سرویس بینالملل- نشریه «اهرام ویکلی» درباره ابراز تمایل ضمنی دولتهای ایران و مصر برای بهبود روابط پس از سالها قطع روابط
دیپلماتیک، مینویسد: «گمانهزنی درباره گرمشدن روابط میان قاهره و ایران پس از آن قوت گرفت که در جریان نشست اجلاس جنبش عدم تعهد در ماه سپتامبر گذشته در ونزوئلا، وزرای امور خارجه ایران و مصر در یک ردیف قرار گرفتند و پس از آن گمانهزنی رسانهها درباره بهبود روابط میان دو کشور آغاز شد.»
به گزارش آفتابنیوز؛ این نشریه در ادامه گزارش خود آورده است: «این گمانهزنی پس از آن شدت گرفت که هفته گذشته تهران اعلام کرد که یکی از شرطهایش برای اعزام نماینده در نشست لوزان درباره بحران سوریه، حضور نمایندهای از مصر در آن نشست بود. پس از تماس تلفنی دیپلماتهای امریکایی و مصری، واشنگتن با اعزام نماینده مصر در این نشست موافقت کرد. تغییر رویکرد واشنگتن درباره حضور ایران در روند مذاکرات صلح در سوریه همزمان بود با مکالمه میان عبدالفتاح السیسی رییسجمهوری مصر و وزیر امور خارجه عراق، یکی از متحدان کلیدی ایران در منطقه. اخبار تماس تلفنی با قاهره در مطبوعات عربی بازتاب یافت. یک منبع آگاه مصری در اینباره میگوید: «همه این موارد اتفاق افتادهاند و تماسهای اعلام نشدهای میان وزیر امور خارجه مصر و همتای ایرانی او محمدجواد ظریف حاصل شده است. ایران نشان داده که مایل به گسترش همکاریها و بهبود روابط دوجانبه است. حتی شاید ایران مایل به برقراری روابط دیپلماتیک نیز باشد.»
این دیپلمات البته با احتیاط صحبت میکند و اظهار میدارد که همزمان مصر به دنبال رفع شکاف در روابط خود با ریاض نیز میباشد. او میگوید: «پیچیدگی روابط ایران و مصر به این راحتیها و یکشبه رفع نمیشود.» این نشریه مصری در ادامه اشاره میکند که حاکمان عربستان سعودی سالهاست که ایران را تهدید مستقیمی علیه خود قلمداد میکنند و از نفوذ ایران با اکثریت جمعیت شیعه در اوضاع داخلی مصر نیز هراس دارند.
این نشریه با اشاره به سابقه کدروت در روابط دو کشور مینویسد: «شکاف میان مصر با ایران پس از پیروزی انقلاب اسلامی در سال ۱۹۷۹ میلادی آغاز شد. در آن زمان انور سادات رییسجمهوری پیشین مصر به محمدرضا پهلوی شاه مخلوع ایران پناه داد. روابط ایران و مصر در آن سال قطع شد. ایران پس از آن در اکتبر سال ۱۹۸۱ میلادی و بعد از ترور سادات به دست خالد اسلامبولی، خیابانی را در تهران به نام او نامگذاری کرد. در طول دهه ۸۰ و ۹۰ میلادی روابط دو کشور در حالت تعلیق بود. در اواخر دهه ۹۰ میلادی و پس از به قدرت رسیدن رییس دولت اصلاحات پیشنهادهایی به مصر ارائه شد. تهران در مواجهه با تحریمهای بینالمللی امید به بازگشایی کانالهای همکاری منطقهای داشت. در این میان علیاکبر ولایتی وزیر امور خارجه ایران در تابستان سال ۱۹۹۷ میلادی به مصر سفر کرد و در دسامبر همان سال عمرو موسی وزیر امور خارجه وقت مصر برای شرکت در نشست اجلاس سران سازمان همکاری اسلامی به تهران سفر کرد. در آن زمان شایعاتی درباره از سرگیری روابط میان دو کشور مطرح شدند. اما حدس و گمانها بیاساس بودند. پس از آن در سال ۲۰۰۴ میلادی نیز حسنی مبارک دیداری با رییس دولت اصلاحات در نیویورک داشت.»
