علل ناکامی نسبی ایرانیان در زبان‌آموزی
مدیرگروه زبان انگلیسی دانشگاه بین‌المللی امام‌خمینی (ره) قزوین با تبیین اهمیت و وضعیت زبان‌آموزی در ایران، فراگیری یک زبان دوم را در واقع فراگیری فرهنگ آن زبان نیز دانست و با واکاوی علل ناکامی نسبی ایرانیان در فراگیری زبان انگلیسی، گفت: اگر سیاست کلی نظام آموزشی بهبود وضعیت آموزش زبان انگلیسی باشد، باید با شناسایی عوامل مؤثر در این خصوص و در نظر گرفتن ویژگی‌های فراگیران در محیط‌های مختلف، تدابیر متناسب اندیشیده شود.
آفتاب‌‌نیوز :
دکتر عباس‌علی زارعی در گفت‌وگو با ایسنا با بیان اینکه زبان‌آموزی از دیر‌باز همواره ذهن بشر را به خود مشغول کرده است، اظهار کرد: محققان در طول سالیان متمادی همواره تلاش کرده‌اند تا بفهمند زبان چیست، چگونه فرا گرفته می‌شود، و به چه صورت تولید می‌شود؛ به همین منظور نظریات متعددی ارائه شده است تا مشخص شود زبان‌آموزان چه مراحلی را باید طی کنند و این مراحل به چه ترتیبی باید طی شود تا یک زبان فراگرفته شود.
وی تصریح کرد: دلیل این ذهن‌مشغولی بشر نیز اهمیتی است که فراگیری زبان دارد چرا‌که یکی از کاربردهای اولیه زبان برای برقراری ارتباط با همنوع خود بوده است؛ امروزه زبان به‌عنوان ابزاری در جهت برقراری ارتباط با سایرین به‌منظور تبادل آرا و افکار، برقراری مبادلات تجاری و دادوستد استفاده می‌شود و در تمام این تبادلات زبان نقش کلیدی را بازی می‌کند زیرا چنانچه طرفین قرداد زبان همدیگر را متوجه نشوند اصلاً تبادلی صورت نمی‌گیرد.
دانشیار دانشگاه بین‌المللی امام‌خمینی (ره) قزوین افزود: از این‌رو امروزه بسیاری معتقدند سواد تنها به خواندن و نوشتن نیست. در دنیای امروز، دست‌کم بخشی از سواد، آشنایی با زبان بین‌المللی و کامپیوتر است. در این میان زبان انگلیسی به‌عنوان یک زبان بین‌المللی مطرح از جایگاه ویژه‌ای برخوردار است. مهاتما گاندی رهبر فقید هند، در خصوص اهمیت و جایگاه زبان انگلیسی می‌گوید "زبان انگلیسی مانند پنجره‌ای است به سوی پیشرفت کشور هند و نگهداری آن در کنار زبان هندی می‌تواند کمک شایانی به اقتصاد و ارتباطات این کشور کند".
زارعی خاطرنشان کرد: هم‌اکنون هند یک قدرت نوظهور دارای نرخ رشد اقتصادی بالا محسوب می‌شود و به‌عنوان یکی از رقبای اصلی و منطقه‌ای چین به شمار می‌آید به‌گونه‌ای که شبکه خبری بی‌بی‌سی در تحلیل خبری خود، یکی از مشکلات چین در رقابت با هند را آشنابودن هندی‌ها و ناآشنا‌بودن چینی‌ها با زبان انگلیسی می‌داند.
سردبیر و مدیر مسئول مجله آموزش زبان انگلیسی با اشاره به اینکه یادگیری زبان انگلیسی علاوه بر نقش اقتصادی، به‌واسطه نقش ارتباطی آن می‌تواند آثار مثبت سیاسی و دیپلماتیک نیز در سطح کلان برای کشورها داشته باشد، گفت: واقعیت این است که گفت‌وگوی غیرمستقیم و از طریق ترجمه هرگز نمی‌تواند به اندازه‌ی گفت‌وگوی رودررو و بدون واسطه اثرگذار باشد.
