آفتابنیوز : اعتماد نوشت: تکذیب... تکذیب... و باز هم تکذیب. آنهایی که اخبار مربوط به حوزه هنرهای تجسمی را در این یکی، دو روز دنبال کردهاند، از صبح روز پنجشنبه به یکباره با حجم وسیعی از تکذیبیهها از سوی مسوولان دولتی مواجه شدند که در واکنش به انتشار خبری در فضای مجازی صورت میگرفت.
واكنشهايي كه اگر چه در بعضي از آنها هيچ اشارهاي به اصل ماجرا و اين خبر مربوط به آن نشده بود، با تكرارها و تاكيدها روي جملههاي مشتركي مثل «واگذاري موزه هنرهاي معاصر تهران به بنياد رودكي از نظر قانوني عملي نيست» يا «شايعه انتقال موزه به بنياد رودكي صحت ندارد»، در نهايت ميشد حدس زد كه ماجرا از چه قرار است. در مورد اصل خبري كه بعد از گذشت چند هفته از انتشارش با واكنشهاي متفاوتي از سوي مسوولان دولتي روبهرو شد بايد به هفتههاي پاياني اسفند سال قبل برگشت. در روزهاي مياني اسفندماه سال گذشته اخباري غيررسمي مبني بر واگذاري موزه هنرهاي معاصر تهران به بنياد رودكي در برخي سايتها و شبكههاي مجازي منتشر و در همان زمان با واكنش هنرمندان و انجمنهاي هنري و در راس آنها انجمن نقاشان ايران روبهرو شد. بعد از بيانيهاي كه توسط انجمن نقاشان در واكنش به اين خبر منتشر و در آن از نگرانيهايي صحبت شد كه در جامعه تجسمي نسبت به انتشار اين خبر ايجاد شده بود، مجيد ملانوروزي، مديركل دفتر هنرهاي تجسمي وزارت ارشاد و رييس موزه هنرهاي معاصر تهران و بهرام جمالي، مديرعامل بنياد رودكي، به عنوان مدير دو مجموعه درگير در اين موضوع، ترجيح دادند تا در صحبتهاي كوتاهي با خبرگزاريهاي رسمي تنها به رد اين خبر يا عدم اطلاع از چند و چون آن بسنده كنند. تعطيلات نوروز بهانه خوبي بود تا همهچيز در اين مورد به فراموشي سپرده شود، اما در روزهاي پاياني هفته گذشته اخبار ديگري در ارتباط با اين موضوع در شبكههاي اجتماعي منتشر شد. اين خبرها جزييات بيشتري نسبت به قبل داشتند و با اشاره به طي شدن روندهاي اداري در انجام اين واگذاري، امروز شنبه، ٢١ فروردينماه را به عنوان روز اجرايي شدن اين موضوع معرفي كرده بودند. حتي در بخش ديگري از اين اخبار با اشاره به تشكيل كمپين «نجات موزه هنرهاي معاصر» براي واكنش به اين اتفاق اعلام شد كه هنرمندان معترض به اين واگذاري ساعت ١٥ مقابل موزه هنرهاي معاصر تهران تجمع خواهند كرد.
دومين بيانيه انجمن نقاشان
اينبار هم نخستين واكنشها نسبت به انتشار چنين اخباري از سوي انجمن نقاشان صورت گرفت و اين انجمن، بيانيه ديگري را در اين مورد منتشر كرد. اين انجمن در اين بيانيه با توضيح در مورد اتفاقات رخ داده در نهايت از شخص وزير ارشاد درخواست كرد تا موضع رسمي و نهايي وزارت ارشاد را درباره اين موضع اعلام كند. در دومين بيانيه انجمن نقاشان درباره انتشار اخبار متناقض با موضوع واگذاري موزه آمده است: «با وجود تمامي اظهارنظرها و ابراز ناخرسندي پياپي فعالان عرصه هنرهاي تجسمي كشور و متن تكذيبيه معاونت امور هنري وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامي، نگرانيهاي عميق و جدي از واگذاري قريبالوقوع موزه هنرهاي معاصر تهران به بنياد رودكي همچنان ادامه دارد. شنيدهها از جلسات پنهان و آشكار در اين رابطه پا را از حيطه شايعات فراتر گذاشته و بهروشني از رخ دادن اتفاقي ناخوشايند در كوتاهترين زمان ممكن حكايت ميكند.
