قوی ترین مرد اقتصاد جهان کیست؟

آفتاب‌‌نیوز : اما گرينسپن آخر ژانويه از سمت رياست بانک مرکزی بازنشسته می شود. هر چند سن وی به ۸۰ سال می رسد، اما همين حالا در فکر حرفه جديدش است.

همسرش آندری ميچل، خبرنگار ارشد امور خارجی شبکه تلويزيونی ان بی سی به بی بی سی گفته است: "آلن می خواهد کتاب بنويسد. وی درباره سازوکار اقتصادها و بازارهای آزاد انديشه های زيادی دارد."

گرينسپن از سال ۱۹۸۷ که سکان هدايت بانک مرکزی قويترين اقتصاد دنيا را به دست گرفت، در هيچ مصاحبه راديويی يا تلويزيونی شرکت نکرده است.

خانم ميچل چنين توضيح می دهد: "فکر می کنم يکی از اولين پروژه هايش يقينا نوشتن کتاب است." 

گرينسپن می خواهد در واشنگتن دفتر بزند و نظرات خود را درباره مسايل عمومی بيان کند. حال که وی سودای زندگی تازه ای را در سر می پروراند، ميراثی که برای جانشين خود "بن برنانکی" برجا می گذارد، چيست؟

سيل انتقاد

گوردون براون، وزير دارايی بريتانيا، درباره  گرينسپن گفته که "به اذعان عموم بزرگترين رهبر اقتصادی نسل ماست" و در مقام رييس بانک مرکزی آمريکا، "موفق ترين دوره خدمت تاريخ" را پشت سر گذاشته است.

اما برخی هستند که می گويند ميراث گرينسپن به اندازه تمجيدهايی که در آستانه کنار رفتن وی نثارش می شود، طلايی نيست.

مسلما هنگامی که او در اين سمت مشغول بکار شد، انتقادات زيادی را به جان خريد. در حالی که تنها دو ماه از انتصابش در سال ۱۹۸۷ می گذشت، بازار سهام آمريکا فروپاشيد.

تلاش بانک مرکزی آمريکا در تسکين اعصاب بهم ريخته بانکها و کارگزاران سهام برای جلوگيری از توقف کامل نظام مالی جهان سبب شد تا کارشناسان حسن تدبير آقای گرينسپن در برخورد با تلاطم بازار سرمايه را تحسين کنند.

ژان کلود تريش، رييس بانک مرکزی اروپا، می گويد که مهارت  گرينسپن در واکنش بهنگام به بحرانهای مالی از وی استاد استادان و مهتر روسای بانک مرکزی دنيا ساخته است. 

تريش می گويد: "وی در هر شرايطی پاسخ مناسب را يافت، و در عين حال بسيار خلاق و خيال پرداز بود. آقای گرينسپن نقش بسيار مهمی در بهبود اعتبار بانکهای مرکزی بطور عام ايفا کرده است."

توانايی  گرينسپن در کمک به اقتصاد آمريکا و دنيا در عبور از بحرانها دوباره در جريان تلاطم مالی بزرگ دهه گذشته محک خورد، بحرانی که از سال ۱۹۹۷ تا ۱۹۹۸ بازارهای نوظهور کشورهای مختلف از اندونزی گرفته تا روسيه را در کام خود کشيد.

'جوشش نامنطقی'

اما برجسته ترين نمره  گرينسپن به مهارتش در مهار ترکيدن حباب بازار سهام در اواخر دهه ۱۹۹۰ داده شده است.

اولين تلاشهای وی برای سرد کردن اين بازار گداخته به سال ۱۹۹۶ باز می گردد، زمانی که در نطقی معروف گفت: "چگونه می توانيم بفهميم جوشش نامنطقی، ارزش دارايی ها را بیجا منبسط کرده و بعد همانگونه که در دهه پيش در ژاپن صورت گرفت، در معرض انقباضهای نامنتظره و طولانی قرار داده است؟"
در نتيجه تدابير وی، بازارها تنها مدت کوتاهی افت و بعد به رکوردهای تازه ای صعود کردند.

