آفتابنیوز : روز تولد هانس کریستین اندرسن (2 آوریل 1805) را به عنوان «روز جهانی کتاب کودک» میشناسند. به مناسبت بزرگداشت نام این مرد بزرگ، نکاتی کمتر گفتهشده درباره زندگی او را مرور میکنیم:
* هانس کریستین اندرسن سال 1805 متولد شد و در 70 سالگی بدرود حیات گفت. او بین 30 تا 40 سالگی قصههای ماندگارش را به نگارش درآورد، اما 10 سال طول کشید تا آثارش مورد پذیرش کودکان و والدین دانمارکی قرار گیرد. داستانهای معروفی چون «دخترک کبریتفروش»، «لباس جدید پادشاه» و «جوجه اردک زشت» که این روزها نزد کودکان بسیار محبوب هستند، در ابتدا چندان مورد توجه مخاطبان قرار نمیگرفتند.
* مجسمهای برنزی از اندرسن در پارک مرکزی نیویورک بنا شده که او را در حال کتاب خواندن روی یک نیمکت گرانیتی نشان میدهد. «جورج جان لوبر» هنرمندی بود که در سال 1956 این اثر هنری را خلق کرد. اندرسن در این مجسمه در حال مطالعه است و یک جوجه اردک از بالا به نوشتههای کتاب سرک میکشد. در طول فصل تابستان گروههای زیادی از کودکان و نوجوانان به این مکان میروند و با این مجسمه عکس یادگاری میگیرند.
مجسمه هانس کریستین اندرسن
* اگر به بندر کپنهاگ دانمارک بروید، مجسمه یک پری دریایی را میبینید که یادآور داستان «پری دریایی کوچک» اندرسن است.
* اندرسن مرد خوشچهرهای به حساب نمیآمد و در واقع اصلا ظاهر جذابی نداشت. با بررسیهایی که انجام شده، تصور میشود داستان «جوجه اردک زشت» براساس تجربههای شخصی او نوشته شده است.
* این نویسنده معروف دانمارکی به هیچ عنوان از مدرسه رفتن لذت نمیبرد. در واقع او درجایی گفته است: "دوران مدرسه تاریکترین و تلخترین روزهای عمرم بود." با این حال اندرسن، اولین شاعر و نویسنده دانمارکی بود که با پسزمینه فقر، موفق شد به شهرت قابل توجهی دست پیدا کند. بسیاری از کودکان کشورهای مختلف جهان با قصههای رنگارنگ او بزرگ شدهاند.
* نویسنده مشهور دانمارکی با عارضه «بدخوانی» متولد شد، یعنی با وجود این که اندرسن سواد خواندن و نوشتن داشت، نمی توانست کلمات را هجی کند و دستنوشتههای او پر بود از غلطهای املایی. در نتیجه سبک نوشتاری او به زبان محاوره نزدیک شد و آثارش تا امروز هم طرفدار دارند.
* پدر اندرسن بود که او را با دنیای پررمز و راز ادبیات داستانی آشنا کرد. او برای فرزندش قصههای «هزار و یک شب» میخواند. اندرسن ابتدا از قصههایی که مینوشت راضی نبود و حتی در دورهای تصمیم گرفت نگارش آنها را متوقف کند. اما بعد با خود فکر کرد ممکن است روزی قصههای جن و پری به "یک نوع شعر جهانی" بدل شوند و خواننده خود را داشته باشند.
او به نوشتن داستانهای کودکانه به زبان ساده ادامه داد و حالا شعرها و قصههایش به بیش از 150 زبان دنیا ترجمه و چاپ میشوند. تاکنون آثار نمایشی، سینمایی، تلویزیونی، ادبی و انیمیشنی بسیاری با الهام از قصههای اندرسن تولید شده است.
* جالب است بدانید که معمولا داستانهای اندرسن پایان تلخی دارند. ممکن است کوچولوها از شنیدن این قضیه ناراحت شوند، اما قصههای او برخلاف آنچه کارتونهای اقتباسی «دیزنی» و «پیکسار» نشان میدهد، با اتفاقات غمانگیز خاتمه مییابند. برای مثال «پری دریایی» خودکشی میکند، «دخترک کبریتفروش» از سرما یخ میزند و «سرباز حلبی» ذوب میشود.
***
«هانس کریستین اندرسن»، نویسنده، شاعر و هنرمند دانمارکی، روز دوم آوریل سال 1805 در شهر «اودنسه» دانمارک به دنیا آمد؛ نویسندهای که سالروز تولدش را «روز جهانی کتاب کودک» نام نهادهاند.
پدرش کفاشی کمدرآمد بود و مادرش در خانههای مردم رختشویی میکرد. پدر هانس با وجود این که تحصیلات کافی نداشت، به خواندن داستان و نمایشنامه علاقهمند بود و بسیاری از داستانهایی را که میخواند، برای او بازگو میکرد. از اینرو اندرسن از کودکی با کتابها و داستانهای گوناگون مانند «هزار و یکشب» آشنا شد.
