به مناسبت سالگرد توافق هسته ای
برجام و احیای روابط؛ حضور 58 مقام عالی کشورهای جهان در ایران
برجام را می توان نقطه عطفی در تاریخ روابط خارجی جمهوری اسلامی ایران توصیف کرد که متعاقب آن ایران از انزوای بین المللی خارج شد و 18 رئیس دولت و حدود 40 وزیر خارجه از کشورهای مختلف جهان به تهران سفر کردند.
آفتاب‌‌نیوز : 
به گزارش خبرنگار سیاسی ایرنا، 23 تیرماه سال گذشته بود که محمد جواد ظریف وزیر امور خارجه ایران و فدریکا موگرینی مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپایی، پس از 17 روز مذاکره فشرده در وین به میان خبرنگاران آمدند و توافق هسته ای جمهوری اسلامی ایران و 1+5 را طی بیانیه مشترکی اعلام کردند.
امضای توافق هسته ای تحت عنوان برنامه جامع اقدام مشترک که ضمیمه قطعنامه 2231 شورای امنیت سازمان ملل متحد شده است از جهات مختلفی نقطه عطفی در تاریخ روابط خارجی جمهوری اسلامی ایران به شمار می رود. امضای این توافق آغاز فرایندی بود که بر اساس آن طی یک دوره زمان بندی شده دو طرف تعهداتی را اجرایی می کردند تا در نهایت به بحران غیر ضرور ایجاد شده خاتمه دهند.
کشورهای غربی به بهانه برنامه هسته ای ایران، تحریم های شدید و چند لایه ای را علیه جمهوری اسلامی ایران تحمیل کرده و با کشاندن پای سازمان ملل به این تحریم ها، به دنبال انزوای بین المللی جمهوری اسلامی ایران بودند، هر چند که به اذعان مقامات غربی، این تحریم ها در نهایت نتوانست خللی در برنامه هسته ای جمهوری اسلامی ایران ایجاد کند.
با این حال با توجه به اینکه جمهوری اسلامی ایران توانسته بود، دانش هسته ای را بومی سازی کند، می توانست به سمت عادی سازی روابط با سایر کشورها پیش برود.
از این رو بود که با لغو قطعنامه های تحریمی شورای امنیت سازمان ملل متحد و تحریم های یکجانبه اتحادیه اروپایی و آن دسته از تحریم های ایالات متحده آمریکا که مرتبط با موضوع هسته ای بود، زنجیر تحریم ها و انزوای جمهوری اسلامی ایران گسسته شد.
حدود 12 سال بحران هسته ای، روابط ایران با جهان خارج را به شدت تحت تاثیر قرار داده بود. برون رفت از این وضعیت نیازمند تلاش گسترده ای از سوی دستگاه دیپلماسی بود تا بتوان بار دیگر ضمن احیای روابط خارجی، برای تحرک بخشی به اقتصاد کشور نیز مقدمات لازم را فراهم کرد.
در این راستا طی یک سال اخیر شاهد حضور روسای جمهوری قرقیزستان، اتریش، ترکمنستان، روسیه، عراق، بولیوی، ونزوئلا، گینه استوایی الجزایر، چین، ویتنام، آذربایجان، سوییس، قزاقستان، صربستان، آفریقای جنوبی، کره جنوبی و کرواسی در ایران بوده ایم؛ این در حالی است که رییس جمهوری کشورمان نیز در این مدت به کشورهای روسیه، ترکیه، ایتالیا، فرانسه، پاکستان و مقر سازمان ملل در نیویورک سفر کرده است.
از سوی دیگر، طی این مدت شاهد حضور حدود 40 وزیر خارجه از کشورهای مختلف جهان در ایران بوده ایم. هرچند برخی از این وزرا همچون فرانک والتر اشتاین مایر وزیر خارجه آلمان بیش از یک بار به کشورمان سفر کرده اند.
علاوه بر این، طی این مدت شاهد دو بار حضور فدریکا موگرینی مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپایی در تهران بوده ایم که یک بار بعد از امضای توافق هسته ای در تابستان گذشته و بار دوم اردیبهشت ماه امسال به همراه هفت کمیسیونر اروپایی به تهران آمد.
یوکیا آمانو مدیر کل آژانس بین المللی انرژی اتمی هم از چهره هایی بود که در یک سال اخیر در مقاطع مختلف به ایران سفر کرد و در نهایت مهر تایید به صلح آمیز بودن برنامه هسته ای ایران زد.
دیپلماسی پارلمانی هم در این یکسال اخیر بخشی از بار احیای روابط با سایر کشورها را بر دوش داشت و شاهد حضور مقامات پارلمانی از کشورهای مختلف در ایران نیز بوده ایم.
**تیرماه 94
نخستین مقام خارجی که پس از توافق هسته ای به تهران آمد زیگمار گابریل، معاون صدر اعظم و وزیر اقتصاد آلمان بود که در آخرین روزهای تیرماه وارد تهران شد.
** مرداد ماه 94
فدریکا موگرینی، هماهنگ کننده سیاست خارجی اتحادیه اروپا، لوران فابیوس وزیر خارجه پیشین فرانسه، ایوتستا راچیچ معاون نخست وزیر و وزیر خارجه صربستان، پائولو جنتیلیونی وزیر خارجه ایتالیا و ولید معلم وزیر خارجه سوریه، کسانی بودند که در نخستین روزهای پس از امضای توافق هسته ای به منظور رایزنی و گفت و گو با مقامات کشورمان وارد تهران شدند.
