اسناد تاریخی ایران چگونه و کجا نگهداری می شود؟

آفتاب‌‌نیوز : مسئولان این سازمان بر باورند با این روش و امکانات نباید انتظار چندانی از این نهاد برای نگهداری مطمئن و استاندارد اسناد داشت سخنی که می تواند دغدغه ایرانیان را برای حفظ اسناد تاریخی سرزمینشان افزون کند.

گردآوری، حفاظت، سازماندهی و اشاعه اطلاعات مربوط به آثار مکتوب (چاپی و خطی) و غیر مکتوب در ایران و یا متعلق به ایرانیان خارج از کشور از وظایف سازمان اسناد و کتابخانه ملی است.



** وظایف دیگر

در اهداف و وظایف این سازمان همچنین گردآوری، حفاظت، سازماندهی و اشاعه اطلاعات مربوط به آثار مکتوب (چاپی و خطی) و غیر مکتوب در زمینه ایران شناسی و اسلام شناسی، خصوصاً انقلاب اسلامی به رهبری امام خمینی(ره) دیده می شود.

گردآوری، حفاظت، سازماندهی و اشاعه اطلاعات مربوط به آثار مکتوب (چاپی و خطی) و غیر مکتوب معتبرعلمی، فرهنگی و فنی از کشورهای دیگر و پژوهش و برنامه ریزی علمی کتابداری و اطلاع رسانی هم از وظایف دیگر این سازمان است.



** 77 سال با اسناد

هفتاد وهفتمین سالگرد تأسیس کتابخانه ملی و دهمین سال افتتاح ساختمان جدید آن همزمان شد با یک سالگی مسئولیت سید رضا صالحی امیری در این دستگاه فرهنگی و معتبرکه پیشینه ای درخشان از میراث مکتوب و تاریخی ایران اسلامی دارد.

صالحی امیری 53 ساله از سیاست مداران ایرانی است که در آغاز کار دولت تدبیر و امید مدتی سرپرستی وزارت ورزش و جوانان جمهوری اسلامی ایران را برعهده گرفت و سپس مسئولیت ریاست سازمان اسناد و کتابخانه ملی را عهده دار شد تا به یکی از دغدغه های بزرگ در ایران برای نگهداری مطمئن و استاندارد اسناد پایان دهد.

او اعتقاد دارد که در چارچوب درک سنتی از کارکرد کتابخانه به مثابه مکان حفظ، نگهداری و دپو کردن کتاب، نمی توان انتظار چندانی از این نهاد حوزه فرهنگ داشت.

وی می گوید، در طول سال هایی که در مرکز تحقیقات استراتژیک در خلوت مطالعاتی و پژوهشی مشغول مطالعه و تحقیق بودم، اکنون فرصت گران بهایی پیدا کردم تا درباره ابعادی از آن مطالعات فرهنگی، کارهایی جدی به عمل آورم و کتابخانه ملی و سازمان اسناد می تواند حامل بخش مهمی از آن ایده ها باشد. اکنون می توان بخشی از آن ایده ها را در قالب یک مکان و یک معماری زیبا به نام کتابخانه ملی عملیاتی، اجرایی و عینیت بخشید.

رییس سازمان اسناد و کتابخانه ملی این سازمان را خانه دوم اهل خرد می نامد و معتقد است کشوری که در آن سرانه مصرف فرهنگی و سرانه مطالعه پایین باشد هرگز به توسعه دست نخواهد یافت.

البته به اعتقاد صالحی امیری، برای این که کتابخانه نقشی اساسی در حوزه فرهنگ داشته باشد، باید ظرفیت سازی نوینی در آن به وجود آید که این امر به نوبه خود مستلزم یک تحول اساسی در ذهنیت و درک کتابخانه به منزله یک نهاد مدرن و یک حوزه عمومی ممتاز و نمونه وار است.

وی بر این باور است که برای توسعه پایدار و همه جانبه، نیازمند عبور از مسیر فرهنگ هستیم و سازمان اسناد و کتابخانه ملی به مثابه خانه دوم اهل خرد، اقامت گاهی امن در این مسیر به شمار می روند.

صالحی امیری با بررسی کارکرد کتابخانه های معتبر بین المللی به این نکته پی برد که این نهادها رسالت بزرگتری در جهت تولید فکر و اندیشه نیز دارد و بر این اساس اولویت هایی را برای فعالیت های سازمان خود برنامه ریزی و تدوین کرد.



