امریکا مانع توافق ایران و روسیه

آفتاب‌‌نیوز : آدام ارلی سخنگو ی رسمی وزارت امور خارجه ی امریکا روز دوشنبه پس از دیدار سرگی کرینکو رییس سازمان انرژی هسته ای روسیه از ایران و اعلام توافق اصولی دو کشور درباره ی پیشنهاد روسیه، با لحنی منکرانه گفت: «راستش را بخواهید درباره ی توافق خبری ندارم». در ادامه نیز عنوان کرد که ایران در آستانه ی نشست ششم مارس شورای حکام آژانس بین المللی هسته ای تلاش دارد فضا ی سیاسی را مبهم  کند.

مذاکراتی که با سفر کیرینکو به تهران آغاز شد در مسکو ادامه  یافت. مذاکرات حول محور  پیشنهاد روسیه برای غنی سازی اورانیوم ایران در خاک روسیه  بود. این به عنوان راهی تلقی می شود که صلح آمیز بودن فعالیت های هسته ای ایران را تضمین می کند. اهمیت این گفت و گوها تا حدی است که هر خبر آن بی درنگ در بازارهای جهانی و رسانه ها تاثیر می گذارد.

این بار هم  پس از گفت و گوهای کرینکو و مقامات ایرانی چنین اتفاقی افتاد. قیمت نفت کاهش یافت و رسانه ها نسبت به روند پرونده ی هسته ای ایران خوشبین تر شدند.

این خوشبینی جهانی در امریکا با واکنش احتیاط آمیز همراه بود. در ابتدا استیون هادلی معاون رییس جمهور امریکا در امور امنیت ملی طی  سخنانی از اظهار نظر روشن طفره رفت. وی گفت هنوز در این مورد غیر از اخبار روزنامه ها چیزی نشنیده  است. سر انجام روز دوشنبه نماینده ی دولت امریکا گفت: «ما با روس ها کمی صحبت کردیم.» حقیقت این است که ارلی گزارش این گفت و گو را نخوانده بود.

بنا به گفته ی ارلی, ایران از این گفت و گوها به عنوان مانوری در جهت هدف پیشین یعنی منحرف کردن توجه جهانیان از مساله ی اصلی که غنی سازی اورانیوم در ایران است  استفاده می کند.

- اما اگر مذاکرات در ادامه به توافقاتی برسند، شما آن را حمایت می کنید؟

- ما همیشه از پیشنهاد روسیه در قالب  دیپلماسی سه کشور اروپایی حمایت کرده ایم.

- درباره ی تلاش های روسیه چه عقیده ای دارید؟ آیا آنها را هم در این نمایش شریک می دانید یا آنها واقعا از روی حسن نیت عمل می کنند و ایران آنها را بازی می دهد؟

- من تصور می کنم تلاش روس ها از روی حسن نیت است و ایران آنها را بازی می دهد.

اگر سخنان مقامات واشنگتن را از جمله در بالاترین سطوح در نظر بگیریم آنها رسما از طرح روسیه حمایت کرده اند. به ویژه جرج بوش رییس جمهور و  رایس وزیر امور خارجه امریکا در دیدار و گفت و گو با ولادیمیر پوتین این مساله  را اظهار داشته اند. اما اکنون سخنگوی وزارت امور خارجه ی امریکا حضور روسیه را در این گفت و گوها نادیده گرفته و مذاکرات را تا حد تحریف واقعیت تنزل می دهد.

آیا می توان این سخنان را اظهار بدبینی شخصی دانست که نمی تواند نیمه ی پر لیوان را ببیند؟ به هیچ وجه این طور نیست. این سخنان نه بدبینی است و نه احتیاط دیپلماتیک. چرا که تنها یک هفته بعد نشست شورای حکام آژانس بین المللی انرژی هسته ای در وین برگزار می شود که یک دستور کار بیشتر ندارد: پرونده ی هسته ای ایران. در چنین موقعیتی اظهارات ارلی مانند آمادگی پیش از موقع در خود نشست است که ظاهرا قرار است  در ان به پیش گویی ها جامه ی عمل پوشانده شود..

