دلالی زندگی و درآمد ‌میلیون دلاری قاچاق پناهجویان سوری در ترکیه

آفتاب‌‌نیوز : قیافه آفتاب‌سوخته مردمی‌ که با لباس‌های خاکی در چادرهای سفید یا کنار ساحل نشسته‌اند و چند ماهی است که به سوژه عکاسان تبدیل شده‌اند، مردمی که همه چیز خود را رها می‌کنند و به امید فردای متفاوت به کشوری دیگر سفر می‌کنند. اما فقط عکاس‌ها نیستند که از این داستان سود می‌برند. پناهجویان سوری در ترکیه هم سودآور شده‌اند. ترکیه به‌عنوان پلی میان خاورمیانه و اروپا همیشه مکانی برای سکنی‌گزیدن قاچاقچیان بوده است.

به گزارش روزنامه شهروند، اما قاچاقچیان یکی از گروه‌هایی هستند که از این اتفاقات سود می‌برند. اکنون هتل‌داران، فروشندگان موادغذایی، تولیدکنندگان کوله‌پشتی و حتی قایق‌سازان شهرهای ساحلی دیگر منتظر فصل توریست‌ها نمی‌مانند، پناهجویان در تمام ‌سال رونقی بی‌سابقه به کسب و کار آنها داده‌اند. در همین زمینه «نیویورک‌تایمز» گزارشی منتشر کرده که در ادامه بخش‌هایی از آن را می‌خوانید.

تجارت سایه در خیابان‌های ازمیر

اکنون ماه‌هاست که «احمد عبدالحمید»، یکی از اهالی شهر آلپو در سوریه سعی دارد قاچاقی از ترکیه به اروپا برود و زندگی جدیدی برای خود شروع کند، اما تلاش‌هایش ناموفق بوده است. هربار پلیس ترکیه او را بازداشت کرده یا قاچاقچیان او را فریب داده‌اند. یک‌بار هم هنگامی که قایقش در راه ماند، مجبور شد تا ساحل شنا کند، به این ترتیب بی‌خانمان و مفلس شد.

اما تابستان امسال بخت یارش بود. یک قاچاقچی ترک او را استخدام کرد تا از میان پناهجویان و مهاجرانی که به شهر ازمیر هجوم می‌آوردند، مشتری بیابد. خیلی زود او با جمع زیادی از پناهجویان روبه‌رو شد که سعی داشتند به اروپا بروند و به این ترتیب جیب‌هایش پر از پول نقدی شد که مقدار آن گاهی اوقات حتی به ٤‌هزار دلار در روز نیز می‌رسید.

این مرد ٢١ساله می‌گوید: بعضی هفته‌ها هیچ مشتری ندارم، اما در بعضی دیگر، آن‌قدر مشتری‌ها زیادند که نمی‌توانم به همه‌شان برسم.

موفقیت سریع عبدالحمید بخش کوچکی از اقتصاد سایه چند‌میلیون دلاری است که در ترکیه ایجاد شده تا ازموج عظیم پناهجویان در اروپا سودی به دست آورد. بخش قابل مشاهده این اقتصاد جدید در خیابان‌های شهر دیده می‌شود، جایی که قاچاقچیان سعی دارند پناهجویان را وسوسه کنند، اما فقط قاچاقچیان نیستند. فروشگاه‌های لباس‌فروشی هم به فکر کسب وکار خودشان هستند. در کنار کت و شلوار، جلیقه‌های نجات را پشت ویترین‌شان به نمایش می‌گذارند.

راننده‌های تاکسی و ون نیز بی‌نصیب نمانده‌اند. کسب و کار تازه‌شان انتقال پناهجویان به نقاط دورافتاده‌ای کنار ساحل است تا در آن‌جا غذایی بخورند و در انتظار قایق بمانند. اکنون جریان سرمایه پناهجویان به سمت ازمیر روان شده که سومین شهر بزرگ ترکیه تلقی می‌شود و به مأمنی غمزده برای خارجیان و البته پررونق برای ساکنانش تبدیل شده است.

بیشتر جمعیت نیم‌میلیونی مهاجران و پناهجویان که ‌سال ‌جاری از راه دریا وارد اروپا شده‌اند، از ترکیه سفر خود را آغاز کرده بودند. با وجود آن‌که اروپا برای پاسخگویی به این حجم مهاجران با مشکلاتی روبه‌رو شده، هیچ نشانه‌ای وجود ندارد که این جریان متوقف شود. حداقل تا زمانی‌ که پول‌هایی برای این روند به جریان می‌افتد.

