آفتابنیوز : تا کنون هیچ یک از روسای جمهور آمریکا زمان سفر به عربستان، نزدیکترین متحد آمریکا در منطقه خاورمیانه با استقبالی سرد، مشابه آنچه باراک اوباما در سفر اخیر خود به ریاض تجربه کرد، مواجه نشده بودند. ملک سلمان تصمیم گرفت در کاخ خود بماند و فرماندار ریاض به استقبال رئیسجمهور آمریکا برود. هیچ تشریفات و برنامه ویژهای برای استقبال از اوباما ترتیب داده نشد و تلویزیون دولتی نیز به صرف اعلام خبر رسیدن رئیسجمهور آمریکا به ریاض بسنده کرد.
به گزارش آفتاب به نقل از اشپیگل، پیام این رفتار از سوی مقامات سعودی واضح بود: عربستان میداند که از سوی آمریکا در حاشیه گذاشته شده و از ابراز نگرانی خود ابایی ندارد. داستان عدم استقبال گرم از اوباما نشان دهنده تحول ژئوپلتیکی و گسترش تعارضات فزاینده در خاورمیانه است. جنگ سرد عصر حاضر در خاورمیانه و میان عربستان و ایران در جریان است که هر یک سودای هژمونی منطقهای را در سر دارند. اینکه آمریکا حامی کدام یک از دو طرف است، به درستی مشخص نیست.
عدم قطعیت و تغییرات ناگهانی
همانطور که مشخص است، خاورمیانه در حال تجربه تحولات عظیمی است و به هر گوشه از این سرزمین که نگریسته شود رد پای ایران و عربستان و هواداری از یکی از طرفین درگیر در تعارضات جاری دیده میشود... جنگ داخلی خون بار سوریه در حال ورود به ششمین سال خود است و تا کنون منجر به کشته شدن بیش از 250هزار نفر شده است. آتشبسی که دو ماه پیش برقرار شد نیز دیگر مانند روزهای اول پا بر جا نیست...اگر چه صلحی ناپایدار در لبنان و بحرین برقرار است، اما این آرامش نیز میتواند هر آن به هم بریزد.
همه این جنگ های نیابتی و مذهبی منجر به مهاجرت کسانی شده است که در این جنگها آواره شدهاند. نزدیک به 6 میلیون نفر از مردم سوریه و عراق و حدود 3 میلیون یمنی اقدام به مهاجرت کردهاند. از ویرانه خاورمیانه، گروه تروریستی داعش سر بر آورده که در همه جا از جمله در پاریس و بروکسل به دنبال حملات تروریستی است. عجیبآنکه این گروه تروریستی هم ایران و هم عربستان را دشمن خود میبیند.
وخامت اوضاع در خاورمیانه به آمریکا و تغییر نقش آن در عرصه جهانی نیز ارتباط دارد. پس از سالها دشمنی میان آمریکا و ایران، باراک اوباما تصمیم گرفت برای حل پرونده هستهای این کشور، به مذاکره مستقیم با آن بپردازد.
به طور همزمان، آمریکا خواهان خارج کردن نیروهای خود و کاهش تمرکز خود روی این منطقه پیچیده و بحرانزده بود.در این فضا ایران به دنبال این است که پس از چند دهه انزوا بتواند اهمیت و جایگاه سابق خود را به دست آورد. هر چه تعداد کشورهایی که زیر نفوذ و کنترل ایران باشند بیشتر باشد، ایران بیشتر احساس قدرت میکند و هر چه عربستان سعودی بیشتر تحت فشار باشد، ایدوئولوژی وهابیسم نیز محدودتر میشود.این جنگ سرد بر کل جهان تاثیر میگذارد. بنابراین جستجوی ریشههای آن ضروری به نظر میرسد.
ترس عربستان از تشیع
در شب یک ژانویه 2016 عربستان شیخ نمر، روحانی اهل تشیع ساکن شهر العوامیه در جنوب این کشور را به همراه 46 نفر دیگر که به اقدامات تروریستی محکوم شده بودند، اعدام کرد. این اقدام بزرگترین موج اعدامی بود که طی سه دهه گذشته در عربستان اتفاق افتاد.
اقلیتی 10درصدی در عربستان اهل تشیع هستند و شیخ نمر یکی از مهمترین چهرههای اقلیت شیعیان عربستان بود. وی از منتقدان جدی پادشاهی عربستان بود و آن را به سرکوب شیعیان متهم میکرد. پادشاهی عربستان این اتهامات را رد کرد و متقابلا شیخ نمر را ترویستی خواند که از سوی ایران کنترل میشود.
به دنبال اعدام شیخ نمر، سفارت ریاض در تهران مورد حمله قرار گرفت. این اقدام منجر به قطع روابط دیپلماتیک دوجانبه ابتدا از سوی عربستان شد.شیخ نمر در طول حیات خود بارها بازداشت شده بود و آخرین مورد آن به تابستان 2012 باز می گشت.
اعدام شیخ نمر نشان میدهد که عربستان خود را از سوی ایران تحت فشار دیده و درصدد بوده که به ایران ولو در داخل خاک خود پاسخی داده باشد. خاندان سلطنتی برای پاسخگویی به ایران از گزینهای خطرناک استفاده کرد.
اخیرا نیز عربستان در عرصه سیاست خارجی ماجراجوییهایی را آغاز کرده است. عربستان در یمن، همسایه جنوبی خود جنگی بزرگ علیه حوثیهای شیعهمذهب به راه انداخته است. با وجود گذشت چندین ماه، این عملیات نتوانسته به نتیجه برسد و تنها اثر آن ویرانهکردن شهرهای یمن و کشتهشدن غیرنظامیان بوده است.
منبع: دیپلماسی ایرانی