** شهریور94
در این ماه هاینس فیشر رییس جمهوری اتریش به تهران آمد که حاصل آن امضای چهار سند همکاری بین ایران و اتریش بود. همچنین آلماس بیک اتامبایف رییس جمهوری قرقیزستان به منظور توسعه روابط دوجانبه به تهران سفر کرد که حاصل این سفر هم امضای هشت سند همکاری بین طرفین بود.
فیلیپ هاموند وزیر خارجه انگلیس، هانا سرواتته وزیر خارجه غنا، لوبو میرزائورالک وزیرخارجه چک، خوزه مانوئل گارسیا مارگالو وزیر خارجه اسپانیا، مائورو وییرا وزیر خارجه برزیل، یوکیا آمانو مدیر کل آژانس بین المللی انرژی اتمی و برت کندرز وزیر خارجه هلند از دیگرمقاماتی بودند که شهریورماه سال گذشته وارد تهران شدند.
** مهرماه 94
مهر ماه 94 ماهی بود که توافق هسته ای پس از طی فرصت پیش بینی شده 90 روزه در مجالس کشورهای ایران و 1+5 به امضا رسید. همچنین طی این ماه، رئیس جمهوری به منظور شرکت در هفتادمین اجلاس مجمع عمومی سازمان ملل متحد راهی نیویورک شد و در این سفر با روسای جمهوری کشورهای مختلف دیدار کرد.
در این مقطع شاهد فاجعه منا و کشته شدن بیش از 400 نفر از زائران ایرانی بیت الله الحرام بودیم. بروز این فاجعه و رفتارغیرمسئولانه مقامات سعودی عاملی شد تا روابط تهران- ریاض بیش از پیش تیره شود.
یوسپ لکو رییس مجلس کرواسی، رییس مجلس سنای لهستان، فومیو کیشیدا وزیر خارجه ژاپن، رتنو مرسودی وزیر خارجه اندونزی، فرانک والتر اشتاین مایر وزیر خارجه آلمان و جبران باسیل وزیر خارجه لبنان، مقامات سیاسی بودند که با هدف احیای روابط دوجانبه و رایزنی با مقامات کشورمان به تهران آمدند.
** آبان ماه 94
یان بیون سه وزیر خارجه کره جنوبی، راما فوزا معاون رئیس جمهوری آفریقای جنوبی و دیدیه ریندرس وزیر خارجه بلژیک مقامات سیاسی بودند که در هشتمین ماه سال گذشته به تهران آمدند.
** آذرماه 94
در آذرماه سال گذشته، اجلاس سران کشورهای صادر کننده گاز با حضور سران 9 کشور صادر کننده گاز شامل روسای جمهوری روسیه، عراق، بولیوی، ونزوئلا، گینه استوایی، نیجریه، ترکمنستان، نخست وزیر الجزایر، فرستاده ویژه آذربایجان و دبیرکل مجمع جهانی انرژی، در تهران برگزار شد.
سفر ولادیمیر پوتین رئیس جمهوری روسیه و دیدار وی با رهبر معظم انقلاب و رئیس جمهوری هم از دیگر حضور مقامات کشورهای جهان بود که بازتاب گسترده ای یافت.
در این سفر، هفت سند همکاری دوجانبه امضا شد که چشم انداز وسیعی برای ارتقای روابط تهران- مسکو ترسیم کرد.
همچنین در این ماه قربانقلی بردی محمد اف رئیس جمهوری ترکمنستان در تهران حضور یافت و با مقامات کشورمان دیدار کرد که حاصل این سفر، امضای 9 سند همکاری بود.
جین آسلبورن وزیر خارجه لوکزامبورگ، ارلان ادریسوف وزیر خارجه قزاقستان، نیکوس کوزیاس وزیر خارجه یونان، ژارژ لارشه رییس مجلس سنای فرانسه و دانیل میتف وزیر خارجه بلغارستان از جمله مقام های دیپلماتیک کشورهای دیگر بودند که به تهران آمدند.
** دی ماه 94
26 دی ماه سال 94 یکی از مهمترین روزهای پیش بینی شده در توافق هسته ای تحت عنوان روز اجرای برجام بود. پس از اجرای تعهدات هسته ای جمهوری اسلامی ایران از جمله خروج تعدادی از سانتریفیوژها از مدار و خارج کردن قلب راکتور اراک؛ پرونده پی. ام. دی بسته و لغو تحریم های اعمال شده علیه کشورمان آغاز شد. به این ترتیب، دو طرف وارد دوران پسابرجام شدند .
طی روزهای منتهی به روز اجرای برجام، ابراهیم جعفری وزیر خارجه عراق، کریستین ینسن وزیر خارجه دانمارک، رتنو مرسودی وزیر خارجه اندونزی و دی بار تولومئو رییس مجلس لوکزامبورگ در تهران حضور یافتند. 28
دی ماه هم یوکیا آمانو مدیرکل آژانس بین المللی انرژی اتمی به عنوان نهاد ارزیابی کننده تعهدات هسته ای ایران وارد تهران شد.
** بهمن ماه 94
بهمن ماه، یکی از شلوغ ترین ماه های سال گذشته در عرصه دیپلماسی برای جمهوری اسلامی ایران بود؛ در این ماه، رئیس جمهوری به ایتالیا و فرانسه سفر کرد که حاصل آن امضای 14 سند همکاری مشترک با ایتالیا و 20 سند همکاری مشترک با فرانسه بود.
