عضو مجمع روحانیون مبارز: صداوسیما نقش بزرگی در تحریف عاشورا دارد

آفتاب‌‌نیوز : به گزارش امید ایرانیان،  آنچه از عزاداری امام حسین(ع) در دهه‌های گذشته بیشتر به ذهن متبادر می شود، مراسم‌های تعزیه‌خوانی است. تعزیه‌هایی که با موسیقی عاشورایی و ذکر مصیبت همراه بود. مراسمی که اغلب در یک میدان بزرگ با حضور مردم روستا و یا شهر، برگزار می‌شد و پس از آن هم نذری که پخته و در وهله اول به نیازمندان و سایر عزاداران حسینی داده می‌شد. مراسم‌هایی بدون آلایش و با خلوص کامل. اما به نظر می‌رسد، طی سال‌های اخیر، عزاداری‌های امام حسین (ع) رنگ و بوی دیگری گرفته، تا آنجا که می‌توان گفت حتی سبک عزاداری‌ها به نوعی تغییر کرده است. دیگر مراسم تعزیه‌خوانی آن طور که باید و شاید (مخصوصاً در کلان‌شهرها) برگزار نمی‌شود.

این روزها در میان هیأت‌ها موسیقی‌های عزاداری تغییر کرده و بعضاً آهنگ‌هایی که در مراسم‌های شادی به گوش می‌رسد با قرار دادن کلامی اندوهگین و اغلب مبالغه‌آمیز شنیده می‌شود. این روزها حتی به نظر می‌رسد پرداخت نذر و قربانی کردن گوسفندان، گاوها و شترها در روز عاشورا، مقابل هیأت‌ها نیز فضایی برای خودنمایی یا نشان دادن توانایی مالی هیأت‌ها ایجاد کرده است.

این موضوع را حجت‌الاسلام دکتر محمد مقدم، معاون بین‌الملل مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی(ره) هم قبول دارد و می‌گوید این روزها عزاداری‌ها برای برخی جوانا، جنبه سرگرمی پیدا کرده است. او معتقد است که اگر جنبه سفید عاشورا نیز به مردم نشان داده شود، پیام‌ها عاشورا و آرمان‌های امام حسین (ع) نیز به درستی تبیین می‌شود این در حالی است که اخیراً از جنبه سفید واقعه عاشورا صحبتی نمی‌شود.

مشروح گفت‌وگوی «امید ایرانیان» با محمد مقدم در ادامه می‌آید:

حرکتی که امام حسین در روز عاشورا انجام داد را به عنوان قیام عاشورا از آن یاد می‌کنند در حالیکه امام حسین(ع) یک مصلح تمام عیار بود آیا این دو (مصلح بودن و قیام عاشورا) با هم در تناقض نیستند؟ آیا اصولاً ناید از واقع عاشورا به عنوان قیام باد کرد؟

من شخصاً بر این باورم که عاشورا یک واقعه است. یعنی تمام تلاش اباعبدالله بر این بوده است که آنچه را که دستگاه حاکمه (یعنی روی کار آمدن یزید)  در آن زمان به دنبال آن بوده است را نپذیرد. بنابراین با حرکتی که منتج به یک واقعه پر از پیام و درس برای نسل‌های بعد شد، پرچم مخالفت با یزید را بالا برد. از این رو نمی‌توان از عاشورا به عنوان قیام یاد کرد.

در باب شهادت‌طلبی در خصوص واقعه عاشورا اینگونه عنوان می‌شود که امام حسین قصدش اصولاً شهادت بود در حالیکه در کلامش زندگی موج می‌زد آیا این از تحریفات واقعه عاشورا است؟

اگر در تاریخ نگاه و کنکاش کنیم می‌بینیم که قصد صرفاً شهادت نبوده است. یعنی شهادت هدف اصلی امام حسین (ع) نبود و قرآن هم شهادت می‌دهد که شهید شدن در راه خدا هدف نیست. یعنی عدالت‌خواهی، آزادی‌خواهی یا حقیقت‌طلبی می‌تواند اهداف یک فرد مسلمان باشد و فرد مسلمان برای رسیدن به هدفش که مثلاً همان عدالت، آزادی‌خواهی یا حقیقت‌طلبی، ممکن است به شهادت برسد اما شهادت وسیله‌ای است برای رسیدن به هدف. قرآن هم می‌گوید که اگر به دنبال هدفی بودید و به آن رسیدید که هیچ اما اگر به آن نرسیدید همین که دنبال آن رفته‌اید، پیروز هستید. اینکه ما بگوییم امام حسین (ع) آمده بود که شهید شود، نه با مبانی عقلی سازگاری و نه شباهتی با مبانی تاریخی دارد. البته درباره واقعه عاشورا بحث‌ها و دیدگاه‌های متفاوتی وجود دارد. اما آنچه مبرهن است اینکه حسین بن علی به جایی رسید که یا باید با یزید بیعت می‌کرد یا اینکه از جان خود و خانواده‌اش می‌گذشت. بنابراین آن قدر آرمانش مقدس بود که حاضر شد از جان خود و خانواده‌اش برای رسیدن به آرمانش بگذرد.

