خودکفایی در تولید بنزین برای درون زایی در اقتصاد

آفتاب‌‌نیوز : خودکفایی در تولید و تامین بنزین مورد نیاز کشور، همواره یکی از اهداف مهم در عرصه اقتصاد انرژی ایران بوده و اهمیت این کالا که از دید برخی صاحبنظران در زمره کالاهای استراتژیک قرار می گیرد بر اهمیت خودکفایی در این زمینه افزوده است.
با توجه به تهدیدهای موجود در سالیان تحریم های هسته ای بر سر راه تامین بنزین مورد نیاز کشور از خارج، در دولت پیشین تولید بنزین در مدت زمان کوتاهی افزایش یافت اما به دلیل کیفیت بسیار پایین آن و تشدید آلودگی هوای کلانشهرها طی این دوره، تولید داخلی بنزین متوقف شد. این در حالی است که پیشرفت 90 درصدی پروژه پالایشگاه ستاره خلیج فارس و پایان فاز یک این پروژه تا آخر امسال، ایران را در آستانه خودکفایی تولید بنزین قرار داده است.
آنچه مشخص است اینکه قرار گرفتن در مسیر خودکفایی تولید بنزین را باید نتیجه برنامه ریزی و سرمایه گذاری های دولت در بخش انرژی و تولید بنزین با رعایت استانداردهای جهانی دانست. به گفته کارشناسان، ایران تا پیش از شروع سال آینده از واردات بنزین بی نیاز خواهد شد. البته در شرایط کنونی هدف از سرمایه گذاری روی ساخت پالایشگاه های نو، تنها خودکفایی در تولید بنزین نیست بلکه طبق برآوردها و برنامه ریزی های انجام شده تا سه سال دیگر بنزین ایران وارد بازارهای جهانی خواهد شد و ایران به زمره صادر کنندگان این کالا خواهد پیوست.

** از خودکفایی در تامین بنزین تا صادرات بنزین ایرانی
واردات بنزین به ایران طی حدود چهار دهه گذشته استمرار و طی این مدت، مصرف بنزین به دلیل افزایش تعداد خودرو در سطح کشور روند افزایشی داشته است. اکنون و با گذشت این سال ها قرار است درهای واردات بنزین بسته شود. از این رو، دولت یازدهم در تدوین برنامه بودجه سال 1396، بودجه واردات بنزین را به صفر رسانده است. در روزهای گذشته نیز واحد تقطیر پالایشگاه ستاره خلیج فارس با حضور «اسحاق جهانگیری» معاون اول رییس جمهوری گشایش یافت و بر پایه زمان بندی ها، فاز یک این مجموعه به طور کامل تا پایان سال فعال خواهد شد.
ستاره خلیج فارس البته تنها پروژه تولید بنزین در کشور نیست و پیش از پایان امسال 2 طرح تازه بنزین ‌سازی در پالایشگاه بندرعباس و لاوان به بهره‌ برداری خواهد رسید. بهره برداری کامل از این طرح ها نه تنها ایران را به خودکفایی در تولید بنزین خواهد رساند بلکه امکان صادرات بنزین با استاندارد یورو4 و حتی یورو5 را برای ایران فراهم خواهد ساخت.
در این پیوند، «رضا پدیدار» کارشناس حوزه نفت و انرژی در گفت وگو با گروه پژوهش و تحلیل خبری ایرنا ضمن اشاره به توانمندی های مربوط به تولید بنزین در کشور گفت: پالایشگاه ستاره خلیج فارس تنها پروژه بنزین سازی در ایران نیست اما این مجموعه از پالایشگاه های مدرن کشور است که به دلیل اعمال تحریم ها، راه اندازی آن به تاخیر افتاده بود. همچنین، پالایشگاه آناهیتا کرمانشاه، پالایشگاه پارس در استان فارس و پالایشگاهی که قرار است در استان گلستان ساخته شود از جمله طرح های بنزین سازی در ایران به شمار می روند.
وی درباره ظرفیت تولید بنزین در پالایشگاه ستاره خلیج فارس اظهار کرد: ظرفیت پالایشگاه خلیج فارس تولید روزانه 360 هزار بشکه میعانات گازی است و امیدواریم فاز اول این پالایشگاه که دارای ظرفیت تولید 120 هزار بشکه است، قبل از پایان امسال به بهره برداری برسد. اکنون بخشی از تجهیزات در حال نصب این مجموعه با اتمام فاز اول راه اندازی خواهد شد.
این کارشناس حوزه نفت و انرژی با بیان اینکه پس از فعال شدن فاز اول پالایشگاه خلیج فارس، 10 تا 12 میلیون لیتر بنزین با استاندارد یورو4 تولید و عرضه خواهد شد، گفت: این حجم تولید باعث می شود که به واردات بنزین نیازی نداشته باشیم و در تامین بنزین مصرفی خودکفا شویم.
پدیدار همچنین با اشاره به موضوع صادرات بنزین از ایران تصریح کرد: برای صادرات بنزین هم برنامه ریزی هایی انجام شده است. با گشایش فاز دوم و سوم این پالایشگاه تا 2 سال آینده، میزان تولید بنزین در کشورمان روزانه به 36 میلیون لیتر با کیفیت و استاندارد یورو4 می رسد. در این شرایط با احتساب روند افزایشی مصرف بنزین در سه سال آینده، با مازاد تولید بنزین مواجه خواهیم شد. بنابراین، برآورد می شود روزانه 20 میلیون لیتر مازاد بنزین داشته باشیم که می توانیم این مقدار مازاد را صادر کنیم.
این کارشناس حوزه نفت و انرژی افزود: محصولات پالایشگاه خلیج فارس نخستین تولیدات بنزین در ایران نیست و پیش از این، پالایشگاه تهران نیز بنزین یورو4 تولید می کرد. همچنین، بخش عمده ای از تولیدات پالایشگاه اراک، تولید بنزین یورو4 است. البته در پالایشگاه بندرعباس تولید بنزین یورو5 پیش بینی شده است. طرح های توسعه ای و تولیدات فازهای 2 و سه پالایشگاه ستاره خلیج فارس براساس کیفیت بنزین یورو5 خواهد بود.