مقامات ترکیه ادعا می‌کنند مشغول کنترل مهاجرت غیرقانونی هستند و در این زمینه ٥٧‌هزار مسافر و ١٠٧ قاچاقچی انسان را دستگیر کرده‌اند.

یکی از مقامات ترکیه‌ای که خواست ناشناس بماند در گفت‌وگو با نیویورک‌تایمز می‌گوید: در ازمیر وقایع طور دیگری شکل می‌گیرد. روزانه خیل عظیم مهاجران خود را به این شهر و ساحل آن می‌رسانند تا بتوانند پس از سفری یک ساعته به یونان برسند، البته در شرایطی که اوضاع خوب باشد.

به گفته ناظران بین‌المللی با وجود آن‌که مهاجران پول نقد را به اقتصاد رسمی این کشور سرازیر می‌کنند اما بزرگ‌ترین برنده این شرایط شبکه‌های قاچاق سازمان‌یافته است که احتمالا به مقامات رشوه می‌دهند تا این شرایط را نادیده بگیرند. مهاجران و قاچاقچیان خرده‌پا نیز ادعا می‌کنند گاهی اوقات مقامات با دریافت رشوه به مهاجران اجازه عبور می‌دهند. دیمتریوس پاپادمتریو، رئیس انستیتو سیاستگذاری مهاجرت به اروپا می‌گوید: این شرایطی ایده‌آل برای بهره‌برداری قاچاقچیان است.

جلیقه‌های نجاتی که پناهجویان را غرق می‌کند

بسیاری از مهاجران برای رسیدن به یونان مجبورمی‌شوند جان خود را به خطر بیندازند، زمین، جواهرات یا تمام دارایی خود را بفروشند، به امید آن‌که آنچه پیش رویشان قرار دارد، ثروت از دست رفته‌شان را جبران کند. در مصاحبه‌هایی که این روزنامه با مهاجران در ترکیه و یونان انجام داده، آنها برای گریز از شرایط دست به کارهای مختلفی می‌زنند.

پناهجویان برای این سفر بدهی به بارمی‌آورند یا از اقوام خود قرض می‌گیرند. برخی از عراق و اردن با هواپیما آمده‌اند و برخی دیگر در مدت زمانی طولانی با اتوبوس از مرزهای ایران و ترکیه خود را به ازمیر ‌رسانده‌اند و تمام دارایی‌شان را برای این سفر همراه ‌آورده‌اند.

آنها هنگامی که به ترکیه می‌رسند، در ازمیر گم می‌شوند. شهری که به‌تازگی زیربنایی نه چندان مناسب برای توریست‌های این‌چنینی دارد. «محمد خدرا» یک پناهجوی فلسطینی اهل دمشق با ٤٧٠ دلار در جیب‌هایش به ترکیه آمده می‌گوید: همه چیز به آینده مربوط است، در سوریه هیچ حیاتی باقی نمانده است. روزانه هزاران پناهجو به محله «باسمان» می‌روند، جایی که در آن مهاجران با کوله‌بارهای سنگین در پیاده‌روها تجمع کرده‌اند و اغلب همانجا در تله قاچاقچیان می‌افتند. هتل‌های این محله که زمانی مملو از توریست‌های غربی بود، اکنون برای یک جای خواب روی زمین از هر پناهجو ١٠ دلار دریافت می‌کنند. بقیه نیز در پیاده‌روها یا زیر پل‌ها می‌خوابند.

مهاجران سوریه‌ای به کسب و کار این شهر رونقی داده‌اند. مغازه‌های مختلف اکنون تعداد زیادی کوله‌پشتی و کیف‌های کمری می‌فروشند. صاحب مغازه‌ای که کت و شلوارهای مردانه می‌فروشد، در یکی از ویترین‌های خود چند مانکن را با جلیقه‌های نجات نارنجی نئون تزیین کرده است. یکی از کارگران مغازه که نامش را نمی‌گوید، ادعا می‌کند روزانه ٨٠ جلیقه و هرکدام را به قیمت ١٣ دلار می‌فروشد.

