مصر با ايران چه خواهد بود؟

آفتاب‌‌نیوز : جلب حمايت مصر به عنوان يك عضو شوراي حكام آژانس بين المللي انرژي هسته اي  مي تواند به تعديل بخشي از نگرانيهاي ايران درمورد تصميم گيرييهاي آژانس بين المللي انرژي هسته اي درخصوص برنامه ي هسته اي اش كمك كند. در عين حال نگاهي به پيشينه ي روابط دو كشور كه سالهاست با يكديگر روابط ديپلماتيك ندارند موضع گيري مصر در قبال برنامه ي هسته اي ايران و ميزان حمايت از آن را روشن تر مي سازد.

مناسبات سياسي دو كشور مصر و ايران پس از پيروزي انقلاب اسلامي در ايران به دليل امضاي قرارداد كمپ ديويد توسط مصر (سادات) در سال 1979 قطع شد و با پذيرش شاه سابق از سوي مصر، روابط فيمابين متشنج تر گرديد. در جريان جنگ ايران و عراق مصر جانب عراق را گرفت و مبارك كه بعد از ترور سادات به رياست جمهوري مصر رسيده بود در بهبود روابطش با عراق تلاش نمود و تا بدانجا پيش رفت كه با تمام قوا در كنار عراق ايستاد. مبارك تلاش فزاينده و همه جانبه اي را آغاز كرد تا از اين موقعيت پيش آمده كمال استفاده را كرده و دوباره جاي پايي براي خود در بين اعراب پيدا كند. اين امر نهايتاًُ برخي از كشورهاي عرب تحريم كننده مصر (پس از امضاي كمپ ديويد) را به سمت شكست تحريم عليه مصر كشاند. بي شك كمكهاي گسترده ي نظامي و تسليحاتي مصر به عراق و حضور نيروهاي مصري دوشادوش عراقيها در جنگ عليه ايران، عامل منفي و تأثيرگذار بر روابط دو كشور بوده است.

همزمان با ادعاي امارات متحده بر سر مالكيت سه جزيره ي ايراني، مصر از امارات حمايت نمود و حتي مواضعي تندتر از امارات در قبال ايران اتخاذ نمود.

نزديكي ايران به سودان به خصوص پس از به قدرت رسيدن عمر البشير و حمايتهاي ايران از اين كشور در قالب كمكهاي سياسي، اقتصادي و مالي باعث شد مصر كه سودان را جز خاك خود مي داند و اختلافات اساسي سرزميني و ايدئولوژيكي با آن دارد، عليه ايران دست به واكنش بزند. سودان از گروه اسلامگراي مصري حمايت مي كند و مصر دليل اين حمايت را در جمهوري اسلامي ايران مي بيند. ضمن آنكه ادعاي مصر مبني بر ارتباط گروه اسلامگراي مصر (اخوان المسلمين) با ايران از زمينه هاي تيرگي روابط دو كشور محسوب مي شود. با پيروزي اصلاح طلبان در ايران (در خرداد 1376) مصر سعي كرد تا روابط پايداري را با ايران پي ريزي كنند ولي هم به واسطه ي مخالفتهاي داخلي و هم مخالفتهاي اسراييل و آمريكا، هنوز به موفقيت قابل محسوسي دست نيافته است.

در كنار اين پيشينه توجه به جايگاه ممتاز ايران و مسائل مربوط به آن در محافل خبري و سياسي جهان عرب نيز حايز اهميت است. جوامع عربي، تحولات ايران و تعامل آن با محيط پيراموني به ويژه روابط ايران با غرب و آمريكا را به طور مستمر پي گيري مي كنند. از اين رو مسئله ي هسته اي ايران نيز مورد توجه ويژه ي اين كشورها قرار گرفته است و مصر به خاطر جايگاه منطقه اي و نقش بازيگري اش در منطقه ي خاورميانه و جهان عرب پيشاپيش كشورهاي عربي كه به پي گيري اوضاع ايران اهتمام فراواني مي ورزند، قرار گرفته است.

با وجود موانع موجود بر سر راه نزديكي دو كشور، مصر هيچ گاه به مخالفت علني با برنامه ي هسته اي ايران نپرداخته است. به ويژه آنكه ايران و مصر در زمينه ي عضويت در ان.پي.تي همكاريهاي نسبتاً خوبي با يكديگر داشته اند. موضع ايران و مصر درخصوص ان.پي.تي به يكديگر بسيار نزديك شد و دو كشور از حاميان اصلي طرح پاكسازي منطقه خاورميانه از سلاحهاي كشتار جمعي و اتمي شدند زيرا به اعتقاد قاهره و تهران، اسراييل داراي زرادخانه ي هسته اي و حدود 200 كلاهك اتمي بوده و هنوز عضو پيمان منع گسترش سلاحهاي هسته اي نشده است.

با وجود اينكه مسئله ي اسراييل، مصر را نسبت به جانبداري از برنامه ي هسته اي ايران تاحدودي ترغيب مي نمايد به طوري كه اين كشور فعلاً درمورد برنامه ي هسته اي ايران احساس خطر نمي كند اما بايد به اين نكات نيز توجه داشت كه مصر عضو ان.پي.تي است و از طرفي ديگر حسني مبارك اكنون اصلي ترين متحد آمريكا در جهان عرب محسوب مي گردد و علي رغم مخالفت با برنامه ي هسته اي اسراييل همواره با سياستهاي خاورميانه اي آمريكا نيز همراه بوده است. به اين ترتيب مي توان گفت مصر در صورت عبور ايران از آستانه ي هسته اي، خود را با روندهاي بين المللي هماهنگ كرده و در پي واكنش كشورهاي منطقه به مخالفت با برنامه ي هسته اي ايران مي پردازد.

مصر از اين طريق به دو هدف خود دست مي يابد. اول اينكه نقش واسطه گري خود با آمريكا را حفظ مي كند و دوم با القاء اين موضوع كه ديگر عضويت در ان.پي.تي سودي براي اعضايش دربرندارد، با تجديد نظر ان.پي.تي فشار بر برنامه ي هسته اي ايران و اسراييل را به يك اندازه براي متقاعد كردن آمريكا جهت برچيدن تأسيسات هسته اي اسراييل و ايران وارد مي آورد.

به اين ترتيب:
1- با نزديكي جلسه ي شوراي حكام آژانس بين المللي انرژي هسته اي كسب حمايت مصر به عنوان عضو اين شورا مي تواند نگراني ايران درخصوص تصميم گيري آژانس در قبال برنامه ي هسته اي اش را كاهش دهد.
2- مخالفت مصر با برنامه ي هسته اي اسراييل و حمايت از خاورميانه ي عاري از سلاحهاي كشتار جمعي و هسته اي مي تواند ايران را در كسب حمايت اين كشور كمك كند، ضمن آنكه مواضع نزديك قاهره به واشنگتن مي تواند به تعديل اقدامات شديد عليه ايران بينجامد.
3- چنانچه ايران نتواند جامعه ي جهاني را درمورد صلح آميز بودن برنامه ي هسته اي اش متقاعد كند، مصر در كنار جهان عرب و آمريكا در منطقه به مخالفت با برنامه ي هسته اي ايران خواهد پرداخت.