در این ماه همچنین شی جی پینگ رییس جمهوری چین به عنوان یکی از اعضای گروه 1+5 و کشوری که قرار است در باز طراحی راکتور اراک با ایران همکاری کند، به تهران آمد.
امضای 17 سند همکاری و هدف گیری تجارت 600 میلیارد دلاری از دستاوردهای سفر شی جی پینگ به تهران به شمار می رود.
هلگا اشمید معاون مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپایی نیز در این ماه به منظور انجام مذاکرات سطح بالا وارد کشورمان شد و با مسئولان وزارت امور خارجه رایزنی کرد.
علاوه بر آن در این ماه محمد جواد ظریف در کنفرانس امنیتی مونیخ حضور یافت و با همتایان خود در حاشیه این اجلاس دیدار و گفت و گو کرد.
رئیس جمهوری غنا، آلکسی چیپراس نخست وزیر یونان، دان پرامودوینای وزیر خارجه تایلند، فرانک والتراشتاین مایر وزیر خارجه آلمان و آسیکشف معاون نخست وزیر و وزیر توسعه و سرمایه گذاری قزاقستان مقاماتی بودند که در بهمن ماه سال گذشته به تهران سفر کردند.
**اسفند ماه 94
آخرین ماه سال گذشته هم، ماه پرکاری برای دستگاه دیپلماسی بود به طوری که در این ماه شاهد حضور سه رئیس جمهوری و پنج وزیر خارجه در تهران بودیم.
الهام علی اف رئیس جمهوری آذربایجان، یوهان اشنایدر رئیس جمهوری سوئیس و ترانگ تان سانگ رئیس جمهوری ویتنام، سه رییس دولتی بودند که در تهران حضور یافتند.
یوسف بن علوی وزیر خارجه عمان، ایگور سراداک وزیر خارجه بوسنی، لازار کومانسکو وزیر خارجه رومانی، احمد داود اوغلو وزیر خارجه ترکیه و جرج وللا وزیر خارجه مالت وزرایی بودند که به تهران آمدند.
در این ماه وزیر امور خارجه نیز طی سفر به کشورهای اندونزی، سنگاپور، برونئی، تایلند، نیوزیلند و استرالیا با مقامات این کشورها دیدار و گفت و گو کرد. در پایان اسفند هم وزیر امور خارجه به منظور شرکت در اجلاس سازمان همکاری اسلامی به استانبول رفت.
** فروردین ماه 95
در نخستین ماه امسال، رئیس جمهوری به منظور شرکت در اجلاس سران سازمان همکاری اسلامی به استانبول ترکیه رفت. علاوه بر این، حجت الاسلام و المسلمین حسن روحانی در روزهای آغازین سال جاری به پاکستان سفر کرد تا زمینه توسعه روابط دوجانبه فراهم شود.
در این ماه همچنین فدریکا موگرینی به همراه هفت کمیسیونر اروپایی به تهران آمدند تا برای احیای روابط ایران- اتحادیه اروپا زمینه سازی کنند.
نورسلطان نظربایف رییس جمهوری قزاقستان، تومیسلاو نیکولیچ رییس جمهوری صربستان و ماتئو رنتزی نخست وزیر ایتالیا روسای دولت هایی بودند که فروردین ماه امسال به تهران آمدند.
تنها در جریان حضور نخست وزیر ایتالیا در تهران هفت سند همکاری بین دو طرف به امضا رسید.
اجلاس سه جانبه رامسر و امضای دو سند همکاری با حضور المار ممد یارف وزیر خارجه آذربایجان، مولود چاووش اوغلو وزیر خارجه ترکیه و محمد جواد ظریف وزیر امور خارجه یکی دیگر از رخدادهای دیپلماتیک در نخستین ماه سال جاری بود. پس از این اجلاس وزیر امور خارجه به باکو رفت تا در اجلاس سه جانبه تهران- آذربایجان و روسیه با حضور وزرای خارجه سه کشور در باکو حضور یابد.
این در حالی است که در این ماه مارینا کالجوراند وزیر خارجه استونی به تهران آمد تا در زمینه توسعه روابط دو جانبه گام های لازم برداشته شود.
** اردیبهشت ماه
هر چند طی ماه های اخیر بخش زیادی از تلاش های دستگاه دیپلماسی صرف اجرایی شدن برجام متمرکز شده است اما در اردیبهشت ماه شاهد اتفاقات جدیدی در این عرصه بودیم.
دراین ماه نخستین کمیسیون مشترک برجام برگزار شد و در جریان آن سید عباس عراقچی رییس ستاد پیگیری برجام از فروش آب سنگین به آمریکا خبر داد.
هرچند پس از خبر مصادره 2 میلیارد دلار از دارایی های بانک مرکزی در ایالات متحده آمریکا، مقامات کشورمان از جمله رییس سازمان انرژی اتمی اعلام کردند که در تحویل محموله آب سنگین به آمریکا احتیاط خواهند کرد.
فروش آب سنگین به آمریکاهم از بابت اجرای تعهدات برجامی ایران حائز اهمیت بود و هم ایران را رسما وارد باشگاه عرضه کنندگان این محصول استراتژیک در جهان کرد. در این ماه همچنین علی اکبر صالحی رییس سازمان انرژی اتمی به پراگ و وین سفر کرد و علاوه بر رایزنی با مقامات چک دیداری هم با یوکیا آمانو مدیر کل آژانس بین المللی انرژی اتمی داشت.