زارعی ادامه داد: داشتن تسلط به زبان انگلیسی و توانایی بیان مقاصد به این زبان، به فرد کمک می‌کند به‌راحتی با دیگران تعامل کند و بدین‌ترتیب از پایمال‌شدن حقوق جلوگیری نماید. محققان همچنین بر این باورند که یادگیری یک زبان دیگر در واقع یک نوع جهان‌بینی متفاوت است؛ شاید به همین دلیل باشد که ادعا می‌شود اگر آلبرت اینشتین زبان انگلیسی نمی‌دانست، نمی‌توانست نظریه نسبیت را در فیزیک مطرح کند.
وی با بیان اینکه فراگیری یک زبان دوم در واقع فراگیری فرهنگ آن زبان نیز تلقی می‌شود تا حدی که جدایی زبان از فرهنگ تقریباً غیر‌ممکن است، اظهار داشت: زبان‌آموزان با آداب و رسوم فرهنگ جدید آشنا می‌شوند، سنن و قوانین مربوط به آن زبان را می‌آموزند و با قانون اساسی کشوری که آن زبان را در آن صحبت می‌کنند، آشنا می‌شوند. آشنایی با این موارد می‌تواند در ارتقای دانش کمی و کیفی زبان‌آموز تأثیر به‌سزایی داشته باشد. چنین دانشی همچنین به درک افراد از تفکرات متفاوت کمک نموده و از تعصب‌های بی‌مورد و نگرش‌های منفی در‌باره‌ی دیگر ملت‌ها و فرهنگ‌ها می‌کاهد.
این استاد دانشگاه افزود: به این دلایل و دلایل بسیار دیگر، امروزه کمتر کسی یافت می‌شود که به اهمیت آموزش زبان (به‌ویژه زبان انگلیسی) باور نداشته باشد؛ با این حال، نگاهی به چگونگی آموزش زبان در ایران و مقدار آشنایی مردم ایران با زبان انگلیسی نشان می‌دهد از این نظر، ایرانیان عملکرد مناسبی در این خصوص نداشته‌اند. ریشه‌ی این مسئله را می‌توان در چند عامل جستجو کرد. از جمله عوامل مؤثر در ناکامی نسبی ایرانیان در یادگیری زبان انگلیسی را می‌توان به‌طور خلاصه چنین برشمرد.
زارعی زمان آغاز آموزش (پس از پایان دوره‌ی ابتدایی و حدود 13 سالگی فرد) را اولین عامل این عدم موفقیت عنوان کرد و توضیح داد: تئوری‌های یادگیری زبان گویای این است که اگر یادگیری زبان پس از دوره‌ی خاصی اتفاق بیفتد که به آن دوره‌ی حساس یا (Critical Period)می‌گویند و از تولد تا زمان بلوغ را شامل می‌شود، هرگز فراگیر نمی‌تواند آن زبان را مانند بومی‌ها بیاموزد و به‌کار برد. در بسیاری از کشورها نیز آموزش زبان از سن پایین‌تری آغاز می‌شود.
وی با اشاره به "فشردگی آموزش" به‌عنوان عامل دوم، گفت: حتی با وجود آغاز دیرهنگام آموزش زبان، در مدارس کشور ما به‌طور متوسط تنها دو ساعت آموزش زبان انگلیسی ارائه می‌شود. این در حالی است که در برخی کشورها مانند سوئد در مواردی تا 16 ساعت در هفته انگلیسی آموزش داده می‌شود.
