن تعداد شاغلان در این سالهاست. همچنین آمار حاکی از آنست که در ایتالیا و دانمارک 18 مأمور OSHA به ازای هر 100 هزار نفر شاغل مشغول کار هستند، در حالی که در ایران این عدد صفر است.

جمع بندی: روند صعودی حوادث کار و هزینه های ناشی از آن نگران کننده است. با توجه به هزینه های بالای حوادث کار به ویژه بخش مغفول مانده هزینه های پنهان و بیماریهای ناشی از کار می تواند هشداری برای برنامه ریزان کار در سطح کشور باشد. با توجه به بازگشت سرمایه 4 برابری سرمایه گذاری در اصول ایمنی پیشنهاد می شود، اصول ایمنی در کشور تسری یابد و مأموران ایمنی حرفه ای با قدرت اجرایی کافی در کارگاه استقرار یابند. از آنجا که حدود 50 درصد حوادث مرگبار در کارگاههای عمرانی اتفاق می افتد، باید در قوانین و مقررات به ویژه مبحث دوازدهم مقررات ملی ساختمان تجدید نظر جدی شود و شاخص های ارزیابی ایمنی در تشخیص صلاحیت و تشویق عوامل اجرایی طرح های عمرانی تأثیر جدی داشته باشد. به کارگیری تکنولوژیها و روش های ایمن از دیگر توصیه های نگارنده برای آینده ایمن تر فعالان کار در ایران است.

* عضو هیأت علمی دانشگاه

گزارش خطا

لینک کوتاه: https://aftabnews.ir/0019bI