رابطه گرم علی (ع) با ایرانیان

آفتاب‌‌نیوز : آنچه در ادامه می آید، روایت های اسلامی است در این باره:
1-امام علی (ع)، پناهگاه و راهنمای موالی
منظور از « موالی»، غلامان آزاد شده است، این کلمه به افراد غیر عرب از ایرانی و غیر ایرانی اطلاق می شود؛ و به ایرانیانی که بعد از فتح مدائن به اسارت مسلمین در آمدند، و به فرزندان آنها « موالی» اطلاق می شد.
در عصر خلفاء روزی جمعی از موالی به حضور امام علی(ع) آمده و از اعراب، شکایت کردند و گفتند:« رسول خدا(ص) در تقسیم بیت المال با ازدواج، میان عرب و غیر عرب، هیچ گونه تبعیضی قائل نبود، سلمان، بلال و صهیب در عصر رسول خدا(ص) با زنان عرب ازدواج می کردند، ولی اکنون اعراب( سران قوم) میان ما و خودشان، تفاوت قائلند.»
امام علی (ع) در این باره با سران قوم، صحبت کرد تا برای رفع تبعیض اقدام جدی کنند، اما سفارش آن حضرت، اثری نبخشید، و آنها فریاد می زدند:« چنین چیزی ممکن نیست، ممکن نیست! !».
امام علی(ع) در حالی که از این جریان خشمناک شده بود، نزد شکایت کنندگان آمد و به آنها فرمود: متاسفانه این ها حاضر نیستند تا با شما روش مساوات پیش گیرند، و مانند یک مسلمان دارای حقوق مساوی با شما رفتار نمایند، من به شما توصیه می کنم(برای سامان دادن به زندگی اجتماعی خود) بازرگانی را پیشه کنید، خداوند به شما برکت خواهد داد، زیرا از رسول خدا شنیدم که فرمود:
« الرزق عشره اجزاء تسعه اجزاء فی التجاره و واحده فی غیرها»
طریق به دست آوردن معاش روزانه، دارای ده شاخه است؛ نه شاخه آن از طریق تجارت و بازرگانی است، و یک شاخه آن از غیر این طریق می باشد.
به این ترتیب، در حالی که دیگران، موالی و ایرانیان را تحقیر و تضعیف کرده و از حق خود محروم می ساختند، امام علی (ع) پناه و راهنمای دلسوزی برای سامان دادن زندگی آنها بود.
2- امام علی(ع) و تجلیل و احترام خاص از ایرانیان اسیر
پس از آن که ایران در عصر خلیفه دوم، به دست مسلمین افتاد و ایرانیان تسلیم حکومت اسلامی شدند، جمعی از مردان و زنان اسیر ایرانی وارد مدینه شدند، عمر بن خطاب تصمیم گرفت زنان و مردان اسیر ایرانی را به عنوان کنیز و غلام در معرض فروش قرار دهد، و نیز تصمیم گرفت تا در مراسم حج در طواف کعبه، ایرانیان، افراد معلول و ناتوان و پیران فرتوت را بر پشت و بر شانه بگیرند و طواف دهند.
امیر مومنان علی (ع) گفت: رسول مکرم(ص) فرموده است:
« اکرموا کریم قوم و ان خالفوکم.»
بزرگان هر قومی را ـ هر چند با شما مخالفت کنند ـ گرامی بدارید.
سپس علی (ع) افزود: « و هولاء الفرس؛ حکماء کرماء فقد القو الینا بالسلم و رغبوا فی الاسلام.»
این ایرانیان، افراد دانشمند و بزرگواری هستند، که با کمال میل تسلیم شما( حکومت اسلامی) شده اند، و به اسلام گرایش پیدا کرده اند.
آن گاه چنین اعلام کرد:« من از سهم خود و بنی هاشم، آنها را بخشیدم و در راه خدا آزاد ساختم.»
مسلمانان مهاجر و انصار، به علی(ع) عرض کردند:« ما نیز سهمیه خود را به تو ای برادر رسول خدا(ص) بخشیدیم.»
آنگاه علی علی(ع) فرمود:« خدایا! گواه باش که مسلمین مهاجر و انصار، حق خود را به من بخشیدند، و من پذیرفتم و آنها را آزاد ساختم.»
عمربن خطاب وقتی خود را در چنین بن بستی دید، اعلام کرد:« علی(ع) در حکم، از ما پیشی گرفت، و تصمیم مرا در مورد ایرانیان نقض کرد، بنابراین همان حکم علی(ع) پذیرفته شد.»
3- امام علی(ع) و دفاع از حق ایرانیان
روزی امام علی(ع) در کوفه بر بالای منبر که از آجر ساخته شده بود، خطبه می خواند، اشعث بن قیس( سردار منافقین) به عنوان اعتراض گفت:« ای امیرالمومنان! این افراد« حمراء» ( ایرانیان) پیش روی تو بر ما چیره شده اند، و تو جلو آنها را نمی گیری» سپس در حالی که خشمگین بود گفت:« امروز من نشان خواهم داد که عرب چه کاره است؟!»
امام علی(ع) ( در دفاع از ایرانیان) فرمود:« این عرب های شکم گنده ( مثل اشعث) خودشان در بستر نرم استراحت می کنند، ولی آنها( ایرانیان) در روزهای گرم به خاطر خدا تلاش می نمایند، آن گاه از من می خواهند که آنها را طرد کنم، تا از ستمگران گردم؛ سوگند به خداوندی که دانه را شکافت وانسان را آفرید، از رسول خدا(ص) شنیدم که فرمود:« به خدا سوگند! همان گونه که شما در آغاز ( در فتح ایران)، ایرانیان را به خاطر اسلام با شمشیر خواهید زد، بعدا ایرانیان، به خاطر اسلام، شما را خواهند زد.» یعنی با شما می جنگند تا شما را به قبول اسلام وادار نمایند.