براي پايان دادن به تمامي شايعات و كشيدن خط بطلان بر گمانهزنيهايي كه لرزه بر اندام هنرمندان متعهد و دلبسته به سرنوشت فرهنگ و هنر اين مرز و بوم مياندازد، ديگر زمان آن فرا رسيده است كه پاسخگويي جدي وزير محترم فرهنگ و ارشاد اسلامي را طلب كنيم و از ايشان بخواهيم تا با اظهارنظر رسمي در اين رابطه موضع نهايي و قطعي وزارت ارشاد را اعلام نمايند. چه بسا برگزاري نشستي با اهالي فرهنگ و شنيدن دغدغهها و دلنگرانيهاي آنان نه تنها باعث از بين رفتن ناراحتيها شود بلكه به همدلي و همراهي همهجانبه هنرمندان در حل مسائل مرتبط با موزه هنرهاي معاصر نيز بينجامد. ما، امضاكنندگان اين بيانيه، مكررا و به طور جدي هشدار ميدهيم كه واگذاري موزه هنرهاي معاصر تهران و سكوت مسوولان در اين مورد، عواقب ناگواري در جريان هنرهاي تجسمي كشور به وجود خواهد آورد و باعث تضييع حقوق ملت ايران و همچنين نابودي سرمايه ملي و ميراث گرانبهاي هنر خواهد شد و از وزير محترم ارشاد درخواست ميكنيم تا با رسيدگي سريع و بهموقع به اين موضوع، از وارد آمدن خسارتي جبرانناپذير به پيكر هنرهاي تجسمي كشور جلوگيري كنند.»در حالي كه انتظار ميرفت تلاشهاي انجمن نقاشان ايران در جهت تلاش براي شفافسازي بيشتر در مورد اخبار موزه و تصميمات گرفته شده براي اداره آن، از سوي ديگر انجمنهاي هنري فعال در حوزه هنرهاي تجسمي حمايت شود، تنها انجمن عكاسان ايران بود كه ترجيح داد در قالب صحبتهاي مسعود زندهروح كرماني، رييس اين انجمن، واگذاري موزه به بنياد رودكي را كاري غيركارشناسانه اعلام كرده و به همين دليل انجام آن را امري بعيد بداند.
نگراني از سرنوشت مشترك با موزه اهواز
در طول اين چند هفته، بارها از نگرانيهايي صحبت شد كه در جامعه تجسمي در مورد سرنوشت موزه هنرهاي معاصر تهران به وجود آمده است. آنچه در اين ميان باعث نگراني بيشتر ميشد، وجود شباهتهاي متعدد بين اين اخبار با خبر واگذاري موزه اهواز در شهريورماه سال گذشته بود كه با وجود تمام تكذيبها در نهايت اعلام شد اين موزه به بخش خصوصي واگذار شده است. براي توضيح در مورد وضعيت اين موزه بعد از گذشت ششماه هيچ توضيحي از نحوه واگذاري، جزييات قرارداد و... به صورت رسمي مطرح نشده و اخبار نگرانكننده در مورد ادامه كار اين موزه تا برگزاري برنامههايي نظير مهماني در آن تغيير ماهيت دادهاند. عدم واكنش و اظهارنظر وزارت ارشاد، شخص وزير و معاونت هنري به خبر واگذاري موزه هنرهاي معاصر به بنياد رودكي در طول هفتههاي گذشته دليل ديگر افزايش نگرانيهاي جامعه تجسمي در مورد صحت اين خبر شد. با انتشار مجدد اخبار مربوط به اين واگذاري، اتفاق ديگري افتاد و بخشهاي دولتي درگير در اين ماجرا و در راس آن وزارت ارشاد تصميم گرفتند نخستين واكنشها نسبت به اين خبر را به نام خودشان ثبت كند. اينطور بود كه علي مرادخاني، معاون امور هنري وزارت ارشاد تنها با گذشت ۱۲ ساعت از انتشار اين اخبار، موضوع واگذاري موزه هنرهاي معاصر تهران به بنياد رودكي را شايعه خواند و صحت آن را تكذيب كرد.
