زمینی که هر بار دهان باز می‌کند/معمای سستی زیر پای پایتخت چیست؟
این روزها حین رانندگی یا قدم زدن در معابر تهران باید مراقب زیر پایمان باشیم تا زمین دهن باز نکند درحالیکه هر یک از دستگاه‌ها دیگری را مقصر می‌دانند.
آفتاب‌‌نیوز :
«در حال تردد در خیابان پیامبر بودم که ناگهان همه جا تاریک شد، خودرو به روی سقف افتاد و با سر به شدت به بدنه وسیله نقلیه برخورد 
کردم.
کردم.همه چیز به صورت ناگهانی رخ داد و اصلا باورم نمیشود که به عمق چند متری زمین سقوط کرده باشم.»
اینها سخنان کسی است که ناگهان زمین زیر پایش دهان باز می کند و او را به همراه خودرویش می بلعد. این داستان تکراری این روزهای پایتخت است.
مردم پایتخت در پی فرونشست های مکرر و پیاپی در نقاط مختلف شهر تهران اکنون با احتیاط در معابر تهران قدم برمی دارند و مادران با ترس کودکانشان را با خود به خیابان می آورند.
مسئولان می گویند خاک تهران سست و آبرفتی است و با کوچکترین نشتی آب، خاک شسته می شود و از سوی دیگر محمد پرورش مدیرعامل شرکت آب و فاضلاب استان تهران نیز اعلام کرده است که 11 درصد آب مصرفی تهران به واسطه نشت آب از لوله های فرسوده زیر زمین هدر می رود.
این صحبت ها نشان می دهد که هر آن ممکن است که زمین زیر پایمان حفره ای به عمق 3 متر باز شود و ما یا یکی از بستگان و دوستان یا خودرویمان را ببلعد.
اما در این میان با وجود نشست های مکرر زمین در تهران، هیچ کدام از مسئولان آن را گردن نمی گیرند و داستان تکراری کی بود؟ کی بود؟ من نبودم! راه افتاده است.
*3 حادثه در یک ماه
برای اینکه متوجه خطر فرونشست زمین در تهران شویم، نیازی نیست که به تاریخ های دور برگردیم. گرچه تاریخ تهران مملو از اخبار مربوط به نشست زمین است اما در همین یک ماه اخیر آنقدر نشست زمین در گوشه و کنار تهران رخ داده که برای پی بردن به عمق فاجعه کفایت می کند.
همه چیز از صدای انفجار مهیب در شهران آغاز شد. انفجاری که در پی نشست زمین رخ داده بود، در آن ماجرا دادستانی و دستگاه های مربوطه در مورد مقصر اظهار نظر کرده اند و در این نوشتار قصد پرداختن دوباره به آن را نداریم.
موضوع اصلی این روزهای پایتخت نشست های پیاپی زمین در خیابان های پایتخت است. نمونه بارز آن نشست زمین در هفته گذشته در خیابان پیامبر(ص) بود که موجب بلعیده شدن یک خودرو با سرنشین آن شد.
چند روز گذشته نیز در خیابان رجب نیا به اندازه 3 متر نشست کرد و گودال آبی جلوی پای مردم سبز شد.
در خیابان صفی علی شاه نیز زمین نشست کرد و گودال پر از آب به عمق 5 متر در پایتخت پدید آمد. خوشبختانه در این دو حادثه هیچ کس در گودال ها نیفتاد اما لحظه ای را تصور کنید که کودکی در حال گذر از خیابان دست در دست مادرش ناگهان زیر پایشان خالی شود و خود را در اعماق گودال پر از آب ببینند.
بسیاری از نشست های دیگر هم که در مورد آن اطلاع رسانی نشده است،حوادث خیلی بزرگ نبوده است.
*نگران سقوط ساختمان ها در فرونشست زمین هستیم
ابولفضل قناعتی، عضو شورای شهر تهران در جلسه 289 این شورا در مورد فرونشست های مکرر زمین در تهران گفت: نگران سقوط ساختمان ها در فرونشست زمین هستیم.
وی افزود: این مسیری که طی شده شاید به سقوط ساختمان ها ختم شود، حالا آنجاهایی که دستگاه BTM حفاری می کند مشکل کمتر است اما در جاهایی که دستی حفاری می شود مشکلات بیشتر است.
