تصاویری از تخم‌گذاری لاک‌پشت سبز برای نخستین بار در سواحل هرمزگان

وی تصریح کرد: در ادامه برنامه های مطالعاتی که در زمینه تنوع زیستی گونه های مختلف در مناطق تحت مدیریت سازمان حفاظت محیط زیست از سوی دفتر موزه تاریخ طبیعی انجام می شود، بررسی مجددی درباره وضعیت فون و فلور جزایر منتخب خلیج فارس از جمله جزیره شیدور انجام شد. در اواسط تیر 1394، زمانیکه به اتفاق همکاران استانی برای مطالعه تخم گذاری پرندگان و لاک پشت های منقارعقابی در جزیره شیدور اقامت داشتیم، یک شب با رد لاک پشت در ساحل مواجه شدیم. با توجه به اینکه تاریخ مشاهده این رد لاک پشت با زمان تخم گذاری لاک پشت های منقار عقابی همخوانی نداشت، ما درباره گونه لاک پشت کنجکاو شدیم.

وی ادامه داد: تخم‌گذاری لاک‌پشت‌های منقار عقابی معمولا در 15 خرداد به اتمام می رسد و خروج این لاک پشت ها از دریا به ندرت در اواخر خرداد رخ می دهد. همچنین، با توجه به اینکه شکل رد خروج لاک پشت های دریایی براساس نوع گونه متفاوت است، این رد خروج نمی توانست متعلق به لاک پشت منقار عقابی باشد. عرض رد خروج لاک پشت منقار عقابی نیز حدود 70 سانتی متر است. اما عرض رد خروج مشاهده شده بیشتر از 90 سانتی متر بود.

مبارکی خاطر نشان کرد: در شب اول فقط یک رد خروج و یک رد برگشت از لاک پشت دریایی مشاهده شد اما اثری از لانه سازی در ساحل جزیره مشاهده نشد. اما در شب دوم، مجددا رد خروج جانور مشاهده شد و پس از دنبال کردن ردها، توانستیم لاک پشت سبز را در حال لانه سازی و تخم گذاری مشاهده کنیم.

وی در ادامه گفت: چون هیچ بارندگی در این مدت در جزیره شیدور رخ نداده بود، محل لانه سازی به شدت خشک بود. بنابراین، ساختن لانه برای لاک‌پشت دشوار بود و بطور مداوم ماسه ها داخل لانه ریزش می کردند. ما لاک پشت را در ساعت10.30 شب پیدا کردیم اما تخم گذاری جانور تا ساعت 4.30 صبح زمان برد. در این مدت زمان، لاک پشت مادر چندین محل مختلف را در ساحل حفر کرد تا سرانجام موفق شد محل مناسبی را پیدا کند تا لانه بسازد و تخم گذاری کند. محل لانه از بالاترین خط مد 6 متر فاصله داشت. بنابراین، امکان تخریب لانه لاک پشت توسط آب نبود.

مبارکی افزود: با وجود اینکه در سال های گذشته رد لاک پشت سبز در جزایر شیدور و هندورابی مشاهده شده بود اما تا قبل از وقوع این رخداد موفق به مشاهده تخم گذاری لاک پشت سبز در این جزایر نشده بودیم.

تخمگذاری لاک پشت سبز
مدیرکل دفتر موزه های تاریخ طبیعی و ذخایر ژنتیکی سازمان حفاظت محیط زیست تصریح کرد: لانه لاک پشت سبز حفره خیلی بزرگی به شعاع حدود 2 متر است. همچنین، لاک پشت سبز برای ساخت لانه حجم قابل توجهی از شن و ماسه را جابه جا می کند. بنابراین، لانه لاک پشت سبز عمق خیلی زیادی دارد. محل قرار گرفتن تخم های لاک پشت منقارعقابی حدود 40 تا 50 سانتی متر عمق دارد. اما عمق محل قرار گرفتن تخم های لاک پشت سبز تا یک و نیم متر هم می رسد.

مبارکی یادآور شد: از آنجائیکه لاک پشت‌های دریایی در شیدور دشمن طبیعی ندارند، اقدامی برای فنس کشی و محافظت از لانه لاک پشت سبز انجام نشد. پرندگان شیدور به آن مقدار بزرگ نیستند که بتوانند مسئله ای برای جوجه لاک پشت ها ایجاد کنند و فقط خرچنگ های اشباح ممکن است برخی جوجه لاک پشت ها را شکار کنند که پدیده ای طبیعی است. البته، با وجود همکاری اهالی روستای لاوان با سازمان محیط زیست برای محافظت از لاک پشت ها هنوز بحث برداشت تخم لاک پشت ها توسط سارقین در جزیره شیدور وجود دارد. جزیره لاوان نزدیکترین محل به جزیره شیدور است و حدود 2 کیلومتر با آن فاصله دارد. بنابراین رفت و آمد از لاوان به شیدور زیاد است.

وی تاکید کرد: تخم گذاری لاک پشت سبز در جزیره شیدور، یکبار دیگر اهمیت این جزیره را به عنوان زیستگاه گونه های در معرض خطر نقراض نشان می دهد. انجام اقدامات حفاظتی با داشتن دیدگاه حفاظتی تفاوت دارد. اگر دیدگاه حفاظتی صحیح باشد، حفاظت از حیات وحش نیز درست انجام می شود. اما اگر دیدگاه حفاظتی درست نباشد، با وجود صرف هزینه های هنگفت، اقدامات حفاظتی نتیجه ای نخواهند داشت. داشتن دیدگاه حفاظتی مستلزم شناخت از شرایط زیستگاهی، اکولوژی، بیولوژی و چرخه زندگی گونه ها و نحوه استفاده گونه ها از زیستگاه است. بنابراین، توجه به امکانات منطقه و پتانسیل جوامع محلی اهمیت دارد و حمایت مالی سازمان حفاظت محیط زیست از بومیان منطقه می تواند نقش مهمی در محافظت از لاک پشت های دریایی داشته باشد.

مبارکی افزود: با توجه به چرخه لاک پشت های سبز، جزیره شیدور قطعا یک از محل های لانه سازی این لاک پشت ها در ایران است اما با جمعیت خیلی کم و بصورت متناوب. ما انتظار داریم هر دو تا سه سال یکبار لاک پشت سبز برای تخم گذاری به این جزیره بیاید.

وی تصریح کرد: برای اینکه تضمین کنیم تخم گذاری لاک پشت سبز دوباره در جزیره شیدور تکرار شود، باید جزیره شیدور را از عوامل تهدید کننده که منجر به تخریب محیط زیست جزیره می شود، محافظت کنیم.

مدیرکل دفتر موزه های تاریخ طبیعی و ذخایر ژنتیکی سازمان حفاظت محیط زیست ادامه داد: جزیره شیدور با وجود اینکه سکنه ندارد، میزان زباله در سواحل آن زیاد است. البته با مشارکت مردمی محلی لاوان، یکبار اقدام به پاکسازی جزیره لاوان از زباله کردیم.

 مبارکی در ادامه گفت: امکان آلودگی نفتی جزیره شیدوربه علت نزدیکی به جزیره لاوان وجود دارد. البته مسئولین شرکت نفت فلات قاره لاوان و پالایشگاه لاوان حمایت های فراوانی را از فعالیت های سازمان حفاظت محیط زیست در جزیره شیدور می کنند.