موج تخریب‌ها علیه نوسازی ناوگان هوایی کشور/ منتقدان چه راه حلی دارند؟

آفتاب‌‌نیوز : روزنامه «ایران» امروز -چهارشنبه- در گزارشی با درج این مطالب، به بررسی این موضوع پرداخته و نوشته است: در حالی که از سوی بسیاری از کارشناسان، خرید 118 هواپیمای ایرباس و 20 هواپیمای کوچک آن هم به صورت اعتباری و از محل تأمین فاینانس های خارجی، یکی از دستاوردهای بزرگ اقتصادی دولت در سفر رئیس جمهوری به ایتالیا و فرانسه عنوان می شود، انتقادات تخریب گونه برخی مخالفان دولت از نوسازی ناوگان هوایی تعجب بر انگیز است.

توسعه صنعت هوایی از نظر امنیتی و اقتصادی یکی از نمادهای اصلی توسعه هر کشور محسوب می شود. تحمیل بیش از 30 سال تحریم صنعت هوایی موجب فرسودگی ناوگان هوایی شد طوری که در حال حاضر متوسط سن هواپیماهای فعال بیش از 20 سال است، اما این میانگین در جهان 11 سال است. علاوه بر میانگین سن بالا، ناوگان هوایی از نظر کمی و کیفی پاسخگوی نیازهای کشور نیست.

بر اساس برآوردها ایران بیش از 400 هواپیما برای نوسازی ناوگان خود نیاز دارد که خرید 118 ایرباس و 20 هواپیمای کوتاه برد(ATR) 20 درصد از این نیاز را تأمین می کند. موفقیت دولت در انعقاد قراردادهای مهم هواپیمایی در جریان سفر اخیر اروپایی رئیس جمهوری از سوی کارشناسان یکی از موفقیت های بزرگ دولت ارزیابی می شود اما این موفقیت در روزهای اخیر مورد انتقاد برخی رسانه های مخالف دولت قرار گرفته است.

منتقدان می گویند چرا دولت در شرایط کنونی میلیاردها دلار را صرف خرید هواپیما کرده در حالی که تعداد کمی از مردم از هواپیما به عنوان وسیله حمل و نقل استفاده می کنند؟ اولین اغماض منتقدان در ارائه اطلاعات درست در همین ادعای آنها مبنی بر صرف میلیاردها دلار خرید هواپیما نهفته است. این ادعا در حالی است که از ابتدای شروع مذاکرات دولت برای نوسازی ناوگان هوایی، خرید هواپیما از طریق فاینانس، اجاره یا اجاره به شرط تملیک مد نظر بود و تفاهمنامه ها هم بر همین اساس منعقد شده است.

وزیر راه و شهرسازی روز گذشته با حضور در مجلس برای توضیح در مورد خرید هواپیما تأکید کرد که «از موضوعات مهم در نوسازی ناوگان این است که هیچ تضمینی از سوی دولت و بانک مرکزی نداده ایم، ضمن اینکه منبع پرداخت اقساط این هواپیماها از محل عرضه بلیت و خدمات همین هواپیماها خواهد بود.

منبع تأمین مالی اولیه این هواپیماها به میزان 15 درصد توسط فروشندگان و 85 درصد مابقی را نیز فروشندگان از محل تأمین کنندگان مالی اروپایی فاینانس می کنند.»به گفته آخوندی «خرید این هواپیماها بدون تضمین مالی یک اتفاق بی نظیر در تاریخ قراردادهای ایران است که در قبل از انقلاب و بعد از انقلاب سابقه نداشته است.» محمدرضا باهنر نایب رئیس مجلس نیزیادآوری کرد که «دولت خود اقدام به خرید هواپیما نمی کند و ایرلاین ها و شرکت های هواپیمایی هستند که اقدام به خرید هواپیماهای جدید می کنند.»

بر پایه تفاهمنامه صورت گرفته، شرکت بیمه ساچه ایتالیا برای این کار پیشقدم شد و خرید هواپیما را فاینانس می کند طوری که پول خرید هواپیما را شرکت ایران ایر بتواند از بخشی از درآمدش طی 15 سال پرداخت کند. نحوه تحویل هواپیماهای خریداری شده از ایرباس به این ترتیب است که تحویل در سال جاری میلادی (2016) آغاز می شود و به مدت 8 سال به صورت اجاره به شرط تملیک بتدریج در اختیار ایران قرار می گیرد.

نگرانی منتقدان از «هدر دادن پول های ایران» با خرید هواپیما در حالی است که بر پایه برآورد سازمان هواپیمایی از سال 1390 تا سال 1393 ایرانیان بیش از 12 میلیارد دلار از شرکت های هواپیمایی خارجی بلیت خریده اند. برآورد این رقم توسط شرکت هواپیمایی جمهوری اسلامی (هما) نیز این است که سالانه 4 میلیارد دلار ایرانیان برای پرواز از نقاط مختلف دنیا به ایران و برعکس از ایرلاین های خارجی بلیت خریداری می کنند.

محمد خداکرمی، معاون هوانوردی و امور بین الملل سازمان هواپیمایی در این خصوص در گفت و گو با «ایران» می گوید به دلیل کمبود و فرسوده بودن ناوگان مردم برای انجام سفرهای منطقه ای یا بین المللی و برخی پروازهای داخلی از شرکت های خارجی استفاده می کنند که این موضوع ارزبری زیادی را به همراه دارد. وی این پرسش را مطرح می کند که برای توسعه صنعت هوایی علاوه بر نوسازی ناوگان و توسعه فرودگاه ها و زیر ساخت ها چه راه حل دیگری پیش روی دولت است؟

وی می گوید ما ناچاریم سن ناوگان را به میانگین 11 سال جهانی برسانیم و برای این کار هیچ راهی بجز نوسازی هواپیماها نداریم. به گفته خداکرمی در 10 سال اخیر رشد سالانه مسافر و پرواز داخلی و بین المللی 6 درصد است که با رفع تحریم ها پیش بینی می شود این رشد به 10 درصد برسد بنابراین برای جابه جایی این تعداد مسافر و رشد شتابان استفاده از هواپیما پس از تحریم ها باید هواپیمای جدید خریداری شود.

یکی دیگر از انتقاد ها به دولت این است که هواپیما را گران خریده است اما خداکرمی می گوید: خرید یکجای هواپیما قیمت را برای ایران بسیار پایین آورد. شرکت های سازنده قیمت هایی را بر روی سایت های خود دارند اما به این معنی نیست که ایران هواپیما را با این قیمت خریداری کرده بلکه با خرید گروهی، تخفیف زیادی در خرید گرفتیم ضمن اینکه شرکت های خارجی خرید را فاینانس می کنند و ایران مستقیم پولی پرداخت نمی کند.

خداکرمی می گوید با رشد مسافران هوایی در سال های آینده برای بر طرف کردن نیاز داخلی و بین المللی نیازمند کشورهای همسایه می شدیم که این موضوع مغایر با سیاست های اقتصاد مقاومتی است و در کمبود هواپیمای کافی، بهترین بازار برای کشورهای همسایه ایجاد و صنعت هوایی کشور بیش از پیش ضعیف می شد.

از سوی دیگر انتقاد از خرید هواپیما از آنجا غیرمنطقی به نظر می رسد که سقوط تعدادی هواپیما بویژه در سال های اخیر علاوه بر تلفات جانی و مالی بسیاری که بر جای گذاشت لزوم نوسازی ناوگان هوایی را نشان داد.