*معاون شهردار تهران: خاک تهران آبرفتی است
مازیار حسینی معاون شهردار تهران علت نشست های مکرر زمین در تهران را خاک آبرفتی این شهر دانست و گفت: خاک تهران آبرفتی است و با کمترین نشتی شسته شده و حفره ای در زیر زمین ایجاد می شود و تا زمانی که آسفالت مقاومت می کند حفره دیده نمی شود.
وی با انتقاد از شرکت های خدماتی گفت: رفع مشکل نشت آب به تنهایی از عهده آب و فاضلاب بر نمی آید ضمن اینکه هیچ کدام از شرکت های خدماتی حاضر نیستند تاسیسات خود را به تونل های مشترک ببرند.
حسینی ادامه داد: دلیل هم این است که خیابان های ما مفت هستند و آنها پولی پرداخت نمی کنند.
معاون شهردار تهران با اشاره به اینکه قانون احداث تونل مشترک شهری مصوب سال 1372 مجلس شورای اسلامی است که به موجب این مصوبه برای دستگاه‌های خدمات‌رسان تکالیفی در نظر گرفته شده است، گفت: این قانون در شرایط کنونی قابلیت اجرایی نداشته همچنانکه حاصل آن بعد از گذشت بالغ بر بیست سال متاسفانه منجر به احداث کانالی نگشته و اگر موردی که شهرداری تهران در زمان اجرای پل صدر اجرا کرد و کابل های فشار قوی برق 230 کیلوولت را با همکاری اداره برق استان تهران به داخل کانال تاسیساتی احداثی منتقل کرد را در نظر نگیریم، می توان گفت دستاورد این قانون تقریباً صفر است.
وی افزود: در منطقه22 هم کانالی احداث شد که هیچ یک از دستگاه‌ها تاسیسات خود را به داخل این کانال منتقل نکردند و اجباری هم با توجه نبود مدیریت یکپارچه در شهر قابل اعمال نیست. به طوری که در حال حاضر هیچ یک از تاسیسات شهری در داخل کانال قرار ندارند و متاسفانه به رغم وجود قانون و دستورالعمل تاکنون هیچ دستگاه دولتی رغبتی به اجرای آن نشان نداده است.
این مدرس دانشگاه با اشاره به اینکه نهادهای خدماتی از کف خیابان که طبق قانون متعلق به شهر است، به طور رایگان استفاده می‌کنند، گفت: شبکه‌ای از تاسیسات، بدون نظم و منطق خاصی در کف معابر گسترده شده که به راحتی می‌تواند محرک وقوع حوادث باشد. بنابراین تاکید می‌کنیم مادامی که کانال تاسیسات یکپارچه شهری وجود نداشته باشد بروز حوادثی همانند اتفاقات اخیر اجتناب ناپذیر بوده و مشکلات فراوانی را برای شهر فراهم می‌کند.
وی ادامه داد: عبور تاسیسات از داخل کانال تاسیساتی می‌تواند هم طول عمر تاسیسات را بالا برده و هم با امکانی که برای بازدیدهای دوره‌ای از تاسیسات فراهم می‌آورد امکان کنترل فرسودگی و نشتی‌ها به راحتی وجود خواهد داشت.
حسینی تصریح کرد: در دنیا مدیریت امور شهری از آب و برق و گاز تا درمان و آموزش در مجموعه دولت محلی کنترل و هماهنگ می شود. بنابراین حل و فصل چنین مسایلی و تصمیم گیری در مورد آن به راحتی میسر است.
این در حالیست که در ایران وقتی حرف از تاسیسات گاز بزنیم با وزارت نفت باید مذاکره کنیم و اگر تاسیسات آب و برق را بگوییم با وزارت نیرو باید مکاتبه داشته باشیم. همان طور که برای تاسیسات مخابراتی شهر با وزارت ارتباطات طرف خواهیم شد. به عبارت ساده تر این همان نبود مدیریت یکپارچه شهری است که بارها و بارها از سوی شهرداری تهران بر آن تاکید شده اما به رغم آنکه در سایه مدیریت یکپارچه شهری و همراهی دولت با شهرداری می توان بسیاری از مشکلات را برطرف کرد همچنان به دور چرخه ای باطل قرار دارد.
معاون شهردار پایتخت تاکید کرد: مسئولان باید در نظر داشته باشند که حل این اتفاقات منفرد در شرایط عادی وقتی به کاری سخت و دشوار بدل می‌شود که خدایی ناکرده زلزله ای در پایتخت رخ دهد. در آن صورت با حجمی از بحران مواجه می‌شویم، لذا بهتر است پیش از وقوع حادثه و با هزینه اندک، علاج واقعه کنیم.