طی اردیبهشت ماه سال جاری، جاکوب زوما رئیس جمهوری آفریقای جنوبی به تهران آمد که حاصل آن امضای هفت سند همکاری بین تهران و پروتریا بود. همچنین پارک گئون هی رئیس جمهوری کره جنوبی در تهران حضور یافت و در این سفر 19 سند همکاری ترسیم چشم انداز برای رسیدن حجم معاملات به 18 میلیارد دلار به امضا رسید.
همچنین در این ماه گولیندا گرابار کیتارویچ رییس جمهوری کرواسی به تهران آمد و دو سند همکاری مشترک امضا شد.
در این ماه وزیر امور خارجه به منظور شرکت در نشست گروه حمایت از مردم سوریه به وین سفر کرد و در حاشیه این نشست با فدریکا موگرینی، جولی بیشاب وزیر خارجه استرالیا، دی میستورا نماینده سازمان ملل در امور سوریه، سرگئی لاوروف وزیر خارجه روسیه، فیلیپ هاموند وزیر خارجه انگلیس و جان کری وزیر خارجه آمریکا دیدار و گفت و گو کرد.
این در حالی است که عفینه امان وزیر خارجه مالزی و رشید مرادوف وزیر خارجه ترکمنستان در اردیبهشت ماه در تهران حضور یافتند و با وزیر امورخارجه کشورمان دیدار کردند.
** خرداد ماه
خرداد ماه را می توان ماه تحرک دیپلماسی در مرزهای شرقی کشورعنوان کرد . در این ماه ناندرا مودی نخست وزیر هند و اشرف غنی رییس جمهوری افغانستان در تهران حضور یافتند و توافقنامه سه جانبه چابهار را امضا کردند.
با اجرایی شدن این توافقنامه، افغانستان و کشورهای محصور در خشکی آسیای میانه به آب های آزاد دسترسی خواهند داشت و متقابلا هند خواهد توانست از طریق بندر چابهار به بازارهای آسیای میانه و حتی اروپا دسترسی داشته باشد. این در حالی است که در جریان سفر مودی به تهران 12 سند همکاری به امضا رسید.
موری مک کالی وزیر خارجه نیوزیلند، لینکو ویچیوس وزیر خارجه لیتوانی و پاولو کلیمکین وزیر خارجه اوکراین کسانی بودند که در این ماه به تهران آمدند و درخصوص توسعه مناسبات دوجانبه با مقامات کشورمان دیدار و گفت و گو کردند.
علاوه بر این، خرداد ماه را می توان فصل جدیدی از تحرکات دستگاه دیپلماسی و وزیر امور خارجه در شرایط پسابرجام عنوان کرد. در این ماه وزیر امور خارجه در جریان دو سفر به کشورهای سوئد، لهستان، فنلاند، لتونی، نروژ، آلمان، فرانسه، هلند و ازبکستان سفر کرد.
در جریان این سفرها وزیر امور خارجه تلاش های گسترده ای در قالب نشست های خبری، سخنرانی در اندیشکده ها و مجامع دانشگاهی برای تشریح فضای ایران پسا برجام بین فعالان اقتصادی، سیاسی و فرهنگی و همچنین برای احیای روابط دوجانبه با این کشورها داشته است.
کلام آخر
** نگاهی به سفرهای دیپلماتیک یک ساله اخیر نشان می دهد دستگاه دیپلماسی طی یک سال اخیر تلاش گسترده ای به منظور احیای روابط ایران با سایر کشورها پس از برداشته شدن تحریم ها ساماندهی کرده است. طبیعی است برقراری روابط نیازمند گفت و گو و رایزنی با مقامات کشورهای دیگر و اعتمادسازی دوطرفه است.
در جریان این سفرهای دیپلماتیک، شاهد حضور تعداد زیادی از وزرای اقتصادی و نمایندگان شرکتها و فعالان بخش خصوصی به همراه هیئت های سیاسی در کشورمان هم بوده ایم حتی برخی از وزرای خارجه که در تهران حضور یافته اند، رایزنی هایی با فعالان بخش های اقتصادی داشته اند.
در مجموع می توان گفت دستگاه دیپلماسی، ظرفیت ها و فضای لازم را برای ارتقای روابط اقتصادی فراهم ساخته است و این وظیفه نهادها و فعالان بخش اقتصادی است که از فرصت های ایجاد شده به بهترین نحو استفاده کنند.
نگاهی به ترکیب هیئت های حاضر در تهران، نشان دهنده جای خالی برخی کشورهای عربی و همسایگان جنوبی ایران است به طوری که امیر کویت از آخرین مقامات منطقه بوده که اردیبهشت ماه سال گذشته و قبل از توافق هسته ای در ایران حضور یافت و این در حالی است که توسعه روابط با کشورهای مسلمان و همسایه از اولویت های روابط خارجی جمهوری اسلامی ایران بوده است.
طبیعی است در چنین شرایطی خنثی کردن آثار این رویه های خصمانه برخی از کشورهای عربی با بهره گیری از سایر ظرفیت های موجود در عرصه بین الملل و ارتباط گیری با سایر بازیگران منطقه ای امکان پذیر است و شاید بتوان تعداد بیشتر رفت و آمدهای دیپلماتیک کشورهای اروپایی در یک سال اخیر را در این راستا ارزیابی کرد.
