رقابت شبکه های اجتماعی با پوسترهای انتخاباتی میلیاردی

آفتاب‌‌نیوز : این مطلب به قلم مرتضی گلپور می افزاید :‌کارشناسان و فعالان سیاسی، شبکه‌های مجازی را یکی از عوامل اصلی تأثیرگذار در روند انتخابات اخیر می‌دانند، شبکه‌هایی که توانستند در کنار سایر رسانه‌ها، پلی میان جریان‌های سیاسی و مردم باشند. صیانت از کارکرد سالم این پل، یکی از دستاوردهای مهم دولت یازدهم در انتخابات مجلس دهم به شمار می‌رود. در گفت‌وگو با محمود واعظی وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات، از دشواری‌های دولت در صیانت از این فضاهای ارتباطی جدید پرسیده‌ایم. او هرچند از چیستی فشارها نگفت، اما وجود این فشارها را تأیید کرد؛ فشارهایی که قرار نبوده و نیست تا دولت تسلیم آنها شود. این گفت‌وگو را که در حاشیه بازدید وزیر از مؤسسه ایران انجام شد می‌خوانید.
رئیس جمهوری یکی از دستاوردهای دولت در برگزاری انتخابات اخیر مجلس را قطع نشدن اینترنت و موبایل عنوان کرده و حتی این تعبیر را به کار بردند که «صبح انتخابات مردم با تعجب دیدند که موبایل‌ و اینترنت کار می‌کند»؛ این درحالی است که پیش از برگزاری انتخابات هفتم اسفند 94 شایعاتی از وجود فشارهایی بر وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات برای اعمال محدودیت‌هایی در استفاده مردم از اینترنت و موبایل حکایت داشت. این شایعات تا چه اندازه جدی بود و رویکرد دولت به این شبکه‌ها چه بود؟
البته اکنون زمان طرح این مباحث نیست و زمان آن گذشته است. اما در زمان انتخابات، این طور فکر می‌کردیم که هرچه مردم آگاه‌تر باشند، انتخاب‌شان نیز آگاهانه‌تر خواهد بود و نباید شرایط به گونه‌ای باشد که هر کس پول بیشتری دارد، پیام بیشتری را به مردم منتقل کند.
اکنون روش‌های متنوع و به مراتب بسیار کم هزینه‌ای وجود دارد که به همان اندازه می‌تواند آگاهی مردم را بالا ببرد. براین اساس بر این نظر بودیم که اینترنت یا شبکه‌های اجتماعی موبایلی، باید در اختیار همگان قرار بگیرد تا مردم به جای اینکه در خیابان با یکدیگر بحث کنند، در شبکه‌های اجتماعی با هم گفت‌وگو کنند.
یا به جای اینکه یک نماینده مجلس بخواهد از هر جایی پول تهیه و آن را صرف روش‌های سنتی مانند تهیه پوستر کند، از طریق شبکه‌های اجتماعی و اینترنت با مخاطبان خود ارتباط برقرار کند. این، نگاه و رویکردی بود که دولت داشت و اجرا کرد و من هم براساس همین رویکرد، کارها را پیش بردم.
در چنین شرایطی، طبیعی است کسانی که پول زیادی داشتند و تبلیغات میلیاردی کردند، شبکه‌های اجتماعی و اینترنت را رقیب خود بدانند. لذا اینان علاقه‌مند به تثبیت آن وضعیت نبودند و حتی در مصاحبه‌ها، نوشته‌ها و اظهارات خود در بعد از انتخابات هم می‌بینیم که ناخشنودی خود را ابراز می‌کنند.
آیا فشار عملی هم وجود داشت؟
مگر می‌شود در این رده‌ها کار کنید و فشاری نباشد؟ فشار همیشه هست،‌ اما مسئولان نباید در برابر فشار، تهمت و جوسازی‌ها تسلیم شوند. بالاخره دولت آقای روحانی دو اصل دارد؛ نخست اینکه به آنچه به مردم وعده داد، متعهد و پایبند باشد، دیگر اینکه در مسیر منویات رهبر معظم انقلاب و نظام گام بردارد. مهم اینهاست، بقیه موارد که شامل خواست گروه‌ها و دستجات هستند، همیشه بوده و دولت بنا ندارد که تحت تأثیر این فشارها باشد.
