در گفتگو با دكتر ناصرآق عضوهیأت علمی دانشگاه ارومیه مطرح شد
از رنگ قرمز درياچه اروميه نترسيم/پيشنهاد تهيه كرم ضدآفتاب از آب درياچه اروميه
چندي است كه رنگ غیرمتعارف درياچه اروميه به معضل کم آبی آن اضافه شده است. موضوعي كه از سوي دوستداران محيط زيست و فعالان آبي موج نگراني و اظهار نظرهاي مختلف را به وجود آورده است. سابق بر اين، خشكسالي دلهره هر روز درياچه اروميه بود كه به دنبال تعطیل شدن 33 سد حوضه آبریز دریاچه؛ اتصال زرینه رود به سیمینه رود،
آفتاب‌‌نیوز :
لایروبی رودخانه ها یعنی برنامه های ستاد احیای دریاچه ارومیه در این دو سال اخیر سرعت شور زارشدن دریاچه كندتر و سطح آب پنج برابر سال گذشته شد. اگرچه بلای بهره برداری بي‌رويه بشر و بردن حق آبه بحران هميشگي اين درياچه ۴۰۰هزار ساله بوده اما حالا مدتي است كه با تغيير رنگ آب، دلشوره تازهای به جان دومين درياچه آب شور زمين افتاده است .
به همين سبب نيز اظهارنظرهاي مختلفي در اين باره شنيده مي‌شود كه هر چند بوي دلسوزي و نگراني از وضعيت اين درياچه را به رخ مي‌كشد اما موج بروز نگراني‌ها و موج جديدي از اطلاع رساني‌هاي به دور از واقع را منعكس مي‌كند. البته اين اولين بار نيست كه درياچه تغيير رنگ مي‌دهد و در سال‌های اخير با كاهش آب درياچه و پرشدن آن، درياچه رنگ باخته و صورتي نو به خود گرفته است. فرضيه‌های مختلفي پيش‌روی اين اتفاق است كه دراين ميان، فرضيه‌هايي قدرت اثبات بيشتری در تحقيقات دارند. فرضيه تخم گذاری آرتميا؛ موجودات سخت پوستي كه اواسط تابستان هر سال ساكن درياچه مي‌شوند، فرضيه نمك‌های منيزيم‌دار كه با رنگ نارنجي متمايل به قرمز به دليل مقاومت بالا به درياچه رنگ مي‌دهند و يا فرضيه ترشح رنگدانه‌های جلبك‌هايي به نام «دونالي لا سالينا» كه هركدام مي‌توانند در قرمزی آب درياچه مؤثر باشند. كشند قرمز نيز فرضيه ديگری بود كه موجب نگراني شد؛ پديده ای كه به دنبال ورود بي‌رويه پساب‌های صنعتي و زه اب‌های كشاورزی به آب به وجود مي‌آيد. بر اثر رشد كشند قرمز در بستر درياچه‌ها و تالاب‌ها، رنگ درياچه تغيير مي‌كند اما كارشناسان، طرح اين فرضيه را منتفي مي‌دانند؛ چراكه ميزان شوری آب درياچه اروميه آنقدر زياد است كه جلبك‌های عامل كشند قرمز نمي‌توانند در اين محيط، زيست كنند.
دكتر ناصرآق عضوهیأت علمی دانشگاه ارومیه نگاه علمي‌تري به اين موضوع دارد و در كنار تمامي اظهارنظرهايي كه در اين خصوص منتشر شده است اين پديده را نه تنها خطرناك نمي‌داند كه باعث زنده و پويا شدن درياچه خوانده و معتقد است:«اگر بتوانيم سيستم فرآوري خاص جلبك‌هاي دريايي كه موجب قرمز شدن درياچه اروميه شده است را بر روي اين درياچه مستقر كنيم مي‌توانيم بهره برداري اقتصادي و علمي از وضعيت فعلي درياچه داشته باشيم.»
وي در خصوص علت وقوع چنين شرايطي مي‌گويد:«رويداد فعلي اتفاقي مسبوق به سابقه است و اصلا امرغيرطبیعي و خطرناكي نيست. در آب‌هاي شور در سراسر دنيا زماني كه شرايط مناسب براي جلبك‌هاي خاص آب شور حادث شود اين جلبك ها شروع بهرنگدانه کاروتنوئیدی خاصي خواهند كرد كه قرمز رنگ بودهو موجب قرمز شدن رنگ آب مي‌شوند.»
دكتر آق ادامه مي‌دهد:«باكتري هالوفيل باكتري‌هاي شورپسند هستند كه در آب هاي شور درياچه‌هاي سراسر دنيا وجود دارند . زماني كه ورودي آب و همزمان ورود مواد مغذی از طریق رودخانه ها افزايش مي‌يابد و شوري درياچه به حدي قابل قبولي کاهش می یابد در كنار افزايش دما اين باکتریها و همچنین جلبلك‌ها شروع به تكثير مي‌كنند و براي مقابله با شوري آب رنگدانه‌هاي کاروتنوئیدی قرمز رنگي نظیر بتا کاروتن و باکتریورودوپسینترشح مي‌كنند كه در نهايت حاصل ازدياد جمعيت اين جلبك‌ها و باكتري‌ها،افزايش رنگدانه‌هاي قرمز رنگ در آب است كه منجر به قرمز شدن آب درياچه مي‌شوند.»
