برجام؛ آزمون اخلاق برای جناحهای سیاسی

آفتاب‌‌نیوز : هفته ها رسیدگی مجلس به طرح برجام شاهد صحنه های بسیاری از مباحث مختلف و گاه تند نمایندگان بود. با این حال، چه آنها که مواضعی جدی در دفاع از برجام داشتند و چه بسیاری از آنها که به مخالفتی شدید با آن برخاسته بودند، با پایبندی به حریم اخلاق، دیدگاههای خود را مطرح می کردند. در این میان، اما بودند عده ای از نمایندگان که برای نشان دادن مخالفت خود دست به اقداماتی زدند که شاید بتوان بر آن، عنوان «بدعهدی و بی اخلاقی» گذاشت. یافتن چنین افرادی در حلقه کسانی که خود را «دلواپسان » می نامند، بیش از دیگران مشهود بود.

یه گزارش خبرنگار پارلمانی ایرنا، دلواپسان توافق هسته ای از زمان آغاز مذاکرات ایران با گروه 1+5 در دولت یازدهم بنا را بر مخالفت با آن نهادند و در این میان، برخی نمایندگان مجلس که در جبهه منتقدان آن قرار گرفتند، تمام تلاش خویش را در این مدت برای به حاشیه راندن آن به کار بستند به نحوی که هرچه مذاکرات به پیش می رفت، صدای مخالفت با آن بلندتر می شد.
آنها برای رسیدن به هدف خود و سنگ اندازی در مسیر تصویب و اجرای برجام تا آنجا پیش رفتند که حتی مدعی شدند رهبر معظم انقلاب، نظر آنها را قبول دارند و در این زمینه به نقل قول های غیرمستند از ایشان روی آوردند؛ مساله ای که موجب واکنش مقام معظم رهبری شد و ایشان تاکید کردند:'من حرف های خود را علنی می زنم' .

با وجود این اظهارات صریح، نمایندگان دلواپس جبهه پایداری ظرف چند ماه گذشته که مذاکرات هسته ای به نتیجه رسیده و به صدور «برجام» منجر شده است، برای اخلال در روند اجرای آن دست به انواع کوششها زده و برای رسیدن به این هدف، حتی گاه اخلاق اسلامی را نیز زیرپا گذاشتند. نمونه بارز این رفتار، روز یکشنبه در صحن علنی مجلس و هنگام تصویب کلیات طرح برجام روی داد.

آنها نه تنها روز یکشنبه، محمدجواد ظریف وزیر امور خارجه و علی اکبر صالحی معاون رییس جمهوری و رییس سازمان انرژی اتمی را به مرگ و دفن کردن زیر سیمان راکتور اراک تهدید کردند، بلکه امروز نیز با اعتراضهای مکرر خویش، کار را به جایی رساندند که ظریف رییس تیم مذاکرات هسته ایران و نماینده دولت در جریان بررسی طرح برجام، ناچار شد صحن علنی را با ناراحتی و اوقات تلخی ترک کند.

اینگونه رفتارها و مهمتر از آن، عهدشکنی این گروه از نمایندگان مجلس پیش از این، برای نخستین بار در زمان انتخابات هیات رییسه مجلس علنی شده بود؛ زمانی که به گفته جواد جهانگیرزاده از اعضای ارشد فراکسیون رهروان ولایت ، با وجود توافق قبلی فراکسیونهای اصولگرای مجلس بویژه رهروان ولایت و جبهه پایداری مبنی بر اینکه ترکیب هیات رییسه مجلس در سال چهارم تغییر نکند و همانند سال سوم آن باشد، آنها این عهد را زیرپا گذاشتند و برخی از آنها با وجود هماهنگی های صورت گرفته در فراکسیون مشترک اصولگرایان، به صورت مستقل نامزد شدند. این عده، در همان روز انتخابات نیز به جای رای به لیست مشترک اصولگرایان، به نامزدهای از نظر خودشان، 'اصولگراتر' رای دادند تا در نتیجه آن، یکی از اعضای فراکسیون رهروان ولایت از راهیابی مجدد به هیات رییسه باز بماند و وزن پایداری ها در هیات رییسه مجلس سنگین تر شود.

