چه به سر قیافه تهران آمده است؟/ بررسی وضعیت نابسامان معماری در کلانشهرها

شاید بارها در کوچه‌های شمال شهر تهران قدم زده و به نما و معماری ساختمان‌ها توجه کرده باشید، لازم نیست حتما معمار باشید تا بتوانید عدم همخوانی میان بناها و بافت‌های شهری را تشخیص دهید.

آفتاب‌‌نیوز :

با قدم زدن در كوچه‌ها و خیابان‌های تهران، این حس برای مخاطب تداعی می‌شود که در خیابان‌های یکی از شهرهای اروپایی قدم می‌زند، دیگر خبری از ایوان‌ها و طاق‌های معماری سنتی ایرانی و اسلامی نیست، پنجره‌های بزرگ، نماها و مجسمه‌های رومی هر روز معماری ایرانی و اسلامی را کمرنگ‌تر می کند.

چه بر سر شهرمان آمده است؟ یک ساختمان مدرن که در یک محله سنتی ساخته می‌شود کوچکترین ارتباطی با بافت آن منطقه ندارد و از لحاظ بصری تصویر زیبایی را در ذهن افراد ایجاد نمی‌کند. چرا معماران به جای تمرکز بر اقلیم و فرهنگ ایرانی، بر زیبایی و مدرن بودن بناها تاکید بیشتری دارند و کمتر توجه می‌کنند بنایی که طراحی می‌کنند در مقیاس شهری چگونه خواهد بود و با بافت منطقه همخوانی دارد؟

شهر به عنوان لباس تمدن محسوب می‌شود

در این زمینه مقام معظم رهبری بارها بر اهمیت نمادهای بصری و جلوه‌های ظاهری در شهرها تاکید کرده‌اند و به اهمیت شکل و چگونگی اجرای پروژه‌های عمرانی و پارامترهای معماری شهری متناسب با فرهنگ ایرانی- اسلامی پرداخته‌اند و شهروندان ایرانی را از مسائل پراهمیت شهری تلقی کرده‌اند. ایشان معتقد هستند شهر به عنوان لباس تمدن محسوب می‌شود و باید مملو از ظواهر و ارزش‌های تاریخی تمدن خود باشد.

به اعتقاد مقام معظم رهبری، ظاهر بناها و همنشینی عناصر فیزیکی شهر باید به عنوان زبان مردم ساکن در آن عمل کند؛ به گونه‌ای که ناظر بیرونی از مشاهده شهر اسلامی درک شفاف و مشخصی از ارزش‌های تمدن ایرانی- اسلامی ایرانی‌ها به دست آورد. همچنین شهرها باید نمونه اعلای هنر و فرهنگ ایرانی- اسلامی و سرشار از معنویت مومنانه نهفته در ارزش‌های دینی ایرانیان باشد به طوری که آرامش روحی و سهولت زندگی متناسب با معیارهای دینی و معنوی برای ساکنان آن فراهم شود.

از جمله پارامترهای مدنظر رهبر معظم انقلاب در زمینه محتوای برنامه‌ریزی شهر می‌توان به ترویج فرهنگ نظم و قانون، گسترش نمادهای دین و اخلاق، عدالت و فراگیری در خدمات شهری و نگاه عدالت‌گستر به محله‌های محروم، توجه به نیازهای جانبازان و مصدومان جسمی، توجه ویژه به زنان و جوانان و توجه به گرایش‌های عقلانی در مدیریت شهری اشاره کرد. درواقع ایشان تاکید دارند محتوای برنامه‌هایی که قرار است در شهر اسلامی اجرا شود باید متناسب با معیارهای اسلامی- ایرانی و پدیده‌های فرهنگی باشد.

چمران: باید خجالت بکشیم که نمای رومی را در ایران به کار می‌بریم

مهدی چمران رئیس شورای عالی استان‌ها هم یکی از افرادی است که بارها بر عدم هماهنگی میان نما و درواقع آلودگی بصری شهری تاکید کرده و معتقد است: این ناهماهنگی بیشتر به طراحی نماها و عدم انسجام در هماهنگی و همگونی آنها و بسیاری جاها بی‌سلیقگی بساز و بفروش‌ها بر اثر اطلاعات کم آنها در معماری برمی‌گردد که با ساختمان مثل یک عروسک رفتار می‌کنند. هنر معماری در اینجا بسیار می‌تواند موثر باشد و معماران ورزیده می‌توانند طرح‌های خوبی را ارائه و اجرا کنند.

رییس شورای شهر تهران در زمینه عدم هماهنگی میان نماهای شهری معتقد است: باید خجالت بکشیم که نمای رومی را در ایران به کارمی بریم؛ ما کشوری هستیم که ساخت گنبد را به دیگران یاد داد.