عضو هیأت‌علمی دانشگاه بین‌المللی امام‌خمینی(ره) قزوین "زمان ارائه آموزش" را دیگر عامل مؤثر در فرآیند زبان‌آموزی دانست و افزود: اینکه آموزش زبان انگلیسی در چه روزی از هفته و چه ساعتی از روز ارائه شود نیز در موفقیت آموزش اثرگذار است؛ بنابراین اگر در برنامه درسی مدارس، کلاس زبان انگلیسی در روز آخر هفته یا ساعت پایانی روز گنجانده شود، بازده یادگیری بسیار پایین خواهد بود.
زارعی با اشاره به اهمیت "آموزگار" (معلم) در زبان‌آموزی ادامه داد: شخص آموزش‌دهنده نیز در یادگیری بسیار اثرگذار است. در کشوری مانند کره جنوبی معلمان زبان انگلیسی عمدتاً انگلیسی‌زبان هستند. تسلط معلم به زبانی که تدریس می‌شود در فراگیران نیز انگیزه یادگیری ایجاد می‌کند ولی اگر خود معلم نیز تسلط خاصی به زبان به‌عنوان یک سیستم ارتباطی نداشته باشد و تنها مانند یک موضوع درسی با زبان برخورد کند، انگیزه یادگیری را از فراگیران خواهد گرفت. البته علاوه بر تسلط بر زبان، ویژگی‌های شخصیتی دیگر معلم نیز در آموزش مؤثر است.
وی "شیوه‌های تدریس" را دیگر عامل دخیل در موفقیت زبان‌آموزی برشمرد و گفت: امروزه، روش‌های تدریس مختلفی برای آموزش زبان انگلیسی ارائه شده است. انتخاب روش مناسب که با ویژگی‌های محیط فراگیری همگونی داشته باشند می‌تواند تا حد زیادی یادگیری را بهبود بخشد. در مقابل، پیروی کورکورانه از یک شیوه‌ی خاص و یا جایگزین‌کردن مکرر یک روش با روش دیگر بدون در نظر گرفتن ویژگی‌های روش و ویژگ‌های فراگیران و محیط یادگیری، فراگیری را مختل می‌کند.
این استاد دانشگاه در توضیح تأثیر عامل ششم تحت‌عنوان "نوع ارزشیابی"، خاطرنشان کرد: اگر در ارزشیابی‌های رسمی مانند آزمون‌های کنکور و غیره، به زبان انگلیسی و جنبه ارتباطی آن بهای بیشتری داده شود (مثلاً اگر ضریب درس زبان بیشتر شود یا طبیعت پرسش‌ها بیشتر به سمت ارتباطی کشانده شود)، افراد تمایل بیشتری به صرف وقت برای یادگیری زبان خواهند داشت.
زارعی با بیان اینکه دلایل بالا تنها بخشی از عوامل موفقیت یا عدم موفقیت برنامه‌های زبان‌آموزی است، تصریح کرد: آنچه مهم است اینکه در بسیاری مواقع، وقتی سخن از چگونگی یادگیری زبان به میان می‌آید، روش‌های تدریس مورد کاوش و بازخواست قرار می‌گیرند؛ درحالی‌که روش‌های تدریس تنها یکی از عوامل مؤثر را تشکیل می‌دهند و حتی به‌عنوان یک عامل نیز تحت‌تأثیر عوامل دیگر مانند دانش معلم و توانایی استفاده آن‌ها از این روش‌ها می‌باشند.
وی اظهار کرد: بر این اساس به‌نظر می‌رسد اگر سیاست کلی نظام آموزشی بهبود وضعیت آموزش زبان انگلیسی باشد، نخست باید عوامل مؤثر در این خصوص شناسایی شده و پس از بررسی چگونگی و میزان تأثیر هر عامل و با در نظر گرفتن ویژگی‌های فراگیران در محیط‌های مختلف، تدابیر متناسب اندیشیده شود.
گزارش خطا
ارسال به دوستان
نسخه چاپی
ذخیره عضویت در خبرنامه 
پربحث ترین عناوین
پرطرفدار ترین عناوین
لینک های مفید