دیپلماسی ورزش

آفتاب‌‌نیوز : سال 1374 (1995) تيم ملي کشتي ايران براي حضور در مسابقات جام جهاني اعلام آمادگي کرده بود. ظاهر ساده قضيه وقتي شکل ناممکني به خود گرفت که نام ميزبان رقابتها امريکا اعلام شد. مديران کشتي ايران خود آماده اعلام انصراف بودند. روساي سازمان تربيت بدني نيز شرايط مشابهي داشتند. آنها قصد سفر داشتند اما احتمال آن را نزديک به صفر مي دانستند. حتي اگر شوراي برون مرزي سازمان تربيت بدني رأي به سفر مي داد کميته اي که در وزارت امو خارجه مسئول رسيدگي به چنين مسائلي و سفر به امريکا بود، آن را رد مي کرد.
شوراي برون مرزي سازمان تربيت بدني که مسئول صدور مجوز سفر به خارج از کشور براي تيمها و گروههاي ورزشي است، رأي به سفر داد. مسئولان سازمان از اين پس راه دشوارتري داشتند؛ "به آقاي هاشمي طبا گفتم احتمال دارد موضوع سفر به امريکا تبعاتي داشته باشد، شما از رئيس جمهور (آقاي هاشمي رفسنجاني) پرسيده ايد که برويم يا نه؟ ايشان گفتند بله پرسيدم و جواب رئيس جمهور يک کلمه بود؛ "برويد". پرسيدم کميته وزارت امور خارجه را چکار کنيم؟ جواب دادند که رئيس جمهور گفته اند بالاترين مقام تصميم گيرنده براي ورزش خود دستگاه ورزش است. کار را انجام دهيد. به اين صورت تيم کشتي ايران بدون اخذ مجوز از هيچ نهاد ديگري مجوز سفر را دريافت کرد.
اما بحث قوانين دست و پا گير امريکا همچنان محل مذاکره مسئولان سازمان بود. سعيد فائقي معاون فني- ورزشي سابق سازمان تربيت بدني مي گويد: "از آقاي هاشمي پرسيديم، کشوري که مي خواهيم برويم امريکاست. برخي قوانين آنها امکان دارد تبعاتي داشته باشد که ايشان گفتند بايد به قوانين دولت ها احترام بگذاريم. اگر هر قانوني بود شما به آن احترام بگذاريد."
اما خبر سفر تيم ملي کشتي به امريکا بازتاب بيروني خوشايندي نداشت. اولين تجربه رسمي سفر يک تيم ايراني به امريکا، پس از انقلاب در نماز جمعه منعکس شد. خطيب جمعه در يکي از خطبه ها به آن اشاره کرده و از اين عبارات استفاده کرده بود که "آنهايي که خواب امريکا را مي بينند" و يا "آنهايي که آب امريکا را مي خورند."
شايد اين از معدود دفعاتي بود که ورزش به پشت تريبون نماز جمعه کشيده شده بود و به همين دليل گروههاي تندرو تهيج شده و مقابل اين سفر جبهه گيري کردند. تلفن هاي تهديد آميز عده اي ناشناس نشان از آن داشت که نيم ملي در هنگام سفر با مشکلاتي مواجه خواهد شد؛ "براي دريافت ويزا بايد به ترکيه مي رفتيم. خبرهايي را داشتيم که در فرودگاه مهرآباد جلوي تيم گرفته خواهد شد و مسائلي اين چنيني اتفاق مي افتد. حتي يکي دو بار تلفن هاي تهديدآميز هم به من شد. اين افراد ناشناس مدام تهديد مي کردند که عليه مان تظاهرات مي کنند. آنها مي پرسيدند با چه مجوزي داريد مي رويد و يا جلوي تيم را مي گيريم. يادم مي آيد که طبق قرار قبلي که اعلام هم شده بود، صبح يک روز پنجشنبه بايد پرواز مي کرديم که من به دليل شرايط نامساعد و تهديدات تصميم گرفتم برنامه سفر را به يک روز جلوتر منتقل کنم. اين گونه ما چهارشنبه بدون مشکل پرواز کرديم. بعداً شنيدم روز پنجشنبه عده اي آمده بودند تا جلوي تيم را بگيرند اما ما يک روز قبل سفر کرده بوديم."