چمران اینگونه نماسازی را یک ناهنجاری می‌داند ومی گوید: این نماها با سبک زندگی ایرانیان مغایرت دارد. وی معتقد است درکشوری که در معماری حرفی برای گفتن دارد، اکنون تقلید کورکورانه و ناقص از معماری غربی رخ داده و تهران که می‌توانست دارای هویت معماری باشد، رها شده است.

طراحی بنا در کشور به سمت تجمل‌گرایی می‌رود

در این زمینه فرشاد حسینی مهندس معمار معتقد است: طراحی بنا در کشور به سمت تجمل‌گرایی می‌رود.

او در حاشیه نخستین سمپوزیوم معماری پویا به خبرآنلاین می‌گوید: برخی از بناها بدون در نظر گرفتن اقلیم و فرهنگ ایرانی، با تقلید از بناهای غربی ساخته می‌شوند برای مثال در ایجاد یک بام سبز، معماران نباید خود را ملزم به طراحی استخر، آب‌نما و باربیکیو بدانند بلکه با کاشت درختان چهارفصل و طراحی چند نیمکت برای استراحت می‌توان با هزینه کمتری به هدف مورد نظر رسید تا افراد بتوانند بهتر از اکسیژن موجود در گیاه استفاده كنند و در چنین فضای آرامش‌بخشی به استراحت بپردازند.

حسینی می‌گوید: یک معمار باید در راستای ایجاد یک فضای ارگانیک شهری با طراحی خود به مردم عادی آموزش دهد تا رفته رفته در سطح شهر شاهد فضاهایی در تعامل با محیط زیست باشیم.

وضعیت نامطلوب فضاهای شهری بررسی شود

یک کارشناس معماری و بازرگانی در صنعت ساختمان‌سازی درباره وضعیت نامطلوب فضاهای شهری در کشور می‌گوید: این موضوع باید در سطح کلان بررسی شود.

علی تفرشی در حاشیه نخستین سمپوزیوم معماری پویا به خبرآنلاین می‌گوید: در ابتدا لازم است مهندسانی که در این حوزه فعالیت می‌کنند بهترین مسیر و درست‌ترین نوع طراحی را در اولویت ساخت بناهای شهری در نظر بگیرند. اگر اصلاحات را از کوچکترین پروژه‌ها مانند پروژه‌های ساختمانی در مقیاس محدود آغاز کنیم می‌توانیم امیدوار باشیم که در سطح کلان شهری مشکلات موجود رفته رفته اصلاح خواهد شد.

تفرشی با اشاره به معماری دوستدار طبیعت می‌گوید: معماری خوب به معماری‌ای گفته می‌شود که بتواند در مرحله اول با محیط زیست دوست بوده و از بروز آسیب‌ها جلوگیری کند و در مرحله دوم بتواند بر مبنای یک طراحی مناسب احساس امنیت و آرامش را به کاربران انتقال دهد. این در حالی است که در کنار این پروژه‌ها، فضاهای بی نظیری مانند میدان نقش جهان اصفهان در کشور داریم که با گذشت چندین سال از ساخت آنها همچنان زنده و پویا هستند و افراد با قرارگیری در آن مکان احساس راحتی می‌کنند.

وی می‌گوید: یک طرح زمانی موفق است و می‌تواند عنوان بهترین معماری را به خود نسبت دهد که این دو شاخصه را در کنار هم رعایت کند و با رعایت منابع تجدیدپذیر در ساخت، این وظیفه را به نحو احسن در مقابل چشم بیننده قرار دهد.

عدم زیبایی بصری تهران به علت فقدان طراحی شهری است

یک مهندس معماری و متخصص در صنعت ساختمان هم معتقد است: در حال حاضر در زمینه مدیریت شهری در کشور با کمبود مواجه هستیم.

مهندس بابک بهراد با اشاره به عدم هماهنگی نماها و ساختمان‌ها در فضای شهری به خبرآنلاین می‌گوید: باید به این نکته توجه داشت که یک فاصله میان معماری و شهرسازی وجود دارد، یک شهر بر اساس ضوابط خاصی شامل شریان‌ها، فضاهای تجاری، اداری و ... ساخته می‌شود همچنین در بحث معماری ممکن است دو ساختمان با معماری فاخر و بسیار شکیل ساخته شوند اما در کنار یکدیگر ترکیب مناسبی نداشته باشند در چنین حالتی میان معماری و شهرسازی شکافی ایجاد می‌شود که این شکاف توسط مدیریت شهری پر خواهد شد.

او تاکید می‌کند: در حال حاضر در زمینه مدیریت شهری در کشور با کمبود مواجه هستیم و برای رفع آن لازم است طراحان شهری تمامی تلاش خود را در زمینه پر کردن شکاف میان معماری و شهرسازی انجام دهند.

گزارش خطا

لینک کوتاه: https://aftabnews.ir/001vFg