*شبکه‌های آب شهر کنترل شوند، خیابان‌های پایتخت نشست نمی‌کنند
معاون حمل و نقل و ترافیک شهرداری تهران گفت: اگر شبکه آب شهر کنترل شود، شاهد وقوع حوادثی نظیر نشست زمین در سطح شهر نخواهیم بود.
وی گفت: هر روز در سطح شهر حوادث مختلفی را شاهد هستیم ولی شاید حساسیت‌هایی که در جامعه نسبت به شهرداری و فعالیت‌های آن وجود دارد موجب می‌َشود که در فضای مجازی این حساسیت‌ها تشدید شود.
حسینی افزود: ریزش زمین در محله شوش، خیابان صفی‌علیشاه، خیابان پیامبر و ... از جمله مسائلی است که به‌طور مستقیم به فعالیت‌های عمرانی مترو مربوط نمیشود.
معاون حمل و نقل و ترافیک شهرداری تهران گفت: خاک تهران آبرفتی است در نتیجه زیر خاک ده‌ها متر پایین‌تر از زمین حتی تو‌نلها به شکل زه‌کشی عمل می‌کنند، ما باید به صورت ریشه‌ای علت بروز حوادث شهری را پیگیری و بررسی کنیم که در این راستا ورود شورای شهر و کمیسیون تخصصی عمران کار درستی بوده است.
به گزارش باشگاه خبرنگاران جوان،وی افزود: ایجاد شبکه تاسیسات موجب کاهش حوادث در شهرها می‌شود و اگر هر مشکلی در تاسیسات شهر ایجاد شود به فضای زیر سطحی صدمه‌ای وارد نمیشود، البته راه‌اندازی کانالهای تاسیسات قانون دارد که یکسری از نواقص آن باید اصلاح شود.
وی ادامه داد: ایجاد کانال‌ها و تاسیسات زیر سطحی برای شهر موجب کاهش هزینه‌های نگهداری و جلوگیری از پوسیدگی تجهیزات و تاسیسات سازمان‌ها می‌شود.
حسینی تصریح کرد: اگر شبکه آب شهر کنترل شود، شاهد وقوع این حوادث در شهر نخواهیم بود.
*عدم رعایت فاصله استاندارد با سطح در حفاری مترو دلیل نشست زمین است
احمد دنیامالی، عضو شورای شهر تهران در مورد نشست زمین در پی حفاری های مترو گفت: اگر فاصله استاندارد با سطح رعایت شود هرگز زمین نشست نخواهد کرد و در مواردی که مشکل داشتیم دلیل این بود که فاصله استاندارد رعایت نشده است.
*مدیریت یکپارچه شهری راه حل مقابله با فرونشست خیابان‌های پایتخت
عضو شورای شهرتهران در خصوص علت فرونشست های مکرر زمین در تهران گفت: این موضوع به تأسیسات بازمی‌گردد که نیاز به مدیریت یکپارچه شهری را نشان می دهد.
دنیامالی در گفتگو با خبرنگار گروه اجتماعی باشگاه خبرنگاران جوان گفت: فرونشست های این روزهای تهران نشان می دهد که ما چرا موضوع مدیریت یکپارچه شهری را مطرح می کنیم.
وی افزود: اکنون مگر شهرداری صاحب اختیار آب، برق یا گاز است که در مورد آنها پاسخگو باشد.
عضو شورای شهر تهران ادامه داد: ما 23 مورد تأسیسات و خدمات در تهران داریم که زیر نظر شهرداری تهران اداره نمی شوند.
وی با انتقاد از این شرکت ها گفت: وقتی موضوع کانال واحد تأسیسات در تهران مطرح می شود، کسی از آن استقبال نمی کند.
دنیامالی در پاسخ به این سوال که آیا مدیریت یکپارچه مشکلات تهران و فرونشست را حل می کند یا خیر گفت: در مدیریت یکپارچه یک نفر مسئول و پاسخگو می شود و این قطعا بهتر خواهد بود.
*مدیریت یکپارچه شهری چیست؟
در شهرهای کشورهای توسعه یافته فرد اول تصمیم گیرنده در مورد تمام اموری که در محدوده یک شهر رخ می دهد شهردار است.
او فرمانده پلیس شهر را تعیین می کند، اداره گاز و آب و فاضلاب و برق و ... همه زیر نظر او فعالیت می کنند و اوست که مدیریت بحران شهر را در دست دارد.