** اقدامات سالی که گذشت

مجموعه اقداماتی که در یک سال گذشته انجام پذیرفت، در جهت تحقق این اولویت ها بوده است که عبارت است از: تحول در فرایند و سرعت بخشیدن به روند دیجیتالی کردن ذخایر و منابع سازمان، کتب، نشریات، نسخ خطی و اسناد.

عصر حاضر عصر فناوری های نوین اطلاعات است و دیگر اطلاعات در کنج کتابخانه ها و آرشیوها محبوس نیست بلکه باید آن را در چرخه تبادل اطلاعاتی دیجیتالی قرار داد.

این مهم که البته مستلزم برنامه ریزی، اولویت گذاری و طبقه بندی است از اصلی ترین دغدغه های صالحی امیری به شمار می رود که برای تحقق آن همه عناصر درون سازمانی می بایست به کار گرفته می شد و مهم تر از آن واگذاری اجرای آن ها به بخش خصوصی تسهیل شود.

در این میان توسعه فعالیت های بین المللی و جذب گردشگران فرهنگی و نیز فضای پدید آمده پس ازانتخابات ریاست جمهوری 1392 و اقبال گردشگران به بازدید از کشورمان فرصت بی نظیری را در اختیاراین سازمان فرهنگی قرارداد تا ضمن ارایه تصویر فرهنگی ایران به گردشگران منشاء فعالیت های بین المللی فرهنگی واستفاده از ظرفیت دیپلماسی گردشگری فرهنگی شود.

دراین راستا، اقدامات مؤثری صورت گرفته و ضمن انعقاد تفاهم هایی با کتابخانه های بین المللی، تسهیلاتی هم برای گردشگران خارجی در نظر گرفته شده است.

ایفای نقش مؤثرتر در ثبت میراث دیداری و شنیداری ایران در برنامه حافظه جهانی یونسکو یکی دیگر از اقدامات او در سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران در این دوران یک ساله است. دراین رابطه این سازمان ضمن حضور فعال دربرنامه های حافظه جهانی یونسکو، موفق به ثبت هفت اثر در حافظه جهانی یونسکو شد.



** افزایش نسخ خطی

افزایش نسخ خطی و نادر سازمان فعالیت دیگر دوره مسئولیت یک ساله صالحی امیری بر این سازمان است که با توجه به وجود تعداد قابل توجه نسخ خطی درا یران ونیز آسیای میانه تمهیداتی برای جمع آوری این آثار ارزشمند اندیشیده شد. مجموعه مذاکرات چشم انداز روشنی رابرای غنای بیشتر این بخش سازمان نوید می دهد که البته این امر بسیار مهم، مستلزم برنامه ریزی و تخصیص منابع مالی است.

صالحی امیری در بر نامه هایش معتقد بود که تولید فکر وا ندیشه و تضارب آرای اندیشمندان از رسالت های بزرگ این سازمان است و می بایست نوعی آشتی فرهنگی میان اهالی فرهنگ و کتابخانه ملی صورت گیرد و به همین منظور اواخر خرداد ماه، اندیشگاه فرهنگی سازمانش را با حضور یادگار امام راحل حجت الاسلام سیدحسن خمینی، افتتاح و تا کنون نیز بیش از 150 نشست فرهنگی برگزار و بیش از پنج هزار نفر از اندیشمندان، نخبگان و فرهیختگان کشورمان در آن حضور یافته اند.



** پروژه های حوزه کتابداری

انجام پروژه های بنیادی در حوزه فرهنگ، اخلاق و علوم کتابداری و آرشیوی، تعامل با نهادها و مؤسسات دولتی و غیردولتی مؤثر در حوزه فرهنگ، تعامل با دستگاه های دولتی و مؤسسات غیردولتی و انجام فعالیت های مشترک از دیگر اولویت های این سازمان است که طی یک سال گذشته در دستور کار قرار گرفت و حاصل آن انعقاد بیش از 18 تفاهمنامه و توافقنامه و فعالیت های مشترک میان دستگاهی به منظور ترویج کتابخوانی و تقویت حوزه فکر و اندیشه بوده است. توسعه حوزه تاریخ شفاهی هشتمین محور برنامه های این مدیر دستگاه دیپلماسی فرهنگی کشور بود.