ديروز در جريان چنين موضوعي قرار گرفتم
علي مرادخاني كه صبح روز پنجشنبه در مراسم تشييع پيكر مرحوم جواد لشگري شركت كرده بود، در حاشيه اين مراسم درباره انتشار اخباري مبني بر واگذاري موزه هنرهاي معاصر تهران به بنياد رودكي كه روزهاي گذشته براي دومينبار در طول يك ماه گذشته در فضاي مجازي مطرح شده، توضيح داد: «تعجب ميكنم كه چيزي را ناگهان شايع ميكنند و درباره آن بحث به راه ميافتد. خود من ديروز در جريان چنين موضوعي قرار گرفتم. وقتي قرار باشد چنين اتفاقي در اين زمينهها بيفتد دولت بايد تصويب كند و مجلس روي آن نظارت داشته باشد. همينطوري كه نميشود چيزي را انتقال داد.»به گفته مرادخاني اين موضوع اساسا يك شايعه است كه از نظر او ناشي از يك تصور اشتباه در مورد مشكلات دولت در تامين هزينههاست: «در خيلي از زمينهها راههاي برون رفت از مشكلات دولتي مطرح بوده است. حالا شايد تصور كردند ممكن است اين موضوع هم يك راه باشد، ولي به نظر من درست نيست و هر گونه كاري در اين زمينه بخواهد براي بهتر شدن اوضاع يك مجموعه انجام شود قطعا بحثهاي اساسي و كارشناسي لازم دارد، نه اينكه من و شما بخواهيم ناگهان موزه را به بنياد رودكي منتقل كنيم. بحث مطرح شده در اين زمينه خيلي غيركارشناسي بوده است.»معاونت امور هنري وزارت ارشاد در واكنش به بحث واگذاري موزه به اين صحبتهايش در جمع خبرنگاران اكتفا نكرد و ترجيح داد با انتشار توضيحاتي از سوي معاونت تحت امرش به شكل رسمي نسبت به اين موضوع واكنش نشان دهد و همين حرفها را دوباره تكرار كند. اما در كنار واكنش رسمي علي مرادخاني نسبت به اين خبر، مجيد ملانوروزي نيز براي چندمينبار در طول هفتههاي گذشته، نسبت به انتشار چنين اخباري با موضوع واگذاري موزه به بنياد رودكي واكنش نشان داد. رييس موزه هنرهاي معاصر تهران در تكرار همان حرفهاي پيشينش در اسفندماه سال گذشته كه در گفتوگو با «اعتماد» مطرح كرده بود، گفت: «چنين موضوعي مطرح نشده و اگر هم صحبتي در مورد آن بوده من از آن بياطلاعم.» او در اين صحبتها همچنين به اين مورد اشاره كرده كه بحث واگذاري موزه به بنياد قبلا هم مطرح شده و چنين چيزي موضوع جديدي نيست.
واكنشهاي جديد به واگذاري موزه
صحبتهاي مرادخاني در واقع نخستين واكنش رسمي از سوي مجموعه وزارت ارشاد نسبت به اين موضوع را بعد از گذشت چيزي حدود يك ماه رقم زد. اگرچه اين تكذيبيه خيليها را از دنبال كردن ادامه اخبار و حاشيههاي احتمال اين واگذاري منصرف كرد، اما در نقطه مقابل با تحريك ديگر بخشهاي دولتي، مسوولان آنها را مجبور كرد تا در ادامه موج واكنشها و تكذيبها در نوبت بعدازظهر، در صحبتهايي خطاب به وزير ارشاد از موضع شخص او در مورد اين مساله و خبر واگذاري موزه به بنياد رودكي بپرسند. اينچنين بود كه در واكنشها به خبر واگذاري موزه، اينبار نوبت به محمدرضا كارگر، رييس اداره كل موزهها و اموال منقول فرهنگي و تاريخي رسيد تا او هم روز پنجشنبه و درباره انتشار چنين خبري واگذاري موزه هنرهاي معاصر به بخش خصوصي را از نظر قانوني و