موگرینی در تهران؛ ایران و اروپا در مسیری نو

آفتاب‌‌نیوز : کشورهای صنعتی جهان به ویژه اعضای اتحادیه اروپا، عزم خود را جزم کرده اند تا با ورود به بازار و صنعت ایران و سرمایه گذاری در آن، جای پای محکمی را در اقتصاد ایران برای خود تضمین کنند.

پس از توافق هسته یی جمهوری اسلامی ایران با گروه 1+5 «زیگمار گابریل» معاون صدراعظم و وزیر اقتصاد و انرژی آلمان، بی درنگ راهی تهران شد. امروز سه شنبه ششم مرداد نیز فدریکا موگرینی مسوول سیاست خارجی اتحادیه اروپا، به ایران آمده و قرار است «لوران فابیوس» وزیر امور خارجه فرانسه چهارشنبه در صدر یک هیات رسمی وارد تهران شود. همچنین به زودی یک هیات بزرگ اقتصادی از این کشور به تهران خواهد آمد.

از سوی دیگر، هفته گذشته همایش اقتصادی «ایران و اتحادیه اروپا؛ تجارت و سرمایه گذاری» در «وین» اتریش برگزار شد و «هاینس فیشر» رییس جمهوری این کشور، تاکید کرد تا یک ماه آینده به همراه هیاتی متشکل از گروه های سیاسی، اقتصادی، علمی، تحقیقاتی و دانشگاهی با هدف دستیابی به راه های گسترش همکاری ها با ایران، به تهران سفر می کند.

گفته می شود وزرای امورخارجه و توسعه اقتصادی ایتالیا نیز سیزدهم مرداد راهی تهران می شوند. همچنین قرار است از اسپانیا نیز یک گروه بزرگ اقتصادی و سیاسی در آینده ی نزدیک به تهران سفر کنند.

سفر هیات های تجاری- صنعتی اروپایی به تهران نویدبخش پیام های دلگرم کننده یی برای آینده کشور است. البته این سفرها فقط بازتاب بخشی از خبرهای همپیوند با دگرگونی شرایط سیاسی و اقتصادی ایران در عرصه جهانی است که از نخستین نتایج و آثار توافق هسته یی میان ایران و 1+5 به شمار می رود.

با نگاهی به موارد زیر، به نظر می رسد رقابت اقتصادی-سیاسی شدیدی میان کشورهای جهان به ویژه در اتحادیه اروپا برای ورود به بازار ایران در جریان است:

1- اتحادیه اروپا در اقتصاد و حتی در جامعه ی ایران از جایگاه ویژه یی برخوردار است. ایران از گذشته های دور از همپیمانان تجاری کشورهای اروپایی به شمار می رفته است. گذشته از روابط تاریخی ایران با کشورهای اروپایی تا دهه ی گذشته نیز این پیوند نزدیک به شدت از سوی هر 2 طرف حفظ می شد.

در دوره های گذشته تا پیش از تشدید تحریم ها علیه جمهوری اسلامی ایران در سال 1391 خورشیدی (2012 میلادی) در بیشتر زمان ها روابط میان ایران و کشورهای اروپایی (سپس اتحادیه اروپا) بجز دوره هایی انگشت شمار، همیشه روند رو به رشدی را تجربه کرده است.

تازه ترین آمار منتشر شده از سوی کمیسیون اقتصادی اتحادیه اروپا در تارنمای این اتحادیه نشان می دهد از سال 2004 میلادی (1383 خورشیدی) تا سال 2011 میلادی (1390 خورشیدی) میزان صادرات ایران به اتحادیه اروپا از 8.2(هشت ممیز دو دهم) به بیشتر از 17.3(هفده ممیز سه دهم) میلیارد یورو افزایش داشت اما پس از این تاریخ حجم صادرات ایران به اروپا دچار افت شدید شد به گونه یی که در سال 2014 به رقم 1.1 ( یک ممیز یک دهم )میلیارد یورو رسید.

در همین دوره ی زمانی میزان صادرات اتحادیه اروپا به ایران نیز تابعی از همین شرایط بود و از 11.9( یازده ممیز نه دهم) سال 1383 به بیشتر از 10 میلیارد در سال 1390 رسید اما تا سال 1393با افتی شدید به 6.4 (6 ممیز چهار دهم ) میلیارد یورو کاهش یافت.

بر پایه ی این آمار، کمترین میزان صادرات و واردات ایران به اروپا در سال 1392 خورشیدی (2013 میلادی) بوده است.

در دوره های پیش از آن نیز ایران و اتحادیه اروپا روابط خوبی را پایه گذاری کرده بودند. پس از حل برخی مشکلات سیاسی میان 2 طرف در دوره اصلاحات، ایران یکی از مهمترین شرکای تجاری این اتحادیه به ویژه در تامین انرژی شد و کشورهای اروپایی نیز بخش زیادی از نیازهای صنعتی و زیربنایی ایران را تامین می کردند.



2- بدون شک در تغییر رویکردها نسبت به ایران، هم موضوع تحریم ها علیه ایران تاثیرگذار بوده است و هم تعامل گرایی کنونی ایران با جهان به ویژه کشورهای غربی. طی 2 سالی که گفت وگوهای هسته یی میان ایران و کشورهای 1+5 در حال انجام بود به تدریج رویکردهای نوینی نسبت به ایران شکل گرفت.

