تحلیل تایم از تحولات جدید هسته ای
پاسخ ایران به پیشنهادهای اروپا چه خواهد بود؟
آفتاب‌‌نیوز : 
به نوشته هفته نامه تايم خاویر سولانا، مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا به تهران سفر کرده تا جزئیات پیشنهادهای اروپا به ایران در قبال همکاری هسته ای این کشور را به مقامات ایران ارائه کند و آمریکا نیز پیشنهاد پیوستن به مذاکرات هسته ای با ایران را مطرح کرده است به شرطی که ایران غنی سازی اورانیوم را متوقف کند.
اکنون پاسخ ایران چه خواهد بود؟
در اینجا به 5 نکته که به درک رویکرد ایران به این مساله و واکنش احتمالی این کشور کمک می کند اشاره می شود:
1- احمدی نژاد را فراموش کنید، متوجه لاریجانی باشید
بر خلاف آنچه که به نظر می رسد، احمدی نژاد، رئیس جمهوری ایران قدرت اجرایی اصلی و تصمیم گیرنده نهایی در مورد سیاست خارجی و مسائل امنیتی این کشور از جمله مساله هسته ای نیست. چنین تصمیماتی با شورای عالی امنیت ملی که علی لاریجانی ریاست آن را بر عهده دارد، اتخاذ می شود. بسته پیشنهادی اروپا به ایران نیز به لاریجانی ارائه داده می شود که یکی از افراد کلیدی در مذاکرات هسته ای ایران با غرب خواهد بود.
البته نباید تصور شود که اهمیت نقش لاریجانی در این مذاکرات لزوما به معنی انعطاف پذیری بیشتر ایران است .لاریجانی نیز یک مذاکره کننده سرسخت است و حتی بدون فشار احمدی نژاد هم تلاش خواهد کرد تا امتیازهایی بیشتر از آنچه که به ایران پیشنهاد شده به دست آورد.
2- تعلیق غنی سازی ممکن است ولی با چه قیمتی؟
سیاستهای قبلی ایران نشان می دهد که ممکن است ایران با توقف غنی سازی اورانیوم موافقت کند ولی نه به عنوان پیش شرطی برای مذاکره، زیرا این کار را از دست دادن یک اهرم اصلی قدرت می دانند اما احتمال دارد به عنوان نتیجه مذاکرات، به صورت مشروط تعلیق غنی سازی اورانیوم را بپذیرد.
تهران عملا در طی سه سال مذاکره با سه کشور اروپایی و تحت نظارت آژانس بین المللی انرژی اتمی، غنی سازی اورانیوم را متوقف کرده بود اما آن مذاکرات به نتیجه ای نرسید و مقامات ایران علت این مساله را از واگذار کردن همه اهرم های قدرت خود و در نتیجه در موضع ضعف قرار گرفتن می دانستند.
همچنین مقامات ایران معتقد بودند نامحدود بودن زمان مذاکرات به اروپایی ها اجازه می دهد که با وقت کشی و طولانی کردن زمان گفتگوها، مدت تعلیق غنی سازی اورانیوم توسط ایران را تمدید کنند.
به همین دلیل آنها تصمیم گرفتند مذاکرات را قطع کرده و غنی سازی اورانیوم را از سر بگیرند و این موضع با ارائه امتیازهای بیشتر از سوی غرب حمایت شد.
3-راه برای توافق باز است
از آنجا که واشنگتن تنها درخواست تعلیق غنی سازی اورانیوم را مطرح کرده و خواستار گرفتن امکانات و قابلیتهای هسته ای ایران نشده است، مقامات ایران امکان مانور دارند بدون اینکه به نظر برسد عقب نشینی کرده اند.
یک گزینه این است که به سادگی اعلام شود به دلایل فنی سانتریفیوژهای ایران تا اطلاع ثانوی فعالیت خود را متوقف می کنند.
به این ترتیب آژانس بین المللی انرژی اتمی می تواند تایید کند که هیچ گونه غنی سازی اورانیوم در ایران انجام نمی شود و همین امکان ادامه مذاکرات را فراهم می کند.
یا اینکه ایران می تواند در قبال توقف غنی سازی اورانیوم خواستار برخی اشکال نمادین از به رسمیت شناختن سیاسی توسط آمریکا شود.
4- ایرانی ها احساس می کنند در موضع قدرت هستند
مقامات ایران معتقدند اکنون نسبت به دور قبلی مذاکرات هسته ای توازن استراتژیک قدرت به سمت آنها تغییر کرده است.