هانس در 11 سالگی پدر خود را از دست داد و در آن سن مشغول به کار شد. در این سالها سختیهای زیادی کشید. در 14 سالگی تنها به کپنهاگ سفر کرد. امیدوار بود که در تئاتر آن شهر برای بازیگری پذیرفته شود، اما موفق نشد. با این حال توانست با حمایتهای فردی به نام «یوناس کالین» در مدرسه به تحصیل بپردازد.
هانس سرانجام در 24 سالگی دوره تحصیل در این مدرسه را به پایان رساند. پس از آن به سرودن شعر، نوشتن داستان و نمایشنامه، طراحی و کاردستی با کاغذ و قیچی پرداخت. او به بسیاری از کشورهای اروپایی سفر کرد و زندگی مردم این کشورها را از نزدیک دید. در این سفرها با نویسندگان معروف آن دوران چون «ویکتور هوگو»، «والتر اسکات»، «چارلز دیکنز»، «الکساندر دوما»، «بالزاک» و برادران «گریم» آشنا شد.
نخستین آثار اندرسن برای کودکان در سال 1835 منتشر شدند. علاقه و تشویق مردم، گرچه کمی دیرهنگام، سبب دلگرمی اندرسن بود؛ به طوری که تا پایان عمر نزدیک به 157 قصه و داستان، هشت رمان، 800 قطعه شعر، چهار زندگینامه، چند سفرنامه و تعداد بیشماری طراحی و کاردستی به شکل کاغذ و برش خلق کرد.
هانس کریستین اندرسن روز چهارم اوت سال 1875 در خانهای در نزدیکی کپنهاگ که متعلق به دوست صمیمیاش بود، در سن 70 سالگی درگذشت. وی قبل از مرگ با یک آهنگساز درباره موسیقی مراسم تدفینش صحبت کرده و به او گفته بود از آن جایی که بیشتر کسانی که در مراسم تدفین، وی را بدرقه خواهند کرد کودکان هستند، ضربات موسیقی را برای قدمهای کوچک آنها هماهنگ کند.
جسد اندرسن در کپنهاگ به خاک سپرده شد. این نویسنده که قبل از مرگ شهرت جهانی داشت، از طرف دولت دانمارک به عنوان گنجینه ملی، حقوقی دریافت میکرد. پیش از مرگش اقدام به ساختن مجسمهای از او شده بود و بعد از اتمام، آن را در شهرداری کپنهاگ قرار دادند.
آثار اندرسن سرشار از واقعیتهای زندگی هستند. پایه بسیاری از آثار او، قصهها و افسانههای عامیانهاند؛ اما این قصهها و افسانهها را چنان بازآفرینی کرده است که شکلی نو یافتهاند. پیش از اندرسن، کسانی چون «شارل پرو» و برادران «گریم» قصهها و افسانههای عامیانه را برای کودکان و نوجوانان گردآورده بودند؛ اما بازآفرینیهای اندرسن پایهگذار راه و روشی نو در ادبیات کودکان جهان و به ویژه خلق فانتزیهای کودکان شدند.
نویسندگان بسیاری از روش او در داستاننویسی و بازآفرینی افسانههای عامیانه پیروی کردند و راه او را ادامه دادند. قصهها و داستانهای اندرسن به 150 زبان گوناگون ترجمه شدهاند و بسیاری از آنها چون «بلبل»، «دخترک کبریتفروش»، «جوجه اردک زشت»، «درخت صنوبر»، «لباس جدید پادشاه» و «پری دریایی کوچک» جهانی و جاودانه شدهاند.
دوستداران اندرسن برای بزرگداشت تلاش او در راه ادبیات کودکان و نوجوانان، جایزهای جهانی به نام جایزهی «هانس کریستین اندرسن» بنیاد نهادهاند که هر دو سال یکبار به بهترین نویسندگان و تصویرگران کتابهای کودکان و نوجوانان اعطا میشود. این جایزه که به نوبل کوچک معروف است، معتبرترین جایزه ادبی و هنری در حوزه ادبیات کودکان است که از سوی دفتر بینالمللی کتاب برای نسل جوان به منظور بالا بردن سطح ادبی و هنری کتابهای کودکان به مجموعه آثار یک نویسنده و یک تصویرگر داده میشود.
به گزارش ایسنا، اعطای این جایزه به مجموع آثار یک نویسنده از سال 1956 و به مجموع آثار یک تصویرگر از سال 1966 آغاز شده است. این جایزه شامل یک مدال طلا و یک دیپلم است که طی مراسمی در کنگرهای دوسالانه به برندگان اهدا میشود. نامزدهای این جایزه از سوی دفاتر ملی کاندیدا میشوند و داوران بینالمللی که از کارشناسان برجسته ادبیات کودکان هستند.