اراده ای هست که نمیخواهد ایران انرژی صلح آمیز هسته ای داشته باشد
سيد محمد خاتمي رييس موسسه بين‌المللي گفت‌وگوي فرهنگ‌ها و تمدن‌ها در ديدار با اعضاي انجمن نانو‌تکنولوژي ايران با بيان اينکه مساله‌ي انرژي صلح‌آميز هسته‌يي مساله‌ي اين دولت و آن دولت نيست گفت: بطوركلي مساله تكنولوژي مربوط به عزت و پيشرفت كشور است كه نياز به تقويت انجمن‌هايي كه اين كارها را دنبال مي‌كنند، دارد.
وي در اين ديدار با اشاره به نكاتي كه از ابتداي پذيرش مسووليت در رياست جمهوري مورد توجه قرار داده؛ توجه به اعتبار و وجاهت جمهوري اسلامي و ملت ايران و پيشرفت کشور را از اين موارد برشمرد.
وي با تاکيد براينکه جامعه ما خواستار پيشرفت است، تصريح کرد: اگر جامعه‌ا‌ي پيشرفته نداشته باشيم نمي‌توانيم از هيچ چيز دفاع كنيم؛ نه تنها از خاك و سرزمينمان، از دينمان هم نمي‌توانيم دفاع كنيم.
خاتمي با بيان اينکه در عرصه‌ي علم و تكنولوژي و اقتصاد، در زمينه اصلاح ساختار اقتصادي كشور گام‌هاي بزرگي در دوران اصلاحات برداشته شد، اظهار اميدواري کرد که اين گام‌ها باز به عقب بازنگردد؛ چراکه هنوز به ثمر كامل و كافي نرسيده و احتياج به مراقبت دارد.
رييس دولت سابق از به جريان درآمدن بنيادهاي جامعه نو در عرصه‌ي صنعت و تكنولوژي و علم نيز به عنوان گام‌هاي بزرگ ديگر در دوران رياست‌جمهوري‌اش ياد کرد و براي نمونه به مساله‌ي انرژي هسته ای اشاره کرد و گفت: از همان ابتدا هم که با رهبري صحبت مي‌كرديم، معلوم بود كه ما به دلايل ديني، شرعي، سياسي و بين‌المللي نمي‌توانيم و نمي‌خواهيم به سوي تكنولوژي مخرب و سلاح هسته‌يي برويم.
خاتمي با طرح اين پرسش که چرا ما نمي‌توانيم سلاح هسته‌يي داشته باشيم؟ گفت: استدلال ما نخواستن است نه نتوانستن و اينکه مي‌گوييم نمي‌توانيم به معناي ناتواني علمي نيست بلکه اين است که به لحاظ اخلاقي ، ديني و انساني نمي‌توانيم و در نتيجه نمي‌خواهيم داشته باشيم؛ اما بايد تكنولوژي صلح‌آميز هسته‌يي به عنوان يك تكنولوژي مهم و برنامه‌ريزي شده داشته باشيم.
رييس جمهوري سابق کشورمان درعين حال حمايت و هدايت رهبري را در اين زمينه موثر دانست و با تاکيد بر اينکه پيشرفت‌هايي هم داشته‌ايم اظهاراميدواري کرد که دنيا اين را بداند تا با مصالح ملي ما تعارض پيدا نكند.
وي با اذعان به اينکه اختلافات سياسي بين اختلافات دولت‌ها وجود دارد درعين حال تاکيد کرد: انرژي هسته ای سرمايه‌اي است كه ملت ما مي‌خواهد و بايد داشته باشد؛ قانونا هم اين حق را دارد و از اين جهت ما بايد با تدبير و درايت به جلو برويم.
رييس جمهور سابق ایران در ادامه با تاکيد بر اينکه امروز دعواي ما با دنيا دعواي سياسي است و بايد با تدبير اين مساله را حل كنيم اظهار داشت: ما عضو NPT هستيم و دستيابي به انرژي هسته‌اي از نظر قانوني حق ما مسلم است، مراقب باشيم که شرايط به گونه‌اي نشود كه از نظر حقوقي هم ما را محروم كنند كه اگر چنين شود مشكلات زيادتري خواهيم داشت.