گزارش محمد البرادعی دبیر کل آژانس بین المللی هسته ای درباره ی پرونده ی هسته ای ایران آماده شده و در اواسط هفته ی گذشته متن گزارش آشنایی قبلی  به نمایندگان کشورهای شرکت کننده در نشست شورای حکام آژانس ارایه شد.

خبرگزاری های غربی همچنان که انتظار می رفت بخش هایی از گزارش را که همچون گزارش های پیشین تنظیم شده نقل کرده اند:

این گزارش با عبارت هایی محتاطانه به بحرانی بودن فعالیت های هسته ای ایران اشاره دارد. یکی از این گونه عبارت های احتیاط آمیز چنین است که ایران «هنوز نتوانسته  آژانس بین المللی انرژی هسته ای را متقاعد کند» که در پی ساختن سلاح هسته ای نیست!

چنین نظری که فاقد هرگونه اتهام قطعی است می تواند راه را برای نتیجه گیری های بیشتر در ادامه ی گزارش پرونده ی ایران باز بگذارد. از آن جمله می تواند منجر به  دادن فرصت بیشتر به دیپلماسی برای ادامه ی مذاکرات شود. اما ظاهرا این نتیجه گیری اصلا در برنامه ریزی کسانی که با شتاب تلاش دارند منفی ترین دیدگاه ها را درباره ی روند گفت و گوها منتشر کنند، قرار ندارد.

گذشته از اینمسایل, گفت و گوهای ایران و روسیه ان چنان  فشرده و جدی است که تلاش برای «نمایش» نامیدن آن غیر عقلانی  می نماید. منطق  دیپلماسی حکم می کند که تلاش ها برای یافتن راه حل در این مساله از حمایت جامعه ی بین الملل برخوردار شود نه این با ان  این چنینی برخورد شود.

این راز نیست که برنامه ی هسته ای ایران مجموعه ای از مسایل را به دنبال دارد. پیش از هر چیز باید به  این مساله  اشاره کرد که برخورداری از انرژی صلح آمیز هسته ای برای تولید برق حق ایران است همچنین باید یادآور شد طرح روسیه می تواند در صورت پذیرش آن از سوی ایران مشکل  تامین سوخت نیروگاه های هسته ای ایران را در آینده حل کند، که این موضوع  صلح آمیز بودن برنامه ی هسته ای ایران را نیز تضمین می کند.

اما ایران نگرانی های دیگری نیز دارد که نه گفت و گوهای دو جانبه و نه حتی گفت و گوهای چهار جانبه با سه کشور اروپایی می تواند آنها را برطرف سازد. بزرگ ترین این نگرانی ها مساله ی تضمین امنیت ایران است که در بالا مطرح نشدند.

چنانچه می دانیم مساله ی تضمین امنیت یکی از محوری ترین موضوعات در گفت و گوها با کره ی شمالی بر سر برنامه ی هسته ای اش بود. تنها زمانی که امریکا وارد بحث در این باره شد، گفت و گوها پیشرفت کردند و در مراحل نهایی به مرحله ی سمت گیری های بنیادی در حل مساله  انجامیدند. اما همه ی این تلاش ها در گفت و گوهای پایانی در مواجهه به دشواری هایی به نتیجه ی روشنی نرسیدند. در این ضمن مشخص شد که راه حل های جدی برای توقف فعالیت های هسته ای تنها به صورت یکجا و با وجود انگیزه های کافی قابل دست یابی اند.

اگر شیوه ی گفت و گو با تهران و پیونگ یانگ را مقایسه کنیم خواهیم دید که تهدید به اعمال تحریم های اقتصادی یا حتی کاربرد نیروی نظامی که اغلب در دیالوگ با ایرانی ها به کار می رود، به عنوان راه حل نمی تواند سازنده باشد.
به هر حال اگر پی در پی راه دیپلماسی با ارزش گذاری های منفی سد نشود و فرصت کافی به آن داده شود، دیپلماسی می تواند حرف خود را بزندو به پیش ببرد.