آنها چه خواسته ای داشتند؟
بالاخره در انتخابات هر فرد، گروه، تفکر و مجموعه‌ای به دنبال این است که مجلس یا اکثریت را در دست بگیرد.
به صورت مصداقی چه توقعاتی از وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات داشتند؟
چون دیگر زمان این بحث‌ها گذشته و انتخابات هم تمام شده است، به گمانم طرح این مباحث، ضرورتی ندارد. معتقدم باید جنبه اثباتی آنچه روی داد را در نظر بگیریم و هم اینکه دیگران هم باید بدانند که کسب آگاهی، با هر وسیله و ابزار پاکی، حق مردم است و ابزارهای کسب آگاهی تنها ابزارها و روش‌های سنتی و قدیمی نیست. امروز ابزارهای نوین بسیار متنوعی در جهان هست که می‌توانند آگاهی مردم را بالا ببرند.
برخی منتقدان تلاش می‌کنند با تبلیغات منفی، علما و حوزه علمیه را مقابل فعالیت‌های‌ وزارت ارتباطات قرار دهند، تبلیغاتی نظیر اینکه در برخی شبکه‌های اجتماعی مفاهیم غیراخلاقی و ضد دینی طرح می‌کنند تا جوانان را منحرف کنند. ارزیابی شما از انگیزه‌ها و اهداف مروجین چنین ادعاهایی چیست؟
این اتفاقات در حال روی دادن است، اما باید توجه داشت که در فضای مجازی مانند فضای واقعی، همه چیز وجود دارد. اما مسأله این است، همان گونه که در فضای واقعی کشور اکثریت بسیار بالای مردم ما پاک هستند، زندگی عادی خود را دنبال می‌کنند و ممکن است درصد کمی خلافکار هم باشند، در فضای مجازی هم این گونه است. در فضای مجازی اکثریت مردم کار و فعالیت خود را دنبال می‌کنند و اقلیت بسیار اندکی به دنبال مسائل دیگر هستند. اما، واقعیت این است که ما در جامعه، به دلیل خطای چند آدم فاسد یا دزد، کل جامعه را محدود نمی‌کنیم.
در واقع این ادعاها را برجسته‌سازی کاذب می‌دانید؟
دقیقاً. به باور ما، فضای مجازی هچون فضای واقعی است، به این معنی که اکثریت از این فضا بدرستی استفاده می‌کنند، اما اقلیت بسیار اندکی هم سوء استفاده می‌کند. من و همکارانم از روز اول به عنوان یک پدر و مسلمان، اعتقاد داریم که جدای از مسئولیت‌هایمان، باید به دنبال پاک بودن فضای مجازی باشیم و اگر سایت‌هایی غیراخلاقی هستند، اولویت جدی ما پالایش و برخورد با این سایت‌ها یا سایت‌هایی است که مسائل ضددین و خلاف اعتقادات ما را طرح می‌کنند.
ما درحال تلاش هستیم و البته تنها ما نیستیم. همان طور که رهبر معظم انقلاب فرمودند، این طور نیست که با بستن کارها درست می‌شود، ما باید همراه پالایش و برخورد، کار فرهنگی و با وزارتخانه‌های دیگر همکاری کنیم تا آگاهی مردم را بالا ببریم تا فضای مجازی ما فضای سالمی باشد. من به تناسب و تناوب خدمت مراجع عظام خواهم رسید و توضیحات لازم را خواهم داد.
کارهای دو سال و نیم گذشته را برای مراکزی که دغدغه و نگرانی دارند، ارسال خواهیم کرد. همین جا بار دیگر اعلام می‌کنم که دغدغه خانواده‌ها و علما، دغدغه ما نیز هست و ما با همه امکانات داریم برای آن کار می‌کنیم.
