کد خبر: ۲۷۸۹۶۹
تاریخ انتشار : ۱۷ دی ۱۳۹۳ - ۲۱:۲۴

بررسی زمینه‎های تشکیل حزب جدید اصولگرایان معتدل/ لاریجانی در راه روحانی؟

علی لاریجانی، رییس اصولگرای مجالس هشتم و نهم، اگر نگوییم در حال فاصله گرفتن از جریان اصولگرایی است؛ حداقل می‎توان گفت می‎خواهد خط مرزهای خود را با‎این جریان بازتعریف کند
آفتاب‌‌نیوز :
آفتاب: درست چند ماه پس از روی کار آمدن دولت اعتدالگرای حسن روحانی بود که حسین فدایی، دبیرکل جمعیت‎ای‏‎ثارگران،‌ از علی لاریجانی خواست مواضع خود در قبال اصلاح‎طلبان را شفاف کند و و «نگذارند فتنه گران طمعی نسبت به آنان داشته باشند». فدایی مدعی شد: «احزاب اصلاح‎طلب به دنبال جذب نیروهایی همچون علی لاریجانی و ائتلاف با آنها در انتخابات‎اینده مجلس هستند».

اکنون با گذشت چند ماه مشخص شده که‎این نگرانی‎ها ریشه در چه موضوعی داشته است. علی لاریجانی، رییس اصولگرای مجالس هشتم و نهم، اگر نگوییم در حال فاصله گرفتن از جریان اصولگرایی است؛ حداقل می‎توان گفت می‎خواهد خط مرزهای خود را با‎این جریان بازتعریف کند.‎این اتفاق در آستانه برگزاری انتخابات مجلس دهم که از اهمیت بسیاری برای اصولگرایان برخوردار است،‎ حادثه بزرگی است. انتشار اخبار مربوط به تاسیس حزب رهروان ولایت که برخی از حضور فعال لاریجانی در‎این حزب و برخی از نقش «پدرخواندگی» او برای «رهروان» سخن می‎گویند، در کنار غیبت لاریجانی دربرخی گردهمایی‎های اخیر جریان اصولگرا که می‎تواند مهرتاییدی بر حاشیه‎های مطرح درباره او باشد، نزدیکی او به جریان اعتدالگرا و اصلاح‎طلب واکنش‎های جریان اصولگرا را برانگیخته است. آیا لاریجانی در حال تغییر زمین بازی است؟ نسبت او با جریان اصولگرا و اعتدالگرا چیست؟ و مهم‏تر از همه ‎اینکه آینده سیاسی لاریجانی چگونه رقم خواهد خورد و برنامه او چه می‎تواند باشد؟

تولد فراکسیون رهروان از میان اختلافات

بر اساس اخبار منتشر شده، اعضای فراکسیون رهروان ولایت مجلس نهم تصمیم دارند‎این فراکسیون را در خارج از مجلس با همین نام بعنوان حزب به ثبت برسانند. خبرها اما در‎این خصوص متناقض است. در حالیکه برخی از اعضای فراکسیون از ارائه درخواست به وزارت کشور برای تشکیل حزب سخن می‎گویند؛ برخی دیگر از تشکیل جبهه رهروان در خارج از مجلس خبر می‎دهند. در‎این میان، نقش علی لاریجانی نیز هنوز کاملا شفاف نیست. در حالیکه حسین سبحانی نیا، نایب رییس فراکسیون رهروان ولایت مجلس، گفته که «هنوز جمع‌بندی مشخصی صورت نگرفته که‎این تشکیلات به عنوان حزب، جبهه یا قالب دیگری شکل گیرد»؛ بهروز نعمتی در توضیحات شفاف‎تری اهداف تشکیل‎این جریان سیاسی در خارج مجلس را توضیح داده و گفته: «اعضاي فراکسيون رهروان ولايت و اطرافيان آقاي لاريجاني در مناطق مختلف کشور شخصيت‎هاي تاثيرگذاري هستند. بنابراين، می‏‎توانند با تشکيل حزب از ورود فردي که يک شبه می‏‎خواهد همه تشکيلات کشور را برهم بريزد جلوگیري کنند و اثربخشي خوبي در سطح کشور داشته باشند». او همچنین گفته: «گرايش حزب لاريجاني به سمت اصولگرايان معتدل خواهد بود و  در کنار رييس مجلس  اصولگرايان اعتدالگرا حضور خواهند داشت. اصولگراياني که می‏‎خواهند شرايط کشور به سمت اعتدال پيش برود».