زنی که در یکی از انبار‌های این جلیقه‌ها کار می‌کند، می‌گوید: پناهجویان به این وسایل احتیاج دارند و ما آنها را در سایزهای مختلف فراهم می‌کنیم. اما انبوه جلیقه نجات یکی از پنهان‌ترین رازهای شهر را برملا می‌کند؛ بسیاری از این وسایل به‌طور محلی و با مواد ارزان‌قیمت ساخته می‌شوند، به این ترتیب در دریا عملا خطری را برای پناهجویان برطرف نمی‌کند. برخی از این جلیقه‌ها از نوعی فوم ساخته شده‌اند که آب را جذب می‌کند. یکی از پناهجویان سوریه‌ای که حلقه‌های نجات را در کنار خیابان می‌فروشد، می‌گوید: ما به مردم می‌گوییم جلیقه نجات نخرید چون غرق می‌شوید. به آنها می‌گوییم حلقه نجات بخرید.

قاچاق هر مسافر ١٢٠٠ دلار

در هرحال بیشترین سود نصیب قاچاقچیان ترکیه‌ای می‌شود که در ساحل، رفت‌وآمد قایق‌ها را رصد می‌کنند. به گفته مهاجران سوریه‌ای آنها به پلیس‌های دریایی یونان رشوه می‌دهند. آنها برای پرکردن قایق‌ها از کارمندان سوری استفاده می‌کنند که به ازای هر مسافری که بیاورند، کمیسیون دریافت می‌کنند. اغلب مسافران ١٢٠٠ دلار و برای هر کودک نصف این مبلغ دریافت می‌شود. با توجه به این‌که هر قایق اصولا گنجایش ٤٥ نفر را دارد با یک حساب سرانگشتی می‌توان ادعا کرد قاچاقچیان از هر قایق ٦٠‌هزار دلار درآمد خالص دارند که پس از پرداخت کمیسیون و هزینه قایق و رشوه به مقامات آنها می‌توانند به ازای هر عبور و مرور سالم قایق ٣٠‌هزار دلار درآمد داشته باشند.

مسافران اصولا این وجه را در مکانی به نام دفاتر بیمه ودیعه می‌گذارند و یک کد عددی دریافت می‌کنند. هنگامی که به اروپا برسند کد را به مسئولشان می‌دهند و او می‌تواند پول را دریافت کند. همچنین اگر ٣ روز از سفر مهاجر گذشته باشد، قاچاقچی می‌تواند پول را دریافت کند یعنی حتی اگر پناهجو غرق شده باشد. قایق‌ها ابزاری اصلی برای قاچاقچیان به حساب می‌آید و آنها برای پایین نگه‌داشتن هزینه‌ها و سود بیشتر از هر نوع قایقی استفاده می‌کنند.

مقامات یونان اجازه نمی‌دهند قایق‌های نجاتی که از کشتی جدا شده‌اند، قایق‌های ماهیگیری و جت اسکی‌ها وارد ساحل Lesbos شوند. این بندر به‌طور معمول برای پیاده کردن قایق‌های بادی نجاتی است که هر روزه ترکیه را به مقصد یونان ترک می‌کنند.

قاچاقچیان اصولا به مسافران می‌گویند اگر گارد ساحلی به قایق‌ها نزدیک شد، با چاقو کف آن را پاره کنند تا پلیس مجبور شود به جای بازگرداندن مسافران در عملیات نجات آنها را به یونان ببرد. اغلب این قایق‌ها هیچ نام و نشانی ندارند و آنچنان سست و بی‌دوام هستند که به نظر می‌رسد در ترکیه به سرعت و تنها برای منظور قاچاق ساخته شده‌اند. «لادو گویلداوا» مدیر سازمان بین‌المللی مهاجرت در ترکیه می‌گوید: قاچاقچیان این مردم را می‌کشند. آنها کورسوی امیدی را در دریا به مهاجران نشان می‌دهند و سپس آنها را در وسط دریا رها می‌کنند. این قایق‌ها را نمی‌توان برای هیچ منظوری استفاده کرد، نه برای تفریح و نه ماهیگیری، هیچ چیز!

یکی از صاحبان مغازه ادوات دریانوردی در ترکیه می‌گوید: در ماه جاری ٢٠ قایق ٤‌هزار دلاری فروخته و کسب و کارش سکه بوده است. او هم گمان می‌کند خریداران قاچاقچی باشند. در هرحال با ادامه جنگ سیل پناهجویان همچنان به ترکیه سرازیر می‌شود. مردمی‌که زندگیشان در یک کوله‌پشتی خلاصه می‌شود، رونق زندگی قاچاقچیان شده‌اند.