عهدشکنی دیگر پایداری های مجلس در زمان انتخاب اعضای کمیسیون ویژه برجام روی داد؛ طبق توافق دو فراکسیون قرار بود هر فراکسیون 5 نفر را برای عضویت در این کمیسیون معرفی کنند و 5 نفر نیز به عنوان عقلای دو فراکسیون معرفی شوند تا در صحن مجلس برای آنها رای گیری شود، اما در روز رای گیری، پایداری ها به فهرست مورد نظر فراکسیون رهروان ولایت رای ندادند و به همین خاطر، وزنه منتقدان توافق در کمیسیون سنگین تر شد و وحید احمدی که به طور مستقل نامزد شده بود، به جای جواد جهانگیرزاده به کمیسیون ویژه بررسی برجام راه یافت.
در جریان رسیدگی به برجام در این کمیسیون نیز قرار بود روش و متد خاصی استفاده شود اما باز هم عدم همراهی جریان یادشده، اجازه نداد چنین روشی اجرایی شود.

به گفته منصور حقیقت پور نماینده اردبیل و نایب رییس اول کمیسیون ویژه بررسی برجام، قرار بود از روش های علمی برای بررسی برجام استفاده شود که یکی از آنها روش علمی «سوآت» (SWOT) بود. این روش برپایه مدل «طوفان تکه ای»، فرصت ها، تهدیدها، قوت و ضعف ها را شناسایی و براساس آن استراتژی تعیین کرده و برپایه آن نقشه راه ارایه می داد.

اما پس از قرائت گزارش کمیسیون ویژه در صحن علنی مشخص شد که علی رضا زاکانی رییس کمیسیون برجام و از اصولگرایان نزدیک به جبهه پایداری،گزارش را بر اساس 'سوال و جواب' تیم مذاکره کننده قبلی و فعلی تنظیم کرده است که مورد انتقاد دیگر اعضای منتقد گزارش نهایی کمیسیون برجام قرار گرفت.

مسعود پزشکیان نماینده تبریز و از اعضای کمیسیون برجام در گفت و گو با ایرنا، تهیه گزارش نهایی را برپایه هیچ عنوان کرد و گفت که در نگارش متن نهایی از هیچ روش علمی خاصی استفاده نشده است، در حالی که از روز اول قرار بود از متدهای علمی استفاده شود ولی رییس کمیسیون، نگارش متن را به خارج از مجلس داد.

عباسعلی منصوری آرانی نماینده کاشان و دیگر عضو کمیسیون ویژه بررسی برجام که سال های گذشته ریاست دانشگاه فرماندهی و ستاد ارتش را برعهده داشت و تعداد بسیار زیادی دانشجوی دکتری تربیت کرده به شکلی که از آنها در رده های بالای نظامی استفاده می شود، نیز از نگارش آن انتقاد کرده است. او به خبرنگار ایرنا گفت آنهایی که این گزارش را نگاشته اند حتی نمی دانند که 'داده' چیست.

البته این تمام موارد و توافق هایی نبود که رییس کمیسیون ویژه برجام آن را نادیده گرفت.
در ابتدای تشکیل کمیسیون ویژه قرار بود کمیته های پنج گانه این کمیسیون، گزارش های خود را درباره ابعاد سیاسی، فنی، دفاعی و امنیتی، اقتصادی و حقوقی آن بررسی و به هیات رییسه کمیسیون تقدیم کنند تا در تهیه گزارش نهایی مورد استفاده قرار گیرد اما رییس کمیسیون ویژه گزارش دو کمیته سیاسی و اقتصادی را که مسوولیت آنها با منصوری آرانی و غلامرضا تاجگردون نمایندگان گچساران که از نمایندگان میانه رو و موافق توافق بودند، را نپذیرفت و حتی محتوای گزارش کمیته سیاسی را خنده دار توصیف کرد.

همین یکجانبه گرایی هیات رییسه در تهیه گزارش پایانی موجب شد تا 5 عضو دیگر این کمیسیون گزارش ثانویه ای را تهیه و از طریق رسانه ها منتشر کنند.