به نظر شما، درسی که عاشورا و حرکت امام حسین (ع) برای حاکمان داشت، چیست؟

اول اینکه یادمان نرود که پیامبر مبعوث شدند تا اخلاق کریمه را جاری کنند. بنابراین می‌توان گفت که یکی از آرمان‌های امام حسین (ع) پایبندی به اخلاق و تحقق بخشیدن زندگی اخلاقی در عرصه زندگی شخصی، اجتماعی و سیاسی بود. امام حسین (ع) وقتی دید که به نام دین و معنویت اخلاق و کرامت انسانی پایمال می‌شود، تحمل نکرد. سیاست اخلاقی مهم‌ترین خواسته حسین بن علی بود. در واقع اگر اباعبدالله با یزید بیعت می‌کرد، بدین معنا بود که دستگاه حاکمه را تأیید کرده است اما او در این مقطع ایستادگی کرد و این طبیعت و اصالت را از خود به یادگار گذاشت که هیچ‌گاه جامعه اسلامی تن به ذبح اخلاق و ارزش‌های انسانی نمی‌دهد.

به نظر شما صدا و سیما به عنوان رسانه‌ای فراگیر توانسته آنگونه که باید و شاید در تبیین  پیام اصلی امام حسین گام بردارد؟

به نظرم صدا و سیما نقش بزرگی در تحریف عاشورا و پایمال کردن آرمان‌های آن داشت، چراکه الان صداوسیمای ما صداوسیمای مداحان و روضه‌خوانان ما شده است. یعنی به نظرم در روزهای اینچنینی صدا و سیما هیچ برنامه‌ای جز مداحی و برنامه‌هایی که جز رنج و غم چیزی ندارد، پخش نمی‌کند. صدا و سیما به جای آگاه کردن دوباره مسیری را طی می‌کند که همیشه عاشورا در آن مسیر تحریف شده و اصلاً موفق عمل نکرده است و من نقد جدی به صدا و سیما دارم.

درباره روضه‌خوانی صحبت کردید. فکر می‌کنید، آسیب‌های مراسم‌های روضه‌خوانی که در آن مداحان محور قرار بگیرند چیست؟

روضه‌خوانی یعنی بیان مصائب. یعنی وقتی شما به روضه‌خوانی درباره عاشورا می‌پردازید باید 2 وجه آن را در نظر بگیرید. یک وجه سیاه دارد که ظلم، جنایت، اسیری و کشتن است. اما یک صفحه سفید هم دارد که کرامت، عزت نفس، آزادی‌خواهی و تهمت نزدن است. چراکه صحنه عاشورا هر دلی را می‌لرزاند و هر اندیشه‌ای را به خودش جلب می‌کند. در واقع عرض من این است که اگر ما به بیان صفحه سفید عاشورا بپردازیم، قطعاً آرمان‌های عاشورا را بهتر مطرح می‌کردیم. چراکه آرمان‌های عاشورا، عزت طلبی، حفظ کرامت انسانی و عدالت خواهی است. مطمئن باشید که با بیان این مسائل می‌توانیم دلها را بلرزانیم و طوفانی بر احساسات و عواطف به پا کنیم.

برخی مواقع مداحان یا روضه خوانان، روضه‌هایی می‌خوانند که یا تحریف واقعه عاشوراست و یا اینکه فقط قصد سوگواری برای امام حسین (ع) را ندارند و از تریبون خود، حرفهای سیاسی هم مطرح می‌کنند. این‌ها چه آسیب‌هایی می‌تواند داشته باشد؟

وقتی هدف فقط گریاندن باشد و مداح‌ها روی اسناد تاریخی صحبت نکنند، اوضاع همین می‌شود. در این شرایط در برخی گفتمان‌ها حتی روضه‌ها در تضاد با آرمان‌های امام حسین (ع) قرار می‌گیرد. خزاعی شاعری بوده که ائمه ما به عنوان یک شاعر سخت کوش او را دعا می‌کردند. در واقع باید شاعر اینگونه شعر بگوید که در حقش دعا شود. به نظرم اگر  واقعاً ذکر صحیح مصائب و آرمان‌های عاشورا مد نظر باشد و از اشعاری استفاده شود که بیانگر واقعه عاشورا باشد، مطمئن باشید که بیشتر هم بر دل می‌نشیند. امیدوارم که حداقل مداحان و روضه خوانان در این مسیر گام بردارند. از طرفی هم باید به مردم آگاهی و معرفت بدهیم. چراکه در فضای روشن و آگاهانه جامعه مسیرش را درست طی می‌کند. متأسفانه بعضاً شاهدیم که بحث عاشورا نوعی سرگرمی برای برخی جوانان در کشور شده است. به عنوان نمونه من طی سال‌های اخیر، فقط در یزد بود که هیئت‌ها به مسجد حظیره می‌آمدند و اشعار بسیار متین و خوبی هم خوانده می‌شد، بسیار تحت تأثیر قرار گرفتم و می‌توانم بگویم عزاداری خوب، صحیح و واقعی بود. همچنین معتقدم باید رسانه‌های عمومی و جمعی ما، در راستای روشنگری و اهداف واقعی عاشورا بپردازند تا جلوی بسیاری از تحریف‌ها گرفته شود. چراکه متاسفانه همیشه عاشورا بخاطر برخی مسائل غیر تاریخی که از روی عواطف مطرح می‌شد، تحریف می‌شود و این بسیار بد است.