در همان حال  گرينسپن بينشی تازه درباره نيروی جديد اقتصاد آمريکا، افزايش بهره وری، تجسم می کرد.

کارگران آمريکايی به مدد انقلاب فناوری اطلاعات بيش از پيش کالا و خدمات را کارآمدتر توليد می کردند. استفن روچ، اقتصاددان ارشد در بانک مورگان استنلی، به بی بی سی گفته است بينش گرينسپن درباره بهره وری سبب شد تا سرمايه گذاران باور کنند که وی از صعود بازار سهام به ارتفاعهای بلندتر حمايت می کند.

روچ می گويد: "ما يک رييس کل بانک مرکزی داشتيم که در واقع به تشويق سرمايه گذاران می پرداخت و مزايای الگوی تازه رشد فزاينده بهره وری، سود بيشتر شرکتها و چرخه ای مجازی را که در نهايت به رشد قيمتهای سهام می انجاميد، می ستود."

آفت نيکنامی

حباب بازار سهام آمريکا در سالهای ۲۰۰۰ و ۲۰۰۱ سوراخ شد، اما آيا  گرينسپن می توانست برای پيشگيری از تباهی سرمايه سهامداران بيشتر تلاش کند؟

منتقدانش می گويند بله.

اما لرد جورج، رييس بانک مرکزی بريتانيا، می گويد: "برای روسای بانک مرکزی، تمرکز توانشان روی مهار و دستکاری قيمت دارايی ها فوق العاده خطرناک است. فکر می کنم اگر آلن گرينسپن با خود می گفت 'خب، حالا که بازارها به اين جوشش نامنطقی اعتنا نمی کنند، من هم آنها را به زانو درمی آورم'، که شايد با سرد کردن اقتصاد ناگزير به آن می شد، آن وقت آن اقدام از نظر ضربه اش به سرمايه ها پرهزينه تر می شد، زيرا ممکن بود رشد اقتصادی آمريکا را محدود کند."

يک ماجرای جنجال آفرين ديگر حمايت گرينسپن از طرح جورج بوش، رييس جمهور آمريکا، برای کاهش مالياتها در سال ۲۰۰۱ بود. اکنون که آمريکا با کسری بزرگ تراز تجاری مواجه شده و بيشتر از دخلش خرج می کند، منتقدان از آقای گرينسپن خرده می گيرند.

همين مشکلات کسری، هم مالی و هم حساب جاری، است که می تواند برای جانشين وی بن برنانکی دردسر بيافريند. به عبارتی، نيکنامی گرينسپن شايد کاملا مصون نماند، هرچند اين کسريها مسئوليت مستقيم وی نيست.

پل فولکر، سلف  گرينسپن در بانک مرکزی آمريکا و يکی از معتبرترين حسابرسان دنيا، هشدار می دهد: "بايد ببينيم همه اين تحولات به کجا ختم می شود ولی اگر مشکلی پيش آيد، من آن را اصلا به گردن بانک مرکزی نخواهم انداخت. اما بايد ديد در دراز مدت اين مساله چگونه از کار درمی آيد."

آندری ميچل، همسرگرينسپن می گويد که شايد شوهرش در حرفه خود بعد از بازنشستگی از بانک مرکزی حرفهايی جنجال آفرين درباره مسايل عمومی بزند.

اين احتمال هست که جنجال مربوط به ميراث وی ادامه يابد.

*سر هووارد ديويس، مدير دانشکده اقتصاد لندن، ۱۰ سال معاون بانک مرکزی بريتانيا و رييس اداره خدمات مالی اين کشور بوده است. وی برنامه ای با عنوان "سالهای گرينسپن" برای بی بی سی توليد کرده است.