عهدشکنی دیگر دلواپسان در جریان قرائت گزارش کمیسیون ویژه برجام و تهیه طرح اقدام متناسب و متقابل دولت جمهوری اسلامی ایران در اجرای برجام روی داد؛ به گفته لاریجانی قرار بر این بود که سه نفر از فراکسیون اصولگرایان به همراه سه تن از اعضای فراکسیون رهروان ولایت، طرحی را تهیه کنند تا پس از قرائت گزارش کمیسیون ویژه با قید دو فوریت در مجلس بررسی و تصویب شود.
علی اصغر زارعی که یکی از نمایندگان فراکسیون اصولگرایان در تهیه این طرح بود، امضای آن را منوط به قرائت سریعتر گزارش کمیسیون ویژه کرد اما درنهایت از امضای طرح سرباز زد، طوری که لاریجانی گفت:' نمی دانم چرا برخی آقایان از نظرشان برگشتند'.

کاظم جلالی نماینده شاهرود و رییس فراکسیون رهروان ولایت هم روز یکشنبه در پاسخ به سوالی درباره طرح اقدام متناسب و متقابل دولت ایران در اجرای برجام که همان روز در مجلس تصویب شد، گفت: پیش نویس این طرح از مدتی پیش تهیه شده و با برخی نهادها در باره آن هماهنگی های لازم صورت گرفته است.

وی با تاکید بر اینکه در راستای بررسی این طرح، جلسات مختلفی برگزار شد، ادامه داد: قرار بود روز سه شنبه هفته گذشته (دو هفته قبل) ما این طرح دو فوریتی را ارایه کنیم اما برخی افراد دلسوز قائل به این بودند که بهتر است هماهنگی هایی با فراکسیون اصولگریان داشته باشیم .
رییس فراکسیون رهروان ولایت اضافه کرد: هفته گذشته جلسه یک ساعته ای بین علی لاریجانی رییس مجلس با علیرضا زاکانی رییس کمیسیون ویژه برجام انجام گرفت و در مورد این طرح دو فوریتی گفت وگو کردیم.

جلالی اضافه کرد: قرار بود روز چهارشنبه گذشته طرح در جلسه علنی مجلس مطرح شود، ما صبح چهارشنبه هفته قبل مجمع عمومی فراکسیون رهروان ولایت را تشکیل دادیم و لاریجانی در آن جلسه توضیحاتی درمورد طرح ارایه کرد.

جلالی ادامه داد: لحظاتی قبل از تشکیل جلسه فراکسیون، علیرضا زاکانی با ما تماس گرفت و گفت که شب گذشته با دوستان خود جلسه داشته و موضوع پیش نویس طرح را برای آنان مطرح کرده است و دوستانش تقاضا داشتند با لاریجانی جلسه داشته باشند.
وی یادآور شد: من این موضوع را با رییس مجلس مطرح کردم و به دلیل آنکه لاریجانی برای این کار اولویت قائل بود و خواهان ایجاد وحدت بود، صبح چهارشنبه هفته گذشته در جلسه علنی مجلس حاضر نشد و در دفترش با این افراد جلسه برگزار کرد.

این نماینده مجلس افزود: در این جلسه غلامعلی حداد عادل،علیرضا زاکانی، علی اصغر زارعی، مهرداد بذرپاش، محمد دهقان ،حسین نقوی حسینی و محمود نبویان حضور داشتند و بنده نیز به این جلسه دعوت شده بودم.

جلالی ادامه داد: لاریجانی در این جلسه ضمن آنکه طرح را تبیین کرد و ماده آن را برای نمایندگان توضیح داد، به آنان گفت اگر در فراکسیون مشترک اصولگرایان به دنبال رد برجام هستید، ما با شما نیستیم و شما می توانید طرحتان را بیاورید و ما هم طرحمان را می آوریم و منتظر می مانیم که کدام رای می آورد.

وی اضافه کرد: لاریجانی همچنین خطاب به آنان بیان کرد اگر به دنبال آن هستیم که از این مقطع عبور کنیم، می توانیم تعامل داشته باشیم.

رییس مرکز پژوهش های مجلس یادآور شد: در آن جلسه نبویان (نماینده تهران ، عضو جبهه پایداری و عضو شورای مرکزی فراکسیون اصولگرایان) گفت من می خواهم طرح رد برجام را بیاورم و اساسا نمی دانم چرا به این جلسه دعوت شده ایم ولی دوستان دیگر چنین مطلبی را قبول نداشتند و بنا شد برای بررسی این طرح جلساتی داشته باشند.