به گزارش خبرنگار سیاسی ایرنا، 23 تیرماه سال گذشته بود که محمد جواد ظریف وزیر امور خارجه ایران و فدریکا موگرینی مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپایی، پس از 17 روز مذاکره فشرده در وین به میان خبرنگاران آمدند و توافق هسته ای جمهوری اسلامی ایران و 1+5 را طی بیانیه مشترکی اعلام کردند.امضای توافق هسته ای تحت عنوان برنامه جامع اقدام مشترک که ضمیمه قطعنامه 2231 شورای امنیت سازمان ملل متحد شده است از جهات مختلفی نقطه عطفی در تاریخ روابط خارجی جمهوری اسلامی ایران به شمار می رود. امضای این توافق آغاز فرایندی بود که بر اساس آن طی یک دوره زمان بندی شده دو طرف تعهداتی را اجرایی می کردند تا در نهایت به بحران غیر ضرور ایجاد شده خاتمه دهند.
کشورهای غربی به بهانه برنامه هسته ای ایران، تحریم های شدید و چند لایه ای را علیه جمهوری اسلامی ایران تحمیل کرده و با کشاندن پای سازمان ملل به این تحریم ها، به دنبال انزوای بین المللی جمهوری اسلامی ایران بودند، هر چند که به اذعان مقامات غربی، این تحریم ها در نهایت نتوانست خللی در برنامه هسته ای جمهوری اسلامی ایران ایجاد کند.
با این حال با توجه به اینکه جمهوری اسلامی ایران توانسته بود، دانش هسته ای را بومی سازی کند، می توانست به سمت عادی سازی روابط با سایر کشورها پیش برود.
از این رو بود که با لغو قطعنامه های تحریمی شورای امنیت سازمان ملل متحد و تحریم های یکجانبه اتحادیه اروپایی و آن دسته از تحریم های ایالات متحده آمریکا که مرتبط با موضوع هسته ای بود، زنجیر تحریم ها و انزوای جمهوری اسلامی ایران گسسته شد.
حدود 12 سال بحران هسته ای، روابط ایران با جهان خارج را به شدت تحت تاثیر قرار داده بود. برون رفت از این وضعیت نیازمند تلاش گسترده ای از سوی دستگاه دیپلماسی بود تا بتوان بار دیگر ضمن احیای روابط خارجی، برای تحرک بخشی به اقتصاد کشور نیز مقدمات لازم را فراهم کرد.
در این راستا طی یک سال اخیر شاهد حضور روسای جمهوری قرقیزستان، اتریش، ترکمنستان، روسیه، عراق، بولیوی، ونزوئلا، گینه استوایی الجزایر، چین، ویتنام، آذربایجان، سوییس، قزاقستان، صربستان، آفریقای جنوبی، کره جنوبی و کرواسی در ایران بوده ایم؛ این در حالی است که رییس جمهوری کشورمان نیز در این مدت به کشورهای روسیه، ترکیه، ایتالیا، فرانسه، پاکستان و مقر سازمان ملل در نیویورک سفر کرده است.
از سوی دیگر، طی این مدت شاهد حضور حدود 40 وزیر خارجه از کشورهای مختلف جهان در ایران بوده ایم. هرچند برخی از این وزرا همچون فرانک والتر اشتاین مایر وزیر خارجه آلمان بیش از یک بار به کشورمان سفر کرده اند.
علاوه بر این، طی این مدت شاهد دو بار حضور فدریکا موگرینی مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپایی در تهران بوده ایم که یک بار بعد از امضای توافق هسته ای در تابستان گذشته و بار دوم اردیبهشت ماه امسال به همراه هفت کمیسیونر اروپایی به تهران آمد.
یوکیا آمانو مدیر کل آژانس بین المللی انرژی اتمی هم از چهره هایی بود که در یک سال اخیر در مقاطع مختلف به ایران سفر کرد و در نهایت مهر تایید به صلح آمیز بودن برنامه هسته ای ایران زد.
دیپلماسی پارلمانی هم در این یکسال اخیر بخشی از بار احیای روابط با سایر کشورها را بر دوش داشت و شاهد حضور مقامات پارلمانی از کشورهای مختلف در ایران نیز بوده ایم.
**تیرماه 94
نخستین مقام خارجی که پس از توافق هسته ای به تهران آمد زیگمار گابریل، معاون صدر اعظم و وزیر اقتصاد آلمان بود که در آخرین روزهای تیرماه وارد تهران شد.
** مرداد ماه 94
فدریکا موگرینی، هماهنگ کننده سیاست خارجی اتحادیه اروپا، لوران فابیوس وزیر خارجه پیشین فرانسه، ایوتستا راچیچ معاون نخست وزیر و وزیر خارجه صربستان، پائولو جنتیلیونی وزیر خارجه ایتالیا و ولید معلم وزیر خارجه سوریه، کسانی بودند که در نخستین روزهای پس از امضای توافق هسته ای به منظور رایزنی و گفت و گو با مقامات کشورمان وارد تهران شدند.
** شهریور94
در این ماه هاینس فیشر رییس جمهوری اتریش به تهران آمد که حاصل آن امضای چهار سند همکاری بین ایران و اتریش بود. همچنین آلماس بیک اتامبایف رییس جمهوری قرقیزستان به منظور توسعه روابط دوجانبه به تهران سفر کرد که حاصل این سفر هم امضای هشت سند همکاری بین طرفین بود.