وي با تاکيد بر ضرورت ادامه راهكار مذاكره و مدارا با همديگر تصريح کرد: اينکه آنها انگيزه‌هاي سياسي دارند يا واقعا نگران هستند مهم نيست بلکه مهم اين است که بايد ابتدا سعي كنيم اين نگراني را تا حد ممکن رفع كنيم و بعد انگيزه سياسي كه با ايران دشمني دارد و مي‌خواهد ايران را محروم كند در عرصه بين‌المللي و سازمان‌ها خنثي كنيم؛ چون به هر حال اراده‌اي با انگيزه‌هاي سياسي و توسعه‌طلبانه يا به هر دليلي پشت قضيه است که مي‌گويد ايران نبايد انرژي صلح‌آميز هسته‌يي داشته باشد و ما بايد با تدبير آن را كم‌اثرتر كنيم تا اولا به لحاظ قانوني حق ما ازبين نرود و ثانيا با تاني و تفاهم بتوانيم اين حق را استيفاء كنيم.
وي ارجاع پرونده ايران به شوراي امنيت سازمان ملل را نه تنها داراي آثار و پيامدهاي بد در عرصه‌اقتصاد بلکه موجب اين دانست که مي‌كوشند تا ما را از نظر قانوني از دستيابي به حقمان منع كنند.
رييس جمهور سابق کشورمان تاکيد کرد: بنده به عنوان يك خدمتگزار كوچك همراه عزيزان ديگر كار را شروع كرديم كه معتقدم بايد آن را به در چارچوب مصالح ملي سرانجام برسانيم.
خاتمی از ديگر مواردي که از ابتداي پذيرش مسووليت در رياست جمهوري مورد توجه قرار داده را سيري دانست كه در بيش از يك قرن گذشته در تماس با غرب طي شده است و گفت: اين موضوع از دو جهت حائز اهميت است؛ اول تماس ناخودآگاه و بروز آثار و مظاهر تمدن غرب اعم از مظاهر شهرنشيني تا شيوه‌هاي حكومتي است. غرب سيلي بود و هست كه بسوي همه جهان روان شد و به طور ناخودآگاه هم جهان را تحت تاثير خود قرار داد؛ به طوري كه امروز ديگر حتي دورافتاده‌ترين كشورهاي دنيا نمي‌توانند ادعا كنند كه متاثر از تمدن غرب نيستند.
خاتمي با توضيح اينكه با تسامح مي‌توانيم جنبه نرم‌افزار حيات اجتماعي را فرهنگ و جنبه‌ي سخت‌افزاري آن را تمدن بخوانيم، اظهار داشت: تمدن به معناي سخت‌افزاري، دنيا را به صورت مقتدرانه‌اي فرا گرفته به صورتي كه ما امروز از بسياري موارد از جمله تكنولوژي، روابط اجتماعي، سيستم‌هاي ارتباط جمعي، وسايل ارتباطي و بسياري از امور در كشاورزي و ساخت و ساز و صنعت را از غرب گرفته‌ايم.
رييس موسسه بين‌المللي گفت‌وگوي فرهنگ‌ها و تمدن‌ها سطح ديگري از تماس را آشنايي با تفكرات و جريان‌هاي فكري غرب برشمرد و افزود: مفاهيمي كه مربوط به دوره‌ي مدرنيته است و بنياد زندگي را تحت تاثير قرار مي‌داد؛ مثل آزادي، حق حاكميت مردم، مردمسالاري، حقوق بشر قانون اساسي از اين جمله است.
خاتمي در ادامه با اشاره به پيروزي انقلاب اسلامي،ويژگي‌هاي اين انقلاب و نظامي که پس از آن مستقر شد تصريح کرد: در نظام جمهوري اسلامي در عين حالي که با همت و ابتکار امام(ره) و انديشمندان روشن‌بين دنياي اسلام، ما وجه و صورتي از ضوابط و روابط دنياي مدرن که جمهوريت باشد را پذيرفتيم و در عين حال خواستيم جمهوريت در نظام جديد که در گذشته سابقه نداشته نوعي آشتي با معيارهاي ديني، اخلاقي و ارزش ها پيدا کند.
وي با يادآوري اينکه از اين نوع نظام به مردمسالاري ديني تعبير شده است گفت: مردمسالاري ديني -فارغ از اينكه چقدر در عمل محقق شده است- اما امروز يك اصل پذيرفته شده است و وقتي از مردمسالاري ديني نام برده مي‌شود بايد مقومات مردمسالاري پذيرفته شود.
رييس جمهوري سابق کشورمان تاکيد کرد:درحكومت مردمسالار ملاك راي مردم است و حكومت تحت نظارت مردم قرار دارد و مردم مي‌توانند بدون توسل به زور حكومتشان را جابه‌جا كنند. اينها از مهمترين مقومات دموكراسي است و ديني و غيرديني ندارد؛ مگر اينكه بگوييم دموكراسي را قبول نداريم.