این تغییر روندها در قبال تهران، از نخستین روزهای پس از امضای سند ژنو در آذر سال 1392 به وقوع پیوست و به تدریج میزان سفر گروه های اقتصادی اروپا به ایران افزایش یافت. اکنون موج گسترده ی پشتیبانی های سیاسی از توافق جامع هسته یی به همراه سفرها و برنامه های تجاری-اقتصادی کشورهای اروپایی، از تاثیر شگرف این توافق بر دگرگونی روابط میان ایران و غرب حکایت دارد.

از آمار بخش پیشین به راحتی می توان دریافت روند کاهش حجم تجارت میان ایران و اروپا پس از سند ژنو (در نوامبر 2013 میلادی) به تدریج متوقف شد و اکنون افزایش یافته است. ارزش مبادلات تجاری ایران و اتحادیه اروپا در چهار ماهه ی نخست سال جاری میلادی با 10 درصد رشد نسبت به مدت مشابه در پارسال به 2.4 (2 ممیز چهار دهم) میلیارد یورو رسید. همچنین تجارت 2 طرف در سال 2014 میلادی نیز نسبت به سال پیش از آن بیشتر از 20 درصد رشد داشت.

برای نمونه در سال های گذشته با افزایش تحریم ها، حجم مبادلات تجاری میان ایران و ایتالیا از بیش از هفت میلیارد یورو، به یک میلیارد و 500 میلیون یورو کاهش یافت اما با آغاز گفت وگوهای هسته یی، در سه ماهه ی نخست سال جاری صادرات ایتالیا به ایران 32 درصد و واردات آن کشور از ایران 120 درصد رشد داشته است.

بر پایه گزارش سالانه گمرک ایران، آلمان در سال 1392 بیش از 335 میلیون دلار واردات و نزدیک به 2.5 (2 ممیز پنج دهم) میلیارد دلار صادرات به ایران داشته است. البته حجم روابط ایران و آلمان در سال های پیش به بیشتر از 10 میلیارد دلار هم می رسید اما روند کاهشی برآمده از تحریم ها، طی 2 سال گذشته رو به بهبود گذاشت به گونه ای که در سال 2014 میلادی حجم معاملات تجاری آلمان با ایران نسبت به سال پیش از آن 27 درصد افزایش یافت.



3- باید پذیرفت که گرایش اقتصاد کشورهایی همچون آلمان، ایتالیا، فرانسه و دیگر غول های صنعتی اروپا به ایران بدون دلیل نیست و این روند هیچ گاه تابعی از رویکردهای احساسی نبوده است. اکنون بحران یونان کشورهای اروپایی را به شدت درگیر کرده است و حتی می تواند این اتحادیه را به فروپاشی بکشاند. تنش ها با روسیه بر سر اوکراین و واردات انرژی نیز از دیگر مشکلات اتحادیه اروپا به شمار می رود. بنابراین اروپا آشکارا به بازار پویایی نیازمند است تا بتواند با روند رو به رشد اقتصادی تا اندازه یی رکود ناشی از بحران یونان و تنش ها بر سر اوکراین را جبران کند.

به باور کارشناسان و رسانه های اروپایی، سال های انزوای ایران به پایان رسیده و اکنون ضرورت بزرگی برای نوسازی (مدرنیزه کردن) عرصه ی اقتصاد این کشور به وجود آمده است.

ایران با 80 میلیون نفر جمعیت، بازار داخلی بزرگی دارد. نظام مالی و بانکی ایران پیشرفته است و با منابع غنی نفت و گاز خود توانایی جذب کالا و خدمات و مهمتر از همه سرمایه گذاری گسترده ای در کشور دارد. ایران از سطح آموزش مناسب و بالایی برخوردار است به ویژه اینکه کشور ما میان اروپا، روسیه و بازارهای رو به رشد خلیج فارس تا شرق آسیا موقعیت جغرافیایی بسیار کلیدی دارد.

بی سبب نیست که روزنامه ی اسپانیایی «ال اکونومیستا» هفته گذشته در مقاله یی تصریح کرد: برای سرمایه گذاران اروپایی افق ایران اهمیت بسیاری دارد . ایران کشوری است که با وجود مشکلات موجود در پول ملی، سیاست های مالیاتی و صنعت می تواند بازارها را به حرکت در آورد. ایران برخلاف یونان، توانایی تبدیل شدن به یک اقتصاد مهم را دارد و این امر در درازمدت بیشتر خود را نشان می دهد.

به نوشته رسانه های اروپایی، غول اقتصاد ایران در حال بیدار شدن است. جمهوری اسلامی با یک جمعیت جوان و اقتصاد سرشار از منابع گوناگون طبیعی، همیشه یک بازار با فرصت های بزرگ بوده که اکنون منتظر گشایش است. ایران با بیش از 430 میلیارد دلار سرمایه، بیست و هفتمین اقتصاد بزرگ جهان است که با وجود تحریم ها جلوتر از کشورهایی همچون اتریش یا تایلند قرار دارد.

با توجه به همه ی این استدلال ها است که کارشناسان اقتصادی اروپا آینده بسیار خوبی را در تعامل با ایران پیش بینی می کنند و برای دستیابی به این بازار با یکدیگر به رقابت می پردازند. «اریک شوایتسر» رییس اتاق صنایع و بازرگانی آلمان، چند روز پیش به صراحت اعلام کرد پس از توافق هسته یی، سقف مبادلات کشورش با ایران طی 2 سال آتی به 6 میلیارد یورو و ظرف پنج سال بعد به 10 میلیارد یورو یعنی چهار برابر میزان کنونی خواهد رسید.

می توان اکنون سخن تحلیلگران اقتصادی را باور کرد که از مدت ها پیش می گفتند ایران اقتصادی نوظهور همانند ترکیه است، با این تفاوت که تهران 9 درصد منابع نفت جهان را در اختیار دارد.