فیلیپ هاموند وزیر خارجه انگلیس، هانا سرواتته وزیر خارجه غنا، لوبو میرزائورالک وزیرخارجه چک، خوزه مانوئل گارسیا مارگالو وزیر خارجه اسپانیا، مائورو وییرا وزیر خارجه برزیل، یوکیا آمانو مدیر کل آژانس بین المللی انرژی اتمی و برت کندرز وزیر خارجه هلند از دیگرمقاماتی بودند که شهریورماه سال گذشته وارد تهران شدند.
** مهرماه 94
مهر ماه 94 ماهی بود که توافق هسته ای پس از طی فرصت پیش بینی شده 90 روزه در مجالس کشورهای ایران و 1+5 به امضا رسید. همچنین طی این ماه، رئیس جمهوری به منظور شرکت در هفتادمین اجلاس مجمع عمومی سازمان ملل متحد راهی نیویورک شد و در این سفر با روسای جمهوری کشورهای مختلف دیدار کرد.
در این مقطع شاهد فاجعه منا و کشته شدن بیش از 400 نفر از زائران ایرانی بیت الله الحرام بودیم. بروز این فاجعه و رفتارغیرمسئولانه مقامات سعودی عاملی شد تا روابط تهران- ریاض بیش از پیش تیره شود.
یوسپ لکو رییس مجلس کرواسی، رییس مجلس سنای لهستان، فومیو کیشیدا وزیر خارجه ژاپن، رتنو مرسودی وزیر خارجه اندونزی، فرانک والتر اشتاین مایر وزیر خارجه آلمان و جبران باسیل وزیر خارجه لبنان، مقامات سیاسی بودند که با هدف احیای روابط دوجانبه و رایزنی با مقامات کشورمان به تهران آمدند.
** آبان ماه 94
یان بیون سه وزیر خارجه کره جنوبی، راما فوزا معاون رئیس جمهوری آفریقای جنوبی و دیدیه ریندرس وزیر خارجه بلژیک مقامات سیاسی بودند که در هشتمین ماه سال گذشته به تهران آمدند.
** آذرماه 94
در آذرماه سال گذشته، اجلاس سران کشورهای صادر کننده گاز با حضور سران 9 کشور صادر کننده گاز شامل روسای جمهوری روسیه، عراق، بولیوی، ونزوئلا، گینه استوایی، نیجریه، ترکمنستان، نخست وزیر الجزایر، فرستاده ویژه آذربایجان و دبیرکل مجمع جهانی انرژی، در تهران برگزار شد.
سفر ولادیمیر پوتین رئیس جمهوری روسیه و دیدار وی با رهبر معظم انقلاب و رئیس جمهوری هم از دیگر حضور مقامات کشورهای جهان بود که بازتاب گسترده ای یافت.
در این سفر، هفت سند همکاری دوجانبه امضا شد که چشم انداز وسیعی برای ارتقای روابط تهران- مسکو ترسیم کرد.
همچنین در این ماه قربانقلی بردی محمد اف رئیس جمهوری ترکمنستان در تهران حضور یافت و با مقامات کشورمان دیدار کرد که حاصل این سفر، امضای 9 سند همکاری بود.
جین آسلبورن وزیر خارجه لوکزامبورگ، ارلان ادریسوف وزیر خارجه قزاقستان، نیکوس کوزیاس وزیر خارجه یونان، ژارژ لارشه رییس مجلس سنای فرانسه و دانیل میتف وزیر خارجه بلغارستان از جمله مقام های دیپلماتیک کشورهای دیگر بودند که به تهران آمدند.
** دی ماه 94
26 دی ماه سال 94 یکی از مهمترین روزهای پیش بینی شده در توافق هسته ای تحت عنوان روز اجرای برجام بود. پس از اجرای تعهدات هسته ای جمهوری اسلامی ایران از جمله خروج تعدادی از سانتریفیوژها از مدار و خارج کردن قلب راکتور اراک؛ پرونده پی. ام. دی بسته و لغو تحریم های اعمال شده علیه کشورمان آغاز شد. به این ترتیب، دو طرف وارد دوران پسابرجام شدند .
طی روزهای منتهی به روز اجرای برجام، ابراهیم جعفری وزیر خارجه عراق، کریستین ینسن وزیر خارجه دانمارک، رتنو مرسودی وزیر خارجه اندونزی و دی بار تولومئو رییس مجلس لوکزامبورگ در تهران حضور یافتند. 28
دی ماه هم یوکیا آمانو مدیرکل آژانس بین المللی انرژی اتمی به عنوان نهاد ارزیابی کننده تعهدات هسته ای ایران وارد تهران شد.
** بهمن ماه 94
بهمن ماه، یکی از شلوغ ترین ماه های سال گذشته در عرصه دیپلماسی برای جمهوری اسلامی ایران بود؛ در این ماه، رئیس جمهوری به ایتالیا و فرانسه سفر کرد که حاصل آن امضای 14 سند همکاری مشترک با ایتالیا و 20 سند همکاری مشترک با فرانسه بود.
در این ماه همچنین شی جی پینگ رییس جمهوری چین به عنوان یکی از اعضای گروه 1+5 و کشوری که قرار است در باز طراحی راکتور اراک با ایران همکاری کند، به تهران آمد.