جلالی در ادامه گفت: ما گروه 3 + 3 را تشکیل دادیم که علیرضا زاکانی، علی اصغر زارعی و مهرداد بذرپاش از فراکسیون اصولگریان و بنده ، علاءالدین بروجردی و منصور حقیقت پور از فراکسیون رهروان ولایت در این جلسات حضور داشتیم.

جلالی گفت: روز گذشته (شنبه) از ساعت 14 تا 17 جلسه ای با آقای لاریجانی برگزار کردیم که در این جلسه سه ساعته به صورت مفصل در مورد طرح بحث و بررسی کردیم و در نهایت به این دوستان از فراکسیون اصولگرایان گفتیم که طرح را شما هم امضا کنید.
وی با بیان اینکه آنها گفتند ما در صورتی این طرح را امضا می کنیم که گزارش کمیسیون برجام ابتدا خوانده شود، اظهار داشت: این موضوع هم انجام شد اما دوستان باز هم طرح را امضا نکردند که این موضوع مورد اعتراض احمد توکلی نماینده تهران نیز قرار گرفت زیرا وی در جلسات پنج شنبه و جمعه حضور داشت.

نماینده مردم شاهرود در مجلس شورای اسلامی اضافه کرد: بسیاری از دوستان در فراکسیون اصولگرایان علیرغم توافق انجام شده به طرح دو فوریتی رای ندادند و ما متاسفیم که دوستان همیشه سخن از وحدت می گویند اما همیشه ما برای آن پیشگام هستیم و در نهایت آنان از ما دورتر می شوند زیرا وفادار به گفت و گوها نیستند.

جلالی تاکید کرد: در این راستا من به آقای حدادل عادل در حاشیه مجلس گفت و گو کردم.
وی افزود: در موضوع برجام بسیاری از دوستان مخالف لیست واحد بودند اما آقای لاریجانی آبرو گذاشت و گفت موضوع ملی و مهم است و همه باید در این موضوع ملی سهیم باشیم و کمیسیون برجام با گرایشات مختلف شکل گرفت.

این نماینده مجلس تاکید کرد: علیرغم گام وحدت آمیزی که فراکسیون ما برداشت نتیجه به آن سمت و سو پیش نرفت.

در نهایت، این طرح با قید دو فوریت پس از قرائت گزارش کمیسیون ویژه به صحن مجلس آمد، اما پایداری های مجلس بار دیگر عهدشکنی کرده و با دو فوریت آن مخالفت کردند تا تصویب آن را به تعویق انداخته و یا به طور کامل طرح را رد کنند.

با این وجود، تمهیدات هیات رییسه مجلس سبب شد تا این طرح یک فوریتی به صحن مجلس برسد و کلیات آن روز یکشنبه گذشته به تصویب برسد.

شاید به گفته منصوری آرانی، این خواست خدا بود که دو فوریت آن تصویب نشد، زیرا در این صورت می بایست طرح در کمیسیون ویژه بررسی می شد، اما با یک فوریتی شدن آن، بررسی آن نیز به کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی محول شد.

پس از بررسی طرح اقدام متناسب و متقابل دولت جمهوری اسلامی ایران در اجرای برجام در کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی که روز گذشته رخ داد، علی رضا زاکانی در نشستی با خبرنگاران که پیش از آن گفته بود می خواهد در این نشست خبری افشاگری کند، از بررسی نشدن این طرح در کمیسیون ویژه به شدت انتقاد کرد.

منصوری آرانی درباره این انتقاد گفت: هفته گذشته در نشستی که رییس مجلس با این کمیسیون داشت، فاتحه کمیسیون ویژه را خواند و به هیات رییسه این کمیسیون گفت که ماموریت کمیسیون ویژه دیگر تمام شده است و از زحمات شما تشکر می کنیم.

اما زاکانی در نشست خبری با خبرنگاران اظهار داشت که کمیسیون ویژه تشکیل شده مانند کمیسیون حمایت از تولید ملی و نظارت بر اجرای سیاست های کلی اصل چهل و چهارم (44) قانون اساسی که از مجلس هشتم به یادگار مانده است، تا آینده نامعلومی می تواند حتی بر اجرای برجام نظارت کند.