خاتمي افزودن پسوند ديني به مردمسالاري را به معنايي تعيين محتوا و جهت دموكراسي برشمرد و افزود: مردمسالاري براي ما با محتوا و جهتي كه جهت ارزش‌ها، اخلاقيات و معنويتي كه ما درجامعه داريم و سازگار است يا بايد باشد.
رييس موسسه بين المللي گفت‌وگوي فرهنگ‌ها و تمدن‌ها در ادامه با اشاره به دو ديدگاهي که يکي دموكراسي را با ليبرال دموكراسي كه تجربه‌ي غرب است اشتباه مي‌گيرد و ديگري که دموکراسي را براي حفظ دين نفي مي‌کند؛ اين دو ديدگاه را دو قطب مخالف يکديگر و اشتباه بزرگ موجود در کشورمان برشمرد، كه هردو مخالف مردمسالاري ديني هستند.
وي در توضيح ديدگاه اول گفت: اين گروه معتقدند که محتواي يك حكومت دموكراتيك حتما بايد ليبراليسم، اومانيسم، سکولاريسم و نظاير اينها باشد که اينها همه مسائل غربي است؛ درحالي که دموکراسي يک راه است و مردم وقتي اين راه را انتخاب كردند بسته به اينكه چه جهتي دارند، مشخص مي‌كنند كه جامعه و نظام چه محتوياتي بايد داشته باشد.
وي با اشاره به ابهامي که از سوي گروه دوم به دموکراسي ديني وارد مي‌شود، تصريح کرد: در بحث جامعه مدني صحبت اين بود كه ما زير چتر قانون،چيزي به نام دولت- ملت داريم و بايد آن را معنا كنيم. در اين بحث مطرح مي‌شود که در گذشته چيزي به نام ملت به معني امروز آن وجود نداشته ملت در فرهنگ قديم ما به معني دين است نه مجموعه‌اي از انسان‌هاكه اهداف، هويت، ضابطه و خاطره تاريخي و سرزمين مشترك آنها را به هم پيوند دهد.
خاتمي علاوه بر آن عدم آمادگي كافي جامعه ما براي بهره‌مندي از يک نظام دموکراتيک، اشتباهات در درون و مقاومت‌هايي كه در برابر نظام دمکراتيک صورت مي‌گرفت را موانع راه دانست و ادامه داد: درجامعه ما متاسفانه از مشروطيت تاکنون همواره جنگ ميان سنت و تجدد وجود داشته و حركت اصلاحي كه هم به هويت وفادار است و هم تحول و پيشرفت را مي‌خواهد با مشكل روبرو مواجه است.
رييس جمهور سابق کشورمان با اشاره به پيروزي انقلاب عظيم اسلامي و برخورهايي که با اين انقلاب و نظام برخاسته از آن صورت گرفت، ادامه داد: جامعه امروز ما متفاوت از 30 سال گذشته است؛ 70 درصد افراد جامعه ما زير 35 سال دارد، اين افراد تحصيل‌كرده‌اند، با دنيا آشناترند و روزبه روز هسته سنتي جامعه كوچك و كوچك‌تر مي‌شود و فكر مي‌كنم بعضي شتاب‌زدگي‌ها و ولع‌هايي كه به سوي ظاهرسازي‌ها و خرافات مي‌رود ناشي از مقاومت آن بخش‌هايي است كه احساس مي‌كنند درحال از بين رفتن هستند.
رييس موسسه بين المللي گفت‌وگوي فرهنگ‌ها و تمدن‌ها در ميان اين دو تفکر نگران انبوهي است كه در وسط قرار دارند و مي‌خواهند هويت ديني و فرهنگي خود را حفظ کنند و درعين حال مي‌خواهند در دنياي امروز زندگي كنند.
وي مقاومت در مقابل تحول هدايت شده در جامعه را سبب افزايش سنتي‌هاي قديم ندانست و گفت: آنها روز به روز کوچکتر مي‌شوند اما اين مقاومت سبب مي‌شود که جامعه‌ي ما از هويت خود دورتر شود؛ ولو اينکه در ظاهر همه چيز بر وفق مراد ما باشد.
وي که در ديدار با اعضاي انجمن نانو‌تکنولوژي ايران سخن مي‌گفت در بخش ديگري از سخنان خود با بيان اينکه هرچند ما در بسياري از تکنولوژي‌هاي دنيا عقب هستيم اما در تکنولوژهاي نو مي‌توانيم با پاي دنيا حركت كنيم و ايرانيان نيز داراي استعداد فوق‌العاده‌اي هستند مي‌توانند از نقطه صفر و نقطه‌ي خط شروع مسابقه با دنيا حركت را آغاز كنند.