امضای 17 سند همکاری و هدف گیری تجارت 600 میلیارد دلاری از دستاوردهای سفر شی جی پینگ به تهران به شمار می رود.
هلگا اشمید معاون مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپایی نیز در این ماه به منظور انجام مذاکرات سطح بالا وارد کشورمان شد و با مسئولان وزارت امور خارجه رایزنی کرد.
علاوه بر آن در این ماه محمد جواد ظریف در کنفرانس امنیتی مونیخ حضور یافت و با همتایان خود در حاشیه این اجلاس دیدار و گفت و گو کرد.
رئیس جمهوری غنا، آلکسی چیپراس نخست وزیر یونان، دان پرامودوینای وزیر خارجه تایلند، فرانک والتراشتاین مایر وزیر خارجه آلمان و آسیکشف معاون نخست وزیر و وزیر توسعه و سرمایه گذاری قزاقستان مقاماتی بودند که در بهمن ماه سال گذشته به تهران سفر کردند.
**اسفند ماه 94
آخرین ماه سال گذشته هم، ماه پرکاری برای دستگاه دیپلماسی بود به طوری که در این ماه شاهد حضور سه رئیس جمهوری و پنج وزیر خارجه در تهران بودیم.
الهام علی اف رئیس جمهوری آذربایجان، یوهان اشنایدر رئیس جمهوری سوئیس و ترانگ تان سانگ رئیس جمهوری ویتنام، سه رییس دولتی بودند که در تهران حضور یافتند.
یوسف بن علوی وزیر خارجه عمان، ایگور سراداک وزیر خارجه بوسنی، لازار کومانسکو وزیر خارجه رومانی، احمد داود اوغلو وزیر خارجه ترکیه و جرج وللا وزیر خارجه مالت وزرایی بودند که به تهران آمدند.
در این ماه وزیر امور خارجه نیز طی سفر به کشورهای اندونزی، سنگاپور، برونئی، تایلند، نیوزیلند و استرالیا با مقامات این کشورها دیدار و گفت و گو کرد. در پایان اسفند هم وزیر امور خارجه به منظور شرکت در اجلاس سازمان همکاری اسلامی به استانبول رفت.
** فروردین ماه 95
در نخستین ماه امسال، رئیس جمهوری به منظور شرکت در اجلاس سران سازمان همکاری اسلامی به استانبول ترکیه رفت. علاوه بر این، حجت الاسلام و المسلمین حسن روحانی در روزهای آغازین سال جاری به پاکستان سفر کرد تا زمینه توسعه روابط دوجانبه فراهم شود.
در این ماه همچنین فدریکا موگرینی به همراه هفت کمیسیونر اروپایی به تهران آمدند تا برای احیای روابط ایران- اتحادیه اروپا زمینه سازی کنند.
نورسلطان نظربایف رییس جمهوری قزاقستان، تومیسلاو نیکولیچ رییس جمهوری صربستان و ماتئو رنتزی نخست وزیر ایتالیا روسای دولت هایی بودند که فروردین ماه امسال به تهران آمدند.
تنها در جریان حضور نخست وزیر ایتالیا در تهران هفت سند همکاری بین دو طرف به امضا رسید.
اجلاس سه جانبه رامسر و امضای دو سند همکاری با حضور المار ممد یارف وزیر خارجه آذربایجان، مولود چاووش اوغلو وزیر خارجه ترکیه و محمد جواد ظریف وزیر امور خارجه یکی دیگر از رخدادهای دیپلماتیک در نخستین ماه سال جاری بود. پس از این اجلاس وزیر امور خارجه به باکو رفت تا در اجلاس سه جانبه تهران- آذربایجان و روسیه با حضور وزرای خارجه سه کشور در باکو حضور یابد.
این در حالی است که در این ماه مارینا کالجوراند وزیر خارجه استونی به تهران آمد تا در زمینه توسعه روابط دو جانبه گام های لازم برداشته شود.
** اردیبهشت ماه
هر چند طی ماه های اخیر بخش زیادی از تلاش های دستگاه دیپلماسی صرف اجرایی شدن برجام متمرکز شده است اما در اردیبهشت ماه شاهد اتفاقات جدیدی در این عرصه بودیم.
دراین ماه نخستین کمیسیون مشترک برجام برگزار شد و در جریان آن سید عباس عراقچی رییس ستاد پیگیری برجام از فروش آب سنگین به آمریکا خبر داد.
هرچند پس از خبر مصادره 2 میلیارد دلار از دارایی های بانک مرکزی در ایالات متحده آمریکا، مقامات کشورمان از جمله رییس سازمان انرژی اتمی اعلام کردند که در تحویل محموله آب سنگین به آمریکا احتیاط خواهند کرد.
فروش آب سنگین به آمریکاهم از بابت اجرای تعهدات برجامی ایران حائز اهمیت بود و هم ایران را رسما وارد باشگاه عرضه کنندگان این محصول استراتژیک در جهان کرد. در این ماه همچنین علی اکبر صالحی رییس سازمان انرژی اتمی به پراگ و وین سفر کرد و علاوه بر رایزنی با مقامات چک دیداری هم با یوکیا آمانو مدیر کل آژانس بین المللی انرژی اتمی داشت.