فراکسیون رهروان ولایت از دامن یک اختلاف بین جریان اصولگرایی در مجلس نهم متولد شد. زمانی که برخی از طرفداران محمود احمدی‎نژاد در قالب فراکسیون جبهه پایداری یا همان فراکسیون انقلاب اسلامی مخالف ریاست علی لاریجانی بر مجلس نهم بودند. در‎این میان، برخی از اعضای فراکسیون اصولگرایان بعنوان بزرگترین فراکسیون سیاسی مجلس هشتم را نیز با خود همراه کرده بودند. حامیان لاریجانی اما با راه‎اندازی فراکسیون رهروان ولایت با جذب اصولگرایان معتدل‎تر توانست مانع از تکیه غلامعلی حدادعادل بر کرسی ریاست مجلس شوند.

گرچه فلسفه شکل‏گیری ‎این فراکسیون انتخاب رییس مجلس بود اما به موازات فراکسیون اصولگرایان که ریاست آن با حداد عادل بود، به حیات خود در مجلس نهم ادامه داد. عملکرد‎این فراکسیون اما در طول عمر مجلس نهم و تصمیمات نمایندگان در برهه‎های حساس نشان داد‎این فراکسیون از انسجام کافی و لازم برای تاثیرگذاری در آرای نمایندگان در صحن علنی مجلس برخوردار نیست.این پراکندگی آرا شاید در جریان رای به کابینه حسن روحانی و همچنین در جریان استیضاح وزیر علوم به خوبی خود را نشان داد. اعضای فراکسیون رهروان ولایت بیش از آنکه عملکرد فراکسیونی داشته باشند - ‎برخلاف فراکسیون‎های سیاسی مجلس همچون جبهه پایداری- موضوع را به تصمیم شخصی نمایندگان عضو فراکسیون رهروان واگذار کردند. عدم انسجام تصمیم‎گیری و عملکرد فراکسیون رهروان در مجلس نهم کار را به آنجا رساند که اعضای‎این فراکسیون همچون جعفرزاده عنوان کردند که‎این فراکسیون از هم پاشیده است و توانایی جذب آرای نمایندگان در موضوعات مختلف را ندارد. علی مطهری نیز‎این فراکسیون را «نامتجانس» توصیف کرد. با چنین سابقه‎ای‏‎ از فراکسیون رهروان ولایت بعید است که علی لاریجانی برای تشکیل حزب خود صرفا دل به حضور نماینده‎های فعلی مجلس بسته باشد. از همین رو، اخیرا ابراهیم نکو،‎عضو فراکسیون رهروان، گفته: « اعضای هیات موسس حزب لاریجانی به نیروهای خارج از مجلس متوسل می‌شوند. چراکه ‎این چهره‌ها بین مردم شناخته شده بوده و اتکا به چهره‌های ناشناخته٬ موفقیتی برای آنان به همراه ندارد».

علی لاریجانی، شاید به دنبال افراد هماهنگ‎تر با موضع خود و یکدست برای تاسیس حزب باشد. مطمئنا او به‎خوبی می‎داند که از فراکسیون متبوع خود در مجلس شورای اسلامی، صدای یکدست شنیده نخواهد شد، پس به دنبال جمع‎آوری مدیران و دوستان همفکر خود از زمان «دفتر سیاسی سپاه» تا «صدا و سیما»، «شورایعالی امنیت ملی» و «مجلس» خواهد رفت. از سوی دیگر، سابقه خانوادگی او،‎ وابستگی به خانواده استاد مطهری از یک سو و نمایندگی مردم قم و تعامل با مراجع در‎این سال‎ها به او توانایی جذب نظر ا‎ین قشر در فعالیت‎های‎آینده سیاسی‏اش را برای او فراهم کرده است.