عقلي غيرممكن توصيف كند. كارگر در مورد پيشبينيهاي قانوني درباره اين موضوع هم توضيح داد: «قانون اجازه نميدهد يك اثر نفيس به بخش خصوصي واگذار شود همانگونه كه هيچ دولتي نميتواند تصميم بگيرد تا تختجمشيد را به بخش خصوصي واگذار كند، موزه هنرهاي معاصر هم كه چه از نظر معماري و چه از نظر آثار، نفيس است، به هيچوجه نميتواند در اختيار بخش خصوصي قرار گيرد. او در ادامه خبر واگذاري موزه را تكذيب كرد و گفت: «معترفم كه در وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامي چنين نگاهي حاكم نيست. من حدس ميزنم آنچه مطرح شده ممكن است به واگذاري خدمات يا مسائل مشابه آن مرتبط باشد.»موضوع محتملتر اداره موزه يا عهدهداري خدمات مربوط به آن چيزي بود كه مجيد ملانوروزي هم در خلال واكنش به اخبار واگذاري به آن اشاره كرده بود. ملانوروزي در نخستين صحبتهايش در سال جديد، بر «معمول بودن اداره برخي موزهها توسط بخش خصوصي در دنيا تاكيد كرده و از طرح چندباره موضوع واگذاري مديريت موزه هنرهاي معاصر تهران در وزارتخانه خبر داده بود، . هرچند او نيز اين واگذاري را در آينده نزديك بعيد و غيرعملي دانسته و گفته بود فقط قيمتگذاري آثارنفيس موزه حدود ۳ يا ۴ سال وقت ميبرد.
ورود كميسيون اصل ٩٠ به بحث واگذاري
فاطمه رهبر، نايبرييس كميسيون اصل ٩٠ مجلس هم يكي ديگر از واكنشهاي متفاوت روز پنجشنبه را رقم زد و در كنار مخالفت شديد با واگذاري موزه هنرهاي معاصر تهران به يك بنياد غيردولتي از ورود اين كميسيون به مساله و توضيح خواستن از وزير در اين باره خبر داد. فاطمه رهبر نماينده تهران، ري، شميرانات، اسلامشهر و پرديس در مجلس شوراي اسلامي با اشاره به زمزمههاي واگذاري موزه هنرهاي معاصر تهران به بنياد رودكي گفت: «گرچه اين واگذاري هنوز صورت نگرفته و خبر رسمي در اين زمينه منتشر نشده اما چنانچه اين اتفاق بيفتد، قطعا كميسيون اصل ٩٠ مجلس به آن ورود ميكند و مانع آن خواهد شد. اين موزه به مثابه تنها مركز فرهنگي هنري معاصر در ايران با گنجينهاي كمنظير و ارزشمند، يك سرمايه ملي است كه واگذاري آن به يك بنياد خصوصي زير سوال است.»رهبر در بخش ديگري از صحبتهايش از وزير فرهنگ و ارشاد اسلامي خواست تا با ورود به اين موضوع نسبت به آن تعيين تكليف كند. به گفته رهبر، در غير اينصورت از وزير ارشاد خواسته خواهد شد تا با حضور در كميسيون اصل ٩٠ در اين زمينه پاسخگو باشد.
روابط عموميها روي موج تكذيب
بعد از تكذيب دوباره خبر واگذاري موزه به بنياد رودكي توسط علي مرادخاني، اينبار نوبت روابط معاونت امور هنري وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامي بود كه با تاييد و تكرار دوباره حرفهاي مرادخاني سهگانه تكذيب معاونت هنري را در بازه زماني چندساعته رقم بزند. هرچند براي معاونت هنري اين روند در تكذيب در نوبت عصر هم ادامه پيدا كرد و او در گفتوگويي كه بعد از ظهر پنجشنبه از شبكه خبر پخش شد، باز هم اين موضوع را تكذيب كرده و صحبتهايش در مورد شايعه بودن خبر واگذاري موزه زيرنويس هم شد.