افزایش بهای نفت و مشکلات آمریکا در عراق، اهرم های قدرت ایران را افزایش داده است. ایران همچنین به خوبی آگاه است که توافقی که رهبران اروپا و چین و روسیه در وین به آن دست یافته اند، بسیار شکننده است.
تا زمانی که دولت بوش گزینه نظامی را کاملا منتفی اعلام نکند، همراهی کامل چین و روسیه به دست نمی آید و این مساله مقامات ایران را امیدوار می کند که بتوانند امتیازات بیشتری به دست آورند.
5- یک معامله بزرگ با ایران چگونه خواهد بود؟
اگر ایران و آمریکا سرانجام بر سر میز مذاکره با هم قرار گیرند، آیا آنها می توانند به توافقی دست یابند که هر دو طرف را راضی کند؟
این مذاکرات ممکن است سالها طول بکشد و اما احتمال چنین توافقی وجود دارد. مقامات ایران بارها تاکید کرده اند که مایلند به راه حلی دست یابند که هم حقوق مشروع ایران برای استفاده از فناوری صلح آمیز هسته ای رعایت شده و هم نگرانی های جامعه جهانی برطرف شود.
یکی از دلایلی که اروپایی ها و دیگران بر حضور آمریکا در مذاکرات اصرار دارند این است که مساله ارائه تضمین امنیتی به ایران یکی از عمده ترین موارد در هر نوع توافقی بین ایران و غرب است.
دیپلماتهای اروپایی معتقدند تا زمانی که ایران نگران تعرض آمریکا به این کشور باشد به پافشاری برای حفظ برنامه هسته ای بازدارنده ادامه خواهد داد.
اما در عین حال آمریکا نیز بدون اطمینان یافتن از برخی مسائل مانند عدم حمایت ایران از گروههای شبه نظامی حاضر به ارائه تضمین های امنیتی به ایران نیست.
بنابراین هرگونه مذاکره در مورد مساله هسته ای، ایران تهران و واشنگتن را مجبور می کند که با اختلافات خود در مورد مسائل دیگر را نیز مواجه شوند.
اگر چه بسیار بعید است که این دو کشور به سرعت بر همه دشمنی ها و اختلافات غلبه کنند ولی آغاز گفتگوهایی جامع و فراگیر می تواند به مدیریت تضادهای بین دو کشور ایران و آمریکا کمک کند.
به نوشته هفته نامه تايم خاویر سولانا، مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا به تهران سفر کرده تا جزئیات پیشنهادهای اروپا به ایران در قبال همکاری هسته ای این کشور را به مقامات ایران ارائه کند و آمریکا نیز پیشنهاد پیوستن به مذاکرات هسته ای با ایران را مطرح کرده است به شرطی که ایران غنی سازی اورانیوم را متوقف کند. اکنون پاسخ ایران چه خواهد بود؟
در اینجا به 5 نکته که به درک رویکرد ایران به این مساله و واکنش احتمالی این کشور کمک می کند اشاره می شود:
1- احمدی نژاد را فراموش کنید، متوجه لاریجانی باشید
بر خلاف آنچه که به نظر می رسد، احمدی نژاد، رئیس جمهوری ایران قدرت اجرایی اصلی و تصمیم گیرنده نهایی در مورد سیاست خارجی و مسائل امنیتی این کشور از جمله مساله هسته ای نیست. چنین تصمیماتی با شورای عالی امنیت ملی که علی لاریجانی ریاست آن را بر عهده دارد، اتخاذ می شود. بسته پیشنهادی اروپا به ایران نیز به لاریجانی ارائه داده می شود که یکی از افراد کلیدی در مذاکرات هسته ای ایران با غرب خواهد بود.
البته نباید تصور شود که اهمیت نقش لاریجانی در این مذاکرات لزوما به معنی انعطاف پذیری بیشتر ایران است .لاریجانی نیز یک مذاکره کننده سرسخت است و حتی بدون فشار احمدی نژاد هم تلاش خواهد کرد تا امتیازهایی بیشتر از آنچه که به ایران پیشنهاد شده به دست آورد.
2- تعلیق غنی سازی ممکن است ولی با چه قیمتی؟
سیاستهای قبلی ایران نشان می دهد که ممکن است ایران با توقف غنی سازی اورانیوم موافقت کند ولی نه به عنوان پیش شرطی برای مذاکره، زیرا این کار را از دست دادن یک اهرم اصلی قدرت می دانند اما احتمال دارد به عنوان نتیجه مذاکرات، به صورت مشروط تعلیق غنی سازی اورانیوم را بپذیرد.
