عوارض مصرف «نیکوتین» را بهتر بشناسید
دخانیات یکی از جدی‌ترین عوامل بروز بیماری‌های غیرواگیر بین افراد است. در این بین اما شناسایی آثار زیان‌آور مواد تشکیل دهنده سیگار می‌تواند به شناخت دقیق‌تر عوارض ناشی از استعمال آن کمک کند. نیکوتین موجود در سیگارها متفاوت است؛ در سیگارهای معمولی بین یک تا یک و نیم میلی گرم، در سیگارهای سبک بین یک تا نیم میلی گرم و در سیگارهای بسیار سبک کمتر از نیم میلی گرم نیکوتین وجود دارد.
نیکوتین در ابتدا باعث تحریک سیستم عصبی و سپس در صورت مصرف مداوم باعث سرکوب این سیستم می‌شود. مقادیر کم نیکوتین مستقیماً سلول‌های عصبی را تحریک کرده و انتقال پیام‌های عصبی را تسهیل می‌کنند اما در مرحله بعد نیکوتین باعث سرکوب انتقال پیام‌های عصبی می‌شود. همچنین این ماده به وضوح سبب تحریک سیستم عصبی مرکزی شامل مغز و ضمائم آن شده و مقادیر محدود نیکوتین ایجاد لرزش می‌کند و مقادیر بیشتر آن تشنج را به دنبال دارد.
نیکوتین در سیستم قلبی عروقی سبب افزایش ضربان قلب و فشار خون می‌شود که ناشی از تحریک سیستم عصبی محیطی و بخش مرکزی غده فوق کلیوی است. همچنین از سوی دیگر نیکوتین با اثر بر بصل‌النخاع موجب تحریک تنفس می‌گردد و اثر سرکوبی متعاقب آن منجر به سرکوب مرکز تنفسی ناشی از هردو فلج مرکزی و در نهایت نارسایی تنفسی و مرگ می‌شود.
این ماده با اثر گذاشتن بر روی مرکز بصل النخاعی و تحریک محیطی سیستم عصبی سبب القای حالت تهوع و استفراغ شده و در افراد غیر سیگاری این حالت حتی با مقادیر کم نیکوتین القا می‌شود اما در افراد سیگاری در صورتی که سطح نیکوتین خون به بالاتر از میزان همیشگی برسد این حالت بوجود می‌آید.
از دیگر عوارض مصرف نیکوتین می‌توان به مشکلات دستگاه گوارش، غدد درون‌ریز و متابولیسم دفاع بدن اشاره کرد. نیکوتین با اثرگذاری بر اعصاب موجود در دستگاه گوارش باعث افزایش قوام و فعالیت حرکتی روده می‌شود. حالتهای تهوع، استفراغ و معمولاً اسهال متعاقب جذب عمومی نیکوتین در فردی است که قبلاً در معرض نیکوتین قرار نگرفته است.
نیکوتین به سهولت توسط درخت تنفسی، غشا دهانی و پوست جذب می‌شود. جذب نیکوتین از معده نیز محدود است مگر اینکه ph داخل معده افزایش یافته باشد. جذب روده‌ای اما تأثیر بیشتری دارد؛ نیکوتین موجود در تنباکوی جویدنی به سبب اینکه بسیار آهسته تر از نیکوتین استنشاقی جذب می‌گردد مدت زمان تأثیر بیشتری دارد. سیگارهای معمولی بین ۸ تا ۹ میلی گرم نیکوتین مصرف می‌کنند که حدود یک گرم نیکوتین را به طور سیستمیک در اختیار فرد سیگاری قرار می‌دهد. میزان در دسترس بودن نیکوتین بسته به شدت پکها به سیگار و تکنیک سیگار کشیدن افراد افزایش می‌یابد.
شروع علائم حاد و شدید مسمومیت نیکوتین سریع و شامل تهوع، استفراغ، ترشح بزاق، درد شکم، اسهال، عرق سرد، سردرد، گیجی، اختلال شنوایی و… است. مسمومیت حاد نیکوتین؛ باعث مشکلات تنفسی، نبض ضعیف، تشنج و در آخر مرگ می‌شود. مقدار کشنده حاد نیکوتین در یک فرد بالغ احتمالاً حدود ۶۰ میلی‌گرم پایه است.
بنابر اعلام معاونت سلامت وزارت بهداشت، علائم زیر نشان دهنده اعتیاد شما به نیکوتین است:
اگر روزانه بیش از ۱۰ سیگار می‌کشید
اگر کمتر از ۳۰ دقیقه پس از بیدار شدن از خواب احتیاج به کشیدن سیگار دارید
با ترک سیگار دچار علائمی از قبیل اشکال در تمرکز، سردرد، سرگیجه، اختلال خواب، سوءهاضمه، تعریق، تندخویی و اضطراب می‌شوید در این صورت باید هر چه سریع‌تر برای ترک سیگار اقدام کنید.
