جزئیات طرح آمریکا برای برای انجام کودتا در ایران پیش از انقلاب

اسناد تازه منتشر شده ای درباره ژنرال هایزر نشان می دهند که امریکا برای دوران پس از فرار شاه از ایران ماموریتی مخفی برای انجام عملیات در ایران را سازماندهی کرده بود.

آفتاب‌‌نیوز :

آفتاب: سایت خرداد نوشت: روزنامه "گاردین" با انتشار گزارشی اشاره کرده که اسناد تازه منتشر شده ای درباره ژنرال هایزر نشان می دهند که امریکا برای دوران پس از فرار شاه از ایران ماموریتی مخفی برای انجام عملیات در ایران را سازماندهی کرده بود. سایت خبری – تحلیلی "خرداد" جزئیات کامل شش برنامه امریکا و سناریوپردازی های آن دولت را منتشر می کند.

روزنامه "گاردین" با استناد به نامه های نوشته شده ژنرال "رابرت هایزر" به "هارولد براون"وزیر دفاع وقت امریکا در ژانویه سال 1979 میلادی می نویسد:"او در نامه های خود به وزیر دفاع وقت و همچنین ژنرال "دیوید جونز" رییس وقت ستاد مشترک نیروهای مسلح امریکا از آنان خواسته تا مشخص کنند که سیاست دقیق امریکا درباره ایران چیست. ژنرال هایزر در بخشی از نامه اشاره کرده که "شاپور بختیار" نخست وزیر وقت ایران از جوانب مختلف احساس فشار می کند و نیازمند ایجاد اطمینان از سوی امریکا است. او در بخشی از نامه نوشته است:"در مکالماتم با آقای براون در شب 11 ژانویه سال 1979، به نظر می رسید که تردیدهایی در ذهن او درباره سیاستگذاری امریکا در قبال ایران و ابزارهای لازم برای استفاده در آن کشور وجود دارد."

روزنامه گاردین در ادامه اشاره می کند که این جزئیات بخشی از اسناد دولت امریکاست که تحت عنوان "ماموریت هایزر" منتشر شده و به درک بهتر موضع گیری دولت کارتر در قبال شرایط وقت ایران کمک می کند.

در بخش دگری از اسناد فاش شده آمده است که ژنرال هایزر در تاریخ 7 ژانویه دقیقا چهار روز پس از آن که کارتر تصمیم به اعزام نماینده ای به ایران گرفت به آن کشور سفر کرد. گاردین در این باره می نویسد: "رییس جمهوری امریکا و مشاوران او از روند سرعت تحولات در ایران پس از تظاهرات صورت گرفته در یک سال گذشته شگفت زده شدند. امریکایی ها پذیرفته بودند که کار شاه تمام است. از تصمیم او برای انتقال قدرت به دولت مدنی تازه ایران تحت نخست وزیری شاپور بختیار حمایت کرده بودند.

در بخش دیگری از اسناد منتشر شده آمده است که دولت کارتر درباره برنامه ریزی انجام کودتایی مشابه عملیات آژاکس که منجر به سرنگونی دولت مصدق در ایران در سال 1953 شد تردیدهای بسیاری داشته است. در بخشی از خاطرات بدست آمده از هایزر آمده است: "دولت کارتر احساس می کرد اقناع ارتش برای حمایت از دولت بختیار امری ضروری است و برای این کار تصمیم گرفت تا مامور ویژه ای را برای مذاکره با ژنرال های ایرانی به آن کشور اعزام کند. او در این میان نیازمند انتخاب یک چهره نظامی ارشد و با تجربه دیپلماتیک و دانش جامع درباره ایران بود تا بتواند اعتماد رهبران نظامی ایرانی را جلب کند."

گاردین اشاره می کند که در این میان ژنرال هایزر معاون فرماندهی ارشد نیروهای امریکایی در اروپا برای انجام این ماموریت برگزیده شد چرا که او پیشتر بارها به ایران سفر کرده بود و به شاه و ژنرال های ارتش درباره مسائل نظامی مشاوره داده بود.

در بخش دیگری از سند فاش شده به شش نکته اساسی اشاره می کند که کارتر از او خواسته بود تا به نظامیان ایران ابلاغ کند: نخست آن که حفظ روابط گرم و پایدار میان ایران و امریکا امری ضروری است. دوم آن که کارتر برای ارتش شاهنشاهی ایران نقشی ویژه قائل بود و معتقد بود که آن ارتش می تواند از دولت بختیار حمایت قوی بعمل آورد. نکته سوم آن که امریکا معتقد به لزوم ادامه حمایت از نیروهای مسلح رژیم شاه بود. نکته چهارم آن که دولت کارتر معتقد به لزوم حمایت متقابل دولت بختیار به صورت همه جانبه از ارتش بود. نکته پنجم آن که کارتر معتقد بود تنها در صورتی ادامه پیوند ارتش با دولت بختیار امکان پذیر است که ژنرال های ارتشی در مقام خود باقی بمانند. یکی از پیام های اصلی کارتر که هایزر حامل آن بود این بود که ژنرال های ارتش ایرات نباید کشور را ترک کنند و باید در مقام خود باقی بمانند. نکته ششم آن که دولت کارتر تضمین داده بود حمایت همه جانبه از ژنرال های ایرانی بعمل خواهد آورد.

روزنامه گاردین اما اشاره می کند که این به معنای حمایت کارتر از انجام کودتا در ایران نبود. گاردین به استناد اسناد منتشر شده تازه می نویسد: "درباره انجام کودتا در درون کابینه کارتر اختلاف نظری جدی میان "زبیگنیو برژینسکی" مشاور امنیت ملی امریکا که موافق کودتا بود با وزیر امور خارجه وقت آن کشور وجود داشت چرا که معتقد بود چنین کار هزینه های بالایی برای امریکا خواهد داشت."

هایزر اشاره کرده که برژینسکی به صراحت از کارتر خواسته بود تا دست به کودتا در ایران بزند اما کارتر کودتا را آخرین ابزار مورد استفاده قلمداد می کرد. هایزر نیز اشاره کرده که در آن زمان با نظر کارتر موافق بوده و حمایت دولت امریکا از کودتا را خطرناک و مشروط به سه عامل دانسته بود: نخست آن که بختیار باید فرصت اعمال قدرت خود را در دوران زمامداری بدست می آورد. نکته دوم آن که وضعیت داخلی باید به بدترین حالت ممکن می رسید تا او می توانست اعلام وضعیت اضطراری کرده و از ارتش می خواست تا کنترل حوزه های نفتی و مراکز مهم را در دست گیرد و تنها در صورتی که در گام اول و دوم شکست می خورد به نظر هایزر در آن شرایط دولت امریکا باید از کودتای نظامی در ایارن حمایت می کرد.

در بخش دگری از این سند آمده که یکی از علل شکست عملیات هایزر عدم اطلاع دولت امریکا به شاه درباره اعزام نماینده ویژه نظامی بوده است و به همین خاطر اردشیر زاهدی سفیر وقت دولت ایران در امریکا خواستار بازداشت هایزر و اخراج او از ایران شده بود.

گزارش خطا

لینک کوتاه: https://aftabnews.ir/001BoR