شهردار در چنین شهرهایی مسئول صفر تا 100 خدمات رسانی در شهر و اتفاقاتی که میفتد است و مردم که او را با رای مستقیم خود انتخاب می کنند، با توجه به عملکرد او به انتخاب مجدد رای می دهند یا فرد جدیدی را جایگزین می کنند.
در چنین شهرهایی مردم در صورت بروز هرگونه حادثه ای مثلا نشست زمین، سقوط درخت بر روی خودرو، تصادف رخ داده به علت خرابی خیابان اتصال سیم های برق و چال چوله های شهر می توانند از شهرداری به محاکم قضایی شکایت ببرند.
از آنجائیکه قانون تمام اختیارات مربوطه را به شهرداری واگذار کرده، از سوی دیگر هنگام بروز حوادثی مانند نشست زمین در پی نشت آب و مرگ یک شهروند، 100 درصد حکم به محکومیت شهردار می دهد و این شهردار نیز نمی تواند از زیر بار مسئولیت شانه خالی کند.
*نشست زمین در شهرهای اروپایی به چه علت است؟
نشست‌های زمین عمدتا به دلیل حفر تونل‌های متروی شهری و ترکیدگی لوله‌ها در سطح شهرها اتفاق می‌افتند.
در پی نشست‌های زمین که در سطح شهرهای اروپایی اتفاق می‌افتند، مسئولان شهرداری آن شهر مسئولیت بیان دلیل حادثه، پاسخگویی به مردم در قبال حادثه و به روزرسانی‌هایی درباره اخبار بازسازی بعد از حادثه را به عهده دارند که مبلغ بازسازی هم بر عهده شهرداری شهر است.
این موارد در شهرهای کانادا و ایالات متحده هم صدق می کند و شهردار تمام مسئولیت ها را بر عهده می گیرد.
بطور مثال در یکی از خیابان‌های اوتاوا در کانادا در ماه ژوئن زمین نشست کردو بعد از این حادثه و بررسی‌های مربوط به آن مسئولان شهرداری مردم را از علت حادثه و اخبار بازسازی مطلع کردند.
حتی در کنفرانسی که برای اطلاع رسانی این نشست برگزار شده بود شهردار شهر علت حادثه را نشت کردن لوله‌ها و عبور یک اتوبوس که بیش از حد مسافر داشت، اعلام کرد که مسئول حمل و نقل این شهر هم در پی این اعلام مجبور به پاسخگویی شد.
در این شهرها شهردار هرگز نمی تواند با شانه خالی کردن از مسئولیت خود، دیگران را مقصر جلوه دهد چرا که مسئولیت شهر صفر تا 100 با اوست.
اما در نقطه مقابل نمونه های اروپایی و آمریکایی، مدیریت شهری ما قرار دارد که دقیقا مشخص نیست مسئول چه بخش هایی از شهر است.
نمونه مشخص آن شهرداری تهران است که نه اختیاری در خصوص لوله های آب دارد و نه می تواند در مورد لوله های گاز اظهار نظر کند.
در شهر تهران مخابرات برای خود کار و شهر را سیم کشی می کند، آب و فاضلاب هر جا را که شهرداری آسفالت کرده دوباره می کند تا لوله ای را تعویض یا جایگزین کند. اداره گاز برای خود تصمیم می گیرد و ...
با این نوع مدیریت هرکدام از مسئولان این دستگاه ها هنگام بروز یک حادثه دیگری را متهم معرفی می کنند و فرار رو به جلو می کنند.
در حادثه ای مانند شهران، مترو اداره گاز را مقصر معرفی کرد و دیگران هم آب و فاضلاب را. دست آخر هم هیچ کس از مردم بابت شکسته شدن شیشه منازل، قطعی آب و برق و گاز و تلفنشان عذرخواهی نکرد.
در این شرایط لازم است که قانون یک دستگاه را برای ساماندهی تمامی امور شهر معرفی کند تا حداقل مردم بدانند هر حادثه ای که رخ داد باید از چه کسی انتظار عذرخواهی داشته باشند.
در غیر اینصورت حتی اگر صدمه مالی و جانی نیز متوجه افراد شود، کسی حاضر نخواهد بود که خسارت را بپردازد و قربانی نیز نمی داند که باید از چه کسی شکایت کند.
گزارش خطا
ارسال به دوستان
نسخه چاپی
ذخیره عضویت در خبرنامه 
پربحث ترین عناوین
پرطرفدار ترین عناوین
لینک های مفید