اين پژوهشگر درياچه اروميه همچنين مي‌افزايد:« در حال حاضر با افزايش ورودي آب دريا و ازدياد مواد عالي و مغذزي در آب درياچه اروميه شرايط براي رشد و تغذيه جلبك‌هاي تک سلولی به خوبي فراهم شده است. هر زماني كه ورودي آب كم شود و مواد مغذي نيز كم شود تعداد اين جلبك‌ها كاهش يافته و از ميزان رنگ قرمز آب نيز كاسته مي‌شود. در شرايط حاضر تا پايان تابستان با توجه به دماي هوا و وجود شرايط مساعد رشد جلبك‌ها و تكثير آن ادامه خواهد داشت اما با شروع فصل پاييز و كاهش دماي هوا از ميزان جلبك‌ها كاسته مي‌شود و كم كم اين پديده از بين مي‌رود.»
دكتر آق در عين حال در شرايطي كه به تجربه ساير كشورهاي جهان از چنين شرايطي اشاره مي‌كند، مي‌گويد:«اين پديده مي‌تواند يك شرايط مساعد براي استفاده اقتصادي گروهي از محققان را به وجود آورد. در ساير كشورها با استخراج جلبك‌هاي موجود در درياچه توسط و دستگاه سانتريفوژ و بازگرداندن آب به دریاچه از آنها براي توليد كرم‌هاي ضد آفتاب و لوازم آرايشي استفاده مي‌كنند. وقتی چنین شرایطی بصورت طبیعی رخ می دهد می توان بدون اين كه اين آب دریاچه را از چرخه خارج شودتنها با سانتريفوژ كردن جلبك‌ها و بازگرداندن آب به درياچه ازاين پديده استفاده اقتصادي برد.»
وي همچنين در پاسخ به اين سوال كه اين پديده مي‌تواند ضرري را هم براي درياچه در پي داشته باشد، مي‌گويد:« يكي از زيان‌هاي اين پديده افزايش جذب نور توسط آب است كه باعث افزايش تبخير آب درياچه مي‌شود كه درنهايت منجر به كاهش تراز آب درياچه خواهد شد.»
در همين حال پيش از اين با طرح فرضيه‌ها و پرسش‌های مختلف و حساس شدن به خوني نشدن آب، سرانجام روابط عمومي مركز تحقيقات آرتميای كشور، با اعلام نتايج تحقيقات تيم كارشناسي مؤسسه تحقيقات علوم شيلاتي كشور، اعلام كرده بود براساس اين تحقيقات، رنگ آب در همه درياچه‌ها و منابع آبي بزرگ و عميق تحت تأثير رنگ مواد محلول يا جوامع ميكروارگانيسم‌های موجود در آنها متغيير است و تغيير شرايط اقليمي و اكولوژيكي در درياچه اروميه موجب ايجاد تغيير در اجتماعات ميكروارگانيسم‌های آن شده و اين امر به نوبه خود تغيير رنگ آب اين درياچه را درپي دارد.» درياچه اروميه درياچه‌ای بسته با شوری بالاتر از اشباع و در شرايط دمايي بالا در وضعيت فعلي و كمبود اكسيژن باكتریهايي نمك دوست از جنس‌های هالو باكتريوم و هولوكوكوس و آركو باكترها به شدت تكثير پيدا كرده است؛ به طوری كه تراكم آنها دراين شرايط طبق تحقیقات انجام شده در هر میلی لیتر پاب بیش از 6000 باکتری در ميلي ليتر آب دريا رسيده و از آنجايي كه اين باكتری‌ها پروكاريوت هستند يعني رنگيزه‌های داخل سلول آنها به صورت پراكنده در سيتوپلاسم و بدون غشای محافظ قرار گرفته‌اند، بنابراين به راحتي نور خورشيد را جذب و آن را منعكس مي‌كنند و اين امر موجب ايجاد رنگ قرمز مايل به صورتي تا زرشكي آب درياچه اروميه مي‌شود. نقش باكتری‌های شورپسند پروكاريوت بسيار قوی‌تر از نقش جلبك دوناليلا در رنگ قرمز آب‌های اشباع از نمك همچون درياچه اروميه است.»
ازسوی ديگر گفته شد: «قسمت اعظم رنگ قرمز درياچه اروميه- (درحدود ۹۰ درصد) ناشي از وجود باكتری‌های شورپسند هالوباكتريوم هاست و جلبك دوناليلا نقش بسيار كمرنگي در اين تغيير رنگ آب ايفا مي‌كند؛ در حدود ۱۵-۱۰ درصد.» در اطلاعيه روابط عمومي مركز تحقيقات آرتميای كشور بر اين مسئله هم تأكيد شده كه«باكتری‌های شورپسند هيچگونه اثرات منفي بر بهداشت و سلامت انساني نداشته و استفاده تفريحي و شنا در درياچه اروميه بلامانع است.»
گزارش خطا
ارسال به دوستان
نسخه چاپی
ذخیره عضویت در خبرنامه 
انتشار یافته: ۱
پربحث ترین عناوین
پرطرفدار ترین عناوین
لینک های مفید
مگه یه لیتر دو لیتره که پنج برابر سال گذشته بشه. این چه حرفیه؟