روابط عمومي وزارت ارشاد اما درست وقتي كه در شبكههاي مجازي و در برخي از اظهارنظرهاي رسمي صحبت از واكنش فوري و اعلام موضع علي جنتي، وزير فرهنگ و ارشاد اسلامي، در مورد توضيحات اين وزارتخانه در واگذاري موزه مطرح بود، وارد عمل شد. هرچند صحبتهاي كوتاه مهدي وجداني، مدير روابط عمومي وزارت ارشاد به تكرار تكذيب خبر ختم شد و توضيح بيشتري به دنبال نداشت. روابط عمومي بنياد رودكي كه قبل از عيد هم به اين موضوع واكنش نشان داده بود، ترجيح داد با اشاره به اينكه «در روزهاي اخير خبري مبني بر انتقال موزه هنرهاي معاصر به بنياد فرهنگي هنري رودكي در فضاي مجازي منتشر شده»، در كنار تكذيب اين خبر، «هر گونه تغيير در اين زمينه را نيازمند كارشناسي دقيق و همچنين تاييد هيات محترم دولت» بداند.
شروع دوباره نگرانيها با انتشار دو نامه
در موج جديد اخبار واگذاري اينبار اتفاق ديگري افتاد و درست زماني كه به نظر ميرسيد همهچيز براي واكنش علي جنتي، وزير فرهنگ و ارشاد اسلامي و توضيحات او آماده است، انتشار تصوير دو نامه يكي خطاب به معاون هنري وزارت ارشاد و ديگري خطاب به سرپرستهاي موزه هنرهاي معاصر، دفتر موسيقي و فرهنگسراي نياوران موج تازهاي از نگرانيها را در خصوص طي شدن روند اداري اين موضوع ايجاد كرد. به گزارش معمارينيوز، در يكي از اين نامهها، «قاسم خسروي» مديركل دفتر نوسازي و تحول اداري در تاريخ ٨/١٢/٩٤ خطاب به علي مرادخاني، معاون هنري وزارت ارشاد نوشته: «در اجراي تصميم كميته ساختار و فناوريهاي مديريت ستاد مركزي وزارت متبوع در جلسه مورخ ٦/١٠/٩٤ مبني بر واگذاري مديريت فرهنگسراي نياوران، موزه صبا و موزه هنرهاي معاصر با ترك تشريفات به بنياد رودكي، خواهشمند است دستور فرماييد هزينههاي جاري (اعم از پرسنلي و غيره و همچنين ميزان كمكها) مراكز فوق الذكر جهت اقدامات بعدي به اين دفتر ارسال كنند.»در نامه ديگري كه منتشر شده مرتضي باقرنژاد، مشاور اجرايي معاون هنري وزارت ارشاد، در تاريخ ١١/١٢/٩٤ در نامهاي به ملانوروزي سرپرست موزههاي معاصر، طالبي سرپرست دفتر موسيقي و سجادي مشاور معاون وزير و سرپرست فرهنگسراي نياوران، مينويسد: «به پيوست نامه شماره ٧٢/٩٤/١٦٤٤٠٦ مورخ ٢/١٢/٩٤ مديركل دفتر نوسازي و تحول اداري مبني بر واگذاري مديريت فرهنگسراي نياوران، موزه صبا و موزه هنرهاي معاصر به بنياد رودكي ايفاد ميشود، خواهشمند است دستور فرماييد ليست هزينههاي جاري (اعم از پرسنلي و غيره و همچنين ميزان كمكها) مراكز يادشده را حداكثر تا پايان مورخ ٢٢/١٢/٩٤ در غالب فايل word براي بهرهبرداري لازم به اين حوزه ارسال كنند.»اگرچه از همان ابتدا اين احتمال مطرح شد كه اين امكان ساختگي بودن اين نامهها وجود دارد، اما سكوت دوباره مجموعه وزارت ارشاد و ديگر مجموعههاي مورد اشاره در متن اين نامهها، و عدم اظهارنظري در مورد ساختگي بودن اين مكاتبات نگرانيهاي تازهاي را دستكم براي نخستين روز هفته جاري و اتفاقهاي غيرقابل پيشبيني آن به وجود آورد. اما آنچه در اين ميان و در تمام واكنشها در طول چند هفته گذشته ناديده گرفته شده بود حضور احتمالي «دفتر نوسازي و تحول اداري وزارت ارشاد» در احتمال واگذاري موزه هنرهاي به يك نهاد خصوصي بود. انتشار اين نامهها سرآغازي براي وارد شدن نام اين دفتر به اين موضوع كه يكي از عمدهترين فعاليتهاي آن حضور به عنوان طرف قرارداد با بخش خصوصي در موضوع «واگذاري مراكز فرهنگي» است.