آفتابنیوز : شش قدرت جهانی امریکا، بریتانیا، فرانسه، آلمان، روسیه و چین آخرین دور از مذاکرات هستهای با ایران را از سرگرفتهاند. ضرب الاجل تعیین شده برای مذاکرات تا تاریخ 30 ژوئن است با این حال، گمانه زنی هایی درباره تمدید مدت زمان مذاکرات وجود دارد.
به گزارش خرداد، روزنامه "دیلی تلگراف" در این باره با انتشار گزارشی به پیشینه مذاکرات هستهای و جنجالهای ایجاد شده بر سر برنامه هستهای ایران پرداخته است.
سال 2002 میلادی:
گروهک منافقین ادعاهایی را درباره برنامه هستهای ایران مطرج کرد. آژانس بینالمللی انرژی اتمی تایید کرد که نیروگاه غنیسازی اورانیوم در نظنز و نیروگاه آب سنگین در اراک مشغول به کار هستند. ایران اعلام کرد که برنامه هستهای صلحآمیزی دارد اما دستگاههای اطلاعاتی غربی ادعاهای دیگری را درباره برنامه هسته ایایران مطرح کردند.
سال 2003 میلادی:
بریتانیا، فرانسه و آلمان تلاشهای بینتیجهای را برای متقاعدکردن ایران به منظور توقف غنیسازی اورانیوم آغاز کردند روندی که به ادعای آنان میتوانست به تولید مواد لازم برای ساخت سلاحهای هستهای بیانجامد.
سال 2006 میلادی:
ایالت متحده مخالفت خود با گفتوگوی قدرتهای اروپایی به علاوه چین و روسیه با ایران را کاهش داد. در آن سال شورای امنیت سازمان ملل متحد تحریمهایی را علیه ایران وضع کرد تا مانع از غنیسازی اورانیوم ایران و سایر فعالیتهای حساس هستهای شود.
سال 2013 میلادی:
گفتوگوها تا سال 2013 میلادی متوقف شد تا آنکه "حسن روحانی" رییسجمهوری ایران در انتخابات پیروز شد. در نوامبر آن سال ایران و قدرتهای غربی به توافق موقتی با ایران رسیدند که به ایران وعده میداد در قبال محدود کردن سطح برنامه هستهای خود بخشی از تحریمها لغو شوند. توافق موقت دو بار در جولای و نوامبر آن سال تمدید شد
در تاریخ 2 آوریل، ایران و شش قدرت جهانی بر سر مفاد توفاق طولانی مدت در لوزان سوئیس به توافق رسیدند. ضرب الاجل برای تاریخ 30 ژوئن تعیین شده بود گرچه انتظار میرود که مذاکرات تا جولای ادامه داشته باشد.
مخالفان توافق هستهای ایران و غرب چه بازیگرانی هستند؟
اسرائیل و عربستان سعودی به عنوان قدرتهایی منطقهای از نتیجه گفتوگوهای هستهای ایران و غرب نگران هستند. کشورهای عرب سنی منطقه از لغو تحریمهای وضع شده علیه ایران و بهبود وضعیت اقتصادی ایران نگران هستند چرا که گمان میکنند این وضعیت میتواند به افزایش قدرت منطقهای ایران و نفوذ آن کشور بیانجامد؛ بخصوص شرایطی در مورد منازعاتی چون بحران در سوریه و یمن اختلافاتی میان ایران و اعراب وجود دارد.
برک آوت
یکی از نکات مطرح شده در توافق، تلاش کشورهای غربی برای کاهش زمان "برک آوت" برنامه هستهای ایران است؛ زمانی که برای تولید اورانیوم غنیشده به منظور ساخت یک بمب هستهای کافی است که طبق برآوردهای انجام شده از زمان آغاز فعالیت ایران در دو تا سه ماه دستکم به مدت یک سال به طول میانجامد.
کنگره امریکا و ایجاد مانع در مسیر توافق هستهای
کنگره امریکا مدت 60 روز فرصت خواهد داشت تا زمان مفاد توافق حاصل را بررسی کند چرا که درباره اقدامات ایران سوء ظن دارد و نسبت به لغو تحریمهای وضع شده علیه ایران و پیامدهای آن نگران است.
مسئله سانتریفیوژها
یکی از مسائل اساسی مطرح شده درباره تعداد سانتریفیوژهای ایران است. ایران با کاهش سانتریفیوژها از تعداد 19 هزار به شش هزار سانتریفیوژ در فردو و نظنز موافقت کرده است. ایران همچنین توافق کرده که غنیسازی اورانیوم را بیش از میزان 3.67 درصد در حداقل بازه زمانی 15 ساله انجام ندهد. در نتیجه این توافق تعداد سانتریفیوژها در نظنز در حدود پنج هزار و در فردو در حدود هزار عدد خواهد بود و برای 15 سال فعالیت سانتریفیوژهای ایران محدود خواهند شد.
غنیسازی اورانیوم
مطابق فکت شیت فرانسه، تهران اجازه خواهد داشت تا ظرف مدت 10 تا 13 سال میزان غنیسازی اورانیوم خود را با استفاده از سانتریفیوژهای آی آر-2 و آی آر-4 افزایش دهد. طرفین همچنین توافق کردهاند که ایران به طور محدود توانایی انجام فعالیتهای تحقیقاتی و پژوهشی را نیز داشته باشد. بزرگترین مانع در این میان بازرسی از تاسیسات نظامی ایران است که ایران هنوز با آن موافقت نکرده است.
مدت زمان
در صورتی که توافق حاصل شود، برنامه غنیسازی اورانیوم ایران به مدت 15 سال محدود خواهد شد و پس از 10 سال با آسانگیریهای صورت گرفته امکان غنیسازی فراهم خواهد شد.
رآکتور آب سنگین اراک
ایران توافق کرده که راکتور اب سنگین اراک را مطابق با طرح مورد توافق شش قدرت جهانی دوباره طراحی کند؛ ایدهای که تمرکز آن بر تحقیقات صلحآمیز و تولید ایزوتوپها برای مصارف درمانی است.
چشمانداز دولت روحانی پس از توافق
در همین حال خبرگزاری "بلومبرگ" با انتشار کزارشی درباره توافق هستهای به مخاطرات و فرصتهای پیشروی دولت روحانی اشاره کرده و در این باره مینویسد:"رییسجمهوری 66 ساله ایران بارها اشاره کرده که توافق هستهای و لغو تحریمها به دنبال آن میتواند به بهبود اقتصاد ایران کمک کند. در صورتی که در طول روزهای آینده توافقی حاصل شود ایران، آیندهای بهتر خواهد داشت و مخالفان ضدغرب روحانی به حاشیه رانده خواهند شد و این موضوع میتواند به آرامش بیشتر جامعه و اقتصاد ایران بیانجامد. با این حال، شکست مذاکرات به تضعیف جایگاه روحانی در طول دو سال آینده خواهد انجامید."