4- بشارت پیامبر(ص) و جلب عواطف غیر عرب به سوی اسلام
رسول اکرم(ص) در سخنی فرمود:
« ابشروا یا بنی فروخ فلو کان الایمان معلقا بالثریا لاتناله العرب، لنا له العجم.»
بشارت باد به شما ای فرزندان فروخ( ایرانیان) اگر ایمان به ستاره ثریا بسته باشد، عرب به آن نمی رسد، ولی عجم آن را در اختیار خود خواهد گرفت.
و در تعبیر دیگری افزود:
« اقتربوا یا بنی فروخ الی الذکر، ان منکم لرجالا لو ان العلم معلق بالثریا لتناولوه.»
به ذکر ( اسلام و قرآن) نزدیک شوید؛ ای فرزندان فروخ! همانا در میان شما مردانی خواهند بود که اگر علم به ستاره ثریا بسته باشد، آن مردان به آن دست می یابند.
و در روایت آمده است؛ پیامبر(ص) فرمود: ادنو یا معاشر الموالی الی الذکر، فان العرب قد اعرضت و ان الایمان لو کان معلقا بالعرش کان منکم من یطلبه.
ای عجم ها! نزدیک( قرآن و اسلام) گردید که عرب ها از آن ذکر، روی گردانده اند، و همانا اگر ایمان به عرش الهی بسته باشد، از میان شما کسانی هستند که آن را به دست آوردند.
5- امام علی(ع) و ایرانیان شهر انبار
شهر انبار در ساحل رود فرات از جانب مدائن به طرف شام قرار دارد. مردم آن قبل از فتح مدائن توسط مسلمین، ایرانی بودند و در آن جا کشاورزی می کردند. این شهر ساحلی پس از فتح ایران، تحت حکومت اسلام درآمد، و دهقانان آن جا از یوغ اسارت شاهان ساسانی آزاد شدند، و به اسلام گرویدند، گروهی از مسیحیان نیز در آن جا سکونت داشتند( و پس از اسلام، مردم این شهر را ایرانیان و عرب های اطراف و مهاجر تشکیل می دادند.)
در جریان جنگ صفین، به امام علی (ع) خبر می رسد که سپاه معاویه، به شهر حمله کرده و از پای دختری، خلخال ( چیزی شبیه به دستبند) ربوده اند.
حضرت علی برآشفت و نگران گردید. مردمان را در مسجد گرد آورد و فرمود: « فلو ان امرا مسلما مات من بعد هذا اسفا، ما کان به ملوما، بل کان عندی جدیرا.
اگر از خبر این حادثه جانگداز، مسلمانی از غصه بمیرد، سرزنش ندارد، بلکه از نظر من سزاوار است این گونه بمیرد!
سپس سپاه همراه امام علی (ع) از شهر کوفه به سوی جبهه صفین حرکت کردند، در مسیر راه به شهر انبار رسیدند، کشاورزان ایرانی شهر انبار را آزاد نمودند. آنها هم طبق تشریفات ایران قدیم، صف کشیده بودند تا از امام علی(ع) استقبال نموده و او را بدرقه کنند، آنها وقتی که امام علی را دیدند، از مرکب های خود پیاده شده، با هلهله و شادی در پیشاپیش علی (ع) می دویدند( همانند تشریفاتی که ایرانیان قدیم برای شاهان خود انجام می دادند.)
این مراسم گرچه بیان گر علاقه آنها به علی (ع) بود، ولی امام علی(ع) نمی خواست که آنها به پیروی از سنت، شخصیت انسانی خود را خوار سازند، از این رو شدیدا آن ها را از چنین روشی نهی کرد و فرمود:« سوگند به خدا! با این رفتار، زمامداران شما بهره مند نمی شوند، و شما در دنیا با این رفتار، خود را به زحمت بیهوده می اندازید که موجب خشم خدا شده و برای قیامت شما نیز مایه بدبختی است، آیا هیچ خردمندی، خشم خدا را به بهای مشقت و زحمت بیهوده خویش خریدار است؟!»
به این ترتیب امام علی(ع) به آن تازه مسلمانان، درس عزت نفس و بلند همتی آموخت وآنان را از برنامه های غلط طاغوتی بر حذر داشت، و سنت های بالنده اسلامی را به آنان آموخت، و همچنین به زمامداران آموخت که هرگز برای شکوه ظاهری خود، به ذلت دیگران، خشنود نگردند.
این جاست که مغیره بن شعبه( سیاستمدار عرب) همواره می گفت: کان علی علیه السلام امیل الی الموالی و الطف بهم و کان عمر اشد تباعدا منهم.
تمایل و مهربانی علی(ع) نسبت به موالی، بیشتر بود، و عمر بر عکس، به شدت از آن ها دوری می کرد.
6- جانبداری امامان از موالی و ایرانیان
چنان که گفتیم امام علی(ع) نسبت به ایرانیان، به خصوص بعد از اسارت آنها در زمان خلافت عمر، علاقه مند بود، و با سلمان فارسی، دوستی صمیمانه داشت، پول دریافتی خود از بیت المال را در راه آزادی اسیران ایرانی، مصرف می کرد، این کار شیوه معمول او بود، و در مورد سبک کردن بار مالیات نسبت به کشاورزان ایران، بسیار با عمر بحث می نمود و او را بر این کار متقاعد می ساخت.