تهران عملا در طی سه سال مذاکره با سه کشور اروپایی و تحت نظارت آژانس بین المللی انرژی اتمی، غنی سازی اورانیوم را متوقف کرده بود اما آن مذاکرات به نتیجه ای نرسید و مقامات ایران علت این مساله را از واگذار کردن همه اهرم های قدرت خود و در نتیجه در موضع ضعف قرار گرفتن می دانستند.
همچنین مقامات ایران معتقد بودند نامحدود بودن زمان مذاکرات به اروپایی ها اجازه می دهد که با وقت کشی و طولانی کردن زمان گفتگوها، مدت تعلیق غنی سازی اورانیوم توسط ایران را تمدید کنند.
به همین دلیل آنها تصمیم گرفتند مذاکرات را قطع کرده و غنی سازی اورانیوم را از سر بگیرند و این موضع با ارائه امتیازهای بیشتر از سوی غرب حمایت شد.
3-راه برای توافق باز است
از آنجا که واشنگتن تنها درخواست تعلیق غنی سازی اورانیوم را مطرح کرده و خواستار گرفتن امکانات و قابلیتهای هسته ای ایران نشده است، مقامات ایران امکان مانور دارند بدون اینکه به نظر برسد عقب نشینی کرده اند.
یک گزینه این است که به سادگی اعلام شود به دلایل فنی سانتریفیوژهای ایران تا اطلاع ثانوی فعالیت خود را متوقف می کنند.
به این ترتیب آژانس بین المللی انرژی اتمی می تواند تایید کند که هیچ گونه غنی سازی اورانیوم در ایران انجام نمی شود و همین امکان ادامه مذاکرات را فراهم می کند.
یا اینکه ایران می تواند در قبال توقف غنی سازی اورانیوم خواستار برخی اشکال نمادین از به رسمیت شناختن سیاسی توسط آمریکا شود.
4- ایرانی ها احساس می کنند در موضع قدرت هستند
مقامات ایران معتقدند اکنون نسبت به دور قبلی مذاکرات هسته ای توازن استراتژیک قدرت به سمت آنها تغییر کرده است.
افزایش بهای نفت و مشکلات آمریکا در عراق، اهرم های قدرت ایران را افزایش داده است. ایران همچنین به خوبی آگاه است که توافقی که رهبران اروپا و چین و روسیه در وین به آن دست یافته اند، بسیار شکننده است.
تا زمانی که دولت بوش گزینه نظامی را کاملا منتفی اعلام نکند، همراهی کامل چین و روسیه به دست نمی آید و این مساله مقامات ایران را امیدوار می کند که بتوانند امتیازات بیشتری به دست آورند.
5- یک معامله بزرگ با ایران چگونه خواهد بود؟
اگر ایران و آمریکا سرانجام بر سر میز مذاکره با هم قرار گیرند، آیا آنها می توانند به توافقی دست یابند که هر دو طرف را راضی کند؟
این مذاکرات ممکن است سالها طول بکشد و اما احتمال چنین توافقی وجود دارد. مقامات ایران بارها تاکید کرده اند که مایلند به راه حلی دست یابند که هم حقوق مشروع ایران برای استفاده از فناوری صلح آمیز هسته ای رعایت شده و هم نگرانی های جامعه جهانی برطرف شود.
یکی از دلایلی که اروپایی ها و دیگران بر حضور آمریکا در مذاکرات اصرار دارند این است که مساله ارائه تضمین امنیتی به ایران یکی از عمده ترین موارد در هر نوع توافقی بین ایران و غرب است.
دیپلماتهای اروپایی معتقدند تا زمانی که ایران نگران تعرض آمریکا به این کشور باشد به پافشاری برای حفظ برنامه هسته ای بازدارنده ادامه خواهد داد.
اما در عین حال آمریکا نیز بدون اطمینان یافتن از برخی مسائل مانند عدم حمایت ایران از گروههای شبه نظامی حاضر به ارائه تضمین های امنیتی به ایران نیست.
بنابراین هرگونه مذاکره در مورد مساله هسته ای، ایران تهران و واشنگتن را مجبور می کند که با اختلافات خود در مورد مسائل دیگر را نیز مواجه شوند.
اگر چه بسیار بعید است که این دو کشور به سرعت بر همه دشمنی ها و اختلافات غلبه کنند ولی آغاز گفتگوهایی جامع و فراگیر می تواند به مدیریت تضادهای بین دو کشور ایران و آمریکا کمک کند.
گزارش خطا
ارسال به دوستان
نسخه چاپی
ذخیره عضویت در خبرنامه 
پربحث ترین عناوین
پرطرفدار ترین عناوین
لینک های مفید