اولین ثمره پروژه عظیم تاریخ شفاهی پهلوی دوم همزمان با ایام بزرگداشت پیروزی انقلاب ا سلامی ایران به بار نشست و چهار جلد نخست این مجموعه پنجاه و پنج جلدی منتشر شد.

بر اساس این گزارش از دیگر برنامه ها در بخش پژوهش سازمان اسناد و کتابخانه ملی، تلاش برای را ه اندازی پژوهشکده اطلاع رسانی و کتابداری و نیز راه اندازی سامانه طرح های پژوهشی است که با راه اندازی این سامانه مراحل تصویب و اجرای طرح های پژوهشی بر روی سامانه قرار می گیرد.



** تدوین دو دانشنامه

در سال گذشته تدوین دو دانشنامه فرهنگ معاصر و اسناد و نیز ویرایش اصطلاح نامه پزشکی، برگزاری 28 دوره آموزشی ونیز انتشار 50 مجلد کتاب و 16 عنوان کتاب نیز در دست چاپ در کارنامه این سازمان ثبت شد.

سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران با توجه به اینکه یکی از اهدافش ارتقاء کفیت فعالیت ها است، ساماندهی و فهرست نویسی منابعی که در مخازن انبار شده بود را در دستور کار خود قرار داد و در این خصوص تاکنون وضیعت 131 هزار عنوان کتاب لاتین و 45 هزار عنوان کتاب فارسی مشخص شده است.

از دیگر فعالیت های این نهاد فرهنگی در یک سال گذشته می توان پروژه بارکدگذاری کتاب های سازمان را عنوان کرد که در حال حاضر مخزن کتاب های علوم انسانی ساماندهی شده والبته به زودی نیز کار ساماندهی سایر مخازن نیز آغاز خواهد شد.

تغییر روند فیپا از دیگر اقدامات مهم این سازمان در بخش کتابخانه است که پیش تر برای دریافت فیپای کتاب 15 روز ناشر باید انتظار می کشید، اما امروز در طول 48 ساعت فیپا صادر می شود.



** همایش ها

همایش حامیان نسخ خطی، همایش بزرگداشت استاد انوار، جشن بزرگ هفتاد وهفتمین سالگرد تاسیس کتابخانه ملی ودهمین سالگرد تاسیس ساختمان جدید و نیز آیین تجلیل از پوری سلطانی برگزار شد.

بر اساس گزارش خبرنگار فرهنگی ایرنا، در بخش اسناد نیز در سه ماه گذشته حدود 12 میلیون سند در سایت سازمان وارد و سعی شد تا با برپایی چند کارگاه آموزشی نگاه ها معطوف به اسناد شود تا پژوهشگران با اقبال بیشتری برای پژوهش های خود به آرشیو ملی مراجعه کنند. در این بخش همچنین تلاش شده است تا از امحاء اوراق بدون دلیل جلوگیری شود.

در بخش اسناد همچنین می توان به انتشار سه عنوان کتاب از 10 عنوان پیش بینی شده و نیز فاز نخست انتقال اسناد از ریاست جمهوری به آرشیو ملی به تعداد چهار میلیون سند به آرشیو ملی منتقل شده است و تا پایان سال اشاره کرد. در بخش صدور کارت شناسایی نیز 21 هزار و 260 کارت عضویت کتابخانه ملی صادر شده است.

در یک سال گذشته رییس سازمان اسناد و کتابخانه ملی اقدام به امضای 9 تفاهم نامه با دستگاه های مختلف ونیز برای تحقق برنامه های سازمان اسناد و کتابخانه ملی به 14 سفر داخلی رفته است و در قالب 17 نشست خبری عملکرد سازمان را در اختیار رسانه ها گذاشته است.

وی همچنین در 153 جلسه سازمانی و 41 جلسه فرعی مرتبط با فعالیت های سازمان اسناد و کتابخانه ملی و 69 جلسه برون سازمانی حضور داشته است. او 9 دیدار با مقامات خارجی داشته است. در یک سال گذشته هشت هزارو 266 نفر از کتابخانه ملی بازدید کردند و 95 همایش و نشست در این سازمان برگزار شده است. در یک سال گذشته سازمان اسناد و کتابخانه ملی میزبان یک هزارو هفت نفر از مقامات خارجی بوده است.