خاتمي همچنين با اشاره به کارهايي که در زمينه بايوتكنولوژي، نانوتكنولوژي،IT و ICT انجام شده است گفت: نظر من اين بود که در اين زمينه ها اگر قرار است كاري بكنيم بايد به صورت نهاد و جريان در کشور در بيايد و حتما بايد با محوريت رييس دولت- نه به عنوان متصدي، به عنوان ظرفيت‌ساز- بايد کار ادامه يابد.
وي با تاکيد براينکه در بودجه‌بندي و برنامه‌ريزي بايد توجه داشت که توسعه در اين زمينه به صورت تصدي بيشتر دولت نباشد بلکه دولت يک ارگان ظرفيت ساز فعاليت كند، تصريح کرد: من معتقدم بايد ظرفيت‌سازي شود و براي اينكه بذر كشته شود و رويش پيدا كند، حتما بايد دولت و رييس دولت پشتيبان اين امر باشد و خودآن را زير نظر بگيرد.
خاتمي افزود: اين کار در سه بخش صورت گرفت؛ در وزارت فن‌آوري ارتباطات با ايجاد تشكيلاتي كه تكفا و شوراي عالي اطلاع‌رساني محصول آن بود. در بايوتكنولوژي با تاسيس در وزارت كشاورزي و وزارت بهداشت و درمان و پس از آن نيز در وزارت علوم، تحقيقات و فن‌آوري و در نانوتكنولوژي كه کار مستقيما زير نظر رييس دولت بوده و مسووليت عمده‌اش را دفتر همكاري‌هاي فن‌آوري به عهده گرفت.
رييس دولت سابق يادآور شد: مي‌توانيم با ادامه اين مسير در دنيا اظهار وجود كنيم و با سرعت به پيش برويم و حتي از دنيا جلو بيفتيم؛ هرچند كه حتي اين امر به صورت جرياني درآمده ولي هنوز نياز به تقويت دارد و معتقدم بايد خود رييس‌جمهور آن را زير حمايت گيرد تا اين كار پيش برود، براي آن بودجه فراهم و هماهنگي ايجاد كند.
رييس جمهوري سابق کشورمان با بيان اينکه عملا اين کارها در دنيا به عهده‌ي انجمن‌ها و NGO ها و بخش خصوصي است، يادآور شد: انجمن‌ها هم براي استقرار جامعه‌ي مدني و هم براي شتاب دادن حركت و پيشرفت در همه‌ي عرصه‌ها امري لازم است و همواره بر اهميت آنها تاکيد کرده‌ام.
وي افزود: بايد نسبت ميان علم و پژوهش و آن‌چه كه بايد در جامعه پياده شود، معلوم شود. اين ارتباط مساله‌ي بسيار مهمي است كه اگر صورت گيرد به نتيجه‌ي نهايي مي‌رسيم و اگر جدا باشد كه تاکنون چنين بوده، يك خطر بزرگ است كه دستگاه فكري ما دور از واقعيت‌ها گرچه كارهاي بزرگي انجام مي‌دهد اما اثري ندارد.از آن طرف تشكيلات ما كه خود را بي‌نياز از تحقيقات مي‌بينند.
وي افزود: اگر اين ارتباط برقرار نشود،بخش‌هاي پژوهشي از كار خود بازمي‌مانند و به صورت يك دكور درمي‌آيند و يا حتي فرو مي‌ريزند و تشكيلات هم به خاطر نداشتن تغذيه‌ي علمي ، فكري و پژوهشي، رشد خود را از دست مي‌دهد.
خاتمي خطاب به اعضاي انجمن نانو‌تکنولوژي گفت: اگر شما بتوانيد اين ارتباط را برقرار كنيد، خوب است و اميدوارم دولت جديد هم به اين مساله اهتمام كند.
رييس بنياد باران در پايان اين ديدار با تاکيد براينکه اين بنياد سياسي نيست بلکه در آن انبوهي از نيروهاي باتجربه كه داراي مديريت والا و تجربه‌ي قابل توجه و همچنين اساتيد دانشگاه حضور دارند؛ کار اين بنياد را برقراري ارتباط ميان تجربه‌ي انباشته شده با علم انباشته شده براي ايجاد ظرفيت عنوان کرد و گفت: باران نمي‌خواهد هيچ اقدام عملي و تصدي انجام دهد اما با انجمن‌ها و نهادهاي غيردولتي و حتي دولتي ارتباط برقرار مي‌كند.