 از همین رو است که بهروز نعمتی گفته: «اعضاي فراکسيون رهروان ولايت و اطرافيان آقاي لاريجاني در مناطق مختلف کشور شخصيت‎هاي تاثيرگذاري هستند». او همچنین گفته: «گرايش حزب لاريجاني به سمت اصولگرايان معتدل خواهد بود و  در کنار رييس مجلس،‎ اصولگرايان اعتدالگرا حضور خواهند داشت. اصولگراياني که می‏‎خواهند شرايط کشور به سمت اعتدال پيش برود». ‎این بخشی از استراتژی لاریجانی را نشان می‎دهد که مشخصا جلوگیری از روی کار آمدن تندروها و تقویت جریان اعتدال است که او را به دولت روحانی نزدیک و حداقل از بخشی از جریان اصولگرا دور می‎کند.

لاریجانی مقابل تندروها

در میان اخبار متناقض تشکیل حزب رهروان ولایت،‎ علی لاریجانی پیش از‎این موافقت خود با تشکیل حزب را اعلام کرده و گفته اگر تاکنون به فکر راه‎اندازی حزبی نرفته، شاید از روی تنبلی بوده است. امروز او دلیل‎های محکم‎تری برای ترک تنبلی و حرکت به سمت کار حزبی دارد. بررسی سوابق حضور مسؤولان در مناصب حکومتی نشان می‎دهد که افراد بیش از دوبار در جایگاه ریاست بر یک قوه (چه در قوه قضائیه، چه مجریه و چه مقننه) قرار نگرفته‎اند. با چنین سابقه‎ای‏‎ احتمالا علی لاریجانی شانسی برای حضور در راس مجلس دهم ندارد. این موضوع به غیر از اعلام مخالفت برخی جریانات سیاسی تندرو همچون جبهه پایداری است که از مدت‎ها قبل با بلند کردن پلاکارد «دیکتاتور» در پارلمان نارضایتی خود از لاریجانی را اعلام کرده و بر اساس اخبار منتشر شده در برخی سایت‎ها به دنبال کاندیداتوری سعید جلیلی در انتخابات آینده مجلس و نشاندن او بر کرسی ریاست هستند. اگر تصور کنیم که لاریجانی جایگاهی در ریاست مجلس‎ آینده نداشته باشد،‎ او برای‎ آینده سیاسی خود چه راهی پیش‎رو دارد؟ ‎این سوال از آنجا جهت اهمیت بیشتری پیدا می‎کند که به نظر می‎رسد خارج از پارلمان و در فضای سیاسی،‎ گرچه علی لاریجانی روزی توانست اجماع جبهه اصولگرایان در انتخابات ریاست‎جمهوری سال 84 را جلب کند، اجماعی که ورود احمدی‎نژاد آن را بی‎اثر کرد؛ امروز اما مطمئنا او گزینه مورد توافق جریانات اصولگرا نیست. عدم دعوت لاریجانی در همایش اخیر اصولگرایان و کنگره‎ جمعیت ایثارگران نشان داد که بین لاریجانی و حداقل بخش‎هایی از جریان اصولگرایی فاصله‎ها حاکم شده است.

 انتقادات افراطیون جناح اصولگرا به لاریجانی مساله امروز و اتهام نزدیکی او به جریان اعتدالگرا و دولت نیست؛ آنها با اتهام «خواص بی‎بصیرت» و «ساکتین فتنه» پیش از‎این تلاش کردند جلوی ریاست او در مجلس نهم را بگیرند. آنچه امروز نسبت به قبل متفاوت‎تر شده فاصله جریان سنتی اصولگرایان با اوست که منجر به قرار دادن اسم او در کنارعلی‎اکبر ناطق نوری(کنار کشیده از جریان اصولگرا) شده است.‎ این اتفاق را می‎توان به‎راحتی در جدایی محمدرضا باهنر بعنوان دبیرکل جبهه پیروان خط امام و رهبری که سمت نایب رییسی مجلس در پارلمان را برعهده دارد، با لاریجانی مشاهده کرد.