علي اکبر هاشمي رفسنجاني رئيس جمهور وقت، هفته بعد در خلال سفر تيم ملي کشتي به امريکا در پي پاسخگويي به ابهامات برآمد و در خطبه هاي نماز جمعه اعلام کرد که اين هيئت ورزشي بنا به تصميم من- رئيس جمهور- به امريکا سفر کرده است. تيم ما بايد مي رفت و ورزش يک امر جهاني است."
دفاع رئيس جمهور وقت ايران از سفر تيم ملي کشتي ايران به امريکا در حالي انجام شد که اين تيم در مسابقات قهرماني جهان نيز نتايج خوبي کسب کرد.
اما تيم ملي کشتي آزاد در ترکيه بدون معطلي ويزاي امريکا را دريافت کرد. تمامي همراهان از جمله روزنامه نگاران و حتي تماشاگران نيز به واسطه تيم ملي کشتي به راحتي ويزاي امريکا دريافت کردند. اين تيم پس از ورود به خاک امريکا با استقبال گرمي مواجه شد. علاوه بر مسئولان امريکايي، ايرانيان مقيم امريکا نيز با هجوم و استقبال خود فضاي دوستانه تري براي اعضاي اين هيئت فراهم کردند.
نتايج خوب تيم ملي کشتي ايران از اين سفر و دفاع رئيس جمهور وقت از تصميم مديران ورزشي باعث شد جو جامعه هنگام بازگشت اعضاي تيم آرام شده و هيچ عکس العمل منفي از سوي گروههاي تندرو نشان داده نشود.
سفر تيم کشتي امريکا به ايران
اما بلافاصله پس از اين سفر فدراسيون کشتي امريکا به دعوت فدراسيون کشتي ايران پاسخ داده و در مسابقات
بين المللي دهه فجر در بهمن ماه همان سال شرکت کرد؛ "اين مسئله مهمي براي ما بود زيرا دهه فجر انقلاب ايران است و..." سفر هيئت کشتي امريکا به تهران نيز با موانعي جدي مواجه بود. اولين مانع احتمال اقدام گروههاي تندرو بود. آنها پس از اعلام خبر، تهديد به تظاهرات و برخورد تند کرده بودند. از سوي ديگر با توجه به تبليغات نامطلوب جهاني، مديران کشتي امريکا خواهان تضمين براي حفظ سلامت اعضاي تيم بودند. آنها مدام سابقه لانه جاسوسي را مرور مي کردند که اين معضل نيز با مذاکرات متمادي حل شد؛ "به آنها گفتيم اصلاً اين طور نيست که شما فکر
مي کنيد. مردم ما با مردم امريکا مشکلي ندارند بلکه اين دولت امريکا است که در ذهن مردم با مشکل مواجه است."
ورود اعضاي تيم ملي کشتي امريکا با استقبال قابل توجه مردم ايران همراه شد. اعضاي تيم ملي کشتي امريکا حتي گمان نمي کردند که با چنين برخوردي مواجه شوند. در اين سفر حتي يکي از نمايندگان پارلمان امريکا همراه تيم به تهران آمده بود . مدام از مهمان نوازي مردم ايران سخن مي گفت.
در طول مدت اقامت اعضاي هيأت کشتي امريکايي، هاشمي رفسنجاني مدام اخبار را از مديران ورزش دريافت
مي کرد. او هر لحظه در جريان تمام حواشي قرار مي گرفت و تأکيد داشت که هيچ مشکلي براي اعضاي تيم ملي کشتي امريکا پيش نيايد. "ايشان تنها کسي بودند که مي توانستند اين شرايط را پديد بياورند."