شبکه‌های اجتماعی چون فیس‌بوک یا توئیتر برای مردم عادی فیلتر هستند و دسترسی به آنها با محدودیت قانونی مواجه است، اما برخی مقامات نظام و دولت در این شبکه‌ها، عضو و فعال هستند. همین نکته باعث شده تا شائبه وجود استاندارد دوگانه میان طیفی از افکار عمومی شکل گیرد. پاسخ شما به منتقدان این دوگانگی چیست؟
سایت‌هایی که نام بردید در دولت قبل مسدود شده است و ما در دولت تدبیر و امید تلاش کردیم سایت‌هایی که می‌توانند مفید باشند، مسدود نشوند. اکنون بسیاری از سایت‌های جهانی، هم در بردارنده مطالب مفید هستند و هم ممکن است بخش‌هایی نیز غیرمفید یا غیراخلاقی باشد.
اعتقاد داریم که از طریق فیلترینگ هوشمند می‌توان این مسأله را حل کرد، به این معنا که مردم حق دارند از این سایت‌ها و شبکه‌هایی که مفید است استفاده کنند و آن 10 یا 15 درصد غیرمفید از طریق فیلترینگ هوشمند بسته شود.
گفتید فیلتر این سایت‌ها و شبکه‌ها مربوط به دولت قبل است، اما اصلاح و بازنگری برخی سیاست‌های نادرست و غیرکارشناسی پیشین، از وظایف دولت یازدهم است. شما در دفاع منطقی از فیلتر نشدن شبکه‌های اجتماعی، کارنامه روشنی دارید. پس گره تداوم برخی فیلترها کجاست؟
در اختیار دولت هم نیست. کارگروه تعیین مصادیق در قوه قضائیه فعال است. ما از این کارگروه خواستیم که این شبکه‌ها را در دستور کار و جلسه قرار بدهند، اما هنوز نوبت طرح آن نرسیده است. اگر در اختیار دولت بود، ما بر فیلترینگ هوشمند اعتقاد داریم.
البته باید از شما قدردانی کرد، چون تلاش‌هایی وجود داشت که شبکه‌های جدید هم فیلتر شود.
دولت تلاش کرد که این کار نشود.
برخی رسانه‌ها به این موضوع دامن می‌زنند که دولت در موضوع ریاست مجلس دهم نظر خاصی دارد. آیا اساساً برای دولت تفاوتی دارد که کدام چهره ریاست مجلس را برعهده بگیرد؟
دولت اعتقاد دارد که این امر، یک مسأله داخلی پارلمانی است، ضمن اینکه مجلس ایران یک مجلس مستقلی است و این کاملاً در اختیار نمایندگانی است که مردم انتخاب کرده‌اند. قطعاً دولت هیچ دخالتی نخواهد کرد و بالاتر از آن، معتقدم اتفاقی که در دو ماه گذشته رخ داد و بحث ریاست مجلس به رسانه‌ها کشیده شد، نادرست است. زیرا معمولاً بحث‌های داخل مجلس نمی‌تواند و نباید از سوی افکار عمومی جهت بگیرد و باید در داخل خود مجلس مطرح شود. لذا منتظر هستیم و هرچه که نمایندگان انتخاب کنند، برای ما محترم و قابل همکاری است.
به نظر شما، کلیت ترکیب مجلس به گونه‌ای هست که دولت مسیر هموارتری برای اجرای برنامه‌های خود داشته باشد؟
ذائقه مردم در این انتخابات شبیه انتخابات خرداد 92 بود. یعنی همچنان که در خرداد 92 مردم به اعتدال و میانه‌روی رأی دادند و نشان دادند از بحث‌های جناحی و گروهی خسته شده بودند، یا مخالفت خود را با دعواهای با خارج نشان دادند، در انتخابات اخیر هم این اتفاق روی داد.
چنان‌که دیدیم بحث‌های موافقان و مخالفان برجام، موافقان و مخالفان دولت و تندروی و اعتدال مطرح بود و نتیجه را هم که دیدیم. حالا نیز با ارزیابی و شناختی که از منتخبان دارم، معتقدم مجلس معتدلی خواهیم داشت و قطعاً دولت نیز با چنین مجلسی بهتر می‌تواند اهداف خود را پیش ببرد.