طی اردیبهشت ماه سال جاری، جاکوب زوما رئیس جمهوری آفریقای جنوبی به تهران آمد که حاصل آن امضای هفت سند همکاری بین تهران و پروتریا بود. همچنین پارک گئون هی رئیس جمهوری کره جنوبی در تهران حضور یافت و در این سفر 19 سند همکاری ترسیم چشم انداز برای رسیدن حجم معاملات به 18 میلیارد دلار به امضا رسید.
همچنین در این ماه گولیندا گرابار کیتارویچ رییس جمهوری کرواسی به تهران آمد و دو سند همکاری مشترک امضا شد.
در این ماه وزیر امور خارجه به منظور شرکت در نشست گروه حمایت از مردم سوریه به وین سفر کرد و در حاشیه این نشست با فدریکا موگرینی، جولی بیشاب وزیر خارجه استرالیا، دی میستورا نماینده سازمان ملل در امور سوریه، سرگئی لاوروف وزیر خارجه روسیه، فیلیپ هاموند وزیر خارجه انگلیس و جان کری وزیر خارجه آمریکا دیدار و گفت و گو کرد.
این در حالی است که عفینه امان وزیر خارجه مالزی و رشید مرادوف وزیر خارجه ترکمنستان در اردیبهشت ماه در تهران حضور یافتند و با وزیر امورخارجه کشورمان دیدار کردند.
** خرداد ماه
خرداد ماه را می توان ماه تحرک دیپلماسی در مرزهای شرقی کشورعنوان کرد . در این ماه ناندرا مودی نخست وزیر هند و اشرف غنی رییس جمهوری افغانستان در تهران حضور یافتند و توافقنامه سه جانبه چابهار را امضا کردند.
با اجرایی شدن این توافقنامه، افغانستان و کشورهای محصور در خشکی آسیای میانه به آب های آزاد دسترسی خواهند داشت و متقابلا هند خواهد توانست از طریق بندر چابهار به بازارهای آسیای میانه و حتی اروپا دسترسی داشته باشد. این در حالی است که در جریان سفر مودی به تهران 12 سند همکاری به امضا رسید.
موری مک کالی وزیر خارجه نیوزیلند، لینکو ویچیوس وزیر خارجه لیتوانی و پاولو کلیمکین وزیر خارجه اوکراین کسانی بودند که در این ماه به تهران آمدند و درخصوص توسعه مناسبات دوجانبه با مقامات کشورمان دیدار و گفت و گو کردند.
علاوه بر این، خرداد ماه را می توان فصل جدیدی از تحرکات دستگاه دیپلماسی و وزیر امور خارجه در شرایط پسابرجام عنوان کرد. در این ماه وزیر امور خارجه در جریان دو سفر به کشورهای سوئد، لهستان، فنلاند، لتونی، نروژ، آلمان، فرانسه، هلند و ازبکستان سفر کرد.
در جریان این سفرها وزیر امور خارجه تلاش های گسترده ای در قالب نشست های خبری، سخنرانی در اندیشکده ها و مجامع دانشگاهی برای تشریح فضای ایران پسا برجام بین فعالان اقتصادی، سیاسی و فرهنگی و همچنین برای احیای روابط دوجانبه با این کشورها داشته است.
کلام آخر
** نگاهی به سفرهای دیپلماتیک یک ساله اخیر نشان می دهد دستگاه دیپلماسی طی یک سال اخیر تلاش گسترده ای به منظور احیای روابط ایران با سایر کشورها پس از برداشته شدن تحریم ها ساماندهی کرده است. طبیعی است برقراری روابط نیازمند گفت و گو و رایزنی با مقامات کشورهای دیگر و اعتمادسازی دوطرفه است.
در جریان این سفرهای دیپلماتیک، شاهد حضور تعداد زیادی از وزرای اقتصادی و نمایندگان شرکتها و فعالان بخش خصوصی به همراه هیئت های سیاسی در کشورمان هم بوده ایم حتی برخی از وزرای خارجه که در تهران حضور یافته اند، رایزنی هایی با فعالان بخش های اقتصادی داشته اند.
در مجموع می توان گفت دستگاه دیپلماسی، ظرفیت ها و فضای لازم را برای ارتقای روابط اقتصادی فراهم ساخته است و این وظیفه نهادها و فعالان بخش اقتصادی است که از فرصت های ایجاد شده به بهترین نحو استفاده کنند.
نگاهی به ترکیب هیئت های حاضر در تهران، نشان دهنده جای خالی برخی کشورهای عربی و همسایگان جنوبی ایران است به طوری که امیر کویت از آخرین مقامات منطقه بوده که اردیبهشت ماه سال گذشته و قبل از توافق هسته ای در ایران حضور یافت و این در حالی است که توسعه روابط با کشورهای مسلمان و همسایه از اولویت های روابط خارجی جمهوری اسلامی ایران بوده است.
طبیعی است در چنین شرایطی خنثی کردن آثار این رویه های خصمانه برخی از کشورهای عربی با بهره گیری از سایر ظرفیت های موجود در عرصه بین الملل و ارتباط گیری با سایر بازیگران منطقه ای امکان پذیر است و شاید بتوان تعداد بیشتر رفت و آمدهای دیپلماتیک کشورهای اروپایی در یک سال اخیر را در این راستا ارزیابی کرد.
گزارش خطا
ارسال به دوستان
نسخه چاپی
ذخیره عضویت در خبرنامه خبرهای مرتبط
پربحث ترین عناوین
پرطرفدار ترین عناوین
لینک های مفید