** آغاز بازاریابی های جهانی برای فروش بنزین تولید ایران
همزمان با ساخت و بهره برداری فاز اول پالایشگاه ستاره خلیج فارس، مراحل نهایی راه ‌اندازی طرح توسعه پالایشگاه نفت بندرعباس و طرح جامع بهینه سازی ظرفیت در پالایشگاه نفت لاوان نیز در دست اجرا است. با بهره ‌برداری از این 2 طرح، روزانه حدود چهار میلیون لیتر به تولید بنزین کشور اضافه خواهد شد. این میزان تولیدِ بنزین، مازاد مصرف مردم است و همانگونه که گفته شد، هدف دولت از ساخت این مجموعه ها تنها خودکفایی نیست و ایران به دنبال صادرات بنزین به بازارهای جهانی است. ورود بنزین ایران به بازار بین المللی اما نیاز به بازاریابی های بسیار قوی دارد.
پدیدار درباره بازاریابی های صورت گرفته برای صادرات بنزین به کشورهای هدف گفت: در بحث صادرات بنزین، کشورهای منطقه به ویژه عراق که اکنون با کمبود بنزین مواجه است و همچنین، پاکستان و افغانستان بازار هدف اند. تعدادی از کشورهای آسیای میانه نیز برای تهاتر بنزین اعلام آمادگی کردند به شیوه ای که این کشورها گاز و نفت خامِ در اختیار خود را برای مصرف استان های شمالی به کشور صادر کنند و در برابر فرآورده ها نفتی از جمله بنزین از ایران دریافت کنند. با این معامله از خام فروشی هم جلوگیری خواهد شد.
در این پیوند، «محمدعلی صادقی» کار‌شناس امور بین الملل نفت، گاز و انرژی هم در گفت وگو با گروه پژوهش و تحلیل خبری ایرنا تصریح کرد: سرمایه گذاری ها در بخش نفت و انرژی جواب داده است و به زودی در یک محصول نفتی دیگر به خودکفایی می رسیم. با گشایش مرحله به مرحله پالایشگاه ستاره خلیج فارس در کنار افزایش ظرفیت سایر پالایشگاه ها، از خودکفایی در بنزین به صادرات دست می یابیم و بنزین تولید ایران وارد بازارهای جهانی خواهد شد.
صادقی با بیان اینکه مهمترین نکته در مساله صادرات محصولات نفتی، بازاریابی است، اظهار داشت: کشورهای عراق، افغانستان، گرجستان و جنوب ترکیه به بنزین ایران نیاز دارند اما با بازاریابی های قوی می توان بنزین ایران را به سایر کشورها هم صادر کرد.
این کارشناس نفت با اشاره به شروع بازاریابی ها برای عرضه بنزین ایرانی ادامه داد: معتقدم تاکنون در بخش بازاریابی های بین المللی برای فروش محصولات نفتی عملکرد قوی نداشته ایم و باید اراده جدی در این زمینه ایجاد شود تا به صورت کارشناسی و علمی، بنزین ایران در بازارهای بین المللی در بهترین شرایط به فروش برسد.

** خودکفایی بنزین و تحقق اهداف اقتصاد مقاومتی
آمارهای رسمی نشان می ‌دهد که در پنج ماهه نخست امسال به طور متوسط روزانه 73.9 میلیون لیتر بنزین در کشور مصرف شده که مطابق با رویه چند سال گذشته تا پایان امسال، متوسط مصرف روزانه بنزین کشور تا سطح 72 میلیون لیتر در روز تثبیت خواهد شد. بخش عمده ای از این میزان، بنزین وارداتی است که تامین این میزان بنزین از خارج به معنای خروج قابل توجهی ارز از کشور است.
به دنبال رهنمودهای رهبر انقلاب مبنی بر حرکت در مسیر اقتصاد مقاومتی و خودکفایی جمهوری اسلامی ایران در تولید کالاهای ضروری مورد نیاز کشور، شمارش معکوس برای بهره برداری از فاز اول پالایشگاه میعانات گازی ستاره خلیج فارس آغاز شده است. به این ترتیب با عرضه بنزین ساخت داخل، جلوی خام فروشی و خروج ارز از کشور گرفته می شود. با خودکفایی در تامین نیازهایی از این دست و همزمان با رفع چالش ها و تهدیدهای پیش روی اقتصادی ملی، ویژگی درون زایی در این اقتصاد برجسته تر خواهد شد. البته در مورد بنزین تنها به تامین نیازهای داخلی اکتفا نشده و هدف صادرات دنبال می شود و این یعنی تحقق عینی سیاست های اقتصاد مقاومتی در بخش انرژی.