اهرام ویکلی در ادامه اشاره میکند، در حالی که گفته میشود در آن زمان حساسیت عربستان سعودی عامل مهمی در عدم پذیرش پیشنهاد ایران از سوی قاهره برای برقراری روابط بوده است، در اینباره مخالفت عمر سلیمان ریس دستگاه اطلاعاتی مصر سبب شد تا از سرگیری روابط انجام نشود؛ چرا که او باور داشت ایران از این طریق میخواهد بر گروه های مذهبی در مصر تاثیرگذار باشد. مبارک پس از آن بود که تمام اعراب شیعه را عامل ایران قلمداد کرد. در سال ۲۰۱۱ میلادی نبیل العربی وزیر امور خارجه وقت مصر گفت که هیج دلیلی برای عدم از سرگیری روابط دیپلماتیک با ایران وجود ندارد. با این حال، دستگاههای امنیتی مصر پیشنهاد العربی را رد کردند. در آن زمان یک دیپلمات مطلع گفت که شورای عالی نیروهای مسلح به وزیر امور خارجه وقت گفته که باید این موضوع را رها کند. در دوران زمامداری یک ساله محمد مرسی، در صدر هیئت مصری برای شرکت در کنفرانس جنبش عدم تعهد به تهران سفر کرد. این دیپلمات مصری میگوید که در آن زمان نیز مرسی ابتدا به عربستان سعودی سفر کرده بود. آرزوی او بهبود همکاری اقتصادی با ایران و ایجاد تغییری عمده در سیاست خارجی دوران مبارک بود. در دوران او دستکم بر روی کاغذ پروازهای مشترک میان ایران و امریکای لاتین از طریق مصر امکانپذیر و لغو محدودیتهای سفر گردشگران در دستور کار قرار گرفتند. برخی از گردشگران ایرانی به مصر سفر کردند. با این حال، در آن زمان تجمع برخی از معترضان در محل اقامت دیپلماتهای ایرانی در قاهره به سرعت منجر به توقف سفر گردشگران ایرانی به مصر شد. پس از آن یک روحانی شیعه مصری در جیزه کشته شد و تنش به روابط قاهره و تهران بازگشت.»
یک دیپلمات مصری میگوید: «روابط مصر با حزبالله اخیرا تاحدودی تغییر کرده است اما وضعیت روابط با حماس تغییری نکرده است. اکنون همهچیز درباره سوریه است.»
اهرامویکلی اشاره میکند که حزبالله لبنان سابقه طولانی حمایت از اسد را دارد و در جنگ علیه اسرائیل نقش داشته است. منابع آگاه در مصر میگویند که در طول سه سال گذشته دیدارهایی در سطوح عالی میان مقامهای مصری و حزبالله لبنان انجام شدهاند. همچنین این منابع میگویند که مصر با استفاده از کانالهای تازهبازشده ارتباطی درصدد میانجیگری در موضوع یمن میان انصارالله مورد حمایت ایران و گرونههای سیاسی سنی مورد حمایت ریاض میباشد.
این دیپلمات مصری اشاره کرده است که مصر از حزبالله برای تسهیل مذاکرات استفاده کرده است. او اشاره کرده که علیرعم آنکه مصر تمایل به اقدام نظامی سعودیها در یمن دارد اما به مذاکرات خود با حزبالله نیز ادامه داده است. این دیپلمات میگوید: «بگذارید روشن کنم. مصر تمایلی به جانبداری از انصارالله ندارد اما از یک توافق سیاسی به امید پایانیافتن جنگ در یمن استقبال میکند. قاهره دلایل جدی برای نگرانی درباره تداوم ناآرامی در یمن دارد. نخستین دلیل آن است که این حوادث در دریای سرخ اتفاق میافتند و دوم آنکه باعث میشوند تا عربستان بر مصر برای حمایت نظامی فشار وارد آورد.»
البته این دیپلمات مصری اشاره میکند که قاهره مایل به رایزنی با حزبالله، ایران، انصارالله و شیعیان در عراق است اما این به معنای علاقه قاهره به برهمخوردن اتخاد استراتژیکی که با عربستان سعودی دارد نمیباشد و افزوده است: «نباید انتظار تغییرات چشمگیر در روابط مصر با ایران و عربستان سعودی را داشت.»
«محمد عباس نادی» سردبیر نشریه ماهیانه ایران که توسط مرکز مطالعات سیاسی و استراتژیک الاهرام منتشر میشود نیز معتقد است که اشتباه است اگر فکر کنیم که همکاریهای موردی و منطقهای بهخصوص درباره بحران سوریه میان مصر و ایران به تغییر چشمگیر و اساسی روابط میان دو کشور میانجامد. او میگوید: «دلایل حمایت مصر و ایران از دولت اسد مختلف است. ایران اسد را متحد خود در تقابل با ریاض میبیند در حالی که مصر خواستار حفظ وضع موجود است.»
این نشریه همچنین بهنقل از دیپلماتمصری مینویسد: «قاهره میخواهد تهران و عراقیها در لوزان بدانند که مصر برای حمایت از اسد نیست که در نشست شرکت میکند بلکه میخواهد پیامی واضح و روشن را درباره وزن دیپلماتیک خود به عربستان سعودی و مسکو انتقال بدهد.»