یک شاهد دیگر برای ارزیابی رفتار نمایندگان عضو جبهه پایداری، اظهارات و عملکرد آنها در روز بررسی کلیات طرح برجام در مجلس است. در این روز، همه کسانی که تحولات مجلس و رخدادهای صحن علنی آن را رصد می کردند، شاهد بودند که چگونه دلواپسان برای رسیدن به هدف خود یعنی جلوگیری از تصویب برجام، مرزهای اخلاق را شکستند و علی اکبر صالحی رییس سازمان انرژی اتمی و محمدجواد ظریف وزیر امور خارجه را که از اعضای برجسته هیات ایرانی مذاکرات هسته ای و تهیه کنندگان برجام بودند، تهیه به مرگ کردند.
«کمال الدین پیرموذن» نماینده اردبیل همان روز در تشریح تهدید صالحی گفت:« متاسفانه آقای روح الله حسینیان صبح امروز حرفهایی به اقای صالحی زد و به او جسارت کرد. جمعی از نمایندگان دور آقای صالحی بودیم که حسینیان آمد و با جسارت کامل به صالحی گفت: اگر این طرح را به سرانجام برسانید ما تو را می کشیم و روی شما سیمان می ریزیم.«

«مجید انصاری » نماینده پارلمانی رییس جمهوری و از حاضران در نشست بررسی برجام در مجلس نیز در جمع خبرنگاران اظهارداشت:« تهدیدی علیه آقایان صالحی و ظریف توسط برخی از نمایندگان صورت گرفت که آنها را تهدید به اعدام کردند و گفتند ما شما را اعدام و در رآکتور اراک دفن می کنیم و رویتان سیمان می ریزیم که خب، فکر می کنیم آقایان صالحی و ظریف از این حرف ها زیاد شنیده اند....»

در واقع، روز یکشنبه گذشته برای مجلس ایران، روزی تاریخی بود، چرا که علاوه بر اینگونه تهدیدها، از نظر تعداد تذکرهای آیین نامه ای و اخطارهای قانون اساسی در صحن علنی مجلس، دلواپسان، رکورد جدیدی ثبت کردند.
حمله های دسته جمعی چه بصورت فیزیکی و چه لفظی گروهی از نمایندگان عضو فراکسیون اصولگرایان به هواداران برجام در روزی که حدادعادل رییس این فراکسیون در صحن مجلس حضور نداشت، برای بسیاری از ناظران و خبرنگاران، تعجب آور بود.

اخطارهای پی درپی و جنگ های لفظی بین نمایندگان شاخص عضو جبهه پایداری با رییس مجلس را هم می توان یکی دیگر از مواردی دانست که نشان می دهد این گروه هر کاری برای پیشرفت اهداف خود و جلوگیری از تصویب برجام در مجلس انجام داد و بی تردید باید گفت که روز یکشنبه، 19 مهر، دلواپسان، ماهیت واقعی و تمامی داشته های خود را رو کردند.

در این زمینه، «محمد باقری بنابی » نماینده مردم بناب در مجلس در گفت وگو با ایرنا فاش کرد که نمایندگان مخالف برجام در روزهای گذشته از ارسال پیامک های تهدید آمیز و خواهش و تمنا گرفته تا حواله دادن به ائمه اطهار(ع) و یا تماس های نامعلوم از طرف افراد نامشخص متوسل شده بودند تا نمایندگان را به رای ندادن به طرح اقدام متناسب و متقابل دولت جمهوری اسلامی ایران در اجرای برجام مجاب کنند.

دلواپسان امروز سه شنبه نیز قصد داشتند مسیر خود را در صحن علنی ادامه دهند، اما درایت «علی لاریجانی» رییس مجلس شورای اسلامی نقشه آنها را ناکام گذاشت.
مهدی کوچک زاده نماینده تهران در شروع جلسه علنی امروز با فریاد به سمت هیات رییسه رفت و سپس به سمت خبرنگاران آمد و مدعی شد: رهبری موافق برجام نیست. این طرح آقای لاریجانی است.