در شرایطی که با در گذشت مرحوم عسگراولادی و آیت‎الله مهدو‎ی‎کنی نقش شیخوخیت در اجماع اصولگرایان برای انتخابات‎ کمرنگ شده و جای چهره‎های شاخص که بتوانند این نقش را ایفا کنند،خالی است؛ لاریجانی به جد  دنبال پی‎ریزی ‎آینده سیاسی خود بوده و از همین رو، در حال آماده‎سازی زیرساخت حزبی اصولگراست. حزبی که هر چند گفته می‎شود با نام «رهروان» وارد میدان خواهد شد؛ اما فراتر از یک فراکسیون پارلمانی به دنبال نقش‎آفرینی در عرصه سیاست است. لاریجانی چه بخواهد برای انتخابات مجلس‎ آینده برنامه‎ریزی کند و چه نگاه فراتری به انتخابات ریاست‎جمهوری داشته باشد، نیازمند کار تشکیلاتی و حزبی است. حزبی که به گفته اطرافیان لاریجانی، فراتر از یک حزب همچون چتری برای پوشش اصولگرایان اعتدالگرا عمل کند.

نیاز به تحول در جریان اصولگرایی

علی لاریجانی دومین فرزند میرزا‎هاشم آملی از مراجع تقلید شیعه است. او همچنین داماد استاد مرتضی مطهری است. در روزهای نخست پیروزی انقلاب با رایزنی شهید مطهری به سازمان صدا و سیما وارد شد و یک دوره از فعالیت را در آن سازمان آغاز کرد .در دوران دفاع مقدس و از سال 1361 به سپاه پاسداران پیوست و در سمت معاونت سپاه و جانشین ستاد کل سپاه پاسداران تا سال 71 خدمت کرد .او سپس مسئولیت وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی را پذیرفت و در سال 1371 با حکم رهبری به مدت ده سال رئیس سازمان صدا و سیما شد .در‎این دوران بود که ساخت برخی از برنامه‎ها و اتهام‎زنی‎ها در صدا و سیما به جریان اصلاح‎طلب انتقادات به لاریجانی را افزایش داد. از جمله ساخت برنامه «هویت» که در آن بخشی از روشنفکران مورد تهاجم شدید قرار گرفتند. پس از دوم خرداد هم، در برنامه «چراغ» تریبون در اختیار روح‎الله حسینیان قرار گرفت تا اصلاح‎طلبان و اطرافیان سیدمحمد خاتمی، رییس‎جمهور وقت، عامل قتل‎های زنجیره‎ای‏‎ معرفی شوند. از سوی دیگر، طرح تحقیق و تقحص از عملکرد مالی صداوسیما در مجلس ششم به چالش جدیدی بین اصلاح‎طلبان مجلس و لاریجانی تبدیل شد. پس از صداوسیما لاریجانی به مدت پنج سال یکی از دو نماینده رهبری در شورایعالی امنیت ملی بود و نهایتا در شهریور 1384 با حکم محمود احمدی‎نژاد به دبیری شورایعالی امنیت ملی منصوب و جایگزین حسن روحانی شد. وی از سال‎‏ها پیش نسبت به برخی سیاستهای هسته‎ای‏‎ انتقاد داشت و جمله مشهور او پس از معاهده پاریس (هیچ آدم عاقلی در غلطان را با آب نبات عوض نمی‌کند) در تاریخ 12 ساله پرونده هسته‎ای ایران ماندنی شد. حضور لاریجانی در‎این جایگاه خیلی طول نکشید. اختلاف‎نظرهای بنیادی وی با تیم دولت و به خصوص احمدی‎نژاد باعث کنار رفتنش از‎این سمت شد. لاریجانی پس از آن با کسب آرای لازم از قم به نمایندگی و ریاست مجلس هشتم و نهم رسید. مسائل انتخابات سال 88 دامن لاریجانی را نیز گرفت. انتشار برخی اخبار درباره تبریک او به میرحسین موسوی در شب انتخابات گرچه بارها با تکذیب او مواجه شد؛ اما منجر به فضا سازی برخی از افراطیون اصولگرا علیه او شد تا اتهام «خواص بی‎بصیرت»  را به او نسبت دهند. این اتهامات با پاسخ تند لاریجانی مواجه شد که برخی را متهم به کاسبکاری از فتنه کرد. از سوی دیگر، افزایش تنش و درگیری بین او و محمود احمدی‎نژاد که در نهایت واقعه «یکشنبه سیاه» را در مجلس رقم زد و منجر به  افشاگری احمدی‎نژاد علیه برادر لاریجانی در پارلمان شد،‎ موضوع دیگری بود که برای رییس مجلس حاشیه‎ساز شد. تجمع اعتراضی افراطیون در قم و برهم زدن سخنرانی لاریجانی نام او را کنار افرادی همچون ناطق‎نوری و سید حسن خمینی قرار داد که پیش از‎این سخنرانی‎های آنها برهم زده شده بود. 