پس از ارایه پیشنهاداتی از سوی برخی نمایندگان مجلس، حمید رسایی هم به سمت صندلی لاریجانی رفت و با فریاد خواستار بیان تذکر بود که لاریجانی او را به کناری زد و گفت شما چرا این طوری رفتار می کنید، اما رسایی همچنان به فریادهای خود ادامه داد تا اینکه در نهایت نمایندگان وی را به پایین جایگاه هیات رییسه هدایت کردند.

سپس کوچک زاده با داد و فریاد به سمت لاریجانی رفت. تجمع بیش از 50 نماینده در جایگاه هیات رییسه و ازدحام و شلوغی که در مجلس ایجاد شده بود، کار را به جایی رساند که محمد جواد ظریف وزیر امور خارجه و نماینده دولت، به اعتراض جلسه را ترک کند.
با این حال، اعتراضات کوچک زاده ادامه یافت و تنش در جایگاه هیات رییسه تا آنجا بالاگرفت که حتی حمید رسایی و قاضی پور با هم درگیری فیزیکی پیدا کردند.

در پایین جایگاه هیات رییسه نیز، ازدحام نمایندگان ادامه داشت. در این میان، علی اصغر زارعی از نمایندگان معترض به سمت عراقچی و تخت روانچی رفت و با فریاد با آنها سخن می گفت. این وضعیت موجب شد شمار دیگری از نمایندگان دور آن ها جمع شوند و بی نظمی جلسه بیشتر شود.

با همه این رفتارها، لاریجانی اجازه نداد تا پیشنهادات انبوهی که به نظر می رسد با هدف ایجاد اختلال در روند تصویب برجام از سوی شماری از نمایندگان ارایه شده بود، مطرح شود. او فقط پیشنهاد حسین سبحانی نیا نماینده نیشابور را به رای گذاشت تا پس از تصویب آن، نمایندگان طرح اجرای برجای را به تصویب نهایی برسانند. به این ترتیب، ماده واحده و بندها و تبصره های طرح اقدام متناسب و متقابل دولت جمهوری اسلامی ایران در اجرای برجام مجلس شورای اسلامی به صورت کلی به رای گذاشته شد که 161 نماینده به آن رای موافق دادند. 59 نماینده نیز به آن رای مخالف و 13 نفر رای ممتنع دادند.

با این اقدام، ایران می تواند به تعهدات خود برای فراهم ساختن زمینه اجرای برجام از هفته آینده عمل کند و آنگونه که عراقچی گفته است، با تایید آن از سوی شورای نگهبان، عملا روز دوشنبه آینده روز تصویب برجام باشد.

با این حال، به نظر می رسد شاید دلواپسان حتی پس از تصویب نهایی برجام نیز از رفتارهای خود در این زمینه دست برندارند.
در چنین شرایطی، مروری بر آنچه در جریان بررسی و تصویب برنامه جامع اقدام مشترک در مجلس گذشته است، به روشنی نشان می دهد که برخی داعیه داران اخلاق و پایبندی به اصول و ارزش های اسلامی، چگونه برای رسیدن به اهدافشان، گاه حاضرند اخلاق را هم قربانی کنند. در این زمینه، یادآوری سخنان دو سال پیش علی لاریجانی رییس مجلس در واکنش به تهیه مستند' من روحانی هستم' خالی از لطف نیست که گفته بود: 'برخی فکر می کنند با این سی دی انتقام گرفته اند، اما این کارها برای مردم نان و آب نمی شود؛ رونق تولید با دعواهای سیاسی درست نمی شود؛ برخی مشی مارکسیستی دارند. این مردانگی نیست که برای رسیدن به اهدافمان از هر حربه ای استفاده کنیم.'

تردیدی نیست که اظهارنظر موافق یا مخالف با طرحها و لوایح، حق قانونی همه نمایندگان مجلس است و چه آنها که از برجام دفاع می کردند و چه آنها که موضعی مخالف آن داشتند، دلسوز نظام مقدس جمهوری اسلامی هستند و اعتلای آن را می خواهند اما نباید فراموش کرد که باید ورای هر مخالفت یا موافقتی، حرمت شخصیت افراد نیز رعایت شود و اقدامی صورت نگیرد که همبستگی و همدلی جامعه و مسئولان آن و اقتدار نظام را که مظهر این همدلی است، خدای نکرده، تحت تاثیر قرار دهد.