در راه روحانی

لاریجانی راه طولانی را در‎این سال‎ها در عرصه سیاست ایران پیموده است. او از چهره‎ای‏‎ متهم به تندروی در صداوسیما  و عملکرد جناحی به  نماد مخالفت با محمود احمدی‎نژاد و افراطی‎گری تبدیل شد. چهره‎ای‏‎ که اکنون نزدیک به جریان اعتدالگرا معرفی وی شود و حتی برخی از چهره‎های جریان اصلاح‎طلب از لزوم اتحاد اصلاح‎طلبان با او برای انتخابات‎ آینده مجلس و حتی تلاش برای ریاست او بر مجلس دهم سخن می‎گویند. سخنانی که واکنش شدید رسانه‎های اصولگرا را به دنبال داشت. آنچه مسلم است علی لاریجانی در‎این سال‎ها خط مرز خود با افراطیون را مشخص ساخته است. او ظرفیت نزدیکی به اصلاح‎طلبان همچون حسن روحانی و جذب آرای آنها در انتخابات را دارد. به عبارتی، لاریجانی در صورت موضع‎گیری صریح‎تر در قبال تندروهای راست و همراهی مشخص‎تر با خواست‎ها و مطالبات مردمسالارانه، می‎تواند همان راهی را برود که پیش از این حسن روحانی طی کرد و با آنکه خاستگاه و پایگاهی راستگرایانه داشت؛ اما مورد حمایت اصلاح‎طلبان قرار گرفت. گرچه لاریجانی در‎ این سال‎ها به‎صراحت نسبت خود با اصلاح‎طلبان را مشخص نکرده؛ اما نزدیکی او به‎هاشمی رفسنجانی و ناطق‎نوری به حدی است که در انتخابات 92  شورای نگهبان از او خواست پیام رد صلاحیت‎هاشمی را برایش ببرد؛ این ارتباط خود به خود او را به دولت حسن روحانی و اعتدالیون نزدیک می‎سازد. آنچه که امروز خط قرمز اصولگرایان قرار گرفته تا چهره‎ای‏‎ همچون محمدرضا باهنر اعلام  کند ممکن است اصولگرایان با جبهه پایداری در انتخابات ائتلاف کنند؛ اما با اصلاح‎طلبان و اعتدالگراها هرگز. اصولگرایان که روزی با محوریت ناطق‎نوری در انتخابات 84 به اجماع بر سر کاندیداتوری لاریجانی در انتخابات ریاست‎جمهوری رسیده بودند، در انتخابات دور هشتم مجلس در  سال 86 حاضر نشدند او را سرلیست تهران قرار دهند و لاریجانی ناچار به کاندیداتوری از قم شد. امروز شاید بتوان تلاش لاریجانی برای‎ ایجاد حزب را به سیاستمداری و دوراندیشی او نسبت داد که می‎داند، نمی‎تواند به امید همراهی اصولگرایان و احزاب فعلی آنها در انتخابات‎ آینده با خود باشد و شاید همانطور که امیر محبیان، از تئوریسین‎های‎این جریان، گفته جریان اصولگرایی نیاز به تحول دارد و لاريجاني از چهره‎هاي معتدل و مؤثر و اهل فكر در جناح است كه اين نياز را دريافته است.

منبع: روزنامه مردم امروز/ اعظم ویسمه
بازدید از صفحه اول
ارسال به دوستان
نسخه چاپی
ذخیره
عضویت در خبرنامه
خبرهای مرتبط
نظر شما
پرطرفدار ترین عناوین